[II,1 Hiranyas Erlebnisse] asti d-ak.si.n-atye janapade mihil-aropya.m* n-ama nagaram | tasya na*atid-ure parivr-ajaka+-avasatha.h | tatra parivr-a.d* j-u.takar.no* n-ama prativasati sma | sa* bhik.s-a+vel-ay-a.m* tasm-an* nagar-at t-irtha+bh-uta* iti br-ahma.na+g.rhebhyas* sa+kha.n.da+gu.da+d-a.dima+garbh-a.n-a.m* snigdha+drava+pe/sal-an-am anna+vi/se.s-a.n-a.m* bhik.s-a+bh-ajana.m* parip-ur.na.m* k.rtv-a tam -avasatham avagamya yath-a+vidhi vrata+k-ala.m* k.rtv-a tatra /se.sam -apotake su+gupta.m* k.rtv-a n-aga+dantake sth-apayati | aha.m* sa+parijanas* tena varte | eva.m* bhak.syam-a.ne tasmin su+prayatna+sth-apite *api nirvi.n.nas* sth-an-at sth-anam uccair* mat+prati bhay-at sa;nkramayati | tad* apy* aham an+-ay-asena pr-apnomi bhak.say-ami ca | atha*eva.m* gacchati k-ale kad-a+cit tasya parivr-a.d* b.rhatsphig* n-ama pr-ahu.naka* -agata.h | sa j-u.takar.nas* tasya sv-agata+-ady+upac-ara.m* k.rtv-a k.rta+yath-a+ucita+vrata+k-alas* tasminn* -apotake /se.sa.m* su+gupta.m* k.rtv-a kha.tv+-as-ina/s* /sayana+gata.m* b.rhatsphijam ap.rcchat | bhav-an ito*may-a viyukta.h | tata* -arabhya ke.su de/sa+antare.su tapo+vane.su v-a paribhr-anta* iti | as-av* akathayat | atha kad-a+cid* aha.m* mah-a+k-arttiky-a.m* mah-a+t-irtha+vare pu.skare sn-ana.m* k.rtv-a mahato* jana+sam-uha+do.s-ad* bhavat-a viyukta.h | tato* *aha.m* ga;ng-adv-ara+pray-aga+v-ar-a.nasy-+-adi.sv* anuk-ula+pratik-ula.m* j-ahnav-im anu parya.tan ! ki.m* bahun-a ! k.rtsna.m* mah-i+ma.n.dala.m* samudra+paryantam avalokitav-an | ardha+-akhy-ate ca tasmi?n* j-u.takar.na.h parivr-a.d* n-aga+danta+upa/sli.s.to* muhur+muhur* jarjaram av-adayat | kathyam-ana+vighne ca kriyam-a.ne kupito*b.rhatsphig* -aha | aham -ad.rto* bh-utv-a bhavata.h kathay-ami ! bhavatas* tu kim+artham an-adara.h | tath-a ca | [ vim-anan-a du/scarita+anuk-irtana.m* kath-a+prasa;ngo* vacan-ad* avismaya.h | na d.r.s.ti+d-ana.m* k.rta+p-urva+n-a/sana.m* virakta+bh-avasya narasya lak.sa.nam || 44 || ] so* *abrav-it | bhadra ! na manyu.h kara.n-iya.h | pa/sya ! aya.m* me m-u.sako* mahato* *apak-ar-an karoti ! bhik.s-a+bh-ajana+pradhva.ms-an* na ca*aham ena.m* /saknomi niv-arayitum | so* *abrav-it | kim e.sa* ekako* *atra m-u.saka.h ! uta*anye *api m-u.sak-a.h | so* *abrav-it | kim anyair* m-u.sakai.h | aya.m* m-a.m* du.s.to* yog-i*iva*ajasra.m* chalayati | tac* *chrutv-a*as-av* -aha | j-u.takar.na ! na m-u.saka+m-atrasya*-id.r/s-i /saktir* bhavati ! ki.m* tarhi k-ara.nena*atra bhavitavyam | ukta.m* ca | [ na*akasm-ac* *ch-a.n.dil-i m-at-a vikr-i.n-ati tilais* til-an | lu?ncit-a.ml* lu?ncitair* ava k-aryam atra bhavi.syati || 45 || ] j-u.takar.na* -aha | katha.m* ca*etat | so* *abrav-it | [II,2 Enthlsten Sesam fr enthlsten] asti ! aha.m* kad-a+cid* abhyar.n-asu var.s-asu kasmi.m/s+cid* adhi.s.th-ane sthiti+graha.na+nimitta.m* ka?n+cid* br-ahma.nam -av-asa.m* pr-arthitav-an | var.s-asv* at-it-asu punar* vih-ara+artha.m* prahara+/se.s-ay-a.m* /sarvary-a.m* pratibuddho* *acintayam | katamena dig+bh-agena*avagantavyam | atha yugapad* as-av* api br-ahma.nas* tasy-a.m* vel-ay-a.m* pratibuddho* j-alaka+antarit-a.m* bh-ary-am ap.rcchat | br-ahma.ni ! /sr-uyat-am | /sva.h parva+k-alo* bhavit-a | tatra tvay-a yath-a+/sakti br-ahma.na+bhojana.m* kartavyam iti | as-av* -aha bahu+paru.sa+ak.saray-a gir-a | kutas* te br-ahma.na+bhojanasya /saktir* atyanta+daridrasya*iti | evam ukto* *asau k-upe prak.sipta* iva na vaca.h ki?n+cid* avocat | punar* api cir-ad* abrav-it | br-ahma.ni ! [ kartavyas* sa?ncayo* nitya.m* na tu k-aryo* *atisa?ncaya.h | atisa?ncaya+/s-ilo* *aya.m* dhanu.s-a jambuko* hata.h || 46 || ] as-av* abrav-it | katha.m* ca*etat | br-ahma.no* *abrav-it | [II,3 Der allzugierige Schakal] asti kasmi.m/s+cid* adhi.s.th-ane m-a.msa+v.rttir* vy-adha.h | sa* pratyu.sasy* utth-aya ki?n+cid* vanam anupravi/sya /s-ighram eva m.rga.m* viddhv-a k.rta+m-a.msa+sa?ncaya.h praty-agacchan mahati t-irtha+avat-are *avataran mahi.sa+/s-ava+tulyam uddh.rta+vi.s-a.na.m* kardama+pi.n.da+avalipta+g-atra.m* s-ukaram apa/syat | ta.m* d.r.s.tv-a*a/subha+nimitta+pracodito*bhayam -agata.h | pratiniv.rtya ca pratibaddha+gatis* s-ukare.na m-a.msa.m* sa;nkocitaka.m* bh-umau prak.sipya dhanus* sa+ /sara.m* ca k.rtv-a*idam uv-aca | [ na me dhanur* na*api ca b-a.na+sandhana.m* kim e.sa* /sa;nk-a.m* samupaiti s-ukara.h | prasahya pa/sy-amy* aham asya ni/scaya.m* yamena n-una.m* prahito*mama*antikam || 47 || ] ity* uktv-a tasmai vi.sa+digdham i.su.m* pr-ahi.noj* jatru+sth-ane viddhv-a para+p-ar/sva+gata.m* ca k.rtav-an | s-ukare.na*api prah-ara+m-urcchitena*uttama.m* javam -asth-aya*avaskara+prade/se tath-a+abhy-ahata.h ! yena gata+-asus* tridh-a+-agata+/sar-iro* nipatita.h | atha tasmin mahati vi.same v.rtte m.rga+lubdhaka+s-ukara+prastare k.sut+k.s-ama+kuk.sir* dardurako* n-ama gomayur* -ah-ara+arth-i tam udde/sam -agato* *apa/syan* m.rga+s-ukara+lubdhak-an | t-a.m/s* ca d.r.s.tv-a para.m* parito.sam up-agata.h | -aha ca | [ na*anna+p-an-ani satatam utpadyante hi dehin-am | labdhv-a prabh-utam anna+-adya.m* krama/sas* tu*upayojayet || 48 || ] iti | evam uktv-a dhanu.h+pratibandha.m* bhak.sayitum -arabdha.h | katham+api daiv-ac* chinne pratibandhe vak.sa.h+prade/se bhinna.h pa?ncatvam upagata* iti | [2,2] ato* *aha.m* brav-imi | kartavyas* sa?ncayo* nityam iti | tat ! br-ahma.ni ! sp-a.s.ty-aj* j-ivyate | tac* ca /srutv-a br-ahma.ny-* -aha | asti me tila+stoka.m* ta.n.dula+stoka.m* ca | sa tva.m* pratyu.sasy* utth-aya samit+ku/sa+-ady+-anayana+artha.m* vana.m* gaccha | aham api saha*anena /si.sye.na k-amandakin-a br-ahma.na+trayasya s-adhayi.sy-ami k.rsaram iti | tath-a ca*anu.s.thite tila+prastha.m* k-amandakin-a*adhi.s.thita.m* lu?ncaya*ity*-ast-apitam | tath-a ca*ativyagratv-at te til-a.h katham+api daiv-ac* *chun-a vi.tv-alit-a.h ! tay-a ca*abhyantarasthay-a d.r.s.t-a.h | tato* *as-av* abrav-it | k-amandake ! na /sobhanam -apatitam | vighnam utpanna.m* br-ahma.na+tarpa.nasya | tath-a*api gaccha ! im-a.ms* til-a.ml* lu?ncit-an api k.r.s.na+tilai.h par-avartayitv-a /s-ighram -agaccha | k.r.s.na+k.rsaram eva kari.sy-ami | tath-a ca*anu.s.thite yasmin ve/smany* aha.m* bhik.s-a+artham up-agata.h ! tasminn* eva k-amandakir* api tila+vikraya+artham anupravi.s.to* *akathayat | g.rhyant-am ime til-a.h | br-ahma.ny-a*abhihita.h | katha.m* til-a* d-iyantae* iti | k-amandakir* -aha | [ /sukl-an k.r.s.nai.h prayacch-ami yadi*i.s.ta.m* g.rhyat-am iti | tath-a*ime lu?ncit-a* bhadre lu?ncit-an eva dehi me ||49 || ] tath-a ca v.rtte bhart-a*asy-as* sam-agata.h | tena*abhihitam | bhadre ! kim etad* iti | s-a tam -aha | sama+argh-as* til-a* may-a labdh-a.h ! /sukl-a.h k.r.s.nai.h | tato* *asau vihasya*abrav-it | [ na*akasm-ac* *ch-a.n.dil-i m-at-a vikr-i.n-ati tilais* til-an | lu?ncit-a.ml lu?ncitair* eva hetur* atra bhavi.syati || 50 || ] iti | evam -akhy-aya*abrav-it parivr-a.t | asti ki?n+cit khanitram iti | j-u.takar.na* -aha | b-a.dham ! asti | upan-ite ca tasmin kak.sy-a.m* baddhv-a sanda.s.ta+o.s.tha+pu.ta.h p.r.s.tav-an | kataras* tasya sa?ncara.na+m-arga* iti | -akhy-ate ca tasmin kh-ata+karma kartum -arabdha.h | aha.m* ca*ad-av* eva tayor* -atma+gatam -al-apa.m* /srutv-a*-aharam uts.rjya kautuka+paro* *avasthita* -asam | yad-a tv* asau durga+anve.sa.na.m* kartum -arabdha.h ! tad-a may-a j?n-atam | upalabdham anena dur+-atman-a mad-iya+vivara+dv-aram iti | may-a*api kena*api s-adhun-a p-urva+sth-apita.m* suvar.nam -aptam -as-it | tat pr-adh-any-ac* ca*aha.m* /saktimantam -atm-ana.m* manye | as-av* api du.s.to* vivara+anus-ar-at tad* upalabhya g.rh-itv-a ca dhana.m* punar* -avastha.m* pr-apto* j-u.takar.nam abrav-it | ida.m* tasya tad* brahma+h.rdayam ! yasya*asau s-amarthy-ad* a/sakyam api sth-anam utpatati | adha*-ardha.m* ca vibhajya sukha+-as-inau sthitau | ta.m* ca*aham -atmano* *avas-ada.m* pr-apya*acintayam | kad-a+cid* ihasthasya me prad-ipam ujjv-alya*asa.m/sayam -as-adya m-a.m* hanyu.h | iti tasm-at sth-an-ad* anyad* durgasth-ana.m* k.rtav-an | anye ca ! ye mama*anucar-a.h ! tae* -agatya m-am abruvan | bhadra hira.nya ! tvat+sam-ipa+vartino* vayam atyanta+k.sudh-a*-art-a.h | gr-asa+m-atram apy* asm-aka.m* na*asti | asta.m* gate *api divase na ki?n+cid* asm-abhir* -as-aditam | tad* arhasy* adya*api t-avad* asm-an santarpayitum iti | tath-a n-ama*ity* uktv-a*aham -avasatha.m* tais* sama.m* gata.h | eka+anta+avasthita/s* ca tayor dur-atmano.h p-urva+-akhy-ate /se.sam -al-apam a/s.rnavam | atha j-u.takar.nas* tath-a*eva*-akhy-ane va.m/sam c-alayati sma | tena*abhihita.h | kim adya*api nir-ak.rte tasmin muhur+muhu/s c-alayasi va.m/sam | sth-iyat-am | alam iti yato* *as-av* -aha | bhadra ! e.sa mama*apak-ar-i m-u.saka.h puna.h punar* -ay-ati | sa vihasya*abrav-it | m-a bhai.s-i.h | na ki?n+cid* asty* etat | yata.h | [ bhavaty* arthena balav-an arth-ad* bhavati pa.n.dita.h | pa/sya*ima.m* m-u.saka.m* p-apa.m* sva+j-ati+samat-a.m* gatam || 51 || ] api ca | yad* asya*utpatane /sakti+k-ara.nam ! tad* -avayor* eva hasta+gatam | aha.m* tu tath-a*eva samarthitav-an | satyam -aha*ayam | na mama*adya*a;nkulakasya*apy* utpatane /saktir* asti*iti | /s.r.nomi ca*anucar-a.n-a.m* paraspara+-al-apam | -agacchata ! gacch-ama.h | na*ayam adya t.r.nasya*api kubj-i+kara.ne samartha.h | evam uktv-a pa?nc-a/san+m-atr-a* gat-a.h ! punar* api pa?ncavi.m/sati.h ! da/sa pa?nca ca*iti ! atha*anye dv-ada/sa*-a.s.tau | atha*ava/si.s.tau dvau | tatra*apy* eko* *abrav-it | ayam -atmano* *apy* udara+bhara.ne na samartha.h ! ki.m* punar* anye.s-am | ity* uktv-a nirapek.so* *as-av* api pr-ay-at | tato* *aha.m* paricintya*etavad* iti svam -alaya.m* gata.h | prabh-ata+samaye sarvae* eva sapatna+sak-a/sa.m* gat-a.h ! daridro* *as-av iti vadanta.h | tath-a prav.rtt-an-am anucar-a.n-am eko* *api na mat+sak-a/sam -agacchat | pa/sy-ami ca ! m-a.m* d.r.s.tv-a sammukha.m* tae* eva mat+sapatnais* saha paraspara.m* kilakil-ayanto* hasta*-asph-alanair* mama*anucar-as* sa;nkr-i.danti sma | cintita.m* ca may-a ! yath-a | evam etat | [ yasya*arth-as* tasya mitr-a.ni yasya*arth-as* tasya b-andhav-a.h | yasya*arth-as* sa pum-a.ml* loke yasya*arth-as sa ca pa.n.dita.h || 52 || ] api ca | [ arthena hi vih-inasya puru.sasya*alpamedhasa.h | vicchidyante kriy-as* sarv-a* gr-i.sme kusarito*yath-a || 53 || tyajanti mitr-a.ni dhanair* vih-ina.m putr-a/s* ca d-ar-a/s* ca suh.rj+jan-a/s ca | tam arthavanta.m* punar* -a/srayante | artho* hi loke puru.sasya bandhu.h || 54 || daridrasya manu.syasya pr-aj?nasya madhurasya ca | k-ale *apy* ukta.m* v-akya.m* na ka/s+cit pratipadyate || 55 || ca.n.d-ala/s* ca daridra/s* ca dv-av* etau sad.r/sau matau | ca.n.d-alasya na g.rh.nanti daridro* na prayacchati || 56 || arthena parih-i.na.m* tu naram a+sp.r/syat-a.m* gatam | tyajanti b-andhav-as* sarve m.rta.m* sattvam iva*asava.h || 57 || arthena h-ina.h puru.sas* tyajyate mitra+b-andhavai.h | tyakta+loka+kriy-a+-ad-ara.h par-asur* iva ni.sprabha.h || 58 || /s-unyam aputrasya g.rha.m* cira+/s-unya.m* yasya na*asti san+mitram | m-urkhasya di/sa/s* /s-uny-as* sarva.m* /s-unya.m* daridrasya || 59 || [ utti.s.tha k.sa.nam ekam udvaha sakhe d-aridrya+bh-ara.m* guru.m* kli.s.to* y-avad* aha.m* cira.m* mara.naja.m* seve tvad-iya.m* sukham | ity* ukto* dhana+varjitena vidu.s-a gatv-a /sma/s-ane /savo* d-aridry-an* mara.na.m* vara.m* sukha+kara.m* j?n-atv-a sa t-u.s.n-i.m* sthita.h || 60 || ]] kim apara.m* bho.h | na ka/s+cid* anya.h prativacanam api dad-ati | [ t-ani*indriy-a.ny* avikal-ani tad* eva n-ama s-a buddhir* a+pratihat-a vacana.m* tad* eva | artha+u.sma.n-a virahita.h puru.sas* sa* *eva /sete ha+k-ara* iva sa;nkucita+akhila+a;nga.h || 61 || ] tat pr-aya/so* loke sva+r-upam -id.r/sam | vinipatitam -aryam api jana.m* d.r.s.tv-a dhany-* andho* m-uka/s ca bhavati dhana+mada+avalep-at | tath-a ca | [ vilocane ca*avikale ca v-ik.sate sphu.t-a ca v-ag* asti na ca*apabh-a.sa.nam | aho n.r/sa.msair* vibhavais* tath-a k.rta.m* yath-a*-i/svaro* y-acana+yantrat-a.m* gata.h || 62 || ] tan* m-ad.r/s-an-a.m* ki.m* n-ama tad* vara.m* sy-at ! yasya sy-ad* -id.r/sa.h phala+vip-aka.h ! yat satata.m* dehi*iti vakti | tat sarvath-a dhana+h-inasya mama*adhun-a na*iha /sreya.h | ukta.m* ca | [ vasen* m-ana+adhika.m* sth-ana.m* m-ana+h-ina.m* na sa.mvaset | m-ana+h-ina.m* surais* s-ardha.m* vim-anam api varjayet || 63 || ] evam uktv-a*apy* aha.m* punar* apy* evam acintayam | kim+arthit-a.m* kasya+cit karomi | tad* etat ka.s.tataram | yat+k-ara.nam ! [ kubjasya k-i.ta+kh-atasya d-ava+ni.sku.sita+tvaca.h | taror* apy* -u.sarasthasya vara.m* janma na ca*arthina.h || 64 || ka.n.the gadgadat-a svedo* mukhe vaivar.nya+vepath-u | mriyam-a.nasya cihn-ani y-ani t-any* eva y-acata.h || 65 || ] tad* arthitvam api jaghanyam | [ vair-agya+-ahara.na.m* dhiyo* *apahara.na.m* mithy-a+vikalpa+-aspada.m* pary-ayo* mara.nasya dainya+vasati/s* /sa;nk-a+nidh-ana.m* param | m-urta.m* l-aghavam -aspada.m* ca vipad-a.m* tejo+hara.m* m-anin-am arthitva.m* hi manasvin-a.m* na narak-at pa/sy-ami vastv+antaram || 66 || ] api ca | [ nirdravyo* hriyam eti hr-i+parigata.h prabhra/syate tejaso* nistej-a.h paribh-uyate paribhav-an* nirvedam -agacchati | nirvi.n.na/s* /sucam eti /soka+manaso* buddhi.h paribhra/syati nirdh-ika.h k.sayam ety* aho nidhanat-a sarva+-apad-am -aspadam || 67 || ] api ca | [ varam ahi+mukhe krodha+-avi.s.the karau vinive/sitau vi.sam api vara.m* p-itv-a supta.m* yamasya nive/sane | giri+vara+ta.t-ad* -atm-a mukto* vara.m* /satadh-a gato* na tu khala+jana+av-aptair* arthai.h priya.m* k.rtam -atmana.h || 68 || vara.m* vibhava+h-inena pr-a.nais* santarpito**anala.h na*upac-ara+paribhra.s.ta.h k.rpa.no* *abhyarthito*jana.h || 69 || ] atha*eva.m* gate kena*up-ayena j-ivita.m* sy-at | ki.m* caurye.na | tad* api para+sv-ad-ana.m* ka.s.tataram | yat+k-ara.nam ! [ vara.m* yukta.m* mauna.m* na ca vacanam ukta.m* yad* an.rta.m* vara.m* m.rtyu/s /sl-aghyo* na ca para+kalatra+abhigamanam | vara.m* pr-a.na+ty-ago* na ca pi/suna+vakye.sv* abhiratir* vara.m* bhik.s-a+arthitva.m* na ca para+dhana+-asv-adam asak.rt || 70 || ] tad* arthitve *api hi puru.sasya dhruvo* *avam-ana.h | katham | [ -ak-ara+pariv.rttis* tu buddhe.h paribhava.h puna.h | -a/s-a+h-anir* iva*arthitva.m* par-asutvam iva*aparam || 71 || ] atha ki.m* para+pi.n.dena*-atm-ana.m* y-apay-ami | ka.s.ta.m* bho.h | tad* api dvit-iya.m* m.rtyu+dv-aram | [ rog-i cira+prav-as-i para+anna+bhoj-i para+-avasatha+/s-ay-i | yaj* j-ivati tan* mara.na.m* so* *asya vi/sr-ama.h || 72 || ] api ca | [ j-ata.h kule mahati m-ana+dhana+avaliptas* samm-anan-a+abhyudaya+k-ala* iva prahar.s-i | tac* *che.sa+pi.n.dam api n-ama n.rpasya bhu;nkte yas* s-arameya* iva ka.s.tatara.m* kim anyat || 73 || ] [ -a/s-a+vipluta+cetaso* *abhila.sit-al* l-abh-ad* al-abho* varas* tasya*a+l-abha+nir-ak.rt-a hi tanut-am -apadyate pr-arthan-a | i.s.ta+av-apti+samudbhavas* tu sutar-a.m* har.sa.h pram-ath-i dh.rtes* setor* bha;nga* iva*ambhas-a.m* viva/sat-a.m* vegena vist-aryate || 74 || ] api ca | [ tiryak+p-atita+cak.su.s-a.m* smayavat-am ucchai.h k.rta+eka+bhruv-am -a.dhy-an-am avalepa+tu;nga+/siras-a.m* /srutv-a giro* d-aru.n-a.h | ki.m* sadyas* sphu.tana.m* prayuktam urasas* sev-a+k.rt-am arthin-am antas* tad* yadi varja+s-ara+d.r.dhay-a na*-alipyate t.r.s.nay-a || 75 || d-in-a d-ina+mukhair* yadi sva+/si/sukair* -ak.r.s.ta+c-ira+ambar-a kro/sadbhi.h k.sudhitair* niranna+pi.thir-a d.r/syate no gehin-i | y-ac?na+bha;nga+bhayena gadgada+gala+procc-arita+ardha+ak.sara.m* ko dehi*iti vadet sva+dagdha+ja.tharasya*arthe manasv-i pum-an || 76 || ] tan* nissvat-a*iyam aneka+prak-ara.m* mara.nam | atha cet tad* eva dhanam -atm-ikaromi | may-a tu tayor* dur-atmanor* upadh-an-ik.rt-a d.r.s.ta+p-urv-as* te d-in-ar-as* sthagit-a.h | eva.m* ca sampradh-arya gato* *aha.m* tam udde/sam | atha t-av* anya+manaskau matv-a sa?njigh.rk.sur* aham upa/sli.s.ta.h | d.s.tv-a ca m-a.m* b.rhatsphig* lagu.dena*at-a.dayat | aham api mum-ur.su.h katham+api niv.rtta.h | punar api cir-ad* baddha+-a/sas* sam-a/svasya d-in-ara+antikam upa/sli.s.tas* tena nirdayena*eva.m* /sirasy* abhihata.h ! yena*adya*api svapna+gat-an-am api t-ad.r/s-an-am udvije | pa/sya ca*ima.m* tat+k-ala+k.rta.m* /sirasi me vra.nam | s-adhu ca*idam ucyate | [ sarva+pr-a.na+vin-a/sa+sa.m/saya+kar-i.m* pr-apya*-apada.m* dustar-a.m* praty-asanna+bhayo* na vetti vidhura.m* sva.m* j-ivita.m* k-a;nk.sati | utt-ir.nas* tu tato* dhana+artham apar-a.m* bh-uyo* vi/saty* -apada.m* pr-a.n-an-a.m* ca dhanasya s-adhana+dhiy-am anyonya+hetu.h pa.na.h || 77 || ] so* *aha.m* bahu vicintya*-ast-a.m* dhanam etan* mama*iti niv.rttas* t.r.s.n-ata.h | **su.s.tu ca*idam ucyate** | [ j?n-ana.m* cak.sur* na*ida.m* /s-ila.m* kula+putrat-a na kula+janma | santo.sa/s* ca sam.rddhi.h p-a.n.dityam av-arya+viniv.rtti.h || 78 || sarv-as* sampattayas* tasya santu.s.ta.m* yasya m-anasam | up-anad+g-u.dha+p-adasya sarv-a carma+-av.rt-a*eva bh-u.h || 79 || na yojana+/sata.m* d-ura.m* v-ahyam-anasya t.r.s.nay-a | sant.u.s.tasya kara+pr-apte *apy* arthe bhavati na*-adara.h || 80 || sarp-a.h pibanti pavana.m* na ca durbal-as* te par.nais* t.r.nair* vana+gaj-a* balino* bhavanti | m-ulai.h phalair* muni+var-a.h k.sapayanti k-ala.m* santo.sa* eva mahat-a.m* param-a vibh-uti.h || 81 || ] tat sarvath-a*a+s-adhye *arthe pariccheda* eva /srey-an | [ d-aridryasya par-a m-urtir* y-ac?n-a na dravi.na+alpat-a | jarad+gava+dhana/s* /sambhus* tath-a+api parama+-i/svara.h || 82 || ] tath-a ca | [ ko* dharmo* bh-uta+day-a ki.m* saukhyam arogat-a janto.h | kas* snehas* sadbh-ava.h ki.m* p-a.n.ditya.m* pariccheda.h || 83 || santi /s-ak-any* ara.nye.su nadya/s* ca vimala+udak-a.h | candras* s-am-anya+d-ipo* *aya.m* vibhavai.h ki.m* prayojanam || 84 || ] iti | evam avadh-arya*aha.m* sva+bhavanam -agato* *apa/sya.m* citra+gr-iva.m* p-a/sa+baddham | iti ca ta.m* mok.sayitv-a*anena laghu+patanakena*aha.m* bhavad+antika.m* pr-apita.h | [II,4 Der arme Somilaka] asti ! kasmi.m/s+cid* adhi.s.th-ane somilako* n-ama kaulika.h prativasati sma | sa yad* up-arjayati ! tat tasya divasa+vyay-ad* .rte *adhikat-a.m* na*upay-ati | j-ata+niveda/s* ca*asau de/sa+antaram agamat | tatra mahat-a kle/sena var.sa+traya+abhyantare d-in-ara+/satam arjitam ! sva+de/sa.m* ca pr-ay-at | ardha+pathe sandhy-a+samaye pr-apte nyagrodha+p-adam ara.nya+madhye sam-as-aditav-an ! acintayac* ca | kva s-amprata.m* gami.sy-ami viprak.r.s.tatara.m* gr-amasya*iti | tad* asminn* eva nyagrodha+p-adapae* -ar-u.dho* y-amin-i.m* y-apay-ami | ity* avadh-arya tath-a k.rtav-an | ardha+r-atre ca kata?n+cit svapnae* iva pa/syati sma dvau puru.sau mah-a+pram-a.nau divya+-ak.rt-i krodha+sa.mrakta+nayanau tasya*abhy-a/sam -ay-atau | tayor* ekena*abhihitam | bho va;nk-alaka ! eva.m* bhav-an | bahu/sas* tva.m* may-a niv-arita+p-urva.h ! yath-a*asya somilakasya p-ana+bhojan-ad* .rte *apara.m* na ki?n+cid* d-atavyam | asya*adya d-in-ara+/sata.m* vartate | /s-ighram apaharasva*iti | atha*as-av* -aha | yath-a*-aj?n-apayasi ! deva | eva.m* karomi | ity* -akar.nya pratibuddho* *asau y-avat ! d-in-ara+/sata.m* na*apa/syat ! vi.sa.n.na+h.rdaya/s* ca*acintayat | ka.s.ta.m* bho.h | kim etat | katham iha kena*api bh-utena va?ncita.h | tat kim adhun-a g.rha.m* gatv-a kari.sye | ita.h pratiniv.rtya punar* vittam -as-adya y-avad* gacch-ami | eva.m* cintayan prabh-at-ay-a.m* r-atry-a.m* bh-uyo* *api nagaram -as-adya vitta+up-arjan-aya cittam -asth-aya katipaya+k-alena pa?nc-a/sad* d-in-ar-an up-arjya punas* sva+de/sa+gaman-aya tena*eva m-arge.na pravartita.h | daiva+coditas*san na*adhika.m* labhate ! na*anya+m-arga+gamana.m* v-a | tatra*eva n-iyate ! y-avad* asta.m* gacchati bh-anau tam eva nyagrodham -as-aditav-an ! acintayac* ca | ka.s.tha.m* bho.h | kim idam -arabdha.m* daiva+hatakena | punas* sa eva nyagrodha+r-up-i r-ak.sasa* -apatita* iti | eva.m* cintayan svapn-ayam-ana.h pa/syati sma dv-av*etau puru.sau | tayor* eko *abrav-it | bho va;nk-ala ! somilakasya pa?nc-a/sad* d-in-ar-a* vartante | tan* na yuktam | tato* *as-av* -aha | h.rt-an avadh-arayasva*iti | somilakas* tu pratibuddho* na*adr-ak.s-id* *dh.rt-an iti | atha j-ata+nirvedo* *abrav-it | ki.m* mama j-vitena prayojanam | ko* *aya.m* v.rtta+anta.h ! kena v-a k-ara.nena mama kle/sa+arjita+vittam apaharati*iti na vij-an-ami | atha pr-a.n-a.ms* tyak.sy-ami*iti | eva.m* cintayan nir-ah-aras* tatra *eva tasthau ! y-avat katipayair* eva*ahobhir* divya+-ak-ara.m* puru.sa.m* d.r.s.tav-an | tena*ukta.h | bhos* somilaka ! dhanado* *asmi | na*abh-avya.m* kasmai+cit prayacch-ami dhanam | tath-a ca | [ yad* abh-avi na tad* bh-avi bh-avi yat tad* ananyath-a | iti cint-a+vi.saghno* *ayam agada.h ki.m* na p-iyate || 113 || /say-ana* -akasmikam a/snute phala.m* k.rta+prayatno* *apy* aparo* *avas-idati | asa.myam-an* n.rtyati kevala.m* jano* vidhis* tu yatra*icchati tatra sampada.h || 114 || na*eva*-ak.rti.h phalati na*eva gu.n-a* na /saurya.m* vidy-a na ca*eva na ca yatna+k.rto* vi/se.sa.h | bh-agy-ani karma+phala+sa?ncaya+sa?ncit-ani k-ale phalanti puru.sasya yath-a*eva v.rk.s-a.h || 115 || kruddho* *api ka.h kasya karoti du.hkha.m* sukha.m* ca ka.h kasya karoti h.r.s.ta.h | sva+karma+granthi+grathito*hi loka.h kart-a karoti*iti v.rth-a+abhim-ana.h || 116 || buddhimanto* mah-a+uts-ah-a.h pr-aj?n-a/s* /s-ur-a.h kula+udgat-a.h | p-a.ni+p-adair* upet-a/s* ca pare.s-a.m* bh.rtyat-a.m* gat-a.h || 117 || ] kim atra paridevitena ! somilaka | p-ana+bhojan-ad* .rte tava vitta+up-arjana.m* na ki?n+cid* asti | [ vahanti /sivik-am anye santy* anye /sivik-a.m* gat-a.h | ak-ara.na.m* hi vakt.rtva.m* vyutth-ana.m* kevala.m* jar-a || 118 || na mantra+bala+v-irye.na praj?nay-a pauru.se.na v-a | ava/sya.m* labhate jantur* atra k-a paridevan-a || 119 || labdhavy-any* eva labhate gantavy-any* eva gacchati | pr-aptavy-any* eva ca*-apnoti du.hkh-ani ca sukh-ani ca || 120 || apr-arthit-ani du.hkh-ani yath-a*eva*-ay-anti dehin-am | sukh-any* api tath-a manye daivam atra*atiricyate || 121 || tat ko* vi/se.sayati kena k.rto* vi/si.s.ta.h ko v-a dhanais* saha vij-ayati ko daridra.h | bh-agy-ani .sa.tpada* iva sthira+ca?ncal-ani nitya.m* manu.sya+kusume.su paribhramanti || 122 || ] tath-a*api daiva+puru.sa+yog-ad* artha+utpatti.h ! puru.sa/s* carati ! daiva.m* phalati*iti | atra*udyoga+pare.na*aha.m* bhavat-a d.r.s.ta.h | amogha+dar/sano* *asmi | ki.m* nu te karavai | asau vij?n-apitav-an | dhana.m* me dehi*iti | dhana+do* vihasya*abrav-it | m-u.dha ! ki.m* nv* anena kriyate | upabhogo* *atra k-ara.nam | gaccha ! asminn* eva*adhi.s.th-ane dvau va.nijakau pa/sya | eko* dhan-i ! aparo* bhogav-an | tau d.r.s.tv-a y-ad.rk tayor* abhiv-a?nchasi*iti ! t-ad.rg* bhavi.syasi | ity* uktv-a*antarhita.h | somilako* *api prabh-ate tan* nagara.m* upavi/sya s-artha+v-aha.m* dhanaguptam -asas-ada | tatra*asau nirbhartsyam-ano* *api katham+api g.rhe pravi/sya*-alindake nipatya*avasthita.h | so* *api va.nik sandhy-am ativ-ahya ni/s-a+mukhe ki?n+cit+m-atram a/sanam akarot | somilake *api ki?n+cit+m-atram a/sanam ad-apayat | atha*asau kaulika.h ku/s-an -ast-irya bh-umau nipatya supto* *apa/syat t-av* eva dvau puru.sau | tayor* eko* *abrav-it | bho va;nk-ala ! dhanaguptena*adya kaulikasya*a/sana.m* d-apayat-a dvigu.na+vyayena*-atm-a niyojita* iti | sarvasya nipu.na.m* ga.nay-ami | na*asya sth-apan-ad* .rte d-ane bhojane v-a ki?n+cid* vihitam | tad* aha.m* pr-atas* sam-ikaromi*iti | eva.m* /srutv-a pratibuddha.h | dhanagupto* *api pr-atar* vi.s-ucikay-a mah-a+anatyaya.m* gata.h | sveda+u.s.na+v-ari+p-ana+-adin-a ca parikli.sya*upo.sita.h | tatas* sa kaulika.h prabh-ate daiva+codito**acintayat | -id.r/sena dhanena ki.m* k-ara.nam | prak.rtir* dustyaj-a*iti | tato* dvit-iya.m* ta.m* vyaya+/s-ila.m* bhogavarm-a.nam uddi/sya somilako* gata.h | tena*asau mahat-a bhojana+p-ana+-adin-a satk.rtas* somilakas* tath-a*eva mahati /sayane sa+upac-are sv+-ast-ir.ne ni/s-ay-a.m* supto* *apa/syat t-av* eva puru.sau | tayor* eko* *abrav-it | bhadra va;nk-ala ! /sobhanam anu.s.thita.m* bhogavarma.n-a pr-ahu.naka.m* somilaka.m* samm-anayat-a | tadbh-uyo* *api pravardham-anam artha.m* vyaya+upabhoge *asya d-atavyam | sa ca*-aha | eva.m* kriyate | pratibuddhas* somilako* *acintayat | bhog-a* -id.r/so* me bhavantu | ki.m* dhanena n-ama+m-atre.na kriyatae*iti | tath-a ca samarthitav-an | II.5 [Citr-a;ngas Erz„hlung] asti ! aha.m* kad-a+cid* yamun-a+kacche /s-ali+gr-ama+madhye priyaka+m.rgy-am utpanna.h | vaya.m* .sa.d+j-ataya.h | tath-a ca | cam-ura.h kadal-i kandal-i priyaka* e.naka* ete m.rga+yonayas* stut-a.h pa?nca* *eva | m-at.r+dugdha+pras-adena dve gat-i j-ananti | -urdhv-a ! -a?njas-i ca*iti | ete na lubdhakai.h pr-apyante | priyaka+j-at-iyo* *aha.m* manu.sya+priya/s* cire.na*ak.si.n-i nim-ilay-ami | tath-a sati me m-at-a yad-a gat-a ! tad-a*aha.m* lubdhakai.h potaka* eva g.rhita.h | str-i+k.s-ire.na vivardhito*y-avat tad+g.rhe nivas-ami ! t-avan* me m-at-a svay-uthyai/s* carati | tay-a*abhihitam | aho daivam | aham aputravat-i******** kva me putra iti | eva.m* may-a*-akar.nya*avadh-aritam | ki.m* me lubdhakai.h | nija+k.rtrimayos* sah-ayayor* nijas* sah-ayo* gar-iy-an iti | tato* lubdhaka+g.rh-at svaira.m* gata* -asam | atha lubdhaka+sak-a/s-ad* -agata iti bhaya+cakita+d.r/sa.m* m-atara.m* pr-apta.h | tay-a*aham -anandita.h | kim etad* -a/scaryam iti p.r.s.ta.h | stanya+k.s-ire.na vivardhita.h | tena*atim-atram aha.m* .sa.n+m-asa+j-ata+/si/sus* svay-uthyam adhyagata.h | abhyadhika+javatv-ad* gacchan m.rg-an -agata.h pratip-alay-ami | asm-aka.m* dve gat-i ! -urdhv-a ! -a?njas-i ca | tayor* m-at.rka+payo+virah-ad* aham -a?njas-i.m* vedmi ! na*-urdhvam | atha kad-a+cin* m.rg-a.m/s* caram-a.n-an na*anupa/sy-ami | -avigna+h.rdaya/s* ca kva te gat-a* iti vilokitav-an | pa/sy-ami t-an -urdhva+gaty+abhij?natay-a j-ala.m* vila;nghya*agrato* gat-an | aha.m* tv* anabhij?nas* str-i+k.s-ira+do.s-at | tath-a ca | k-arya+k-ale tu sampr-apte na*avaj?neya.m* traya.m* sad-a | b-ijam au.sadham -ah-aro* yath-a l-abhas* tath-a*-akraya.h || 149 || aha.m* tena k.s-ira+-akhyena*au.sadhena*-urdhva+gaty+anabhij?natay-a*-a?njasy-a gaty-a ni.spatito*j-alena*-akul-i+k.rta.h | tata/s* ca vy-adhair* dur-atmabhir* j-iva+gr-aha.m* g.rh-itv-a kr-i.d-a+artha.m* r-ajaputr-aya*upan-ita.h | so* *api m-a.m* d.r.s.tv-a*at-iva paritu.s.to* vy-adh-an pr-ade/sikena samm-anitav-an | m-a.m* ca*-adare.na*a;nga+udvartana+sn-ana+bhojana+dh-upa+ala;nk-ara+v-aso+vi.se. sair* bhojana+prak-arai/s ca*asambh-avyais* snigdha+drava+pe/salais* sa+kha.n.da+gu.da+d-a.dima+c-aturj-ataka+vimi/srair* anyai/s* ca bhojyair* atarpayat | atha*anta.hpurik-a+janasya r-ajakum-ar-a.n-a.m* ca hast-ad* *dhasta.m* ca kautuka+paratay-a gr-iva+-anayana+kara+cara.na+kar.na+-avakar.sa.nai.h paraspara+-ir.sy-abh-i* r-aj-a;ngan-abhis* samm-ana+paramparatay-a kle/sito* *aham | cintita.m* ca may-a | ki.m* suvar.nena /srotra+b-adh-a+kare.na | h-a ka.s.tam | kad-a tad* vana.m* pr-apsy-ami*iti | niv.rtta+kautuk-an-a.m* ca kad-a+cid* vivikte vartam-ane r-ajaputra+/sayana+adhast-an* may-a pr-av.r.t+samaye megha+/sabda+/srava.na+utka.n.thita+h.rdayena sva+y-utha+cyutena sva+y-uthy-an anusm.rtya*abhihitam | v-ata+v.r.s.ty+avadh-utasya m.rga+y-uthasya dh-avata.h | p.r.s.thato* yad* gami.sy-ami kad-a tan* me bhavi.syati || 150 || evam ucc-arayato* r-ajaputre.na b-ala+bh-av-ad* abh-avita+cittena*et-avac* *chrutv-a santrastena dv-asstho* *abhihita.h | kena*idam abhihitam iti | sant-apita+h.rdayas* samant-ad* avalokayan m-am apa/syat | aha.m* ca lubdhakair* m-anu.s-i.m* v-aca.m* /sik.sita* -asam | d.r.s.tv-a ca m-a.m* m-anu.se.na*iva*anena m.rgena*abhihitam ! vina.s.to* *asmi*iti matv-a parama+-avega.m* gata.h | atha katha?n+cid* viskhalita+v-ag* asau bahir* ni/scakr-ama | parama+sattva+adhi.s.thita* iva mahad* asv-asthyam -apede | tatas* sarva+abhi.sag+bh-uta+tantrik-an mahaty-a artham-atray-a jvara+par-ita.h pr-arthitav-an ! eva.m* ca*abrav-it | yo mama*et-a.m* rujam apanayati ! tasya*aham ak.r/s-a.m* p-uj-a.m* kari.sy-ami*iti | aham api tatra*a+sam-ik.sita+k-ari.n-a janena lagu.da+i.s.taka+-adibhir* druhyam-a.na.h kena*api s-adhun-a*avacchanna.h | kim anena k.rtam iti | atha mama*-ayu/s+/se.satay-a tena*-arye.na sarva+lak.sa.na+vid-a vij?n-apito* r-ajaputra.h | avimar/sa+pare.na lokena*im-am avasth-a.m* pr-apitas*tvam | punar* api tena*-arye.na*ukto* yath-a | priyako* n-ama*e.sa m.rgo* m-anu.s-i.m* v-aca.m* j-an-ati | na*e.sa m-anu.sa.h | bhadra ! anena pr-av.r.t+k-ala+megha+/sabda+pratibodhita+cittena svay-uthya+anusmara.na+autsuky-ad* abhihitam | v-ata+v.rs.ty+avadh-utasya*iti | kim atra citram | pr-aye.na pak.si.na.h pa/sava/s ca bhaya+-ah-ara+maithuna+m-atra+vedino* bhavanti ! ity* adhigatam eva devena | ato* *ayam a+m-anu.sa.h | tath-a ca | [ y-ad.r/sais* sannivasate y-ad.r/s-a.m/s* ca*upasevate | y-ad.rg* icchec* ca bhavitu.m* t-ad.rg* bhavati p-uru.sa.h || 151 || h-iyate hi naras* t-ata h-inais* saha sam-agam-at | samai/s ca samat-am eti vi/si.s.tai/s* ca vi/si.s.tat-am || 152 || ] tat ! deva ! manu.sya+sampark-at priyaka+j-ati+va/s-ac* ca m-anu.s-i.m* v-aca.m* dad-ati*iti samm-anita.h | tath-a ca | [ yath-a*udaya+girer* dravya.m* sannikar.se.na d-ipyate | *************************** || 153 || ] iti | tatra kim asambaddha.m* jvara+k-ara.nam | api ca | [ mantr-a.n-a.m* parato* na*asti b-ijam uccara.na.m* tath-a | asambaddha+pral-ap-a* na k-arya.m* s-adhayitu.m* k.sam-ah || 154 || ] tath-a ca | [ /sa;nkha.h kadaly-a.m* kadal-i ca bhery-a.m* tasy-a.m* ca bhery-a.m* sumahad* vim-anam | tac+cha;nkha+bher-i+kadal-i+vim-anam unmatta+/sa;nk-a+pratima.m* babh-uva || 155 || ] tat kva /sa;nka.h ! kva kadal-i ! kva bher-i ! kva vim-anam iti | tad+vidham idam asambaddhatay-a tvayy* -agatam | tac* ca /srutv-a*apagata+vik-aro* r-ajaputra.h p-urva+prak.rtim -apanna.h | vic-arya tasya*-aryasya praj?n-a+vibhava.m* tato* mahat-i.m* p-uj-a.m* k.rtv-a mantri+sam-ipa+vart-i mantritve k.rta.h | m-a.m* ca*apan-iya*abhyajya prabh-utena*ambhas-a prak.s-alita+/sar-ira.m* k.rtv-a*-arak.si+puru.sa+adhi.s.thita.m* tatra*eva vane pratimuktav-an | tat ki.m* bahun-a ! anubh-uta+bandhano* *apy* aha.m* niyati+va/s-at punar* baddha* iti |