Dantur rationes Boni, & Mali aeternae, & indispensabiles.
EFfigies, & Forma Dei constantis Honestum,
Progenies innata sui, primaevius Aevo,
Principiisque prius, nullius jura Parentis
Agnoscit, nullâ derivat origine stirpem.
Non ipsum tandem foecundâ protulit alvo,
Alma opifex duplicis mundi, Divina Voluntas.
Quin Edicta Boni, quâvis seniora loquelâ,
Imperiis non scita suis, nec jussa volendo
Jura, tremenda colit, nec mente recusat iniquâ
Ipse Deus; facilis Recto summittere Coeli
Aeternos fasces, & sceptra regentia mundum.
Divinum est servire Bono, placidisque mereri
Obsequiis, nec se Justo subducere posse.
Siste, quis audebit leges praescribere Coelo?
Quis laqueos mandare Jovi, Superisque catenas?
Quis docili cervice jugum perferre Tonantem
Asseret, Aetherei juris consultus? an ora
Fraena coercebunt, rerum moderantis habenas?
Nil miri, nec Coelum ideò domuere Gigantes;
Se regit, & fraenat, fines sibi ponit Olympus:
Immensum est mensura sui, sibi regula Rectum;
Is Deus est sibi, qui reliquis; se limite claudit
Virtus inconclusa; sua est angustia Coelo;
Cancellos Justi capit Infinita Potestas:
Non externa Venus domuit, concreta profundo,
Uritur invicto propriae Bonitatis amore.
Non sibi dissimiles fore, non exemplar Honesti
Conspicuum delere sui, non linquere tractus
Signatos vellent Superi, posséntve volentes;
Quos, Helice propriâ vestigia certa regente,
Extra se nunquam pellexit devius error.
Sin nullâ ratione regant, discrimine nullo
Júsque nefásque habeant, pro libertate potentes
Elysio donare malos, in Tartara bruto
Fulmine dejicere insontes, non dicere promptum est,
Nil refert Deus, an Terrae moderentur alumni?
Velle nefas non posse, Dei est; sed posse, Tyranni.
Quas Idea Boni leges, observat easdem
Umbra coaeva Malum Pulchri, & contrarius hostis:
Haec duo sunt Camarina duplex, defixa profundo,
Non ullis jactanda ruentis fluctibus Aevi.
Rident imbelles digitos, virésque Sororum,
Fila colo non texta suâ; decreta priusquam
Licia prima cito torquerent pollice Parcae:
Quin & ab hac Fatum ducit sua stamina lana;
Et Vulcanus ab his finxit sua vincla metallis.
Non ea contingit faciles emergere in ortus,
Deinde pudens caput in primos abscondere fontes:
Sic Epicureus radios mutabat Apollo.
Non ità, qui stabili semper fulgore coruscans
Sol noster, nequit Ipse suas extinguere flammas.
Illis seu Stygiae voto constringitur undae,
Quîs non ulla valent exolvi secula, vinclis.
Lassaret digitos Jovis hos evolvere nodos.
Nec licet has fixas Arctos immergere ponto.
Respuerent Bona mendaces admittere fucos,
Nativae aut decus eximium deponere formae;
Nec deforme Malum quâvis mutaverit arte
Aethiopes vultus specie candentis Honesti.
Finge Deum indulgere malis, obducere nubem
Fraudibus, & securâ involvere crimina nocte:
Vera loqui & facere, affectus cohibere ruentes,
Thure pio Superos venerari, mente parentes,
Turpe sit, & Nemesis mereatur verbera justae.
Ergo, perire Deos, tenebras diffundere solem,
Et lapides sapere, & Sophiam stultescere, fingis:
Ergo, nives fidis lambant incendia flammis,
Expers sit rationis Homo, saevam Agna Leaenam
Induat, & Libycos populetur fervida saltus;
Facta, volente Deo, fiant infecta, fuisse
Cesset Praeteritum, Clotho sua fila retexat,
Distet idem sibi, sed coeant contraria in unum.
Scilicet Ideas Recti, à discrimine tutas,
Arce suae Divina tegit Sapientia mentis.
Dantur Substantiae incorporeae, naturâ suâ immortales.
ESse sacrae Coeleste genus spectabile menti,
Perenne, & expers corporis,
Ore nec ambiguo pronunciat augur Apollo,
Pronunciando comprobat,
Quum flammis Pythiam praesago arcana furore
Vis aestuantem corripit,
Interioris & ex adytis emurmurat Orbis
Insaniens facundia.
Hoc Dodonaeae quoties sonuere columbae,
Lybúmque cornutus Pater?
Emicuit quoties veri haec scintilla, profundi
Cavernulis Trophonii?
Quin & ei tristes Umbrae squalentis Averni
Radios suos accommodant:
Thessalici precibus quae flectitur auris agyrtae,
Quis commovetur ritibus?
Quae freta vis celata quatit, concussáque sistit?
Abigitque ventos, & vocat?
Machina quae reduces sua in ostia rettrahit amnes,
Ripis suis mirantibus?
Cur, vetulâ mandante, fugacia nubila parent?
Tremulique montes audiunt?
Quîs Magus ex Epheso Romani fata Tyranni
Oculis videbat? an suis?
Quid vatum inspirat coelesti pectora flatu,
Laxata claustris corporis;
Coecum ut Dircaei senis illustraret ocellum
Lumen futuri praescium?
Talibus arguitur signis abscondita virtus,
Tenebraeque verum illuminant.
Quo mihi coelestes oculos, quibus altera mundi
Excelsioris conspicer
Regna, per immensos lucem sorbentia tractus
Serenitatis limpidae;
Si diffusa Animi Regio, liberrima tetris
Foetentis Hyles sordibus,
Seu Libycae tellus deserta jaceret eremi,
Referta nullis incolis?
Ex coeco corpus tam multa tuebitur antro,
Animúsque cernet nil sui?
Sin & magnifici praetoria Regia Coeli,
Nullos habent satellites,
Stipat Achaemenii fulgentia Susa Tyranni
Augustior frequentia.
Saepius ad justos quaesiti muneris usus
Deerunt ministri Coelites:
Num rotet immanes gyris constantibus Orbes
Immunis aether spiritûs?
Quis Palleneae celebret Sollennia palmae?
Hymnósque cygneos canat?
Quîs Deus affulget? quîs divitis ille recludit
Sinus stupendos gloriae?
Quis pellucenti Divinum pectore lumen
Admittat, & reverberet?
Quis pia vota hominum fidis attolleret alis,
Idem reportans praemia?
Insidiis quis Fortunae tutetur iniquae
Urbes, viros, Provincias?
Usquè perutile, tam sanctum genus, orbis Origo
Quid obstitit nè conderet?
Non potuit? minùs est puras accendere flammas,
Similes parenti proprio,
Cogere quàm crassos terrena è foece vapores,
Tam dispares pulchro patri.
Noluit? impertire suos Divina nitores
Non invidet Benignitas.
Victus eat vacuo senior Gargettius horto,
Suicida saevo dogmate;
Angelicas certó produnt existere formas
Ratio, Fides, Oracula.
Ergó datur Species, sincerior aethere puro,
Tenuique vento rarior,
Foeda venenosae quae vincula respuit Hyles,
Mortis malignos fomites.
In Vesperiis Comitiorum.
Jun. 30. 1651.
Resp. D
re. Cudworth
Aul. Clar. Praefect.