Thomas Legge legum doctoris collegii Gonneville et Caii in academia Cantabrigiensi magistri ac rectoris Solymitana Clades tragoedia in tres actiones divisa Actio Prima argvmentvm Hierusalem princeps quondam gentium, pollentis Asiae decus, et invidiae capax, pro qua caeli fragor, lapidum imber, et hiatus terrae pugnabant, cui sol medio caelo stetit ut hostium longam stragem spectaret, cui moles aequoris muri instar utrinque pependit ut per gurgites maris viam aperiret dum Nilotici regis leges adversas fugeret, cui e caeli sinu densas imbres avium instar grandinis pluebat, et soluta nube coturnicibus gravida agri volucribus sternerentur, cui e rupis vulnere aqua fluxit et deserta damnata sibi potum suppeditabant, tandem heu postquam foras Romani oppugnarent domi mutuis caedibus fatigarentur, cum nulla intermissio armorum nullave quies esset, nullus locus periculo vacaret, nullum consilii tempus reperiretur, sed omnia plena horroris plena immanitatis essent, et ubique clamor mulierum, eiulatus senum, morientium gemitus, viventium desperatio audirentur, cum spretis naturae legibus filius patris os famelicum luderet, mater e filii faucibus cibum eriperet (horreo dicere), cum mater natum in frustra secaret ut artus eius impio ore epularetur templo flammis crepitantibus flagrante, et moenibus diu ariete verberatis, urbs miseranda exhausta rapini, homicidio, ruina toto campo prostrata iacet. quae cum separatim singula sub aspectu vestro ponimus, in prima actione quomodo populus Solymitanus furtis et rapinis praesidis diu vexatus duce Eleazero Anani pontificis filio, qui eo anno princeps militiae fuit, contra Romanas arma sumpsit et eos e finibus suis deturbavit, in secunda actione quomodo invadentibus Iudaeam Romanis ut suorum caedem ulciscerentur urbs civilibus discordiis occupata, cum de imperio inter se seditiosi duces certarent partim domestica contentione exanimata partim forensibus armis expugnata, postquam homicido, vastitate, incendio, fame diu opprimeretur a Tito Vespasiani imperatoris filio, bello undique oppressa funditus everteretur, palam vobis fiet. argvmentvm primae actionis Florus praeses Iudeae, cum populum furtis et rapinis diu exagitasset cum omni tormentorum genere ad rebellionem concitavit ut, cum Romani ad debellendam populi contumaciam arma sumeret, is tot eius scelera facile celaret. cum tantam eius crudelitatem populus ferre non posset, ad regem Agrippam Roma redeuntem de tot illatis sibi iniuriis conquestus est, et eius opem ad reprimandam Flori tyrannidem implorat. is quamvis exulceratos eorum animos oratione mulceret, tamen ubi postea ut praesidis saevitiam ferrent donec ad Neronem querela deferretur, aperte persuaderet, populus ira ardens regem ex urbe saxis deturbavit. sed cum tantum tumultum postea summus sacerdos caeterique principes authoritate sua sedarent, hac populi patientia commotus Florus, eum gravissimis iniuriis afficere non cessavit, donec duce Eleazero iuvene audacissimo eius anni princeps militiae in Romanos impetum fecit. Nero imperator cum tantum seditiosorum tumultum facile sedari non posse videret, donis ad urbem missis, cives ad aequissimas pacis condiciones alliciebat. cum illi spretis eius donis a rebellione non desisterent, Cestius proconsul Syriae ut hanc tam insignem Romanorum iniuriam ulcisceretur, urbem Solymitanam oppugnebat, et cum eam in suam potestatem iam redegisset, repentino metu percussus subito in fugam vertitur. quem cum Galileae e finibus seditiosi expulsissent1 magnis onerati spoliis in urbem ovantes et triumphantes revertuntur. dramatis personae Agrippa rex Beronice soror eius Anani summus sacerdos Eleazer Manahem duces seditiosorum Amittai Gamala sacerdotes Iehoshve bar Thebvth Manasche Iechochanan bar Sakkai principes populi Schimeon bar Anani Philippvs Savlvs viri nobiles Costobarvs Manneh Saboch Alkim cives Ierusalem Legatvs Caesaris Cestivs proconsvl Syriae Florvs praeses Ivdeae Politianvs tribunus Neapoli Capito centurio Metilivs dux Tyrannvs miles Cestii Niger Peraita dux belli Arsimon Iehvda milites Eleazari Salamvth generosa mulier Channa mulier Iehoshve bar Anani rusticus cliens Agrippae cvstos templi - Actus Primus - Manasche princeps populi Man. radiata caeli templa qui nutu regis, nitidos in orbes arte convolvens polum, miserere tandem gentis afflictae diu. Abrahae labantem sustine clemens domum heu cuius aspectu revulsis corruunt 5 compagibus, clangente septies tuba vasto fragore, Ihericuntis moenia toto et iacet prostrata campo machina; cuius pedi sicco maris torpens aqua viam dedit, dum pendat instar parietis 10 utrinque formidans Hebraeos tangere; cuiusque pugnam spectat in medio polo sol, cursus oblitus diurni, nec prius lunae stupenti vacuum Olympum deserit gens prorsus Amorrhea donec tollitur. 15 nunc (horreo dicere) Abrahae electum genus ingens superbis praeda facta gentibus collum grave servili submittit iugo. sed vetera plango. prius Sionem flevimus turresque pudibundas ruentis Ierusalem 20 quantas rapinas, furta, caedes civibus, Albine, miscebas? cruore civium manus tuas cur imbuebas, cum tibi fasces suos Nero daret teque Solymis renunciaret praesidem? sed quid miser 25 invector Albinum? pius potius fuit. furtum negat suum, nec agnoscit nefas secretus author, et scelus nequam timet. pius videri praeses iniustus cupit. at Florus heu palam suum iactat scelus. 30 nihil erat ira quod vetat gravius. nova quaerit scelera avarus furor, nec impetum professa retinent odia. iussa furibus rapina passim saevit, impune licet aliena praedari, Floro dum redditur 35 pars magna praedae. qui nequit pretium miser non vile vitae pendere, huic laqueo gula ipsas ad aras frangitur. saeva manu pudibunda virgo matris eripitur sinu. cives inani voce pulsant aethera 40 et vindices sceleris faces caelo vocant. ludit thoros castos adulter Italus. piis malos sectantur officiis boni, manus cruentas si queant evadere. at triste multis suasit exilium metus 45 civesque trepida sparsit attonitos fuga. populus silentio stupens obtorpuit nec egredi vox audet haerens gutture casum metus lugere dum tristem vetat. cum Cestio fines regendos Syriae 50 Caesar daret provinciae ut ius diceret, non audet ullus praesidem de crimine arguere apud Cestium. ubi redirent Azyma celebranda pontifici, viam pandit sibi e Syria tum forte ad urbem Cestius. 55 trecenta millia civium occurrunt simul ut urbis afflictae diu casus graves respiceret orant. Hebraeos tristia pati, timere tristiora. tanta liberet gentem tyrannide turbulenti praesidis. 60 tum, populi in ore Florus astaret licet latusque cingeret comes proconsulis, nihil graves movent querelae civium. questus habet ludibrio tam lugubres. at voce blanditur benigna Cestius, 65 exulceratum mulcet animum civium. his mitiorem pollicetur praesidem. Solymis relictis Antiochiam iter capit. huic iungitur Florus comes. mendaciis deludit aures Cestii, ille Caesaris. 70 dicatam honori urbem quotiensque tangeret fictis Hebraeos vulnerat calumniis. belli faces contendit urbi accendere. huc totus incumbit Latini nominis odio arma ut Hebraeus raperet. hoc crimina 75 colore sperat facile tam magna tegere. sin subditus pacem fidelis nutriat Iudaeus, Augusti nec imperium exuat, mox deferent ad Caesarem tot crimina praesidis iniqui, et arguent sceleris reum. 80 sin arma cogatur rebellis sumere Iudaeus, et Neronis excutiat iugum, tunc auferet minoris invidiam mali maius malum. ultione satiatur dolor caecus, scelus punit, nocentem neglegit. 85 minatur urbi nocte multa desuper expansus ensis igne flagrans horrido, longam minaci semitam flamma trahens. dubie pependit sanguinis maculis fluens. arsere crines tam tremendi syderis 90 quot signa bis sex involutus Cinthius ortus dedit et occasus. heu heu, tam diu crudele monstrum saucios vexat animos. quae dextero pontificis humero sardonix radiis procul nitebat enisis prius, 95 quoties sacras tangebat aras hostia, quique lapidum quadratus ordo splendivit bis sex in essen fidens interpres dei ubi agmen hostium agmini obiiceret, Sion pallet nitore perdito diro omine. 100 Iehoshve bar Anani, Manasche vae vae tibi, Ierusalem, vae vae tibi, Ierusalem! Man. quis clamor aures verberat? Ieh. vox ab oriente, vox ab occidente, vox a quatuor ventis! Man. at est Iehoshue rusticus Anani filius. Ieh. vae vae novis 105 nuptis! novis vae vae maritis! vae tibi, quicunque Solymam Hebri propago possides! Man. quam dira territant animum praesagia? o nobiles veteris nepotes Abrahae quique Isacidum de gente iactatis genus, 110 quo fata vos tam dura securos trahunt? quater suas iam bruma deposuit nives, quartaque messor falce tondebat fruges sollene cum festum sacerdos perageret (Scenopagiam patres vocant) tactaque sacris 115 accensa flammis ara fumaret undique dum staret attentus simul Iehoshue. tantus repente rusticum invasit furor nec urbi adhuc clamare cessavit mala. cvstos templi, Manasche iam vota quisque grata supplex nuncupet, 120 et de Sabeo thura fument stipite. cruore tingat aras agnus innocens [ ] victima summo cadat deo. man. quorsum calentes sanguis aras imbuat? cvst. portam bonorum largus aperuit deus 125 et faucibus templum patere liberis Abrahae nepoti numen aeternum iubet. Man. quodnam urbis ignotum diu bonum refers? cvst. de more cum celebranda prisco denuo solennia redeant (patres Azyma vocant) 130 ex quo Phari olim rura Iudaeus fugit tristesque leges regis adversi, avia per multa cum balbus magister duceret, quae pandit ingressum renati spicula Phoebi recipiens porta templi maxima 135 gravi rigens aere solidaque bracchia quae bis decem duplicato vano ludere labore posset, atque frustrare graves nixus, tenaci quando cardine vertitur quoties apertae fuerat usus ianuae, 140 onerarent quamvis claustra vectes maximi intus gravarent et catenae ferreae, postquam silentis noctis ingressu fragor tangente nullo auditur, horrendum tremens mox sponte desiluit. fores (mirabile 145 dictu) patebant subito, compage penitus rupta. sopore civis excusso tremit et mente praeceps turbida huc illuc ruit, matresque presserunt stupentes ubera trepidante nato. nulla non exhorruit 150 aetas. at ubi se colligit mens naufraga, quietus haec dum volvit animus altius cor gaudio pulsum salit, quod iam deus corda patefactus spiritu afflavit novo. Man. placet tonanti semper humanum genus 155 monuisse magnis in ruinis, publica nec poena in orbem nititur, cui non fidem dedit periculi irata facies prius. nihil stupidum movebant monstra vulgus talia caeloque non credit minaci. templi ego 160 tutamen ipsum sponte reserari hostibus auguror. at huc Manneh viam sternit sibi. Manneh, Manasche nunc urbs secundo laeta plausu gestiat. nox ultro lumen caeca fundit aureum. caeleste radiatus caput mundi pater 165 ab atriis caelestis aulae prospicit vultus sui splendore nos ut luminet. Manasche quodnam Sion sperare gaudium potest? Manneh nox caeca postquam atris diem recondidit tenebris recurrens iamque blanda straverat 170 passim quies quicquid fatigabat dies, die sacerdos sacra dum festo parat votisque turba deum suis circumfluens veteri patrum de more pulsat undique, mox cinxit aram fulgor aetherius magis 175 ut mane nullo sic serenus subserat radiatus umquam Titan. aedem occupat totam silentis noctis ignotum iubar. caelestis aulae qui reget penetralia templum sacri beabit oris lumine. 180 Manasche quo caeca Solymas fata praecipites rotant? spem gaudii vanam libens fingit sibi caecus magister populus atque turpiter affectibus quasi leno blanditur suis. Gamala sacerdos, Manasche aras quid iratas adhuc incendimus? 185 ingrata quorsum thura laxantur foris? non iam fibris pecudum deus laetabitur. Man. at largus est veniae orbis immensi pater. Gam. caesis sacerdos dum litarem victimis et iam pias bos niveus ante aras stetit, 190 partu nefando gignit agnum masculus foetumque mirandum patri, et matre editum notam sibi prolem alvus alienus parit. natura versa mutat officium. hostia 195 geminata duplex admonet sacrum, simul ministrat una nec placebat victima arasque duplas dupla poscunt crimina. Iehoshve bar Thebvth, chorvs civivm, Manasche ex arce quo die superna spiritus lectae cohorti in corda linguarum fluens 200 instar stetit flammasque fissas exprimit, cum iam sacerdos nocte celebraret sacra, strepitus repente exoritur ingens. turbida statim in sono protracta multo audita vox. Òmigremus hinc. non fida satis hic statio.Ó 205 templum deus reliquit infensus suum et nomini structas suo aras deserit. Man. quod missa caelo signa portendunt malum? quam nunciant cladem ruinae caeli graves? propheta nec solatur ullus perditos 210 evolvit aut mersa tenebris oracula. quid nos furoris aestuantis corripis incendio, mundi arbiter? si tetricus poenis gravas admissa iudex crimina quis non acerbum horreret irarum exitum? 215 Chor. o Caesar, o Caesar, Caesar! Man. quid populus appellat repente Caesarem? Iehochanan bar Sakkai huc sternit viam. Iehochanan bar Sakkai, Manasche illustre Manasche caput, patriae decus, quae nos salutis spes manet? nescit modum 220 longum nefas, viresque colligit novas. Man. Iehochanan bar Sakkai, heros nobilis, audire tristes saepe nos casus iuvat. Ieh. ritus sacros in urbe Caesarea colit Hebri genus. deosque gentes ludicros 225 litant simul, quos error impia manu fixit sibi. hic synagoga sese maximo diffudit ambitu atque civis barbari agrum vicinum premit et ad templum viam vix aperit imminens sibi possessio 230 aliena. maioribus ut aditum faucibus via solveret et iter pateret liberum, dominum fatigant precibus Isacidae suis pretio (licet maiore) fundum venderet. at spernit ille pacta pertinax pia. 235 multas vir invidus tabernas extruit qua pandit ad templum viam fundus suus. probrum iuventus tam superbum non potest Hebraea ferre, moenia vetat surgere statim, novumque nunciat opus barbaro. 240 muros vetat turbare Florus novos. at hic suis suadent Hebraei principes ut praemio contenderent a praeside ut potius huius author incepti foret, opus ipse prohiberet protervum surgere. 245 bis quattuor talenta connumerant Floro, questus graves edunt, suam implorant opem. nihil is recusat atque votis annuit. ferox iuventus mox brevi crescentia fastigio moenia tabernarum eruit 250 opusque toto pertinax sternunt solo. tum Florus accepta prius pecunia reliquit urbem pacta contemnens sua, et in Sebasten illico gressum tulit ab urbe ter centum remotam passibus 255 quasi tempus illis vendidisset liberum belli gerendi. postero postquam die cubile sol oriens reliquit hesperum quo Sabbatum celebrare Iudaei solent patrium colentes patrio ritu deum. 260 quidam profanis mancipatus cultibus synagogae in aditu vas locabat Samium ut obvium impediret Isacidis iter. aves deos immolat ad ignotos. pati tantam nequit contumeliam stirps Abrahae 265 aut dedecus suis creari legibus, illumque scelere pollui tanto locum. at purpurati contra persuadent patres ad iudices ut deferant negotium litemque iure finiant aequabili. 270 at Abrahae genus pati moras nequit, exardet ira, quaerit ulcisci. stetit e contra in armis barbarus miles. acriter utrinque pugnatur. equitum dux illico Iehochanan occurrit, auferri iubet 275 vas illud et motus rebelles civium sedare pergit, frustra pergit. hostibus conversus in fugam Abramidas tergum dabat. in Narbata statim iter parabat  ab urbe, ter centum remota passibus,  leges sacras 280 secum metu rapit. viri sed principes Iehochanan comite in Sebastem advolant bis sex. queruntur nuper allatam sibi vim a barbaro, orant rebus afflictis opem. de tot talentis quam prudenter admonent. 285 at Florus irarum flagrans incendio illos iubet diris domari vinculis. tantae colorem finxit irae praeside leges quod inconsulto ab urbe transferant. iamque Solymis tumultus ingens nascitur. 290 Man. cur voce populus clamat alta Caesarem? Ieh. ut Florus accendat magis belli faces talenta thesauro e sacro sibi dari septemdecim imperat. fremit populus, ruit huc illuc, ad templum rapitur. hic Caesarem 295 clamore magno appellat, ut se praesidis tanta benignus liberet tyrannide. Florum probris alii lacessunt impiis. mentitur alter ora mendici, adiuvans baculo gradum, stipem Floro petit, manu 300 portans canistrum quasi viro multum indigo. at Florus accepta licet pecunia sedare perfidus tumultum negligit nascentis aut belli faces extinguere, magisque mens avara praedam cogitat 305 ductoque secum exercitu Solymam redit urbem ut metu concuteret attonitam gravi et ut novas suis cohortes iungeret, si forte quae tentanda res armis erit. Man. huc civium cur tanta turba confluit? 310 Ieh. lenire Flori saevientis impetum populus studens prodire certat obviam ut praesidem officiis honoret publicis et more milites salutet pristino. Manasche, capito non Florus huc gradum refert. ductor equitum 315 agmine redit stipante Capito. sed quid hoc? avertit ora, iactat in vultu minas, quassat caput. quam tristia ultor cogitat? Cap. desinite Florum honore falso ludere quem vocibus dona protervis scinditis. 320 quis non in praesidem urbis contumelias evomit acerbas, cuius ob calumnias non execrandas despuit? quin esse vos viros decet, novoque pectus robore armare. in os maledicta Floro spargite 325 palamque libertatis affectum doce, magnanime miles, neque virtutem time si praeses angat, vindica ferro nefas. trepidant metu. stringantur enses, milites. ubique fata spargite. arripiunt fugam. 330 clam se Florus subduxit in palatium spectanda ne praeberet ora civibus. ut obvios dux ense quosque fodiam si publicis sectetur urbs honoribus effusa redeuntem quod audet praesidem 335 procacibus lacerare verbis. quid moror quae gesta sunt renunciare praesidi? - Actus Secundus - Florvs praeses, Iehochanan bar Sakkai Florvs sedens in tribunali. Hebrea gens cervice dura nobilis nostrum superbo calcat imperium pede. motus rebelles quaerit excusso iugo 340 Hebri propago nec pati frenum potest. Romae licet serviret Isaci nepos se posse vinci virtus haud credit tamen, regnumque denuo spondet amissum sibi. atque nimiis tumet bonis mens ebria. 345 nunc ergo adestis, o patres, iusso meo ut publice iustam querelam persequar. populus tumultum quaerit insanus novum. voces superbas ira fraenis libera in praesidem despuere nunquam desinit, 350 opprobriis palam lacessit asperis. qualis furit rebellis hero equus ferox, imperia si remissa paululum senserit in ordinem domitus luxatus vix redit domini cruentis nec paret calcaribus. 355 talis nova populus tumet licentia, et calcibus dominum superbis adoritur. sinu silenti clausa probra dum premo civibus acerbum mox fui ludibrium. Florum ioco miseratur ille pauperem. 360 talius suos stipem Floro ludens rogat, animisque multi saeviunt inanibus. nunc ergo sceleris huius authores nisi captos statim dedatis ad poenas mihi horum gravem culpam caput vestrum luet. 365 Ieh. excelse praeses, inclytum Flori caput, quod pectus agitat triste civium furor cor maximo angitur dolore saucium. iuvenilis haud carere mens vitio solet animi nec impetum illa satis aetas regit. 370 quid pectus urit nobile effraenis furor aetatis insulsae? ruat caecus dolor. ad tempus irarum aestus ardeat. statim denuo labascit. impetus sui pudet. repetit monentem sponte, nec diu placet 375 ira. ipse sese ulciscitur dolor. lubens captiva ducitur voluntas. noxios sin poscis ad poenas acerbus arbiter a caeteris separare quis sontes potest? factum sinu occultare noxii student. 380 metu negabit quisque commissum nefas. mirum nihil tanto in tumultu civium si lapsa temere parva pars quid perpetret. magis statum sedare turbidum potes et melius imperio Latino consules 385 tot inter insontes, viris si parcere paucis ferendo sponte, quam multos metu concutere tractando male, aequum sentias. Flor. multa pueris mitis monere senex potest, aetas quibus adhuc prima facile flectitur. 390 nullis furor minis adultus frangitur. animos feroces strictus ensis continet. tantum reprimere hostem una victoris salus. quis proditor sit ante non intellegis quam noveris te proditum. quasi publicus 395 mactatur hostis ubi prehenditur. parum damnatur in gravi scelere crudelitas. quod praesidem lacerare probris impie et fronte noxam tegere post ficta haud pudet, tantum nefas iusta expiabit ultio. 400 stringantur enses, mucro totam saeviat liber per urbem, quisquis occurrit caedat. stagnans cruore inundet Hebreo forum. Salamvth mvlier, Florvs excelse praeses, Gessiae stirpis decus, cur milites captam tenent? quid foemina 405 vesana peccavi? cur innocens trahor? Flor. pulchra Salamuth, amanda caeli civibus, nil torqueat cor frigidus tremulum metus, mentem nec anxiam tumultus verberet. amare cogit foeminae rarum decus 410 dum nitida pinxit ora purpureus color oculique velut ignes poli duplices micant. nunc ergo amare liceat et tot vulnera formae tuae quae spargis indies. nega perire frustra. iunge Romano thoros. 415 Sal. tantum colore pingitur falsum decus formaeque laudem naufragus quaerit pudor. coniux ero tantum decora coniugi lecti fidem nec turpis uxor polluam. Flor. an nostra tibi sordescit ampla dignitas? 420 Sal. sordidus amor cur pectus urit nobile? Flor. amoris igne summus arsit Iupiter blandasque tantum didicit maiestas faces, caelum nec olim Iovis amori sufficit. Sal. vitio colorem turpis effingit Venus 425 scelerisque participes sui finxit deos. caelumque conscium impudens amor facit, nec triste metuit numinis ludibrium. Flor. Hebrea nostros spernis impudens thoros. Sal. mortem minatur adulterae lex saxeam. 430 Flor. mortem maritus ferream prius luet. Sal. iudex virum crudelis insontem necas? Flor. dum saxa viduo non minatur lex thoro. Sal. placere mors iniusta coniugis potest? Flor. amplexibus dum libere tuis fruar. 435 Sal. tangam viri cruore profusas genas? Flor. cur sponte damnas dulcis formae praemium? Sal. virtute squalet perfidum amissa decus. Flor. solum bonis Venerem iubet mundi pater? Sal. consortem amant Veneris fidelem bestiae. 440 Flor. quod bestiae sunt. Sal. quae thori servunt fidem. Flor. bonum suum dum nesciunt. Sal. potius malum. Flor. num belluas iubes sequi? Sal. ut pudeat magis. Flor. nostros adeo demens amores negligis? Sal. pati pudorem posse sperabas labem? 445 Flor. ut salva sis amica Floro foemina. Sal. at salva erit pudore salvo foemina. pudore non salvo quid illi salvum erit? Flor. pugnare verbis non iuvat. pati nequit amor repulsam pertinax. nostra domo 450 pellex manebis. amoris insanus vapor venas latentes occupat. modum sibi nec dulce cognoscit malum. Iovis soror turbata caelo pellici locum dedit et foeminis caeli patebat atrium. 455 Florvs quos ducitis viros rebelles, illico verberibus horum onerate duris tergora. ubi turgeat sulcis flagrorum grandibus corpus satis vitae capistrum finiat. is frustra sacram legis implorat fidem 460 quisquis dolo legem rebellis impetit. civesne Romani hi, aut equestris ordinis sunt, nil moror. caput securi demite. gressus sed adfert obvios Beronice veneranda foemina, regis Agrippae soror. 465 fletu genas fuso rigat. nuda pedibus incedit, et rasis capillis, ut deo ieiunii promissa vota solveret. Beronice, Florvs magnanime praeses, inclytum Flori caput, pias querelas gentis afflictae diu 470 accipe benignus. deme casus tam graves. quousque ferre pectus iratum lubet? honos satis Romae fuit, quod serviat urbs sancta princeps gentium, et collum premat servile Iudaeis diu ignotum iugum. 475 en civium cruore sudant moenia. ferro peremptum filius patrem gemit, natum pater. deflere vix datur suos. et matris ulnis virgines maestas rapit libido, inani voce pulsantes deum, 480 media nec in domo quisquam tutus fuit. en vagiens necatur in cunis puer. peiora num furor potest? nefas adhuc maius patratur. templum nequitiae locum tantae dederunt ipsum. civibus piis 485 ipsas ad aras frangitur laqueo gula. sceleris sui deum palam testem facit. templi sacri variis columnae nobiles maculis cruore civium foedo fluunt. nullum nefas furor timet. Abrahae domus 490 miserere iactatae diu. tandem minas deponat ultro lassus ensis, iam prius funeri satis dabatur. sescenti foro cives perempti et ter decem ferro iacent. sanguine forum venale crudo spargitur. 495 caesi a mamillis matris infantes cadunt. parentis in sinu necantur virgines. foelix Romanus imperet. Hebreis modo liceat parere. dum cupit mens vincere, stringantur enses, rauca bellum tuba canat. 500 ubi victor evadas, placida pax expedit. tantum in cruore, quod est necesse, sufficit. Flor. regis soror potens Beronice, vetat fortuna facere saepe quod pie cupis. nec vera laus viro potenti contigit. 505 suadere iusta facile privatis licet quos nullus unquam exagitat anxios pavor. iniusta didicit victor invitus. malus minister est legum pudor. quod iustum erit non semper est utile tamen. populum male 510 gubernat esse qui nimis sanctus cupit. inertis est, nescire quod liceat sibi. non parva laus hostem superbum frangere. bellum novum despectus ensis provocat. cruore mors delectat arma nec modum 515 irata servant nec statim gladii minae cadunt. Hebraeus milites furor simul accendit iratos. tributum pendere negant, feroces iactant abiecti minas. cur non pio spargantur arae sanguine? 520 Iovi cruorem perfidi civis decet libare, nulla tingit aras hostia tam iusta quam rebellis invisum caput. nec facile pulsum grande succumbit malum. vires resumit ignis extinctus male 525 et parvum in ortus semen exsurgit novos. stragemque milites novam fessi timent. iniustus est rerum arbiter caecus dolor, planctusque mittere quamvis iniustos iuvat. nec caeca didicit ira iustitiae modum. 530 quid in cruore sufficit, metus docet. Ber. quanto cruore bella delectant, scio. non causa belli quaeritur sed exitus. sanare liceat dura belli vulnera. Romanus imperet, parere nos decet. 535 optata bello regnet extincto quies. tutum hoc Hebraeis est, Latinis tutius. quos virtus incutit metus? vel quod iugum miser minatur? victor audet omnia. timet ille (vel timere si victor potest)? 540 solum timoris remedium clementia est. favor suorum principes servat magis. est ara miseris refugium, non civium horror virili nec cruore tangitur. si quod protervus civis admisit nefas 545 iudicia cur non caeca sortiris reis? cives suos urbs sancta commendat tibi. si nescit irarum modum caecus furor cur ira poenas statuit in cives novas saevitque furor in nostra praeceps tergora? 550 Flor. nemo bene certis regere legibus potest. Ber. quae lex suas furori habenas tradidit? Flor. quicquid lubet tristis necessitas iubet. Ber. gaudet Nemaeus supplici leo parcere. Flor nunquam leo timebat imbellem feram. 555 Ber. victrix Hebraeos Roma devictos timet? Flor. hostes semel vicisse Romanos decet. Ber. melius parebit dubius imperio metus? Flor. frangi potest gens dura, flecti non potest. Ber. fregit animus gentem benignus barbaram. 560 Flor. suis iners dum nescit uti viribus. Ber. tutos magis favor suorum reddidit. Flor. solum ducem fides tuetur militum. Ber. casus nihil tam lugubris populi movet? Flor. proditor iniquus rebus in parvis fidem 565 venatur, ut mercede magna falleret. falso colore nec caret blandum nefas. haec foeminam fugiunt levem. hanc colum decet tractare filumque rosea ducere manu. crudele ferrum nescit ulli parcere 570 cui fessa vox ducis sui vix imperat. tu militum si tela caede rubentia vitare cures atque clypeos civium fusos cruore, redde mox viam tibi. Ber. quid annuit satelliti? num vim parat? 575 suadet fugam fidus comes. nihil moror. Arsimon, civis civ. quo me trahis tuo madentem vulnere? Ars. ut mox ab alta pendeas templi trabe. civ. quodnam miser crudele patravi scelus? Ars. ferrum quod imo non vorasti pectore. 580 civ. nil supplici concedis immitis preci? Ars. mox spiritum primus inimicum ut expuas. Channa mvlier, Iehvda per numen obtestor sacrum, per liberos charos tibi castamque coniugis fidem ne matris unicam e sinu eripe filiam. 585 Ieh . gnatam tuam victorem amare sufficit genitori honorque non levis victo fuit. Chan. miscere sanguinem vetat lex patria lectosque prohibet Moyses alienos sequi. Ieh. nihil movent victoris iratae minae? 590 venas latentes pertinax Veneris furor pererrat. haud legem faces tantae sciunt. Florvs, cliens Agrippae The souldiers carry over the stage Jewes tyed in ropes to their deathes. Flor. stragem pati tantam potest Abrahae nepos? cl. authoritas coegit invitos patrum. Flor. expande quis sit urbis afflictae status. 595 cl. in urbe postquam triste ferrum saeviit atque Solymae rubente inundent sanguine, stragi diu sperata finem nox dedit. aegre Beronice fuga evasit necem. vigil suam custodit anxius domum 600 ne forte caeca nocte miles irruat. aurora postquam luce caelum purpurat gelidus pererrat horror artus civium. in ore pallor sedet, aversi cadunt vultus, nihil respondent, ingens pectora 605 tumultus exagitat. sui valde pudet nec reperit abditus dolor viam. malum mens parturit grave. ingenium possit satis metuit, suamque suspicatur dexteram. pars magna concurrit verbis loco edito. 610 cladem suorum saepe magnis increpant clamoribus, Florumque verbis vulnerant procacibus. mox advolant antistites his principes iuncti agmen in medium ruunt raptisque vestibus viritim singulos 615 manu prehendunt, obsecrant per abditos templi recessus per aras tam sacras, ne praesidem verbis lacessant asperis iraeque maiores Floro accendant faces, quae tot malorum causa civibus fuit. 620 populus quievit honore commotus patrum terretque saevientis horror praesidis. Flor. ignava gens, pudenda proles Abrahae, spectare tantum civium stragem potes inultam? nullus excitare furor potest 625 duri satellitis, tot ut post funera bello rebellis Caesarem lacesseres? minister huc aures fidelis commoda. duae cohortes huc ad urbem convolant. verbis meis his obvius clam nuncia 630 ut si favore prosequatur publico populus cohortes ora non solvant sua sed torpeant silentio muti velut. sin graviter hoc patiatur, illis quod nihil exercitus respondet elinguis velut, 635 mox ense quisque stricto in illos irruat omnemque sternant caede funesta viam. sed huc iter pandunt sacerdotes sibi. oratio Flori ad sacerdotes et principes quod turgidos exagitat animos militum tam caeca civium protervia, nec tulit 640 captiva virtus urbis imperium suae, inflixit urbi magna pacis vulnera. satis hinc Latinis vestra lucebit fides quod de novandis cogitat rebus nihil. duae cohortes mox ad urbem iter parant. 645 si populus has comiter salutet obvias et publicis dignetur officiis sequi, satis fides testata Romanis erit, nec ensis infesti ultra formidet minas. Florvs (solus) nunc, Flore, nervos mentis omnes collige. 650 fasces Neronis excutere si urbs deneget populusque fraenum afflictus admittat suum, mox Caesari tua deferentur crimina scelerisque tam diri graves poenas dabis. irata plebs sin pulset armis Caesarem 655 et arte cives in rebelles transferas Romana tela, tuae loco res tuto erunt. cives satis securus ulcisci potes. hos omnibus turbare tentabo modis, ut arma cogantur rebelles sumere. 660 regis cliens praecipitat accelerans gradum. in urbe quid turbetur illico nuncia. cliens Agrippae in aede contendunt sacri sancta patres stipante non parva corona civium ut milites populus salutet obvius 665 maiora Romani antequam damna inferant blandaque mentes voce mulcent turgidas. officia tanta factiosi principes primum negant. his facile populus iungitur dolore caedis pulsus. anguntur patres 670 et principes ipsi sacerdotum simul comitante Levita cinere sparsi caput ruptisque nudi vestibus. cunctos manu comiter prehendunt principes, sacra proferunt vasa, pretiosum quicquid et templum tenet. 675 rogant seorsim templi honori ut consulant, nec vasa avaris sacra prodant hostibus dum milites probris Latinos figerent. ante populum cytherista praecedit, simul probusque cantor quique pulset organa 680 docta manu, lyrasque blande garrulas tangat peritus artifex. populum monent offensa ne levis malum gignat grave Davidis urbi, milites sed obvius solenniter populus salutet. praesidi 685 nullus color pugnae manebit, patria priscam tenebit dignitatem, perpeti nec ultra quid cogetur. his monitis patrum sedata turba, factiosi horum simul honore ducti assentiunt, pauci nimis. 690 veneranda progreditur sacerdotum cohors. Let the Priests accompanied with the cheifs of the people with singers and other musicians playing upon instruments and the people also following them after, to meet the two Cohorts comming to Jerusalem. cantores nunc arte pulset docta tympanum manus. nunc cymbalum blande canorum tinniat. dulci sonore tibiae suaves canant. populus reverso laetus occurrit duci. 695 foelix habenas Florus urbis occupat. foelix Floro civis triumphat praeside. uterque foelix sorte ditatus pari. populus reverso laetus occurrit duci. Amittai sacerdos, Metilivs dvx cohortis profusa reditum urbs gratulatum prosperumÑ 700 quid hoc? tacet. quassat caput. metuo male. Met. adhuc dolis ludere Florum pudet nihil. haec victor impune pati miles potes? nihil movent voces rebelles civium? stringantur enses, fata ubique spargite. 705 Let the Souldiers set upon the Citizens and drive them awaye. iussus tuos fidus minister exequar, o Flore. cives caede vexatos nova cogam arma sumere atque Caesari inferre bellum. milites sequar meos. Florvs (solus) cor pulsat anxium metus, sancti patres 710 ne frangerent populi furentis impetum, et arte contendant tumultum civium sedare nostros aut dolos corrumpere. cives ad arma si rebelles convolent et nostra turbent signa commoti, scelus 715 perferre tantum dum Latini milites nequeant, vim vi repellit Italus. sontem nihil moratur, ulcisci iuvat. furtum, rapinam, stupra, caedem, nil time. isto nefas celare consilio potes. 720 proterviae populus suae poenas luet. huc cinctus armato volebam milite prodire, si arma cives sumerent ira furentes. accelerat huc nuncius. cliens Agrippae, Florvs, Alkim Flore, propera tuis opem cohortibus 725 afferre, cives dum ruentes fustibus vias per artas milites caedunt tui. tergoque victor haeret avidus hostium Romanus atque impellit alter alterum. pars suffocantur magna. Iudaeus iacet 730 Latiusque nullo mortuus discrimine. lacerata vix novisse corpora proximi possunt. Romanus urget, iratus furit. his quisquis occurrit iacet mortis comes. arcta Bezethas vix aperit ad templum viam. 735 huc irruere Latina contendit cohors templum occupare arcem per Antoniam ut queat avara mens sacro dum inhiat aerario. anfractibus Iudaeus angustiis furens arcebat hostem, seque civis colligit 740 fugitivus et denso resistit agmine. alios ciet clamore sibi. Alk. fugit. fugit. Flor. quid hoc? fugit. ducem sequimini, milites. Let Florus with the Souldiers about him runn into the Citty. cliens , Florvs o magna divini potestas numinis! secreta dum regit virorum pectora 745 suique cultus ingerit sanctum metum, [ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ] postquam arcem ad Antoniam viam Itali premunt ut iam sacros spoliare thesauros queant, irruit in hostem infestus Hebraeus. furor ministrat omnia. nuda telis corpora 750 obiecit, alii tecta scandunt,obruunt saxis Latinos desuper missis, volant passim sagittae nec crebras perdunt  ruinas . reliqui hostium adversa ora telis fodiunt. instigat acres zelus animorum faces 755 templumque domini quale gens nescit alia. sed huc gradum Florus refert. Flor. receptui cecinit tuba, hosti quod pius vires furor accendit, armis nec caret necessitas. ora hostium furibunda vix audet Italus 760 aspicere, illico locum pulsus dedit. aequatur Antoniana terrae porticus ne qua Italis speretur ad templum via. nunc patribus simulare me pacem decet ut blandus arte fallerem captos nova. 765 veneranda prodit huc sacerdotum cohors et principes, urbis sacrae summum decus. Florus ad sacerdotes et principes populi. Florvs, Amittai ad tempus hinc profectus urbem deseram. illam prius munire praesidiis volo. sed consilio in isto urbis arbitrium sequar 770 cui reddere sacra exopto pacis foedera. Am. urbi cohortem si relinquas unicam rebus novandis omnis eximitur metus. tantum cohortem plebs pati illam non potest quae civium magnam prius stragem edidit. 775 iusto decet populi dolori parcere. Flor. non amplius vos illa vexabit cohors. firmare studeo laeta pacis foedera. in urbe pacem quisque foelicem colat. Florvs (solus) Caesaream ad urbem nunc iter solus paro. 780 hinc exarabo litteras ad Cestium ut scelera perpetrasse talia arguam Hebri nepotes, qualia a nobis sibi illata coguntur pati. illa Cestius per litteras postquam Neroni deferat, 785 populi rebellis contumaces spiritus armis domabit. scelera sic celas tua. - Actus Tertius - Agrippa rex, Politianvs tribvnvs Romam, patentis orbis excelsum decus ubi desero, Neronis et palatium, divertor ad regnum Phari, ut iure hospitis 790 invisam Alexandrum. id Nero mandat mihi. at nunc tuas reversus aspicio lubens turres, Solyma, magni domicilium dei. sed huc Politianus tribunus iter facit. Pol. longum tibi confirmet imperium deus. 795 Agr. quae Iamniam tibi causa visendi fuit? Pol. discordiis saevire Solymas intimis per litteras monebat absens Cestium ter nobilis foemina Beronice soror, suamque Hebraeis orat afflictis opem 800 ut noxiorum comprimat ferociam. talia sibi scribunt sacerdotes simul populique iuncti his principes: Florum impia horrere caede, populum furere, sanguine sudare templum, iura misceri omnia. 805 e contra Cestium fatigat literis Florus: rebelles arma cives sumere, non amplius Neronis imperium pati, stillare Hebraeas caede Romana manus. tam triste Cestium movebat nuntium. 810 coire militum iubebat principes tam perditis ut rebus urbis consulant. quidam agmine Solymas peti infesto monent. quo longius serpit malum, saevit magis. alii aggredi temere negotium vetant. 815 ut vulnus exquiratur hortantur prius. hinc Cestius Solymas adire me iubet ut gesta quae sunt nuntiem fideliter. Agr. urbi salubre Cestii consilium probo. quid huc sacerdotum senatus tam frequens 820 comitante principum corona convolat? Manasche, Agrippa Agrippa rex ter nobilis, patrum sese veneranda turba et longus ordo principum effudit ut regem potentem pristinis honoret officiis, et adventum tibi 825 urbs gratuletur prosperum. Agr. quod Iamniam a Solymis procul venistis obviam persolvo magnas iure vobis gratias. Man. questus graves Davidis urbis suscipe, magnanime princeps, et dolori civium 830 ignosce iusto, iamque iactatae diu Iacob domus miserere. furtum haud moror, stuprum, necem. iam sudat ara sanguine, vix impetrat vitam sacerdos. abdita templi sacra profano terit miles pede. 835 populus scelere compulsus arma corripit furibundus. Italus cohortes expulit ferro. ruinam siste foedam civium, nec ultimum spectare funus patriae patiaris. ipsa iam ruere visa urbs fuit. 840 lugere cogit urbis afflictae dolor, sed mitius iurgare cives expedit. si forte inani turgeant protervia, nunquam rebellem comprimes ferociam. urbis potentis clara magnatum cohors 845 quid civium cladem cruentam plangitis et praesidem diris querelis scinditis? non crimen hoc Romae fuit. non praesidis, potius suam damnaret urbs proterviam. Neronis imperium quiete non tulit 850 et pertinax tributa Romanis negat. vestros quid animos caecus exagitat dolor aut ira cor maestum tumultu verberat? insigne si nescit pati mens dedecus generosa, vel dolere tot cogunt mala, 855 vulnus scelere curare summo quid iuvat aut ultimum semper remedium dare malo? nihil prodest movere caelo proxima Romana maiestas? nihil mundi caput cunctis tremendum gentibus? licet undique 860 sit montium fundata collibus urbs sacra et militum tam rigida iactet robora victoriis dives, Latinos vincere quis audet enses, aut quis aquilas pellere? quot urbium proiecta ubique cadavera 865 pilis iacent subacta Romanis? suis quot dirutis superba moenibus oppida proconsul evertit? sin Italis pares aequaret animos urbs Davidis, et pari de laude belli sancta certaret Sion, 870 quamvis superbi saxa cives scanderent Tarpeia, praeruptos scopulos occupent, et migret Roma arcem in excelsam denuo, nullo mihi pensaret auro civium vitam. sin imperare numen hoc velit 875 caeleste, et orbis esse terrarum caput, fati nequis mutare fusi stamina. deferre nos ad Caesarem causam decet lites ut aequis legum habenis temperet, et noxii dignam scelere poenam auferant. 880 Man. quamvis sit aspera regis obiurgatio favoris illa et plena amoris extitit. fronte sub amara saepe clementia latet. Agr. cur turba tanta civium sese huc rapit? Manneh, Saboch, Alkim, Channa, Agrippa, Politianvs rex vivat Agrippa. miserere supplicum. 885 mactatur e matris sinu raptus puer. Sab. ferro pater confossus in templo iacet. Alk. violatur inspectante matre filia. Chan. maritus ipso caesus in templo cadit. Agr. quid vos iuvat questus inanes edere 890 damnare quos propriam decet proterviam? turbata dum caeco dolore mens furit statuere nescit inquieta libere. elatus alis animus arrogantiae sublime vectus capitur, effraenis procul 895 temere vagatur nec facile se colligit. ubi turbidae mentis quiescit impetus, liber procellis animus ad sese redit, votum salubri temperat modestia. graviter movent tristes querelae civium. 900 fixus medullis haeret intimis dolor. sed iuncta rem consilia sanabunt magis. adhuc pati Florum decet, durum licet, dum Caesarem missis rogabo literis ut praesidem dignetur Isacidis novum. 905 Sab. hoc te rogamus, Politiane, supplices vicos ut omnes ipse lustrares vagos quam foeda praeses scelera sparsit civibus. Alk. te nos, Agrippa ter quaterque nobilis, precamur haec a Politiano ut impetres, 910 comitante ut uno urbem pererrat servulo ut cladis esse testis horrendae queat. Agr. his, Politiane, postulatis annue. Pol. promptus populi honestis parebo iussibus. Iehoshve rvsticvs, Politianvs tribvnvs, Manasche vae vae in Ierusalem, vae vae in Ierusalem. 915 Pol. quis eiulantis clamor aures percutit? Man. Iehoshue est prognatus Anani patre. malis sitim rabiosa non ferens canis raptatur huc illuc quietis nescia. talibus querelis rusticus caelum replet 920 quocunque discurrit. minae terrent nihil aut lora clamantem, exaratum turgeat corpus licet sulcis flagrorum grandibus. clamat magis correptus et verba geminat, nec horret unquam fessa vox raucedine. 925 responsa nulli pertinax unquam dedit quis esset, unde clamor, horror quid velit. tam triste tantum ore evomit praesagium. Iehoshve rvsticvs Brought by the Souldiers, politianvs vae vae in Ierusalem, vae vae in Ierusalem. Pol. quod a parente nomen indutum tibi? 930 Ieh. vox ab oriente, vox ab occidente, É Pol. urbi malum quid ore clamas impio? Ieh. quae missa vox a quatuor ventis strepit? Pol. cur pertinax responsa quaerenti negas? Ieh. vae coniugum thoris, maritibus novis. 935 Pol. verum exprimet tibi saevus invito dolor. Ieh. vae vae tibi quicunque Solymas incolis. Pol. corpus domabit dira carceris specus. Ieh. vae vae in Ierusalem, vae vae in Ierusalem. Pol. cruenta scindet terga loris carnifex. 940 Ieh. vox ab oriente, vox ab occidente. vae templum tibi. urbem qui inhabitas, vae vae tibi. Pol. rusticus inanes iactat insanus minas. quid voce vana quaero pulsare aethera? dum mente praeceps saevit abiecta furor 945 pati recusat fraena. turgescit odio monentis. at cum flamma iam nitesceret suumque tangi vulnus haud aegre sinat cedet magis monentis aptus vocibus. furore sin correptus haec clamat sacro 950 et triste fatum exponit interpres dei vetare demens quis sacros cursus potest? saboch sol ore noctem qui decoro dissipas radiatus et mundo suum reddis diem, nostras benigno sparge mentes lumine. 955 laxa malis obsessa longis pectora. tandem silet murmur strepentis classici. nunc anxius nocti vigil non excubat. non coniugi nunc uxor armato timet, charisve natis pallidae matres timent. 960 laeta Solymis revocata pax tandem redit. adest Agrippa rex. adest rex inclitus. annos licet tempus fatigat plurimos capi caput calvum potest. in dexteram aliquando sors cadit, licet tam lubrica. 965 noverca minus iniusta natura, et boni nunquam futuri sustulit spem. fata sunt tristia nimis quaecunque semper fascinant. sed huc celere quid miles accurrit gradu? Arsimon, Saboch heu triste mentem pulsat omen turbidam. 970 Sab. portenta quae tam maesta mentem territant? Ars. e montibus cum maior umbra decidat equosque Phoebus mergeret anhelos salo, currus rotantur horridi per nubila quasi bella cum cohorte misceret cohors. 975 late polus clamore terrifico gemit. miscentur enses ensibus. scutis sonant impulsa scuta nec videtur vulnere caelum carere prodigum vitae suae. quid cesso talia nunciare civibus? 980 Sab. belli faces portendit iratus polus. pugnae cruentae pariter exemplum dedit. ardet cruento Marte caelum, hostem iubet nos vindicare. Olympus ulcisci docet, bello sed ulcisci atque ferro vindice 985 sanguinis avaro. iamque solo sanguine Romanus extingui furor potest. nefas sui praesidis crudele clades civium tantum expiare necesse sit. sequi decet quocunque fata nos trahunt tam tristia 990 Alkim, Saboch reditum tribunus arripuit ad Cestium. Sab. quae gesta sunt in urbe paucis expedi. Alk. postquam latus turba suum nudaverat, tribunus atque lustrat urbem, servulo comitatus uno. perforatum cuspide 995 hic corpus intuetur. ensis abstulit illi caput pollutus, atque vulnere ferrum cruento alterius ad costas stetit. transfixus alius lancea vix spiritus ducebat ultimos miser, terram pede 1000 pulsans suo. supinus ille oculis iacet rigentibus longum trahens suspirium. haec intueri vix tribunus sustinet, gressumque retro saepe cogunt flectere horrenda visu. ibi suam testatus est 1005 populus quietem, et quam anxie pacem colat. postquam tribunus triste spectaret nefas, templum petit, populi coronam convocat. magnis datam Romae fidem ornat laudibus. pacem tueri pristinam pie monet. 1010 caeleste numen mox adorans, quo tamen loco (patrum ritu) licebat gentibus, ad Cestium flectebat accelerans iter. Sab. num populus istis quievit vocibus? Alk. nondum quietus populus ad regem statim 1015 conversit ora. illum precatur serio ut ad Neronem mitteretur nuncius caedem ut nefandam civium cognosceret. urbis fidem silentium dubiam facit et dum tacet dolor, rebelles arguet. 1020 cepisse bellum Caesar armatos patres primum putabit, tela primum perfidos rapuisse cives, nisi querelam Caesari de caede tanta praesidis primi ederent, et quod malorum praeses author tot fuit. 1025 legatus haec nisi ad Neronem deferat ab urbe missus, haud quiescere asserunt posse populum. Agrippa volvens singula animo sagaci, quam esset invidiosa res Romae Florum accusare, sibi nec utile 1030 ut ipse promptum ad bella populum sperneret mox concionem ad Xystum [É] vocat. iam populus huc gressum frequens tulit. Agrippae oratio ad principes popvli et ad popvlvm in Xysto prope Tempum et assidens Beronice soror. ad bella si gerenda praecipites ruant omnes, numerus et maior haud pacem colat 1035 magisque sincerus, superfluum fuit vos alloqui. quis utilia mentem sequi cogit reluctantem atque nolentem trahit? sed cum hos traheret aetas malorum nescia, spes vana libertatis illos excitet. 1040 accendat alios mens superba surgere, miscere multi cuncta quaerunt, dum novis rebus student. iniusta Flori crimina animos quibusdam exulcerant. verbis meis monere vos volui, improborum civium 1045 adversa ne consilia reliquos perderent. si qui premebant, vindicare vos iuvat. quid laude tanta libertatem extollitis? durum sin hoc servire, inanis haec erit in praesides querela. si laxa manu 1050 tractent habenas urbis, annon durum adhuc servire? at ipsi mente sana volvite quam sit levis belli color. vos irritant praesidis iniqui crimina. officiis decet allicere blandis praesides, non impiis 1055 illos probris lacerare. iudicem fugis, inducis hostem. ferre inquam iudicem magis expedit, quam hostem licet iustum. ille ius plerunque dicet, vastat hostis omnia armatus. ille forte clam suos premit, 1060 hostis nocet semper palam, exitium sibi tantum placet. si quis probris noxas leves proscindat, ira praeses ardebit gravi. contendit ulcisci, nec esse subditis ludibrio Romana maiestas potest. 1065 prius palam nocere praesidem pudet, mentitur author scelesta secretus sua. nunc impetu furibundus infesto ruet. palam impudens iactabit admissum nefas. frangit animos mollis feros patientia. 1070 non posse ferre vulnus exacuit magis. belli faces ciere perniciosa res. conditio belli dura versus quoslibet. versus Quirites ultima. hos quisquis fugis superare cum nequeas, relinquenda orbis est 1075 tam vasta moles. nullus hic fugae locus manet. sed opprimunt iniqui praesides. nihil Latinus, Caesar offendit nihil. his arma vos inferre quid temere iuvat? nil suspicantur absentes procul 1080 iusso suo nec improbus quisquam regit, illata Solymis damna nec statim sciunt. hic fluctibus rediens Eois exerit Phebus caput, mundo suas spargens faces. cursu citato praecipitat illic diem 1085 fugacem, aquas abiens in adversas comam immergit. arcem Fama licet altam incolat, et mille tectis adderet foramina atque leviter quicquid sit usquam murmuret, non ad Latinos rumor illico permeat. 1090 hosti potenti inferre bellum, qui mali nil suspicatur ob querellam tam levem durum nimis. sed huic malo statim dari potest remedium. an improbis semper viris moderamen urbis Caesar indulgebit? an 1095 omnes Floro pares futuros creditis? nec sustinere bella vos, nec ponere magna absque iactura potestis. qui bona haurire libertatis avide nititur, curare primum debet haec ne amitteret. 1100 subire servitutis ignotum prius iugum molesta res nimis. ne liber hoc victus subires, iustum inibis proelium. at quisquis herile tulit imperium prius, si contumax notum excutit collo iugum 1105 servus protervus ille, libertatis haud alumnus. antea cuncta belli pericula subire oportuit, Latina cum cohors provinciam superba primum tangeret. nec viribus certare cum maioribus 1110 vestris potestis, nec par illis gloria unquam hi volebant Italis se opponere qui copias fudere Xerxis Persici. aridam licet terram superbus naviget calcansque pelagus ambulat sicco pede, 1115 et cuius immensum haud capit classem mare, servire Romanis non molestum putat. Egyptios domare forsan vel Arabas potestis, orbis totus his non sufficit. ignota prius his victa cessit Albion 1120 divesque Gallus, Bosphoranus bellicus et Graecus ingenio sagaci fascibus. obtemperant urbes Latinis Asiae. quid asperum Thracum genus memorem, Lydos Cilicesque Dalmatas rebelles? Hispanos 1125 taceo, Cyreneos, Nasamones, Numidas, et quicquid Herculis columnis adiacet marique rubro aut Caspium tangit sinum. quae gens Latinam non tremit potentiam? ergo propago sancta sanctorum patrum 1130 et numinis caelestis electum genus, vos ego per immensi orbis aeternum patrem quem tota siderii tremit poli cohors quique furias compescit irati magis, cuius tremendum nomen omnes stupefacit 1135 gentes capaci terra quas ambit sinu obtestor: armis Italos lacessere nolite tam iniustis, profanis gentibus sanctas nec urbes ultro calcandas date. miserum Italis caput quid armis obiicis? 1140 utinam moveret capta prius urbs Isaci! haec mente vos benigna dicta pendite. si laeta vos firmare pacis foedera iuvabit, en nullum laborem denego. quod si feroces bella spiritus gerant 1145 nunquam furoris iungar insanus comes. Man. genas rigat lacrimis Agrippa, tristia avertit ora. turba contumax fremit. sese intuetur atque demittit caput. horum feroces fregit Agrippa impetus. 1150 sororis et vultus simul fletu madet nec esse principis siccus auditor potes. Ê Sab. bello Quirites nos parum lacessimus. Flori rapinas ferre populus non potest, foedamque cladem civium. imperium pati 1155 non amplius viri potest tam perfidi. Agr. at facta vestra cum Latinis hoc geri bellum probant. tributa inique Caesari negatis, Antoniaque vestro porticus incendio flagravit. hanc proterviam 1160 sopire prudenter potestis et datam Romae fidem firmare, si mox porticum construere Caesari et tributum solvere posthac velitis praesidi non perdito. hoc quicquid est haud illius erit pecunia. 1165 hoc Caesari debetur, huius nulla pars Floro exigitur. Antonia in arce milites erant Latini, nullus hic miles Flori. non praeses imperium tenet, Caesar regit. his ergo monitis vos parere convenit. 1170 properam ad templum. extruamus porticum virosque nominemus idoneos statim negata qui Romae tributa colligant. Eleazer solus quid nunc agis, Eleazer? afflictam malis patriam vides, nostro superbos ludere 1175 hostes cruore. lex silet, populus stupet, luget senatus, tota civitas fremit et lacrimarum addunt fluentes rivulos. an virginem e matris sinu rapi sines? an diruta servire natos patria? 1180 victas dari post terga civium manus? si lora collo piget Hebreo demere, an caedibus sines nefandis pollui templum dei? ferro cruento percuti sacros sacerdotes? patere gentibus 1185 aditus sacros, pudenda proles Abrahae? te unum populus intuitur, unum te vocat belli sui ducem, patremque patriae. tu libera gentem tuam tyrannide et iusta populo bella foelix concita. 1190 inire pacem cum Latinis quid sines? templum dei veta profanis hostibus. sed huc fidelis Manahem gressus tulit. Manehem, Eleazer Agrippa rex in urbe non tutus satis dum vim timet populi, metu in regnum fugit. 1195 El. quae tanta regi causa discessus fuit? Men. ubi turbidas mulceret aures civium benigna regis concio, populo suum undique latus cingente sanctuarium Agrippa conscendit. Beronice soror 1200 sequitur comes regis, parere iussibus omnes laborant. surgit illico porticus extructa denuo Antonia. passim viri sparguntur idonei ut tributa colligant vicos per omnes. quadriginta congerunt 1205 statim talenta (id namque tum reliquum fuit). tum visus est populus ferox mitescere. hic tum Agrippa factus est audacior. tentare quid non audet? imperium Flori hortatur ut cives ferant, donec Floro 1210 praeses novus succederet. populus statim orationis huius impatiens fremit audentque probris regem amaris insequi. probris ne tantum. magna pars saxis petit. talem tumultum civium graviter tulit 1215 Agrippa, nec sedare sperat impetum se posse tantum. illatam queritur sibi iniuriam probrisque magnis affici regem, deinde sceleris huius principes in carcerem detrudit. ad Florum illico 1220 cives potentes mittit, ex illis viros ut nominet aliquos, tributa Caesari qui colligant. mox trepidus in regnum fugit. El. o Manehem, fidelis in bello comes, zelo penates fervido tuos colis. 1225 aegre vides saevam Flori tyrannidem tantamque damnas civium proterviam servile qui collo excutere vetant iugum. mox dexteras armare nostras patria iubet, huiusque sceleris authores vocat. 1230 urbem nisi hostili flagrantem incendio spectare iuvat, et pulsa ferro moenia toto iacere campo, ad arma concita populum ferocem. signa ferro deiice Romana. dum pati nequit tantum nefas 1235 mundi caput superbum, et ulcisci cupit, a pace mox Latini abhorrebunt. sacros porro sacerdotes movebo, Caesaris ut hostias templo vetarent, barbaris patere donis nec sacras aras sinant 1240 infesta signa postquam Caesar inferat. cives simul cogentur arma sumere. Man. iungetur ante triste caelo Tartarum iactabit atque nocte sydereum caput Titan prius diem sorori deferens, 1245 vices prius mutabit inconstans suas natura, quam datam tibi fallam fidem. Eleazer, Gamala o Gamala, sacrorum qui minister indies gratus deo hostias sacerdos immolas, dum nos sacratum simus et castum genus 1250 numenque divinum colamus integre nec ulla ritus gens habet tam caelitos, cur gentium coinquinatis hostiis imbuere summam sustines aram dei? odit profanos ille cultus gentium. 1255 defende sacra legis in misterio. arare iunctis bove vetat lex et asino vestisque cuius fila diversum genus refert prohibetur. agnus offerri nequit cui lana maculis sordet, et sanctum panem 1260 carere fermenti sapore convenit omnisque mixtionis impatiens deus commixta vina quaeritur. haud parum dolet Iudaea quod sit facta victus discolor. eadem prophetis cura devotis stetit. 1265 ut nec profana nomina imponi sibi [. . . . . . . . . . . . . . . . .] Daniel libenter tulit. at nos scilicet aris profanas immolamus hostias gentiumque asellos legis ad misteria. nos sanctum amovimus legis aeternae iugum. 1270 hoc est profanis sacra pollutis pia miscere, nempe lina lanea iungere et acre fermentum pani conspargere. non ille quondam Nehemiae sensus fuit qui solus obstitit Tobiae ne domo 1275 dei quietam poneret sedem sibi. at nos profanis victimis sedem damus aramque templi. nempe nunc Agar genus et Sarah iunctim sumet heredum locum quosque unus olim venter haud cepit simul, 1280 tumultuantes Iacob atque Esau (pudet, pudet fateri) cepit hos templi ambitus. quare inquinatum libera templum ab mala commixtione. quaeque sunt dei deo tantum reserva. sicque maiestas loco 1285 iterum redibit qualis antiquis fuit. Gam. Eleazer Anani orte summo antistite, non me latet deum colendum esse integre divina sicut scita Moysis imperant. at non abhorret a sacrae legis stilo 1290 devota dona gentium vel hostias pie dicatas capere. namque illis sacrae ornantur aedes, inque templi gloriam deique redit summi, si profana natio deum deique templa devote colat. 1295 huc adde morem pristinum, tot patribus nostris probatum, totque divinis viris quorum instar arctae legis exemplum valet. quod si amovendae gentium sint hostiae Romanaque pariter arceamus munera 1300 ipsumque pro quo supplicamus Caesarem, quot inde nobis ingruent incommoda, probrum quibus tantum Nero affliget malis? El. quicquid timore, quicquid ignorantia patres inique fecerunt, parum decet 1305 nos aestimare. culpa in authores redit. nos innocentes simus et mores malos parum sinamus. nec patres hic respice. quo melior author est mali peius malum est. quod si timore declineris libere 1310 quod sentis expedire propter Caesarem, nec provocanda regis est potentia, dabis at breves securus altari moras paulum carere vicitimis aras sine. sic nulla questus causa Romanis erit. 1315 Gam. tuis parere iussibus nihil moror. quid nunc agis? pontifice natus maximo Eleazer est, honore summo filius, electus atque dux in urbe militum. hunc singuli intuentur, hunc ducem vocant. 1320 simul huius imperium sequi Gamalam decet Iehochanan bar Sakkai, Gamala seditio cives dira praecipites rapit, novos tumultos concitat populus levis. bello lacessit ultro terrarum caput. Iudaea gens ardet furore bellico 1325 quae victa toties subdidit collum iugo. huius mali a vobis petendum remedium est qui victimas offerre debitis deo. spectantur in templo ampla dona gentium. externa nunquam respuebant munera 1330 veteres patres, increvit hinc templi decus quale hodie donis refulget maximis. quid de his futurum gentium donis erit quae contulerunt largiter gentes prius externa si templo sacerdos munera 1335 posthac negaret? novum quid invehunt morem novae pietatis, ignotum prius maioribus? vetare templum gentibus, cultus novare patrios, taetrum nefas. Iudaea sola si litaret hostias 1340 violantur instituta sanctorum patrum, traditio pristina, cultus antiquus dei. offerre sacra nulla religio vetat. num quae videntur sacra quondam patribus, nobis profana iudicantur posteris? 1345 solos Quirites sin movebitis sacris quod gentibus passim licebat caeteris et Caesar habeatur profanus, denique si Nero dona sentiet sperni sua, mox concitum furore pectus nobile 1350 superba tandem moenia aequabit solo. urbis sacrae templum atque maximi dei. atra favilla septus horrebit dies, quod triste nunquam Phoebus aspiciat scelus. tanquam profanas victimas pelli suas 1355 privatus haud patietur. an Caesar feret? vestrae preces nunc ergo rectorem poli pro regibus pulsare nunquam desinant. nolite missas hostias a Caesare respuere quas pro gente deponit sua, 1360 propria salute necnon pro imperio suo. en nuper Hebraeis dolis in Messada cecidere plurimi Latini nominis. o impium nefas et horrendum scelus! Gam. miscere cultus religio nunquam sinit 1365 syncera. nobis id nefandum, quos potens mundi arbiter populum sibi addictum fovet, atque propriis nos consecravit sibi sacris, istoque tantum se coli loco iubet. non gentium labe inquinatae victimae 1370 deo vel ampla dona Caesaris placent. Ieh. discessit. ah, quo fata nos miseros trahunt? vocamus ultro gentis Hesperiae minas. Manasche, Iehochanan bar Sakkai malum prius sibi parit maius malum. Ieh. quem tu mali partum novi maestus refers? 1375 Man. Eleazer audax iuvenis huius temporis dux atque militum furore percitus suis sacerdotes fatigat vocibus ut respuant oblata dona gentium. orare supplices vetat pro regibus 1380 templi Levitas, victimasque Caesaris pellere sacris posthac ab aris imperat. mox ingruente principes pulsi malo ritus monent priscos sacerdotes sequi, nec Caesaris magnifica spernere munera. 1385 turba furioso concitata turbine consilia spernit freta multitudini, et rebus improbi novis cives student nutum parati Eleazari iniustum sequi. tot concitari fluctibus rempublicam 1390 cum cernerent sancti patres et obrui tantis procellis, concionem convocant ad ianuam templi alteram (aeneam vocant). graviter queruntur de tumultu civium qui patriae diras movent belli faces. 1395 ratione causas arguunt niti levi. aiunt patres antiquioris seculi ornasse donis gentium templum dei atque peregrinas immolasse victimas. urbi novum sed sibi taetrum, haud maioribus 1400 notum prius morem, quid obtrudat suis? hortantur ut gentis Latinae victimas posthac reciperent nec profanum iudicent temere Neronem, vitulus aras imbuat allatus e stabulis Latinis, antequam 1405 ad Latii regna rumor opprobrii volet nefasque tantum pulset aures Caesaris. producti in aspectum periti rituum antistites tot usque munera gentium veteres patres olim recepisse asserunt. 1410 nihil movebant monita Zelotas pia. quid dico Zelotas? nec uspiam foras sacri ministri copiam faciunt sui. Ieh. quod tam novum cepere consilium patres? Man. postquam tumultum cernerent turgescere 1415 nec posse turbam viribus frangi suis seseque sensuros Latinos impetus potissimum scirent, coire clam placet. removere causam Martis imprimis student. lectissimos tum nuncios ad praesidem 1420 dabant. Schimeon bar Anani princeps fuit. Antipas Agrippae Saulus et Costabarus propinquitate proximus legati eunt ab optimatibus. a Floro Schimeon petit ut militum lecta manu cum exercitu 1425 ascenderet, tumultuantes reprimeret, ne pertinax mora malum ingravesceret. at optimates interim et qui patriae pacem colebant arma clanculam parant. a rege pariter et Floro implorant opem 1430 ut arma coniungant sua horum copiis. Schimeon bar Anani huc sibi pandit viam. Schimeon bar Anani, Iehochanan bar Sakkai Florum nihil movet urbis infoelix status. Ieh. responsa praeses qualia inimicus dedit? Sch. ab urbe missus ad Florum tristem statum 1435 Davidis urbis narro. bello civile ardere urbem, taetram rebellis agminis ferociam, gentis sacrae questus graves. suam precabar rebus asperis opem. haud ora solvit ille nec (mutus quasi) 1440 respondit ulla. urbis ruentis nec movet dolor. malo gaudere tanto visus est et simplices urbis preces contemnere, quasi haud molestum esset novas belli faces flagrare civiumque motum crescere. 1445 Ieh. mentem ferocem avarus accendit furor. summus sacerdos aperit e templo viam. meos iubebo tela comites sumere, tuos pariter armis clientes clam indue. Anani (solus) cum sacra summo thura numini darem 1450 horrendus armorum strepitus aures ferit. tollit aquilas facto rebellis agmine populus soloque fixa signa diruit. clamata mixta voce libertas statim et nescium praesidem ad mortem vocant. 1455 nil foederis poena violati commovet. o chare fili Eleazer heu heu nate mi dilecte, quis te insanus exagitat furor? quae te libido caeca praecipitem rotat? foedam ruinam siste mentis naufragae. 1460 nunc quale tu bellum geras? victor licet aut victus esses patriae exitium feres. Latiam pati superbiam nequis? pati potius decebat, ipse quam facias malum. incerta belli palma sed certum scelus. 1465 luctando quid malum gravas, cedendo quod vinces facile? acrem cur medelam vulneri misces, manus afferre cui faciles decet? igne Solymas spectare fumantes iuvat? muros cruore vel rubentes civium? 1470 quid nos Romam timemus? ulcisci satis hostis domesticus potest. nec sufficit flagrare flammis hostium templi dei? Philippus huc a rege sibi sternit viam. Philippvs, anani Agrippa rex quamquam rebelli parcere 1475 cupit cohorti, civibus tamen magis favebat, illa turma quos bello petit. Latiisque conservare Iudaeos cupit, templumque Iudaeis suamque patriam. nec sibi tumultum iudicat conducere. 1480 misit equites ter mille princeps nobilis Trachomitas, Auromitas, Bataneas ut arma contra factiosos iungerent. An. magnas Agrippae gratias cives agunt talique dignas principe urbem afflictam malo 1485 quod suis iuvare praesidiis parat et rebus adferre asperis clemens opem. Phil. effare quis sit urbis afflictae status. An. urbs pessimis torquetur undique litibus. Phil. quem urbis Zelotes locum armis occupat? 1490 An. partem rebelles urbis intimam tenent. cives student arcere templo caeteros. Phil. nullum suae statuere nequitiae modum? An. magis venenum crescit. Phil. anxiam tenet mentem urbis afflictae dolor. An. tanto magis 1495 agitata mente consilia iungere decet. Phil. at cuius incepti authores? An. nostri duces partem superiorem urbis armis occupant. Phil. belli gerendi te comes ducem sequar. An. at est rebelli septus agmine filius. 1500 Phil. cur non pater mones? An. monentem odit furor. Eleazer Solus, with many Cittizens stirring unarmed. magnanime miles, sancta progenies patrum, siccine scelera post tanta, post tot civium tormenta, post fas omne ruptum desides inulte? proh virtus avorum laudibus 1505 celebranda tantis, qui sacra inter limina valida manu Antiochum furentem comprimunt! hunc furem tollere vestra formidat manus? foelix erat Iudaea, quae collo iugum captiva quondam regis Asyrii tulit. 1510 infausta gens, quod iussit exilium, tulit tantum. sed heu in nostra saevit tergora Florus furore concitus novo. nihil non audet immanis dolor. quicquid iubet. templum sacrum manu nefanda polluit. 1515 an praeda nos semper paramur Italis? armenta qualia per Hircanos solent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trepidantia tigridi? aut aves rapacibus aquilis minores? quae famam tantam queunt aulae rapacis gentis infinitae opes 1520 saturare? totas arenas transferat Pactolus ipse dives aut auro Tagus, omnesque gemmas spondeat litus rubrum, nunquam sitim expleas avari praesidis. quem non vorago civium tanta spoliat 1525 barathrumque praeses? parva sed quero. genus mortis satis crudele nullum sibi fuit, nec ulla cives poena vexabat satis. at ense quisque Dardanos stricto petat. est primus urbis hic honos. en turba vos 1530 frequens sequetur. illa pulchra dies erit atro solum cruore quae tinctum videt gentis sacrae dum turpe disrumpat iugum Romae superbae, urbemque restituet sibi. est maximus sacrarii in defensi honos 1535 zelumque magni possidere numinis. nunc occupare nos sacrum templum decet. quam sevit ille vineam propria manu iussitque spargere aequa cedris bracchia, laetosque tangere palmites salsum mare, 1540 hanc vos apro vetare saevo convenit nec hospiti praedam vago permittere illam suis calcare qui pedibus studet. vestrum deus firmabit animum robore interque caedes mille vos cadaverum 1545 custodiet, viresque firmas faciet. Arsimon, Eleazer summus sacerdos superiorum urbis locum armis tenet, sibique iuncti principes et socia belli regia accessit cohors, et quae supersunt Italorum reliquiae. 1550 El. me bella poscunt. tu, Arsimon, resiste, si quis interim rebellis ad templum ruat. Let their bee sounding of Trumpets and other noyse of warr after Eleazer bee of the stage. Arsimon caelestis aulae rector, urbis spiritus comprime rebelles, ne profanis hostibus templum aperiant ritusque turbarent sacros. 1555 virtute Zelotas superna robora. sin nostra tristes culpa poenas mereat nec expiari victimis scelus queat quin semper addictam tibi gentem premas. non tibi superba Roma poenas exigat 1560 rectorque gentilis nec in castris tuis ensis profani sit potestas. ipse nos iaculis tremendis potius ultor obruas, ne sacris ritus tuos nefandis polluat hostis ferox qui stipitem irritum colit. 1565 Manahem, Arsimon postquam repente victa bello Messada suas mihi submisit infoelix manus armarium diripio Agrippae, milites armis ut omnes induam, quotquot mihi belli fidelem collocant operam, latus 1570 ut sepiant regi velut satellites. Zelotes Arsimon fidelis, quid agitur? Ars. urbem sacerdos summus armis occupat qua parte superior Sion urbem premit reliquam, et domos late superbas prospicit. 1575 Zelotes hanc Eleazer armis obsedet. se mutuo missis procul saxis petunt. volant sagittae hinc inde pennatae leves. stridens per auras funda miscet vulnera. Man. Eleazero quid cesso vires iungere? 1580 Ars. afferre lignorum struem templo parant cives, ut annua esset esca victimis. aditum sibi patere templo non sinam. Arsimon, Manneh discede. ligna impure civis quo vehis? profana spernit numen huius munera 1585 quisquis sacras reseraret aedes gentibus. Man. Xylophorias celebrare festum num vetas? Ars. a sorde vindicare templum barbara neglecta vobis cura Zelotas tenet. auferte ligna. intrare templum non licet. 1590 Man. templum negatur. factiosi possident festumque lignorum colere cives vetant. quodnam malum triste parturit nefas? Ars. cur milites clamore caelum verberant? sed huc gradum praecipitat Agrippae cliens. 1595 cliens Agrippae, Arsimon quicunque vulnus patriae miles timet succurrat aulae regis Agrippae lares. flammis rebellis obruit sequacibus civis. faces per regiam avide saeviunt totam. sororis regis aedes nobiles 1600 crepitante flagrant igne. Beronices domus undante fumo nubis instar horruit. caelata vasa, tincta vestis murice, opes superbae cinere permixto iacent. incendio et flagravit Anani domus. 1605 aestu his furor contentus? haud cedit metu dolor remissus sed magis vires capit. Ars. cur subito mentes tantus exagitat furor? cl. quid multa? quid non victor iratus facit? furore militum atque multitudine 1610 regia cohors oppressa superam deserit urbem trepida. furibundus huc mox irruit Zelotes, ferro quaeque vastat obvia. publicarum cura chartarum quibus fuit fugiunt simul scripta rapientes publica. 1615 documenta quaeque creditorum perdere illi studebant, crediti ne ratio exstaret ulla debiti seu memoria. ut iungerent suas rebelles copias potentiam faciunt egenis liberam 1620 ut creditores in potentes saeviant. hinc scripta deripiunt furentes publica. mox aedibus Zelotes flammas iniicit vacuis, furentes atque in hostes irruit. primum sagittae hinc inde stridentes volant, 1625 missisque saxis mutuo se vulnerant. licet arte belli regii hostes vincerent illi magis numero premebant regios. Zelotis impetum diu nostri ferunt. tandem labescunt, terga vertunt hostibus. 1630 Ars. ubi principes? summus sacerdos quo fugit? cl. ubicunque sors locum fugae tutum dedit. Iehvda, Arsimon Eleazeri comes fidelis Arsimon, ecquid vides Manahem ducis superbiam? Eleazer hostium licet tyrannidem 1635 repressit et servile cervici iugum excussit, huius ipse belli gloriam sibi aucupatur atque famam vindicat alieni honoris. ille sed qualis fuit? qui sordidis prognatus est parentibus 1640 nec gloriari patitur abiectum genus. si cui liceret imperare caeteris posthac in urbe, talis imperium occupet qui dignitate Manehem devincat procul. vi nuper armis occupavit Messadam 1645 et regis Agrippae diripuit armarium, et in officinis quicquid armorum fuit ut more regali latus cingant suum satellites. sublimis incedit nimis fastu tumens, vultu intuetur horrido. 1650 Eleazer hostes victor armis expulit ut imperium Manehem tyrannus occupet? Romae superba iussa populus non tulit ut ille sceptrum dextera iacet sua. Ars. o nobilis Iehuda, mihi charum caput, 1655 tantam pati superbiam abiecti ducis animus nequit. postquam Ananias iussu suo ferro peremptus est et Ezeckias frater, belli secundus et daretur exitus, immanis altius rapit superbia. 1660 cervice dura turgidum crudelitas exasperat. quicquid libet, licet. gravi nos invenire remedium malo decet. Ieh. en Manahem sibi viam ad templum parat. hunc dum nihil formidat attentus sacris 1665 inimica ferro viscera illico fodiam. Ars. foedare templum sanguine immensum scelus. Ieh. gratum deo libamen invisum caput. Ars. furens tumultu populus ardebit novo. Jeh. magno tyrannum insequitur infensus odio. 1670 Ars. ad arma vulgus concitabit principes. Ieh. tolli ducem tumultus exoptant magis. Ars. coeptis ineam tuis. lubens operam dabo. Manehem non ego superbos iacto natales potens, titulis ab altis nec procul duco genus. 1675 me nobilem generosa virtus efficit, gestisque clara parta rebus gloria. avita virtus quid nimis tumidum facit? quasi puer est qui semper appellat patrem, plumisque se quasi corpus alienis teget. ornare degenerem pater gnatum nequit. 1680 me subditum praeclara virtus altius evexit, et summo locavit culmine. tum maximis fortuna cumulavit bonis, nec arma desunt mihi. non amplius nunc esse privatum decet, regnum placet 1685 tantum. latus longo satelles ordine claudit, populus et ora spectabit stupens. nunc templum adibo ut thura numini darem arasque grato spargerem sacras mero. As soone as he is of the stage and his followers, let there be some stirring in the Temple and resisting one the other. Alkim heu mihi, iacet scelere peremptus Manahem. 1690 Eleazeri comites duo authores necis. ubi Manehem inferri manus populus videt furibundus illum pariter et saxis terit. civilis hunc tumultus authorem vocat. satellites primum resistunt. ubi vident 1695 maiore se numero opprimi, rapiunt fugam. trepidans in Ophlas interim Manahem latet. diris ibi illum populus infestat malis. necatur Absalon et aliqui principes [ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .] o scelus! 1700 Then let diverse runn out of the Temple with bloudy heads and wounds, especially the souldiers which followed Manehem. Eleazer franguntur hostium rebelles spiritus, nec fortium densae phalanges militum prosunt satis, vel tela nervo spargere Scythico, volare saxa vel crepitantia. vicos replent perempta cumulis corpora. 1705 fusi rapaces carne pascunt vultures et scelere dignas Itali poenas luunt. o patre nate Nicodemo Gorion bar Ionathe Iehuda tuque Anania, victi Quirites arma pacto tradere 1710 optant et ultra quicquid hostis possidet vitamque solam supplices orant sibi. vos talia Latino referte militi. iuro per ipsum sceleris actorem deum solvam futuram singulis vitam, modo 1715 si regiam arcem armis relictis deserant. at vestra ubi nudi in manu captivi erunt mox hauriat crudele ferrum viscera et membra rabidi dentibus lacerant canes. vitam quod orat Metilius dari sibi 1720 erroribus qui mancipatus impiis deos colebat ludicros, nunc ritibus spondet sacri servire foederis et cupit in civium numerum urbis ascribi sacrae, fruatur is vita ab Eleazero data. 1725 - Actus Quartus - Anani, Gamala solenne consilium coire antistites summi iubentur urbisque principes quid Caesaris legatus afferat ut sciant. sed huc sacerdos attulit anhelus gradum. Gam. heu dira quantum visa mentem territant! 1730 An. imago quae tam tristis anxium tenet? Gam. senex mihi in templo obvium sceptrum dedit. in ore pallor, labra canescunt site. lumina cavantur, ossa lumbis eminent. spectantur intima per cutum viscera. locus 1735 ventris fuit pro ventre. tantum corporis umbra manet, errat tristis ante oculos mihi imago, nec pulsare mentem desinit. An. torvo quid intueris aspectu tuos, mundi pater, dirisque spectris territas? 1740 appellat urbs aras tuas supplex. sinu mater suo natos suos anxia fovet. tu vincis omnem matris indulgentiam? sed cesso magnum visere senatum patrum. Then let the Curtaines bee drawen that these sitting may appeire. Anani in the middest, on the right side Iosephus a Pharisee, Amittai a docter of the Law, Iehoshue another Dr. of L. on the other side Manasche, Jehochanan bar Sakkai, Rashbagg. under them a company in Aldermens gownes representing 70 Seniors in consistorio Gazith et hoc iudiucum erat 70 Iudicum et dicebatur Sanhedre ghedola, id est consilium magnum. Sanhedrim id est Iudicum sive Seniorum Israel. dicebantur Nehotekim id est Scribae sive Legum latores; hi erant quos ordinarios Iudices dicimus. Galat. de Arcanis Cathol. Veritatis lib. 4. hi sedebant in consistorio Gazith, Galat. ibidem, Sigonis de Repub. Hebr. cap. 7 lib. 6. Legatvs Caesaris, Anani patrum cohors veneranda, Aaronis stirps sacra, 1745 ter nobiles Davidis urbis principes, ubi Caesaris pulsaret aures impia Flori rapina, et Cestii ducis furor, illico premebat intima dolor viscera, pectus domari nec facile tam nobile 1750 potest. levem noxam remittere iusta laus, maiora ferre deo videtur proximum. quod contumaces arma cives sumerent et urbe praesidem rebelles pellerent, maeror animum haud levis premebat anxium. 1755 sin vindices iaculetur ignes Iupiter atque rutilo micaret aether fulgore quoties genus contigat humanum labi, quis non acerbos pertimescet exitus? damnum venus nec prole repareret nova. 1760 est summa virtus Caesaris tristem necem arcere, rebus parcere afflictis, dare orbi quietem. huc itur ad caelum via. renovare foedus Roma pristinum iubet et pacis afflictae mederi vulneri. 1765 hoc Caesar, hoc Tarpeius edixit senex, edixit et populi potestas altera. nunquam minas metuet Latini militis Iudaea, gentis fraena tractabit suae, regetque Solymas iuris aequi vinculis 1770 praefectus Hebreus, patrum qui firmiter mores avitos servet exteris. sacrae moderamen urbis Nero nunquam deseret, Romanus huic nec iura proconsul dabit. tantum sibi imperii decora vindicat, 1775 gentisque tantae se vocari principem, quod ritibus gens nulla tam sacris deum ditat, nec aram sol videt celebrem magis. lucente gemmis pallio stratum et caput cinctum aurea taurum corona mittere 1780 dignatus est, vestrum deum votis suis ut nuncuparet pontifex. flammis sacris Latium ministrat ovile numerosum pecus ut pascat ignes ampla sacros victima. auri decem talenta Caesar addidit 1785 donis ut aras largus ornaret suis. An. quod tanta pulset Caesarem miseratio gentis labantis, atque libertas data saevae necis animum movebat nobilem, urbs candido grates refundit pectore. 1790 fatemur immensi benignum orbis patrem tantaque maiestate dignum principem. maerore si concussus excitet graves turbas rebellis populus, animum turbidum amica pax componet et reddet sibi. 1795 nunquam datam posthac fidem flecti sinet stirps Isaci, nec icta fallet foedera. quod Caesar aras crebro spargere sanguine haud parcus armenti, et flammis sacris de stabulis missas Latinis victimas 1800 cremare princeps imperat pius, et sacris bis quinque largitur talenta altaribus, laeti sacro fungemur officio. suis litabimus votis tonantem supplices. flammis fumabunt sacris altaria 1805 pecoris cadentis, montium Itali soli alti quod anfractus alebat antea. Let Caesars present bee shewed and carried into the Temple. A Bull with a Crowne of Gold upon his head, his hornes also covered with gold. upon him a cloake of Purple poudered with pretious stones. before him, certein carrying tenn talents of gould. behind him many sheep following. Let the high priest Anani prepare him to the sacrifice. In the mean season let Eleazer step forth with a crew of Souldiers. Eleazer ad milites tumultuarios. siccine sacris aras profanis imbui decet? an deum placabit invitum hostia peregrina? durum Roma cervici iugum 1810 minetur, altis figat urbis turribus vexilla. crudeles magistri tergora in nostra saeviant, nefanda dum manu sacrarium non polluant, ignes sacros nec hospitum depascat ignotum pecus. 1815 adytis sacris regnare quis gentes sinet? quin impias arcete templo victimas. bellum canat tuba. hostias hinc pellite. Here let Eleazer drive away the oxen and sheep offered to sacrifice from the Temple. Agrippa (solus) quorsum tumultu turgidi vano fremunt cives rebelles? quo rapit superbia 1820 populum feroci concitum libidine? magnis superbos viribus quondam pudet victos Romae servire? num iugum times notum diu captiva virtus? urbs, statum tuum superba disce. si laetum minus 1825 atqui decet Solymas tamen. quid gloriam devicta gens permittis insuetam tibi? cur laudem avitam degenera stirps vindicas? horrisonus aures clangor armorum ferit. cliens Agrippae, Agrippa, Eleazer, Capito urbs! urbs! Agr. quid urbem appellat? Cl. o rex inclyteÉ 1830 Agr. cur egredi vox iussa non reperit viam? CL. urbs tota belli accensa flammis intonat. Agr. effare causam. cl Eleazer heu dux impius, Eleazer horrendo furoris turbine armatus, omnia mente vastat effera. 1835 rubent cruenta caede funestae manus ducis scelesti. Agr. strepitus aures verberat. El. quid sustines pugnam tot inter militum strages relictus unus? illico mihi te dede captivum. Cap. sacramento mihi 1840 si te fideli astrinxeris vitam mihi te non adempturum, ultro me dedam tibi. El. iuro per aeternum deum qui vindices iaculantur iratus faces, vitam dabo. Agr. Romana demens pila temere despicis? 1845 dira lacessis clade terrarum caput? contendit huc Eleazer infesto gradu secumque captivum pariter affert furem. illic procul securus astabo. mihi si vim minetur dux ferox, caput manu 1850 tuum tegas. hoc mihi signum fugae dabis. El. quia filiis matres suis multas tuus orbavit ensis, nunc tua peremptum gemet gnatum orba mater. Cap. nonne iuratam fidem sancte dedisti quod neci nunquam dares? 1855 El. dirum pererret ima ferrum viscera. Cap. nihil movent testata falso numina? El. lurida rapaces membra pascant vultures. Agr. Eleazeri rebellis impium caput, gentis tuae turbare quid pacem iuvat? 1860 redeat suum vindex in authorem scelus, plectat malum tuos repercussum lares, propriumque perfida sentiat vulnus manus. El. superba regni sceptra si dextra geras, tuum aut corona iactites cinctum caput 1865 cur non atro captum domari carcere me, rex, iubes? ubi sunt minaci ore rigidi satellites? graves cur a nobis ferox non expetis poenas frequenti subdito stipatus? ignavus procul iactas minas 1870 qualis latratu terret iratus suo procul minaci pugnat et lingua canis. cl. Eleazer ecce militi annuit suo. formido male regi. fugae signum dabo. Agr. caput manu servus onerat. fugam paro. 1875 El. Agrippa turpem ignavus arripuit fugam. hunc nonne signis prosequi infestis decet? te barbaris subiecta fraenis vindicem expectat Africa, Grecia patronum vocat vastata. sin gentes parum externae movent 1880 Davidis urbs te poscit ultorem sibi. e finibus Romana signa pellite. - Actus Quintus - First let a table be sett being foure square upon the stage, a foot or more high, by base servants. Let the same bee covered with Tapestrye or suchelike. then 3 pillowes laied one upon another at the higher end of the table. then strow roses and hearbes upon it. Cover the middest of it with a narrow napkin, Then Manneh Saboch and Alkim come upon the stage, having before them first one with a Torch, then one with basen ewer and Towell. then one carrying a boxe of oyntment of marble or suchlike. then one with garments and mantles of fine Lynnen called cenatorius vestitus ex Sydone. Then another cum triblio having in it a sallet of endive and lettice with a sauce. Then one with a napkin and cakes, then one with a cup of wyne and a flagon or suchlike, last of all follow Manneh and the others, Manneh speaking thus. Man. festum diem ritu colamus patrio, mensae secundae prolibemus pocula, coenam colamus una dimissoriam. 1885 bellum sopitum pace iam silet diu. non purpuratam rauca stupefacit togam tuba, terram aratro rusticus male sobrius iam vertit, ad postem arma figuntur iterum neglecta. galeam sibi parant in alveum 1890 operosae apes quam sparsit hostilis cruor prius, favos in illa ut arte congerant. in vomeres curvantur enses. proelio Latios vetat certare Tarpeius senex et nostra trepidat arma terrarum caput. 1895 te lecti sterniator officium decet praestare. primum corpus sydone indue. Modus accumbendi in convivio. First let the base servants put linnen garments on Manneh and the others then pluck of their hose and Shoes and so wash their feet. The manner of their lying on the table wheron they drinke followeth. recumbebant reclinata supera parte corporis in cubitum sinistrum, infera in longum porrecta et iacente capita leviter erecto dorso a pulvillis modice suffulto. Quod si plures uno lecto decumberent, primus decumbebat ad caput lecti, cuius pedes porrigebantur pone dorsum secundi. secundus vero, occiput obvertebat at umbilicum primi pulvillo interiecto pedes iacebant ad tertii, et sic deinceps tertius. si tres convivae, medius dignissimus. Lipsius lib. 3 Antiqu. Lect. Dyonisius Lambinus in Satyram 4 postrema editione, Hier. Mercurial. lib. Artis Gymnast. cap. 11. ubi cibum cepere desiissent vel intermissent, tum dorsi spinam quae antea erat inflexa et ad epulandum composita reposuisse, et caput in cervical reclinasse, nonnumquam sedentium instar erexisse. Jo. Rofinus Bartholemaeus Rom. Antiqu. lib. 5 cap. 28 et alii pronominati. haec illi de Romanis quod eadem ratio Hebraeorum. Ciacon et Ursin. append ad Ciacos. nunc deme calceos, aqua pedes lava. oleo caput perfunde postea et pedes. Then let them annoynt their heads and feet, their feet being naked. frontem comprime fasciis et floridis. 1900 caput corollis cinge, quin collum simul, ut possit ebrietatis arceri malum. Then let a Servant tye a fillet about their foreheads and put a garland about their heads and about their necks. singula ante sacrum lavere solent Hebraei. Stucer lib. 12 Ciacon de triclinio. manus lavate, portionem singuli aequam dabo viri magister laeto canamus carmine aetherium patrem. 1905 nos ipse caelesti beavit numine, et profugas utrinque aquas secedere iubebat, ut suspensa moles aequoris hinc inde Iudaeos timeret tangere donec per ignotum maris rubri alveum 1910 sicco pedi viam dedisset, cum Nili invisa populus arva iussus linqueret. Then let him take a peece of Cake and dipp it in the sauce of the sallet and speak as followeth. hic panis est aerumnae, edebant hunc patres Phariis in agris. si fames quenquam premat hoc particeps celebrare festum gaudeat. 1915 Then let him cut the peece and break the Cake into diverse parts to the bignes of an olive and give to eat of the rest a peece. Then let him take the Cup of wyne and say as followeth. te laudibus cumulamus, omnipotens pater, quod subditis fructum creasti vineae. After they have taken and drunk let them leane with their left shoulder upon the pillow, casting out their kneees and laying ones head one anothers breast, dimidia parte corporis erecti and after a space let them lye on their back during the time of the song following which is 113 Psalme. festis colamus cantibus mundi arbitrum. nullis dei abstergenda fama saeculis. hunc solis a primo renati carcere 1920 ad purpuratos eius occasus sonent. o qui nefando sacra ritu fringitis inter deos nostro parem nostis deum? templum licet caelestis aulae possidet tellure nil fugit sub ima conditum. 1925 qui pauperem obsceno erigit de stercore summos ut eminens honores carperet, orbos beat laeto penates pignore ut mater aucta prole foelix gaudeat. Iehvda, Manneh quid sydone induti reclinatis caput 1930 cincti corollis otiosi? quid iuvat potare fasciis revinctos tempora, dum properat aggere moenia alto cingere Cestius? Man. an hostis audet arma sumere fugitivus? Jeh. auram quid loquela verbero? 1935 postquam ferox arderet ira Cestius, stragemque gentis ferre tam foedam suae dux non potest superbus, ingentem manum cogit Latini militis. poenas graves populi rebellis poscit, armorum simul 1940 se iunxit Agrippa socium. urbes tum suas Galilaea cernit igne fumantes, velut cum flamma segetem Austro furente concipit laetasque fruges sternit, aut boum labor quicquid dedit. sic ultor errat Cestius 1945 passim per urbes, atque vastat omnia ferro, deinde castra fugit Gabao loco vicino ipsasque Solymas ad necem designat. hanc pati superbiam nequit Hebreus atque ad arma praecipites ruunt. 1950 nihil morantur Sabbatum animis abditus ardens furor. non institit ductor aciem ordine, sed incompositi aperientes iter medium per hostem, ad fata non dubia volant. sternuntur undique inerta corpora hostium. 1955 horrenda facies mortis! armis magnus hic Peraita Niger. hic Monobazus fuit, propinquus ille regis Adiabenae erat. Cenedeus his Silasque sese iunxerant Babylonius, prodidit Agrippam profuga. 1960 Man. an Sabbato pugnare Hebraeis fas erat? Ieh. furor coegit caecus et dira ultio. pro Sabbato quicunque pugnat. Sabbatum tuetur ille, non profanat Sabbatum. sed Niger Peraita gressus attulit. 1965 Niger, Saboch o filii veteris parentis AbrahaeÉ Sab. quidnam reversus nuncias de Cestio? Nig. nec victor est nec victus. Sab. ambigue refers. Nig. furore Iudaei tremendo perciti Romana tentant agmina valido impetu 1970 perrumpere sibi caedibus facta via. sic foeda Romanos strages pessumdedit. quin in labanti militum parti impiger pernicibus eques advolasset copiis, tum Cestii totus laborasset simul 1975 exercitus. hinc a fronte Iudaei obruti celerem fugam rapuere ad urbem. milites quidam Latini ad Bethoron sternunt iter, invadit hos Schimeon Gioras. agminis quosdam ultimos trucidat et curricules capit. 1980 tandem locos Iudaeus altos occupat et Cestii omnes anxie observant viam, ut illico totis lacessant viribus. at lubrica heu fortuna! quem nuper altius evexit abiectum illico calcat pede. 1985 Agrippa rex postquam corona militum tetigisset excelsi arduum montis iugum aciemque multis Italam iam obnoxiam vidit periculis, agere rem urbis cupit. vel proeliis absistat, inquit, vel sinat 1990 se colligi si quis resistat perfide. viros sibi statim fideles Borcium Phebumque legatos ad Hebraeos dedit a Cestio illis foedus ut proponerent, bellique veniam, gerant morem modo 1995 et arma ponant. ne fidem verbis daret incerta multitudo, Zelotae viris illis manus adferre violentas iubent Phebumque trucidant priusquam ora solveret quorsum veniret. vulneratus Borcius 2000 fugit. populus hoc facinus indignum ferens saxis suis compulit in urbem. Cestius occasione hac laetus et toto furens exercitu, cives in urbem ipse reiicit. tum castra ponit ad Scopum. integros sinit 2005 vacare paci tres dies data mora si forte cedant. in vicos exercitum dimisit ut frumenta diriperent. timent cives suos Zelotae et ipsos anxie custodiunt. ipsi Italorum territi 2010 belli scientia, relinquunt moenia et recipiunt in sacra se penetralia. fumus repente densus urbem vestitit velut imbre nubes gravida. flammas arceat mundi arbiter Davidis a sacra urbe. nos 2015 domi latere clam puto tutum magis. Cestivs, Tyrannvs Let armed souldiers before Cestius go into the Ctty in their array. Zelotes dum sese atque Hebraeus invicem bello fatigant posse sperabam capi Solymas facile. transgressus inde Bezetham postquam fui, Caenopolis igne ardebat meo 2020 forumque materiale. ubi ad superam modo urbem venirem, castra iuxta regiam tuto locavi. en nullus hostis uspiam sese obiecit. miror quid hoc velit sibi. fraude an metu Zelotes pugnat haud scio. 2025 quid cesso ariete verberare moenia? pulsae solo Solymae statim toto ruant. Tyr. datam fidem Floro tueri nos decet, o Prisce, ne diripiat urbem Cestius primo impetu. magnum laboris praemium 2030 nobis dedit larga manu Florus, trahi belli moram diu fidem firmavimus. magnanime Cesti, tanta quae te gloria praecipitat? an carere Iudaeos dolis putas Hebraeasque nihil insidias times? 2035 sic notus est Eleazer? aliquis hic latet error, pedem < retro> trahamus dum licet. cliens Agrippae, Cestivs praeclare Cesti, ter quaterque nobilis, tuas mihi secretus aures commoda. Cest. turba meum nudate milites latus. 2040 cl. magnanime Cesti, fausta tibi sit omnia. gentis suae princeps Anani bar Ionathan proceresque reliqui, cum tot in cives suos flagitia Zelotarum et infanda probra perferre nequeunt amplius, fidem tuam 2045 opemque poscunt supplices, sanctissime hoc pollicentes, claustra portarum tibi iri reclusa, mox ubi ad muros phalanx Romana venerit. Cest. age dic apertius quid in urbe rerum sit novarum et quid velint. 2050 cl. postquam perempti triste legati nefas populus iniquo ferret animo, et fustibus corripere Zelotas fugam numerus ferox saxisque compulisset, ingentem metum incussit illis civium potentia 2055 populumque suspicantur aversum sibi urbis nec externis satis credunt locis, sese statim templi tuentur moenibus. hoc in tumultu signa si muro tua admota sint, te civitas penes erit 2060 bellique honos confecti et eximium decus. nec denuo oblatam in sinum victoriam, dux, respuas temere. Cest. probare civium fidem mihi Anani bar Ionathan refer. nec e manibus occasionem eripi sinam. 2065 quid nunc? ut aegrum cor mihi tumet ira! dolore totus intus ardeo Siculum velut fretum aestuat. victoriam sic avolare? siccine illudi mihi? maxima parum promissa merentur fidem, 2070 nec blanda saepe sponsio dolo caret. temere fidem nunquam sequi hostilem decet, incertus et popularium favor fuit. fortuna quantum in nos tyrannidem (heu mihi) exercet invida? maximis semper gravis 2075 virtutibus nullo fovet discrimine. sed quorsum inanes mihi fingo metus? quicquamne virtuti invium? hanc sequamur ducem. fingit sibi mens strenua fortunam sibi. instabo Hebraeis fortiter fugientibus 2080 temploque Zelotas in ipso sepiam et moenia admotis retundam machinis. Alkim, Saboch, Manneh urbs, urbs! Anani, Anani! urbem Italus occupat. Then let the other two Saboch and Manneh and diverse citizens come running into the stage from all corners with Steaves, Bills and such like creating a tumult. Sab. Zelotes observare cives neglegit. Man. non audet os Zelotes aspicere hostium. 2085 Alk. oppugnat hostes sacra in aede Cestius. Sab. cui chara patriae salus opem ferat. Alk. urbi timens Zelotes arripuit fugam. cliens Agrippae, Alkim Davidis urbs potens et invidiae capax quae ferreas nutu regis gentes tuo, 2090 iam disce miserias tandem infoelix tuas. ecce Solymas Latinus hostis occupat. sed quid Latinum dico? maius heu domi tuo malum sinu foves aut ille si sit hostis, hostili perire dextera 2095 praestat, cruore quam propinquo civium crudele ferrum ludere. at quis advolat? Alk. o maesta fata. numen o dirum nimis! cli. durum esse numen error finxit devius dum nostra iustus scelera punit arbiter. 2100 sed quid refers de Cestio? Alk. dum populum adhuc invitum acutis raptor observat oculis viam sibi ruina in urbem Cestius laxavit. hunc Anani ut urbem invaderet paucis repente forte consultis viris 2105 per nuncium clam hortatur. urbis liberum dari occupandae arbitrium, vivere sua sub lege quod iuvat magis quam civium tam perditorum imperia ferre turpia. at fervida correptus ira Cestius 2110 dum suspicatur principum dubiam fidem promissa spernit. interim insidias sibi structas ab Anani latrones sentiunt. huius cohortes illico saxis petunt murisque deturbant, domi sese abdere 2115 cogunt, resistunt irruentibus hostibus. Alk. quid hoc? dederunt terga Zelotae hostibus. cli. nunc periculo liberare fuga decet. Saboch, cliens, Alkim quo fugitis? urbem victus hostis deserit. cli. quis victor in bello? Sab. pavor, metus, stupor. 2120 Cli. an frigidus vincit metus? Sab. dum vincitur metus metu. cli. fugere Zelotae? Sab. simul et Cestius. cli. quicquid sit hoc expedi. Sab. ubi cinxerat templum corona militum Romanus hostis, en Zelotes fugam 2125 meditatur. aspectum haud pati hostium potest. templum laborat occupare Cestius cum facilis hinc pateret ad templum via. cor anxium pulsabat attonitum metus subito, atque partam iam timet victoriam 2130 et victor et victus, nec audet postea haerere templi moenibus. tantum fuga placebat. hostium nihil trepidatio urgebat, aut favor proborum civium. Zelotes hostes ferro persequi parat. 2135 sed pandit huc Zelotes armatus viam. Eleazar ad milites dum vim reformidat suam Iudaea gens animo et Latinas horret abiecto minas late imperat longeque terrarum caput urbs Romuli. iussa domini infoelix sui 2140 urbs sacra tulit. sin fortiter valida manu resisteres, viresque cognoscas tuas, magnanima proles Abrahae, trepidare mox incipiet ora nec tua in bello amplius feret superba Roma. vastavit prius 2145 turres tuas manusque vidit supplices urbis sacrae victor Latinus. dedecus templi sui tulit haud leve iratus deus. aquilam Quiritum frustra formidas. avis utrinque spectans periculum biceps cavet 2150 alisque iam meditatur expansis fugam. ergo fugientes ultra ferro pellite. Philippvs quibus flagrant Solymae tumultus ignibus? cognosce miser vulnus inflictum tibi, hostem ferire qui absque proelio soles, 2155 et qui nec armis tectus armatos fugas. ne desit hostis, ipsa tibi facta hostis es et in tuos crudelis armasti manus. urbem iuvare armis amicam mens fuit. sed conor ad regem arripere miser fugam, 2160 in urbe tuto haerere quod parum licet. Costobarvs, Savlvs urbs chara, te nunc exsul ultro desero dum cognitam prius ruinam suspicor. quodnam paras bellum, urbs superba? quid hostibus te sponte calcandam obiicis? Romam petis. 2165 mundi caput lacessis. huius efferae gentis potentiam tremunt. tumidos nimis vos et feroces Solyma fecit. frangere debebat urbis spiritus, quod vel brevi res saepe momento obrui magnae solent. 2170 cuncta celeri convolvit aeternus rota pater. superbos nos Solyma facit. eadem timidos simul nos facere debet, quod prius solo duce urbs aequata Pompeio fuit. Savl. o Costabare, stirpe qui de regia 2175 clarum genus ducis, moras rumpe. en tuum iam Saulus accingit latus fidus comes parente eodem natus. irato mari qualis relinquit nauta, puppim turbidus discerpere ubi certat Aquilo, si gurgite 2180 e vorticoso forte queat evadere, talis ruentis fugimus urbis exitum. Then let diverse Mutes runn over the stage also. Iehvda ubi Zelotes fugisse novit Cestium sibi spiritus sumpsit novas. non iam sinit se moenibus claudi velut cavea feram. 2185 campos et arma spirat et diram necem. ut clausus antro Nemeus in sylvis leo si forte rumpat viribus repagula hiante rictu quaerit authorem mali, clamore totum verberat diro nemus, 2190 talis reliquit ille Solymas furens. furtiva sequitur Cestii vestigia victusque victorem premit. ferro necat quoscunque fugientis prehendit agminis. respicere non audebat aut repellere 2195 Romanus hostem. frigidus mentem tremor pervaserat, dum suspicatur copias instare magnas hostium. nec ordines perrumpere audent pondere armorum graves. paratus at Zelotes et levis fuit 2200 et facilis hostibus inferebat impetum. passim hic cadere suos videbat Cestius. quid multa? Zelotes neci Priscum dedit sextae ducem legionis, ense percutit Longinum, et Aemilium dux qui alae praefuit. 2205 madidas Latino cerneres sanguine vias. tot miseriis oppressa tum gens Italia caelum replet misera ululatibus et flebiles exercitus voces refert. consilii inops terram polumque questibus 2210 permiscet. instat Hebraeus, haud moram dedit fugientibus. tam plena Iudaeis loca cum Cestius videret, atque crescere numerum hostium, moram nocere, denique nullum dari finem suorum caedibus, 2215 frustratus omni spe fugam mox cogitat. apertum iter timet, vitam quaerit dolo. fortissimos centum quater numerat viros. imponit alto moenium cacumine, clamare signa iussit in castris qualia 2220 vigiles solent, flammisque noctem vincere, ut insequentes fallat hostes, integras dum suspicentur hic manere copias. is interim cum caeteris fugam capit. ut Titan eoo extulit caput sinu 2225 radiante luce noctis obscuras fugans tenebras, videt raram loci custodiam Hebraeus, artem iamque cognoscit ducis atque iaculis traiecit emissis procul. manere quot iubentur in castris viri 2230 mox persequi ferro laborant Cestium sed frustra persequuntur. is nullam fugae traxit moram, iumenta quaeque metu necat. tormenta muralia, balistas, machinas post se relinquit dum fugam accelerat miser. 2235 nudant Hebraei mortuorum corpora reversi, et ingentem auferunt praedam. en sonant laetis canentes vocibus victoriam. Then let Eleazer with his victorious Army come onn the stage singing the song. One Souldier the verse the rest of the Army Io Triumphe. quaerit fuga victus salutem Cestius. io triumphe. 2240 vultur rapaci milites ungue laniat. io triumphe. vitam dolo servare quaerit Cestius. io triumphe. vitam suorum caede redimit Cestius. 2245 io triumphe. tristia suorum fata luget Cestius. io triumphe. Galilea nec tutum fugae locum dedit. io triumphe. 2250 Actio Secunda argvmentvm secvndae actionis postquam Iudaei Galilaea finibus Romanos deturbassent, in templo de eligendis belli ducibus deliberant. Anani summus pontifex sorte urbis praefectus declaratur. Ioseph Galileae principatum obtinet et caeteri principes suas provincias sortiuntur. soli Eleazero nulla praefectura mandatur (quamvis Romanorum ampla spolia et publici thesauri bene magnam partem possideret) quod dominandi spe nimis efferri videbatur. itaque cum Anani pater in administranda urbe versatur, Eleazer ut hanc sibi illatam iniuriam ulcisceretur in urbe magnos tumultus excitat. Ioseph simul dum in provincia sua ad bellum gerendum necessaria pararet, Iehochanan Leviae filius quem fraude virtutem ponebat, postquam inopia suae malitiae fraenum patererur et spem levioribus maleficiis aliquandiu alebat cum alioqui spe lucri caedis esset appetentissimus, Iosepho multas insidias struxit, dum eius provinciae principatum ipse affectaret. verum postquam Galilaea in potestatem Romanorum redacta esset et Ioseph capta Iortopata urbe Galileae munitissima se Vespasiano captivum dedisset, Iehochanan prodita Romanis Giscala patria sua, ubi seditiosarum dux fuit clam Hierosolymam fugit ut ibi liberius tyrannidem exerceret. huc accepit vicinarum civitatum intestinum bellum, cum inter belli et pacis studiosos saeva esset contentio, neque rustici a rapinis et furtis abstinebant, et tandem coacta undique multitudine multi aperte rebellabant et ad urbem Hierosolymitanam quae tum a nullo regebatur irrumpunt. cum veluti capta urbe quisque de propria salute tantum sollicitus esset, et in qua nullum atrox facinus omittebatur, Antipam civem nobilissimum et Levium virum insignem utrumque regia stirpe ortum multosque simili potentia viros quasi clam cum Romanis sentirent Zelotae (ita enim ipsi se vocabant quasi bonorum possessionum aemuli, et non omnis improbitatis artifices) indicta causa crudeliter morte affecerunt. neque caede tot civium satiati erant: in deum contumelias transtulerunt, et successione familiarum abrogata, dum sorte sibi summum pontificem elegere studebant, casu sors exiit Phani rustico. quiquid esset pontificatus, ignorabat; illumque invitum et ruri abstractum sacra tyara induebant. Anani in tanto rerum discrimine Iehochanan magnis promissis alliciebat ut contra seditiosos simul arma iungeret et populi armis contra Zelotas adiutus est, in templum fugere coegit. Iehochanan spreto iureiurando, quod Anandi de tuenda urbe contra latrones praestabat, ut Idumaeos qui natura sua rerum novarum essent studiosi contra cives evocarent, clam Zelotas hortatur. hos postquam nocte in urbem intromissisent Anani virum iustissimum et nobili genere ortum simul cum Iehoshue sacerdote crudelissime trucidant. Zachariam virum virtute insignem et qui grandem pecuniam habebat de templo in vallem deturbabant. Gorionem dignitate simul et genere praestantem et Nigrum Peraitam qui in bello contra Romanos se strenue gessisset et praeterea duodecim millia nobilium cum iam corpus non sufficeret cruciatibus non sine summo scelere gladio transversarabant, quamvis ipsos Idumaeos tam horrendae caedis tum puderet. postquam Iehochanan hac crudelitate plusquam barbara aditum sibi ad tyrannidem munivisset, Schimeon Giorae filius iuvenis audacissimus, qui pulsus ab Acrabetenata parochia ab Anani pontifice cum latronibus se diu coniunxisset in Hierosolymam copiis et apparatu bellico praeludere videbatur, quod huius tantam potentiam obstare sibi Iehochanan existimaret, misso duce Zacharias bar Amphical cum eo infeliciter pugnavit. interim Amittai princeps sacerdotum, habito prius cum principibus populi consilio, Schimeonem in urbem accersebat, ut delato sibi prius imperio cives a Iehochanan tyrannide liberaret. is postquam urbem cum exercitu intrasset de sua tantum potentia deliberabat et non minus eos a quibus rogatus est quam eos contra quos rogatus est dux perfidus inimicos putabat, ut iam interitu acerbius salutis remedium videretur, cum precibus maiorem sibi tyrannum imponerent. hic cum seditiosi duces ad omne scelus tamquam rapidae ferae ruerent, cives intestinis malis attoniti pro Romanis vota faciebant et externum bellum magis expetebant. immo id imprudentiae Zelotae evaserant ut non solum mulierum vestibus induerentur, sed etiam nimia obscenitate nefarios coitus exigerent. porro Eleazer qui ab initio Zelotas in templo a populo seperabat, quasi indigne ferret quae indies a Iehochanan perpetrarentur quamvis ne ipse quidem a caedibis abstineret cum summae rei studio commotus posteriori domino urbis imperium invideret, ascitis sibi quibusdam Zelotarum potentissimis, a caeteris seditiosorum ducibus palam deserit, et conspiratio iam trifariam dividitur, et quasi in seditione facta seditio est. hoc cum a mutuis caedibus Zelotae non abstinerent, nisi quando ebrii essent aut defatigati et dissidentes laborum principes tantum in mactandis civibus concordes essent, magis magisque domesticum bellum ardere coepit. magnificas aedes solo aequabant, horrea frugibus caeterisque vitae subsidiis referta dum se invicem bello insequuntur igne incendebant quasi consulto pro Romanis adsumerent quae ad obsidionem urbis parabantur. sacerdotes simul cum victima caesi aras sanguine suo extinguebant, neque Romanorum excursus a mutuis caedibus deterrebant. o urbs infoelix cui Romanorum excidium leve fuit ut propriis tantum manibus everteretur! dramatis personae Anani summus sacerdos Eleazer filius Amittai Iehosve sacerdotes Gamala Manasche Zacharias principes Rashbag populi Iehochanan bar Sakkai Iehochanan bar Leviae duces sedisiorum Schimeon ivvenis Iacob bar Sosa dux Idumaeorum Niger Peraita dvx Latronvm dvx rvsticorvm Manneh Saboch cives Hiersolymitani Alkim Alanvs Amavtinvs Cantor Jiptach Ionathas Magassal milites Iudaeorum Adiaden Arsimon Iehvda Phani rusticus electus summus sacerdos a seditiosis - Actus Primus - Eleazer ignave, inulte bellicae artis dedecus, bellique princeps huius anni valde iners, post dedecus tam turpe, post calumniam tantam patrum labemque foedam patriae questus inanes edis? attonitum tuis 2255 solum fremere debebat armis, atque agros lucere flammis undique crepitantibus, urbis sacrae turres nec excelsae tegant. qui terga vertere Cestium cogunt metu validaque sternunt Italos manu duces, 2260 in aede deliberant sacra, idoneos viros ut eligant, probata virtus civibus quorum diu fuit, quibus tuto dari belli potestas summa possit, ut hostium vires superbas frangere, armorum minas 2265 arcere patriae e finibus, templum sacrum viris vetare barbaris strenue queant. coepti sui fecere sortes arbitras. urbi sacrae summum sacerdotem dedit sors prima ductorem. secundus obtinet 2270 Iosephus oras sorte Galilaeas. novo pontifice natum Eleazerum belli ducem Idumaea sortitur et Iehoshue filium Sapphae parem bello sacerdotem. obtigit Iosephus Ihericuntis oppidum patre 2275 Simone nato. terra qua se porrigit ultra fluvium regenda Manasche datur. Thamnam simul Lyddamque Ioppen Emmaum Iehochanan Esseus gubernat. caeteris alios honores providi aspergunt patres. 2280 at unus est Eleazer fidus parum, moderamen ullum cui vetant decernere. licet aera nactus occuparet publica, et possideret Cestio ereptas opes, praedamque maximam Latini exercitus, 2285 quod ille fastu turgidus tumet, viam munit sibi palam ad tyrannidem. asseclae vagantur huc illuc graves telis, latus regem velut rigidi tegunt satellites. has liberati cives gratias agunt? 2290 hic patriae defensae honos? fugo populi dux fortis Italos, urbs ut ulcisci queat? nunc ergo flagris urbe in ipsa caedite quam nuper armatus tyrannis exui et vinculis Romam revinctum mittite 2295 ut crine raptum spectet ad necem trahi Solymas quod armis victor eripui miser. ignave, quid tentare mentes civium cessas diu? te bella poscunt, invidi discant duces quid arma possunt. horreat 2300 Davidis urbs diro tumultu civium. expone vires teque languentem excita et deme stricto triste ferro dedecus. Rashbag, Iehochanan bar Sakkai uterque e templo Iehochanan bar Sakkai, heros nobilis, quid socia nobis arma dubites iungere? 2305 cur in Latinos bella formidas pia? non iam rapinas, furta, caedem plangimus. vetus hoc malum. ante aras sacerdos impio perculsus ense iacet. miles aditus sacros calcare non formidat (horreo dicere). 2310 promiscue profana miscentur sacris. Ieh. magnanime Rashbag, urbis eximium decus, res expediri magna non potest statim. idcirco timeo, quod timemus nos parum. terret Latini moles imperii. prius 2315 Romam timere didicit Isaci domus. turres Sionis magnas olim diruit Pompeius. ipso in templo equos victor suos stabulavit. haud semper tenebit impia Florus manu Iudeae habenas, nec bonis 2320 posthac carere Roma consulibus potest. reparabit aequis rupta pacis foedera. Rash. spectare Flori scelera securus potes? Ieh. ut iure noxam Caesar aequo iudicet. Rash. nostras parum cessabit in poenas furor. 2325 Ieh. ut spiritus nobis rebelles concitet. Rash. gaudere civium tumultu praeses potest? Ieh. ut dira celaret Neroni crimina. Rash. tantum nefas ignavus ulcisci times? Ieh. ne mox rebelles Caesar armis vindicet. 2330 Rash. sternuntur urbe caesa passim corpora. Ieh. pauci cadant potius ut omnes non cadant. Rash. at Florus huius sceleris author est. Ieh. dolor satiatur ultione, sontem negligit. Rash. Neronem at aequum bella ius cogent dare. 2335 Ieh. postquam intonat bellum loqui leges timent. Rash. cur non Neronis ad tribunal sistitur? Ieh. rebelles nos domare spiritus decet. Rash. Solymas satis punire? Ieh. quod peccant magis. Rash. nostro senatu num senatorem audio 2340 sedere Romanum? Ieh. Latinum num vocas? Rash. faves Neroni civis. Ieh. an vulnus grave sanare verbis convenit blandis? Rash. times victoriam? Ieh. sperare non possum. Rash. tibi Romana terrorem incutit potentia? 2345 Ieh. quae tot domuit ultrice gentes dextera. Rash. bello suas tentare dum vires timent. Ieh. Solymea prius hostile sentit urbs iugum. Rash. dum noxios igne velut aurum concoquens purgat deus. Ieh. portendit hoc nuper poli 2350 irata facies. Rash. sensus ambiguus fuit caeli. Ieh. tremendum suspicere signum iube. Rash. pars magna bellum poscit. Ieh. at maior timet. Rash. compellet nos poenae metus. Ieh. potius fides. Rash. nonne decet hostem arcere? Ieh. non quaerere novum. Rash. ingrata Solymis verba fari desine. 2355 quicunque sacra tardat arma sumere belloque formidat tueri patriam exsul solum pererret alienum vagus nec lateat hostis in urbe secretus sua. Ieh. ubi contra Romam bella decernunt patres, 2360 in urbe plena erant tumultus omnia. visa est statim urbs proprio perire vulnere multique cladem tum futuram cogitant. cohibere fletum non queunt. iam civibus infesta moderatis videntur omnia. 2365 Sionis urbs infausta, quid turbas paras movere civiles? cur aut gentis tuae spectare tot funera potes? pacis sacrae cognosce delicias. sin arma iam placent enses tuos in propria condere viscera, 2370 templum cruore spargere, agros, oppida nefas sit. agnosce scelus infoelix tuum. Anani e templo. portis loca satellites, et anxius muros vigil custodiat. moenia fabri resarciant collapsa. murorum ambitum 2375 saxo labora missili circumdare. exerce ephebos arte doctos bellica, longaque iuvenis hasta certet ludere, torquere facili tela discat dextera, sparsosque iaculis insequi sequacibus 2380 hostes, gerant simulata veris proelia. nunc proximus restat labor cibarii. greges ministrent laeta pingues pascua atque gravibus stipentur horrea frugibus. o qui intentes accendis syderum faces 2385 atque facili torques manu caeli globum, clypei tui tutos sub umbra protege hostesque trepida sparge stupefactos fuga. quibus Iudaea agitatur infoelix malis. ductor foras Romanus horrendo agmine 2390 urbi minatur. intus in sinu latet cognatus hostis. ultio pugnat simul metusque mentes atque diverse trahunt. Magassal, Anani adsum tibi Galileae ab agris nuncius. An. rerum novarum quid sit in castris refer. 2395 Mag. dux splendido comitante Ioseph agmine Galileam ut attigit, animos popularium arctius amoris vinculo obstrinxit sibi. mox septies denos viros primarios elegit, ut provinciae praesint simul. 2400 omnes per urbes anxios rerum arbitros sustinuit, ut cognoscerent causas leves. maiora sibi certisque solum patribus crimina reservat vestiganda. quo modo pellatur hostis anxio versat animo. 2405 hinc civitates altis cingit moenibus crebrisque vestit turribus Iortopatam, Salamin, Pereclo, Bersabe, Japhta, Sigoth aliasque multas. Zephoris sed incolis permittat, ut suos sibi muros struant, 2410 illos quod ad bellum videret impigros opibusque florentes. sed urbem Giscalam iubente Ioseph moenibus Iehochanan bar Leviae cingit. myriades plus decem ad bella tum conscripsit. illos classibus 2415 distinxit atque singulis duces dedit. quid tuba sonat, cornuque docet aut lituus, vexilla quo torquenda, quando contrahi acies in orbem, quando laxari decet, ut impetum arte eludere hostium queant. 2420 denique reliquum nil facit dux impiger quod ad laborem corpus acuat vel animum. ~furtis rapinis caedibus, civem nihil distare ab hoste publico, dum cresceret uterque damno suggeret.~ sic milites 2425 exercet, armat, instruit. at heu tam pia tanti ducis consilia dire gravis procella fortunae exigit sorte optimis semper viris noverca. dum geruntur haec en Giscalanus proditor, sophista improbus 2430 Iehochanan bar Leviae clam res novas molitur, importunus nefandi doli at mirus artifex. fidem fallere, scelus vultu tegere, simulare, fingere, omnia miscere caedibus, inhiare, spe lucri 2435 audere quodque facinus tantum studet. spes maximas alebat, atque supra se posita appetebat semper. his fraeno sibi aliquando paupertas fuit. sibi curam impetrat communiendae Giscalae patriae suae. 2440 nam strenuum illum Ioseph et nulli imparem negotio norat. sibi minime fore credebat infidum. ille pecuniam imperat divitibus ingentem, oleique monopolium Ioseph dedit, vectigal ingens. ergo iam 2445 dives repente factus, huius muneris ut ille primum plectat authorem viros clam perditos armavit, impellit metu paucos sequi signa. hi deinde audacia numeroque crescunt, non secus quam cum latet 2450 contempta primum flamma, mox incendium erumpit atrox. iamque sibi satellites plus quadragenos dux statim conflaverat. agros per omnes illico praedo ruit. inflatus his successibus solito magis 2455 si quidquam Ioseph accideret humanitus nominaretur sibi imperium. igitur suis furtum, rapinam, homicidia imperat. opem ferens si occurrat inceptis Ioseph spes fuit ut aut captus per insidias cadat 2460 vel furta si parum reprimeret, arguat ad incolas sceleris reum Iehochanan. sed hoc parum successit. aggreditur nefas taetrum magis. clam spargit in vulgus leve quod proderet Ioseph provinciam hostibus, 2465 nefanda patriae cogitare transfugam. nec fama tam mendax fide caret sua. huius mali longa series, rei tamen summa eloquar fastigia. auro sarcinas et veste onustas splendida forte rapiunt 2470 viri Dabaritae. regis Agrippae bona erant, sororis et suae. amplius cum diu spoliis frui se posse diffiderent, statim traduntur omnia Ioseph. ille tum pie obiurgat illatam esse vim dominis suis, 2475 captiva reddi spolia destinat. docent praedam sibi ereptam Dabaritii. fremunt, queruntur, indignantur, huc illuc ruunt, noctu frequentes cuncta periisse intonant. iam consulant sibi. cum hostibus quidni ducem 2480 sentire? se cum liberis cum uxoribus iam proditos esse. facile in magno metu creduntur omnia quae timentur. plebs fidem habet. ad decem decies virorum millia raptim advolant ira et furore perciti.Ê 2485 rapi statim ad flammam, ad crucem Ioseph iubent. noxiam fugiunt amici. immergitur somno sepultus ipse, tot excitant minae populi furentis. unus intrepidus metu in tanto manet, vestibus lacer, pulvere caput 2490 aspersus, ora nocentis assumit. manu post terga data, collum ferro pensili revinctus ultro quasi daturus illico poenas sui sceleris. subito mutatio ingens secuta est. impetus friget prior, 2495 saeva manibus labuntur arma. maxime immane Taracheos movet spectaculum. pauci tamen maledicta Ioseph ingerunt, ad deprecandum publici crimen rati venisse. sed dispar animus longe fuit. 2500 affatur illos Ioseph. Òabsit hoc,Ó ait Òut vel mihi servem bona aut reddam hostibus damno meorum. crescere popularium rem malo. prodesse hostibus multo minus mihi mens allicit. noram urbis ambitum 2505 amplissimum esse, sed indigere moenibus armisque, vobis nec pecuniarum satis esse Tarachei aut Tiberiensibus ad opus tantum urbibusque aliis. putabam sumptibus sufficere tantis regiam gazam. hanc si male 2510 si perfide pecuniam in medium afferam primi occupantis esto. sin ego recte prius consuluerim, quid arma quid minae volunt?Ó haec ubi locutus concio in partes duas divisa scinditur. Tarichei probant 2515 laudantque consilium ducis. contra fremere Tiberienses et minari, nolle sic illam pecuniam absumi. mox se domum subduxit. huic iam periculo consilio opus novo fuit. sequuntur illum circiter 2520 duo millia virorum, domum obsident, parant vi obices refringere. iterum ad ingenium redit et vim dolo ludit. domus suae statim fastigium conscendit. hinc signo manu facto negat se scire quid postulant 2525 aut quid velint. facile daturum quod petunt. hortatur intro principes mittant suos ad sese, eorum ut iussa proponant. placet, mittuntur. hos statim intimos domus suae trahit in recessus, flagris caedi iubet, 2530 suo fluentes sanguine expelli foras. postquam suos vident loris laceros stupent, timent sibi, execrantur arma, statim in fugam labuntur. et sic rursus incassum cadunt nefanda vota perfidi Iehochanan. 2535 Adiaden, Anani Ioseph in exitium suum obiectas scrobes postquam fugit, Iehochanan dux perfidus non sic quievit, texit insidias novas. morbos sibi fingit. facultatem petit ad balnea ut Tiberiadem iret. annuit 2540 nil suspicatus tum Ioseph. porro dedit mandata publice ad magistratus, novi ut hospitis curam gerant. at ille vix biduum integrum ficto dedit morbo. novum festinat ad scelus. dolis cives novis 2545 sollicitat ad rebellionem. spargitur late venenum. non potest incendium latere. Ioseph cognito statim dolo futurus ultor advolat. populum iubet coire. vix causam referre potest viae 2550 cum iam subito ducis in caput ferrum vibrent Iehochanae satellites. hinc in scapham rapitur vicinam Ioseph, in medium lacum fugit. duci illatam suo miles parat iniuriam ulcisci. arma praeceps expedit 2555 ferroque plectit caedis optatae reos. Iehochanan fuga interim sibi prospicit. in Giscalam patriam redit, certus at ubi authoris huius rumor in vulgus abiit ingens doloris ardor omnes occupat. 2560 coeunt in unum, armantur. in poenas parum videtur ipse proditor. comites, domos, urbem, clientes ferro et igni destinat. at mitiora Ioseph suadet, efferos emollit impetus furentis militis. 2565 statim relinquit Giscalam Iehochanan metuque fugit mille prope cum transfugis. exercitus armare Iosephum arguunt per nuncios, ut opprimat Ierusalem, sibi muniat viam ad tyrannidem. 2570 An. calumniam haud curat populus et principes. livore quidam, alii metu inducti, sibi vanos timores metiuntur creduli. vafrum ducem hi pecuniis iuvant suis et milite instruunt, et inter se nova 2575 decreta texunt. iungebantur his simul belli duces viaeque proceres bis duo. his hoc datur negotii ut Ioseph apud se sisterent, ut redigeret in ordinem exercitum seseque mox sibi traderet. 2580 imperia sin detrectet ut pro hoste habeant. nihil morantur, hi Galileam adibant. Ad. literas famamque ipsam antevertunt. Giscala urbs se et Gamala iunxit his, Tyberias Zephoris, populus statim laesam prius repetit fidem. 2585 tanti duces facinoris in Ioseph manus veniunt, eos remittit illaesos statim Ierusalem, et beneficiis viros sibi vincere inimicos quaerit. at ne sic quidem motus domestici quiescant, incolae 2590 Tyberiadis rebus iterum novis student aliique nutant pariter ancipiti fide. Ioseph facile nullo cruore denuo lapsos ad officium revocat et sibi dolo iungit. scaphas plus quam ducentas congerit 2595 sine milite, sine armis (factum eventu suo memorabile). hac cum classe dux Tyberiada profectus est. cum subito cives non procul numerum scapharum iam viderent, militum dum suspicentur apparatum non levem 2600 caeco stupent timore. pacem supplices veniamque poscunt. graviter illos increpat sceleris secundi conscios Ioseph, tamen ignoscere illis sese ait, si principes mittant suos, et foedus iterum sanciant. 2605 mittuntur. omnia dum timent iusta faciunt. hos mittit illico in carcerem homines. septies senum illi erant. cum se dolo captos vident Clitum mali authorem ducemque criminis iugulo suo commune ut expiet scelus 2610 poscunt. negabat ille, sed Clito iubet utramque proscindi manum. sed alteram remittit ille deprecanti si modo ipse amputet gladio sibi miser alteram. sese manu truncat sinistra carnifex. poshac Zephoritarum agros et Giscalae 2615 praedatur. illis capta denuo bona restituit ut damno  rapidarum  ob fidem laesam simul puniret, et rursus sibi amore redditis bonis perstringeret. An. tu de Latinis ducibus ecquid nuncias? 2620 Ad. belli ducem quem elegeret anxius diu Nero fuit, at mox Flavio acquiescit in Vespasiano. prospere hic Britaniam armis domuit et frigido quae subiacent arcto, iugum illis victor imposuit suum. 2625 cum vere conspexit novo iuvenescere terras Latinus ductor, atque pabula equis suis prato assurgit, mox frigore torpentia hiberno movebat cornua. recto phalanges consul ordine digerit, 2630 suo iubet lectos sequi loco duces, quos saepe bello vota virtus praedicat. post ex Achaia filium mittit suum ad regna Nili inde legiones ut patri quasdam suo conscribat. ipse secat mare 2635 classe Ionicum raptim Asiam petit. hinc iter longum facit terrestre donec fertiles tangeret agros Syriae, ubi in unum colligit suas cohortes. hinc properat Antiocham. illic Agrippam invenit atque militum 2640 magnum manum, inde facit iter Ptolemaida. Iiptach, Anani postquam Latinam fama cladem murmurat passim per urbes futilis, manus statim ubique violentas Hebraeis inferunt quicunque Romano imperio profugae student. 2645 habitare multi in urbe Iudaei simul solent Damascena. dolo illos publice coegit in thermis inermes incola. his quinque congregantur horum millia. hos illico ferro Damascenius necat 2650 crudeliter. atrox o nefas et barbarum! An. mitto Galileam. mala premunt domestica. Cantor, Anani, Ionathas qui nobili de stirpe derivat genus Schimeon Giorae filius sed artibus iuvenis malis imbutus et plenus dolis, 2655 Faeaenum Acrabatene rexit is toparchiae iusso tuo. cohorte cinctus militum quotquot novis rebus studebant in domos irrumpit alienos. bona omnia diripit. quid? diripit? nudata loris corpora 2660 dilacerat, et palam tyrannidem occupat. An. nunc bellicum mitto apparatum. redigere conabor ad melioria Zelotas prius, atque Solymas pacatiores reddere. at quantus aures stridor armorum ferit! 2665 commota variis bella partibus sonant. Ion. urbs heu tumultu tota terrifico tremit. An. quae sit furoris causa tanti nuncia. Ion. Eleazer horrens agmine infenso, furens passim per urbem rapitur in nostram necem. 2670 sceleris ministros armat. audet omnia. multos prece adiunxit sibi, alios praemio. An. qui flammeo suspendes aethere fornices terrae capacem atque sinuas arcum, potens deus, furoris siste rabiem filii, 2675 et redde Solymis alma pacis foedera. externa quid sanare conor ulcera? hostis domi grassatur infestus magis. Ion. amor parentis caecus odit filium, ulciscitur libido filii patrem. 2680 uterque mutuo laborat vulnere, nec in suos grassatur authores malum dumtaxat. urbs sensit venenum tam grave. - Actus Secundus - Niger, Iiptach o magna qui stupente mundo fabricas miracula, lis cuius incolumes latent 2685 sub mollibus, quicumque recto tramite viam salubres conterunt, cadaverum strages et inter mille tuti proximam nunquam ruinam pertimescunt, vindicem semper salutis te fatebor, numine 2690 qui sustines tuo procellis obrutum. frequens tuis lucebit aris victima. populus tuam (sol qua recurrit) audiet potentiam stupefactus et seris tuas nepotibus laudes canent. porro tuis 2695 magnanime dux nec digna meritis praemia pensare possum, qui hostium de faucibus defendis ereptum, malorum vindicas e proximorum compedibus. hostes neci quem perfide quaesitum acerbi destinant 2700 grates tibi populus sonabit debitas. Iipt. gentis Idumaeae maximum decus, Niger, armis opem si graviter afflicto tuli, strenui hoc mihi persuasit officium ducis. sin aliter hostium opprimi nequeunt minae 2705 ponenda bello est vita semper patriae. effare quo modo hostes barbaros latens superstes antro solus effugeres miser crudele mortis periculum et flammae minas. Nig. narrare cladem, Iiptach, infandam iubes 2710 Idumaea qua sternuntur funditus cohors. pulsis Latinis Cestio fuso duce fulgere nobis visa tum spes nova fuit. fati sequimur imperium iam nostro impetu. invisam Hebraeis Ascalon urbem diu 2715 bello petimus ego et Schiloch Babilonius Essaeus et Iehochanan. sed (o levis fortuna) non illic fugacem Cestium invenimus, sed obstat Antonius manu septus Latina, atque peditum turmam ordine 2720 equitumque duxit militari. visa tum exigua turba militum. animos addidit nostris feroces, iamque erant victoria nimis insolentes. ordinem nullum tenent nec impetus primos Latinorum ferunt. 2725 fusus pererrat miles huc illuc vagus ad Ascalonis moenia iniussu ruit. statim hic globo facto novabat proelium. suo repugnantes eques calcat pede Romanus. hic madent cruore nostro agri. 2730 millia repente militum decem cadunt, fatis Schiloch hic cessit et Iehochanan. nobis salus fugientibus Challis fuit oppidum Idumaeum. milites huc irruunt quotquot furor belli pepercit, haud tamen 2735 nostros repulsae tantis exanimat dolor questusque miscemus graves. faces novas accendit ultionis immanis furor. nos impetu Ascalon novatis viribus maiore repetimus. sed insidiis novis 2740 curso pari facto octo pereunt millia. ego Belzedek turrim statim elapsus fuga tunc occupabam. oppugnat hostis, obsidet, taedet laboris. ignibus turrim cremat. extra minatur hostis, intra incendium 2745 saevit. mihi unicus relictus refugii locus, horridis specus tenebris obsita, qua nec refulgent astra nec laetus coma radiante Titan lumen aspersit suum. dum vito flammas obruor caligine. 2750 hic lateo donec orbis incensi ambitum sol ter oriens cursu citato conficit. postquam ad sepulchra quaeretis tot militum exsangue funus, sermo ad aures permeat. Iudae nepotum laetus acclamo statim 2755 summa dei potentia vivere Nigrum, qui me potenti liberavit dextera. Iipt. ubi fama stragem futilis Hebraeam indicat fusumque bello exercitum prope Ascalon Antonii ducis dolo, mox principes 2760 misere nostri militum armatum manum ut iusta mortuis pie persolverent. periisse cunctos sorte suprema duces renovata Solymis fama fecerat fidem. quo laetior nobis tuus clamor fuit 2765 quem tertio die abdita clausum specu divina rursus reddit in lucem manus ut perditis dux rebus adferas opem fiasque columen gentis eximium tuae. Arsimon, Iiptach hostis Latini foedo inundant sanguine 2770 agri rubentes, sparsa campus funera vident suorum clade Romani duces. Iipt. quae de Latinis grata nobis nuncias? Ars. postquam Ascalone tot Hebraeorum millia passim per agros caede sternuntur gravi 2775 mox spiritu Placidus superbo turgidus Iortopatam montis situ tutissimum aggreditur. ingens urbis occupandae honos accendit. una in hac domari caeteras urbes putat, tutum sibi fugae locum. 2780 huic quisque credit. suspicantes tum nihil se facile posse Iortopenses vincere suadet sibi. se continere moenibus cives pudet, repente in hostes irruunt. ubique ferrum saeva spargit vulnera. 2785 instabat hostis militum numero ferox. necessitas aequabat animos civibus utrinque postquam urgebat agmen iam diu, ferro manus torpere coepit languido Latiis, suosque frigus artus alligat 2790 subito, diu perferre tela non valent. versuntur in fugam statim donec dedit miseris latebras nox fugientibus. sed ista cur narrare pontifici moror? Iipt. hinc caeteri virtutis exemplum petant. 2795 passim sonabit fama, Iortopata, tua semperque laudes posterae gentes canent. Pvdens, Arsimon quamvis malorum tristum adsum nuncius nostrum parum damnare sermonem decet. Ars. res arduas audire saepe nos iuvat. 2800 Pvd. postquam tulit tam insigne belli dedecus dux Italus, mentem feram accendit sibi clades suorum, animos et ultrices gerit. iamque Gabaram horrendo petebat agmine. hanc muniebat parva forte tum manus. 2805 suetas ad artes Italus mox vertitur, altos muros saeva machina verberat. fragore civis saxa magno desuper mittit, sagittis certat excussis procul donec vias ascensibus faciles dedit. 2810 funesta clades civium. fuso madent cruore saxa a caedibus, nec prodigus prius ensis abstinet donec sibi deesse iugulum coeperat, seu vulnera qui ferret hostis defuit. neque extitit 2815 exangue coniugis cadaver quae petat uxor sepulchro, quique genitori ultimum filius honorem impendat, aut qui funebre praestaret officium propinquis. illico urbs Gabara muris nuda disiectis ruit. 2820 o saeva fata, tristis o belli furor! Magassal, Anani Latius superbo ductor horrens agmine calcante terras equite Galileas premit. partes per omnes spargit armorum minas. An. at peior est bello ipsius belli metus. 2825 Mag. lucent agri flammis. micat ferrum undique. praedae palam necisque libertas datur. omnis metu Galilea concutitur novo et corda torpent civium trepidantia. iam varia sensu garriunt interprete, 2830 metusque coepit augur esse pessimus. torquet animos suspicio concussos levis. non ulla cultus cura. pectus virginum non cinxit aurea fascia, haud collo nitet monile. iam non aure pendebat tremens 2835 suspensa gemma, iaspis in digito micat nunquam. puellis forma neglecta est prior, puerisque pristinus perit parvis decor. postquam furentem ruere Romanum videt Iosephus, et passim per agros urere 2840 mapalia, illico ductor agmen obvius tanto furori opponit. ingens Itali ducis pererrat fama, proximum mare classis Latinorum premit. pectus metu exangue terror concutit, fugit cohors 2845 malefida Iosepho relicto. fulmine se Martis ubi primo videt pulsum et suos terga dare turpiter Iosephus hostibus, iam multa dubius mente volvit, cogitat pacemne poscat ultro, patrios potius lares 2850 tutetur incertus. senatus forsitan mutare consilium prius belli potest, atque feriet secura pacis foedera. per nuncios Vespasianus exigit Galilaea rura,~sponte cedere finibus 2855 iubet Arabes quos terminant, Lagiaque regna.~ is dierum postulat parvam moram vestrum prius dum consulat canum caput pacisne pacta aequis iniret legibus. An. tam sera quid consilia frustra iungimus? 2860 quos tristis armorum premit necessitas vi cogimur charam tueri patriam. quae facta sunt damnare quid sero iuvat? taedet manus afferre saepe vulneri. nunc alea iacta est, sorte foelici cadat. 2865 pacem dedisse maior urbis laus erit. sin maesta nos accipere sors pacem iubet, qualia feriret victor hostis foedera? praeceps habenas accepit. nunquam furor aequa libratum lege foedus respicit 2870 bellumque sese paxque gignit mutuo. semper nepotes invicem miscent sibi nec primus inclytae honos togae semper fuit. iam pacis afflictae mederi vulneri solum potest crudele bellum. saucias 2875 placare mentes civium tantum potest, aut iure pacem coget aequo hostes dare. Davidis urbem quod scelus diu opprimit! caedes, rapina, vastitas, incendium. Caesaris imago templo in ipso figitur 2880 quam pinxit artifex manu doctus sua. profana sacris mixta (dicere horreo). talia Iosepho mandata rediens nuncia. noli ferire indigna Solymis foedera. iniqua bello corrigenda pax erit, 2885 dux arma sancti numinis sancte geras. magnam dei potentis auge gloriam. Anani alius dies noverca, mater alius est, nec semper una temporis proles fuit edita. nepotes gignit adversos sibi 2890 edax pater, seseque pellunt mutuo. o qui diurnas temperas solis vices dubiaeque varios sortis eventus regis, clemens Sionem protege pater filiam. et quos salubri sauciasti vulnere 2895 dum sceleris iudex nostra iusta vindicas salva potenti restitutos dextera. ora lachrimarum absterge nostra sordibus. asperge rectum cordis aulae spiritum, solido tuos reple salutis gaudio. 2900 sit Italis turmas curules gloria numerare, rura excurrat ille per hostica late vagis equorum habenis, gestiant curvis et opes et asperare falcibus. tua sub umbra sospites latebimus. 2905 Manasche, Anani sanctam quis urbem exagitat ignotus dolor? mentem benignus turbidam mundi pater compesce cives atque restituas sibi. An. urbis novos expone luctus. Man. nescio suum quis intus cor tumultus occupet. 2910 vires dolor magis magisque colligit. erumpere nequit, alta ab imo pectore suspiria trahit, triste demittit caput. An. at quae timoris causa mentem verberat? Man. causam timoris nescit et timet tamen. 2915 huius colorem quaerit, haud placet sibi. statim suum refellit errorem. in metum revolvitur nec se sinit quiescere. captamque subito suspicatur Iortopam. dira peremptum morte Iosephum gemit, 2920 cladis sed huius nuncius nemo fuit palam nec audet fama spargere futilis talia. alio diversa rursum mens trahit spargere nec impune decet, verum licet, populus tumultum ne repente concitet 2925 incertus, et ferox ruat quasi bellua. sed quid coronis capite cuncti laureis cantus palam efferunt tam lugubres? tandem abditus sese expedire dolor potest. Citizens enter in mourning gownes, hoods and garlands on their heads. Recorders and a boy singing as followeth. Manneh, Saboch, Alkim. fregit Iosephi Roma vitae stamina. 2930 io, fregit altos morte Romae spiritus. o Iosephon, vivus colebas patriam, o Iosephon, ornas eandem mortuus. gentes sonabunt clara vitae praemia. mortem sonabit fama claram posthuma. 2935 o Iosephon, vivus colebas patriam, o Iosephon, ornas eandem mortuus. dum deprimit tumulus cadaver invidus per caelitum vagatur oras spiritus. o Iosephon, vivus colebas patriam, 2940 o Iosephon, ornas eandem mortuus. Manneh, Saboch natura quos praescripsit annos provida hos, Iosephon, donare patriae destinas. plus fama reddet sera laudi, quam tuis detraxit annos sors proterva. Sab. vertice 2945 pulsus Olympus virtute est, astra laudibus feriuntur, et te fine nullo postera decorabit aetas. mortuum te saeculis gloria futuris consecrat, qua prospicit nascensque sol cadensque mundi limites. 2950 stirpis nepotem agnosco sanctae nobilem. Iehvda, Manneh, Saboch, Alkim Galilea nutat orba gens belli duce. Man. expone tristem gentis afflictae casum. Ieh. effugit aures clades urbis Iortopatae tam dira? Man. rumor sparsit ambiguus prius. 2955 Ieh. toto iacet prostrata campo civitas. Man. [. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .] Ieh. aetas nec ulla effugit hostilem manum. Alk. cur cladis huius nuncius nemo fuit? Ieh. comitante vivit solus uno Ionathan. Sab. Ioseph trahit vitalis aurae spiritum? 2960 Ieh si deprimi collum iugo vitam vocas. quamvis colat Vespasiani filius honore nec captivus hostili caret. Man. quid nos coronis frustra cingimus caput et fronde nostram ramus exornat comam? 2965 Let them fling their garlands away. Ieh. illum Latinus vinculis captum tenet. Sab. expone triste facinus ignavi ducis. Ieh. postquam patres profana damnant foedera et Iosephon Latio duci pacem negat dux Iortopam placidus viam rapit. 2970 urbs haec fuit montis situ tutissima. hanc ductor expugnare Dardanus parat, quod gentis urbs sit illa totius caput. bello potiri si queat Iortopata Galilea facile victa succumbit sibi. 2975 simul arma Iortapensis aptabat manu. odit moras pugnae, rapitur ad moenia. hastae volant hinc inde, funda rotat leves stridens per auras, densa glandis nubila nubis pererrant instar, et renovant minas 2980 Latiae sagittae peste formidabiles crebros nec ictus frustra perdunt. lignea muris minatur moles, et violentior incutitur aries. torta portas verberat saxo gravi balista, succedit simul 2985 adoperta terris vasta muris vinea obstare cui montes nequibant antea. securus hic duro cavat ferro latens Latinus, ima moenium fundamina aperit, vetant instare missa spicula 2990 redeuntque, defensore nec muri carent. plurimus utrinque sternitur miles statim. passim vagatur saeva mors, donec caput Titan sub Hesperiis aquis recondidit vagumque Phebes lumen aspersit polo. 2995 haud otium pericula civibus dabant externa, non somni capit clementia nec fessa torpens membra laxabat sopor. ubi luce caelum rosea sol purpurat mox dextrae utrinque saeviunt in proelia. 3000 torquet sagittas ille, funda mittit hic stridente saxa. falcibus curvis cient. non cessat ensis dira spargere vulnera. incendit Hebraeos salutis vana spes. pugnasse frustra tam diu pudet Italum. 3005 experta virtus saepe belli illos movet. instigat hos (ira duce) armorum furor. mors saeviit per mille formas effera. tandem mari dum loca sol flagrantia diem laturus expediret, impetu 3010 Galileus invadit repentino Italos. non sustinet virtus ferocem improvida hostem, Latinum robur inclinat statim. postquam suos vidit premi Vespasius ducisque Latii undare rivos sanguine, 3015 ensem rotans accurrit intrepidus pater clamore magno, Òviva quo virtus fugit,Ó inquit, ÒQuirini? hostine sic obsistitur? siccine solet miles Latinus vincere? annon deesse civium tumulis pudet? 3020 annon Latina vos pudet quaeri rogis cadavera inter ? contundite iugula hostium ferro.Ó corrusco mox ruens ferro crebros et patitur ictus et facit. vires phalanges afferunt Latiae novas. 3025 tellus Hebraeo sordet undans sanguine. sagitta iacta (qua manu ignoscunt) pedem stridens ferit qua coxa poplite iungitur Vespasiani. proximus miles stupet et vulnus inflictum timet. Titus parum 3030 territus equo spumante rapitur. obvia quaecunque sternit, atque anhelos sol equos nisi lassus immersisset occiduo statim ponto (Latinos tantus incendit furor), congesta vix potuisset terra corpora 3035 tot sustinere. signa mox cognita dedit monitus tibicen . urbis moenibus tuto recepta est reliqua Hebraeorum cohors. caput cruentus ille, cruris vulnere hic tardior, quassus humerisque tertius. 3040 equos priusquam iungeret sol et mari rursum caput radiatus attolit diem iterum laturus, anxium curis tenet Titum quietem ferre virtus nescia. tardus licet pater vulnere otium negat. 3045 stetit illico subitura muris vinea ariesque caelo prospicit aperto, caput celsum statim immissurus urbi, frustra nec validos acutis fundit ictus cornibus. pariter minatur omne telorum genus. 3050 urbs damna tandem cernit infoelix sua, errat per artus frigus. ante aram stetit cinctus sacerdos vota facturus deo. vittam sacram salsasque dum fruges parat caelum replebat vincta mugitu hostia. 3055 non posse vinci Iosephon suos monet et ne sitim timuisse cives cogitet Latinus hostis fontibus sitientibus iam prope iubet rorantia pandi pallia vallo. Latinos maeror illusos dolo 3060 invasit. hos egere credebant aquis. talia prius narravit illis profuga. catapulta dum geminavit ictus, militis avulsit excubantis emisso caput saxo. ecce stadium ad tertiam funda procul 3065 excussa sunt calvaria, atque foeminae pregnantis infans ventre traiecto simul abactus est ad dimidium stadium (fuit vis tanta tormenti). salus tandem manet. deserta spe salutis Hebraeis, furor 3070 vires ministrat, stimulat ardor patriae. hic calce fumantem liquorem fundere conatur, acervos ille lapidum mittere. terrere telorum imber hostes non potest, nec viribus opus hic sed ingenio fuit 3075 murosque fortes sola spes exscindere. ictus crebros immitis aries imprimit. semper aliquid de parte pulsa dissipat fragore terrifico. ruinam moenium pars magna traxit. clamor ingens tollitur 3080 statim Latinorum. ubique certatim ruunt. vano labore intus trabibus obsistere nituntur obiectis, locum tandem dabant. totam repentino implet urbem caedibus victor Latinus miles. iratas manus 3085 aetas nec ulla effugit, haud vitam locus promittit ullus, templum inundat sanguine. Ioseph manus ignavus hostiles fugit. ingens spelunca montis in recessu erat. haec ore primum celat angusto viam 3090 qua nubila proprior spectat, et densis premit silvis iugum, mox amplum laxat faucibus vorago liberis iter. tandem specus hunc excipit capax satis, fornix viam pudens tuetur. nocte conditus hic latet 3095 caeca Iosephus hostis eludens minas. hinc sorte tot sequuntur extrema duces quot quinquies numerantur octo, at anxia ducis tenebat cura Iudaei Titum. vile putat sese triumphum ducere 3100 curru superbi pompa si desit nova caput Iosephi. mandat imas quaerere latebras, placet custode servari vias omnes, dolo ne possit tentare fugam, cupidasque dextras arte fallere hostium. 3105 aurora stellas dum fugaret tertia antro latebat Italos fugiens duces Ioseph. latebras at Latinis garrula anus revexit. tum Quirites advolant numerumque quaerunt. Gallicanus dat fidem 3110 Paulusque commendat Titi mores. nihil illo esse pectore mitius. dicta rapiunt venti irrita leves, ille nil contra statim. se tertius iunxit Nicanor, cognitus illi, prius quam bella misceret, fuit. 3115 is flectere ducem solus haerentem potest mutasque fauces solvere. Òhanc ego, < heu, > miser vitam curÓ inquit Ònequeo bello fundere et ire simul umbris comes foelicibus, vulneribus et mori decoris patriae? 3120 servile collum infame nunc premet iugum. extrema quae tenebo consilia? pater aeterne, solus mundi habenas qui tenes, te testor hostibus manus non proditor nunc tendo victus. fata luctantem ducem 3125 quo maesta ducunt, cogor infoelix sequi.Ó incaluit his dictis ferox Iehoida. Òo sanguisÓ inquit Òdegener tumulo procul tumulande patrio, exempla te talia dare tantum decebat principem? gentis Italae 3130 adhuc latent infida verba? vos fugit Romae tumor? quis haurit ensis dignior pectus tuum, quam qui latus cingit tibi? quod si studebis frustra vitae parcere alter at erit quo donet hoc te munere 3135 gentis superbae infame ne feras iugum currum vel ornes pompa laeta Dardanum, vinctas vel Italus manus ludat puer.Ó zelumque memorat ille cornuti ducis. furore liber publico dum numinis 3140 sollicitus in se vertit iras et polum negat sibi potius. dei iustas prece sua vertat iras Phineas, licentiam ferro scelestam vindicat populi sui, ut saevientem dexteram irati dei 3145 compesceret, summumque sibi peperit decus.Ó cuncti fremebant ore tunc duces. at is Òtantum citatos busta populos recipiunt. dies metitur numen ascriptos viris. traditur honeste vita, temere ponitur. 3150 quis obvius fatis resistet, aut sibi praescindit ascriptum a deo vitae diem? turgente si iactetur incertus salo nauta, laceram et venti ratem discerpere certent tumentes, nauta se praeceps aquis 3155 clavo relicto immerget? huc pulsum sequi decet magis quo numen impellit sacrum. meliora cedent rebus afflictis prius.Ó fremunt duces, vocem levem non audiunt, et nudat ensem quisque. Iosepho necem 3160 primum parant, ductoris hic honor erat. at ille tum parvam rogat verbis moram Òmortis ferocem,Ó inquit, Òanimam non deprecor et spiritum compage rupta corporis reddam lubens. doloris haeres esse quis 3165 potius cupit? quenquam at cruentas sibi manus afferre ius vetat. ergo sortes mittite. petat invicem sibi quisque cuius dextera potius periret.Ó verba tum laudat vafri ducis ferox numerus, sibi iam pacta sors 3170 tantum placebat. caecus exacuit furor. cordis ministrum diligit Iehoida iubente primum sorte. nec iussu suo fidelis ulli caedis author defuit donec superstes de tot unus mutuo 3175 tandem peremptis vulnere Iosephon fuit, tum dexterae aptans tela clamat, Òense num haurire vitam Marte vel contendere iuvat magis? non te pudet cadaverum tam tristum? vivas magis. sic arbiter 3180 mundi iubet, rupto nec animam carcere nondum citatam libera.Ó gravi statim is corporum aspectu horruit iacentium. tremebunda ferrum ultro remisit dextera. vix verba profert. Òte sequar lubens ducem,Ó 3185 inquit, Òmihi nec fata rumpam tristia.Ó utrinque se Nicanori facta fide statim dedit salutis spe. millia latus cingunt virorum. pars viri casum gemit, pars alia captos ludit, ad poenam petunt 3190 pauci. Nicanor ducit ad Vespasianum. Alk. o genus adulterum Abrahae, ignavum, iners, te barbaros decebat ad pedes dare? Tarpeia captus saxa spectare poteras? curruque duci pompa Romani ducis 3195 pressus catenis colla? nil templum sacrum movebat aeterni dei? nil patriae tam longa fama? nihil honos urbis sacrae? virtus latebras quaerit? fallere numen quid audes, urbis Ausoniae parum 3200 amore tactus? igne spiritus sacro incaluit, ut resistat inimicus deo? Man. o falsa spes virtutis, o pusilla mens audaciae colore tecta perfido! vitam mavult captus pudendam ducere 3205 quam morte summam parere belli gloriam. spectanda vinctus ora Romanis dabis. Latius minas edoctus eludet puer ~duri magistri iussa servus expedi.~ nullumque mens ignava metuat dedecus. 3210 Sab. mercede nos tibicines conduximus tibi neniarum ut lugubres edant sonos dum spiritum donasse patriae credimus. tu spiritum bello timebas ponere ut bella domini meticulosus proderes. 3215 Iehochanan ad milites. haud animus ignavus liquescit frigore indutias quod ductor exiguas rogo, et mentiar futura pacis foedera, Latios ut hostes nocte fugiens fallerem, et proderem nudam Latinis Giscalam. 3220 Latii ducis primo labori dum favet sors laeta ferro diripere diro iubet victor superbus quicquid usque finibis Galilea possidebat. urbs Ioppae casus iterum sinistros fugere tentans sternitur. 3225 pelagi sinu male fisa, fluctus obruta salsos bibit noctu iuventus naufraga. millia cadebant bis duo centumque qui sperata tangunt littora superato aequore. hos crudele ferrum absumpsit incautos. malis 3230 utinam vincinis docta cavisset sibi Tarichea, quando Geneson undas sanguine mutasset infectus, natando cum Titus fluctus secaret qua cohors pro moenibus omnis vado confisa stagnanti stetit 3235 suumque sequitur fida ductorem cohors. hostilibus iaculantur ignes navibus, aptam carinae materiem flammis dedit. o dira fata! cumque multos gurgite absorbsit unda vorticoso, littora 3240 semianimes optata multi tangere iaculis petiti frustra luctantur. alii torrente corpus igne combusti iacent. poenas Gabara virtutis extremas tulit. Latios semel fugasse quid tandem iuvat 3245 primo et dedisse vulneri vinctas manus postquam novatis hostis urget viribus? Gabara suo fluebat ebria sanguine. iam vulneri iugulum deesse coeperat, maestus tot ipse victor horret vulnera 3250 pietasque mentem sera recuperat. tuam cur, Gamala, lusit virtutem fides sperare vitam frustra dum iussit animus superbus, et vasto labore mittere fragore magno saxa desuper hostibus? 3255 inventa fossis via, fenestras aperuit. huc irruit victrix cohors. heu, quot viros mittit sub umbras absque honore sors atrox! tellus fluit torrente foedo sanguinis. tot urbium omitto ruinam. periculis 3260 his nolui vos milites exponere, sperare quos maiora virtus praemia iubet nec amplius timebis vulnera incerta, nec belli subibis pericula. opima vobis spolia civitas dabit 3265 Ierusalem ipsa. tot laborum praemium persolvet urbs opulenta, si ducem sequi velitis. hanc tu facile miles opprimes, tantamque praeripies Latinis gloriam. haec civibus passim per urbem spargite. 3270 non arva nos Galilea victos linquere nec frigidus cogebat ad fugam metus, nec hostium nos arma terrent, sed loco de tutiore cum Latinis expedit pugnare nos. inertis est nimium ducis 3275 in oppidis inire parvis proelia. metropolim munire praesidiis decet summisque Solymas viribus defendere, non Giscalae tot periclitari milites figmenta populo murmurante talia. 3280 - Actus Tertius - Rashbag, Iehochanan bar Sakkai annon tibi foelix satis videtur urbs Ierusalem quod nacta sit belli ducem Iehochanan, qui melius auspiciis suis urbem gubernet arte doctus bellica et proeliis assuetus Italis diu? 3285 exercitum bello Latinum fundere potuit, nisi illum maior urbis gloria metropolis alliciebat, hanc defendere armis suis dux inclytus dum cogitat. Ieh. quanto magis bello potens Iehochanan 3290 sit, hoc magis Solymis metus. magnam satis Galilaea sibi defensa gloriam adderet. nullum domi metropolis auxilium petit. a finibus studebat hostem petere. quis non fidem Iehochanan dubiam timet? 3295 si patriam prodere suam metuat parum, alieno quid sperare civitas potest? Rash. noli fidem damnare magnanimi ducis. quid Giscalae vel in oppidis minoribus belli procul tentaret incertos casus? 3300 honesta fuit a Giscala discessio armis tueri dum sacrum templum studet. Ieh. tanta Solymarum cura commovit parum sed caeca praecipitem rapit superbia et occupandae urbis animus. testor deum 3305 invitus haec loquor. salus huc me tua, Davidis urbs, impellit. oras dum regit sorte Galilaeas Iosephon dux nobilis ut a suis arceret hostem finibus, quas struxit insidias sibi Iehochanan? 3310 quibus dolis studebat hostem tollere, ut solus occuparet ipse tyrannidem et ad suam omnia imperet libidinem? magnos licet Ioseph honores detulit quod Giscalam fugitivus hostibus metu 3315 Iehochanan prodidit, id ipse nunciat fervens adhuc et plenus anhelitus satis. quot caesa sunt in agris virorum millia? quot hunc fugae sequuntur attoniti ducem? mitto pueros teneros piasque coniuges 3320 quos ferit hostilis metus, comites fugae. aetatis haud discrimen aut sexus fuit. pro patria mori virum fortem decet, nec hostibus cives dolo prodere suos. Rash. est mentibus suspicio tormentum haud leve. 3325 falso novos sibi fingit errores metus, boni futuri interpres haud unquam fuit. Ieh. dicessit. heu quantum imminet genti malum ubi caeca prodit fama, quod tulit mala ab hostibus deserta turba Giscalae? 3330 proprii illud indicium haud leve excidii fuit. Alanvs Amavtinvs, Iehochanan bar Sakkai quae nos flagellat dira furiarum cohors? abigit in urbem rupto Averni carcere exsangue vulnus dirus umbrarum pater. Ieh. quis te malum tam saevus instigat dolor? 3335 Al. urbes vicinas caecus exagitat furor. in se manus vertuntur, armis saeviunt domesticis. nullum scelus furor timet aliena depraedantur, audent omnia. Ieh. quae civibus tanti tumultus causa erat? 3340 AL. libido caeca, avara mens, licentia. armatus omnes miles agros occupat nec oppidis se continere furor potest, tantumque villici venenum sentiunt. bidentibus vagantur arreptis procul. 3345 furtum rapina infesta reddunt omnia, iamque Solymas designat ad praedam sibi impia cohors, diris minatur vocibus. quid cesso principibus referre talia? Ieh. cur nunc atrox Romani in urbem cogitent? 3350 hanc opprimunt domi satis cives sui. quid urbis excidium miser moror? tua, Vespasiane, signa fugitivus sequar spectare dum patriam igne fumantem pudet. in urbe posthac nulla speratur salus. 3355 dvx latronvum quid rusticis haerere vos spoliis iuvat passimque volitantes per agros urere humiles casas? in urbe grandes sunt opes. ibi vestis auro picta et Tyrio murice gemmisque splendent lucidis monilia. 3360 hic praeda magno opima Alexandro foret. in principes armatur aetas lubrica, et mutuo certat tumultu civitas. urbis suae imperium magistratus timet et laxat urbis trepida habenas dextera. 3365 exercet impune rapinas incola. cur spolia tanta sinemus e manibus labi? huc irruamus. aggredere. nil amplius. dvx rvsticorvm quibus labore terga curvari solent tellurem aratro dum protervam scinditis, 3370 porrum quibus deliciae et allium fuit avide atque atrum panem vorare, aut pellibus corpus tegere nudum haud pudet, sive digitos e calceis erumpere attritis modo, secura laxantur quiete corpora. 3375 venter cibo distentus oneratur. pigris praedis onusti rusticis sumus hactenus. at quid capras moramur aut tardos boves? non caepae iam delectant aut ovis caput aut quicquid antea delicatum rus habet. 3380 in urbe abunde quaeque luxuriant dapes. hic Bacchus est, hic dives annonae penus. hic mollis est vestitus et profusae opes. bidentibus licet, flagellis, fustibus necessitas armavit, alia civitas dabit 3385 tela. simul huc nos irruamus fortiter. Anani sacerdos, Manasche urbis sacrae decus Manasche, et unicum patriae ruentis columen, armis moenia vides virisque foeta? quodnam parturit audacia malum? ex oppidis passim atque agris 3390 scelerum duces in urbe sunt. palam in foro huc cursitant et illuc accincti suis cohortibus metumque civibus excitant timere quos debent. nec hoc urbi satis. quales agri sensere villaeque antea 3395 tales modo sentimus intra moenia, avidos, minaces, anhelantes truces, qui publicis laeti malis fas et nefas, sacrum profanum, ius scelusque perinde habent. populus metu stupet, ferox urbem quasi 3400 hostis teneret. quisque privatim suae nemo salutis publicae curam gerit. porro nec omne credo squammigerum genus tellusve centuplo benigna faenore nutrire tot possit capita. numerus famem, 3405 libido lites gignit, et bellum furor. quin maior imminet imber a Iehochanan artifice fraudum improbo regni aucupe, qui per ruinam publicam urbisque cineres ad sceptra pergit. si ducem sese advenis 3410 comitemque iunget, urbs peribit funditus. Romanus urbem clade fractam mutua statim opprimet, lassas facile vincet manus. Man. ista advenarum turba, qua laborat urbs tumetque suspicione non caret vafrum 3415 Iehochanae ingenium. et ferox nimis et novas proclivis ad res animus, urget non minus. intra tacitis serpit venenum passibus lateque spargitur. hoc cito extinguere decet. muneribus hominem allice tuis, et plurimis 3420 extolle laudibus. fidelem se tibi simula videri. publicis negotiis rebusque agendis praefice, exple praemiis et vince si vinci queat. fac denique intimum se esse ut credat. tibi sensim elice 3425 ducis superbi spem metumque. disce quid his de advenis horumque turmis sentiat. An. at quo fides liganda nexu perfida? Man. illi novos adde titulos, celebra velut patriae parentem. iube adesse publicis 3430 conventibus, rempublicam capessere hortare, si prius sacramento dare urbi fidem sancte velit non quod fides suspecta sit, sed quia senatui nefas summoque consilio interesse quempiam 3435 qui non prius solenniter se obstrinxerit ad ultimum vitae diem se patriae huiusque commodo affuturum. illi omnia permitte porro (praestat hoc urbi modo) ut advenas ferro rebelles opprimat 3440 urbemque tam diro timore liberet. An. consilia non morabor. huc operam dabo. res longiorem tanta non patitur moram. tu porro tardos excita animos civium metuque torpentes, viros primarios 3445 accende, ne sceleris duces domestici incendium commune velut absorbeant. ut patriae memores bonique publici coerceant Zelotis insolentiam. namque titulum istum perditi assumunt, quasi 3450 virtutis omnes vincerent zelo ut dolo ad se trahant rempublicam. haec cum anxius [. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .] Anani, Iehochanan magnanime dux Iehochanan bar Leviae, solamen unicum urbis afflictae, fides sit maior an prudentia, aut robur animi 3455 nescimus. urbem libera tyrannide quae spem salutis maximam in te collocat, qui plurimum semper vales prudentia et arte reliquos bellica vincis duces. Ieh. santissime pater, urbis eximium decus, 3460 arctius licet charam iuvare Giscalam arderet animus, huc rapio praeceps iter urbem ut sacram potius relicta patria armis tuerer. sanguinem nec fundere dubitabo, gratus Solymis esset modo 3465 labor meus. lucebit hic virtus magis. An. urbi sacrae quam gratus adventus fuit haud refero dum salutis author publicae vis esse. quare lumen ingenii tui nunc posco. quam densae cohortes undique 3470 huc confluunt gentis alienae tu vides. primo putavi id civitati utile fore sed amplius dum mente quaeque volverem miser in timorem subito diversum trahor hi ne ad suam cuncta raperent libidinem, 3475 et urbs vicinis praeda fieret gentibus. Ieh. nil exterarum suspicare gentium tam benevole oblatam fidem. odium parit contemptus amor et fraena non facile accipit. quis non tueri urbem anxie sacram studet 3480 templumque domini fortiter defendere? An. spectata iam diu fides fuit tua. urbs te sacra suum merito patronum vocat. posthac licet consilium adire publicum urbi modo sancte fidem promiseris 3485 non quod mihi suspecta sit fides tua, iurata sed promissa adoptivi ducis mos exigit productus a maioribus. Ieh. iuro paternum deum cui servio quod Solymis nunquam datam fallam fidem 3490 nec hostibus secreta pandam civium. viros rebelles semper armis persequar. prius invidisset sol suas mundo faces. astra prius in terram cadent rutilantia, suos negabit terra fructus perfida 3495 quam Solymae astrictam sibi damnant fidem. An. nunc urbis esse principem te cogito. quantamque publicae status curam geris! domesticas sedare turbas convenit. sed opto civitati pacem reddere 3500 nec civium cruore templum turpiter sordescat. hic gerenda namque bella sunt si proelio domare Zelotas decet. sed huius incepti author ipse optimus eris animos feroces improborum flectere 3505 qui facile possis atque finem litibus suadere. cives arma iungere civibus magis expedit, ne caede lassos mutua ambos subito communis hostis opprimat magnumque simus gentibus ludibrium. 3510 movere Zelotas pie non desinam ut spiritus tam turbulentos mulceant, iunctis ut hostes pariter armis opprimant. nunc templum adibo ut pacis hostiam libem. Ieh. quid nunc, Iehochanan? astus advoca, 3515 fraudes, dolos, totum Iehochanan. arte nunc opus est. viris si principibus opem feras armatus, et motus rebelles civium dux reprimeres, te parva tantum gloria colorat, exiguum laboris praemium. 3520 Eleazerum sin socius adiunctus studes armis iuvare, et rapere magnificas opes urbis superbae, praeda longa te manet. urbs tota, si sapis, in potestate est tua. < pars iv> the sacrifice Let the Curtaines of the Temple be drawen and within let Janitores stand Nathanei olim Gabonitae with wood for the sacrifice. Also Levitae with bason and Ewer, Towell and salt. Altare ex saxis collectis exstruatur in atrio iuxta templi vestibulum. Let the Preist that doth sacrifice stand at the Altar, and then turne him to the people, and taking a white staff of a Levite, say as followeth. Iehoshve sacerdos hoc age, sacris incumbe. devotus tace. 3525 Then let him turne to the Altar having delivered the staffe away, and so kneeling et tendens utrinque cornua altaris dicat. qui syderum caeleste templum possides caelumque pingis igne lucidum vago, clemens benigne sume vota pectore ut tingat aras grata sacras hostia. per gurgites strati frementes aequoris 3530 nostris iter tutum dedisti patribus cum pigra moles aequoris viam daret hinc inde dum pependit instar parietis rebellis unda, regna cum Nilotica per siccam arenam transeuntes linquerent 3535 donec malis tot icta Phari regia quia spiritus nescit superbos ponere a vorticoso rapitur undae gurgite. sed noxiarum nesciunt patres modum, animos rebelles perculit lascivia. 3540 mollire nec mentes feras benignitas mitis dei vel signa tot Nilotica poterant avorum. annis quater denis patrem non cessat aeternum protervis scindere contumeliis superba gens. poenas adhuc 3545 lenis remittis atque misericors deus, iramque mulces gentis electae memor nec foederis fallis Abrahae pacti fidem. stupidos movere facta tot nequeunt dei, successibus turgent secundis. altior 3550 securitas occaecat animos. deos sibi fingunt adulteros, scelus nullum timent. at foederis memor tui non destruis populum rebellem, patriae reddis suae. en supplices tuas ad aras sternimur. 3555 vultu benigno vota nostra respice. erit tuis par nulla meritis victima. Let the Sacrificer then wash his hands, the Gabaonites giving the Levites water and Towell, and after lay his handes on the lambes head, the face being turned to the heavens and say libido quam contraxit effraenis labem hanc mundus agnus sanguine expiet suo et purget innocens nocentes bestia. 3560 pacisque civibus alma redde pignora. Then let one of the Priests receive the lambe and kill it. Then let the Sacrificer accepto Phiala sanguine imbuere altaris cornua. Then let the Levites detrahere pellem, adipem qui operit vitalia, et quicquid pinguedinis est intrinsecus, duos renes cum adipe qua teguntur ilia, et reticulum iecoris cum  renuneulis . postquam lavent et sale aspersit lignis, imponat cumburendum. In the mean season Cantores, Levitae, Sacerdotes tubis, voce alta, Cymbalis, Cytharis, Organis, ut longe sonitus audiatur. canent Psalmam 136 turba adorante donec sacrificium compleretur. numen sacrum canemus et mitem patrem larga benignum semper indulgentia. cui sceptra submittunt tyranni fulgida larga benignum semper indulgentia. 3565 qui mira mundo solus attonito facit larga benignum semper indulgentia. liquidis ab undis iussit emergere solum larga benignum semper indulgentia. astra vitreo flammantia accendit polo 3570 larga benignum semper indulgentia. solem diei iura qui iussit dare larga benignum semper indulgentia. qui noctis umbras et regere lunam iubet larga benignum semper indulgentia. 3575 rubrique torrentes maris aquas dividit larga benignum semper indulgentia. utrinque fluctus pendet instar moenium larga benignum semper indulgentia, per muta qui deserta traduxit suos 3580 larga benignum semper indulgentia. et vorticoso absorbsit hostes gurgite larga benignum semper indulgentia. stravit tyrannos clade validos maxima larga benignum semper indulgentia. 3585 qui frustra fisum stravit Ogum viribus larga benignum semper indulgentia. bello Sihon turpiter Amorrheus cadit larga benignum semper indulgentia. agros colonis qui novis metatus est 3590 larga benignum semper indulgentia. qui rebus indigos in arctis respicit larga benignum semper indulgentia. ferosque nostro avertit hostes vertice larga benignum semper indulgentia. 3595 While this Psalm is sung the Sedicious kneeling amoung the people adoring shall heere and there kill one with a dagger secretly, and the party falling downe shalbe carried away by such two as shall kneel next unto them. Gamala cives cadunt caeco perempti vulnere. clam ecce effodit pugione attentis latus raptor inimicus. funus in promptu latet percussor atque mors querelam praevenit. quaerunt fuga vitare mortem. heu, quam taetrum 3600 nefas, sacrum foedare templum sanguine! And so let the Curtaine be drawen and the sacrifice interrupted. Eleazer ad milites socii fideles quos ad officium excitat virtutis ardens zelus, urbem quod sacram ab impiis purgare civibus iuvat, laudare non possum satis. quin pergite 3605 quo vestra vos praeclara vocat indoles. non semper est damnanda conspiratio. legum bonarum seditio mater fuit. sunt iusta bella quae iubet necessitas. at plebem inermem aut vulgus ulcisci leve 3610 quid ardet animus? vos sin esse liberi tandem velitis (ut viros fortes decet) viros domare principes magis expedit qui omnia sibi iniuste arrogant, et regio proterviunt fastu nimis, grandes opes 3615 dum possident. patriae velut pestes taetras eiicite. ita ex voto assequemur omnia plaudente vel torpente plebe prae metu. en Antipas, Levias, Sophiasque bar Raguel reges avos spirant, eoque caeteris 3620 praestare civibus putantur. hos capi oportet et caeco domare carcere. amplissimas huic nos opes lucrabimur et in potestate urbs erit nostra illico. pietas, fides, pudor, bona haec privata sunt. 3625 magnum esse consilium nequit, cui non mali admixtum aliquid est. publico defenditur id commodo. haud diu stetit respublica ubi summa virtus habitat impune. ergo tu hos principes populi, cohorte militum 3630 stipante, magna coniice statim in vincula, urbem quod hostibus sacram prodere student, et Italos subducere intra moenia horum ut opibus potentiam magis suam in urbe fulciant. salus haec nunc tibi 3635 tantum manet, si quid resistat id statim audacter extirpandum erit. nefas licet durum occupate. scelere pensandum est scelus. abiectus animus trepidat et poenas timet. audentibus nihil relinquitur invium. 3640 laudata foelix scelera successus facit. nomen mali fortuna semper abstulit et magna fama facile convincet bonum et esse. tantum scelera qui punit, facit. nomina timore flagitiosorum efferunt. 3645 carcer, magistratus, tribunal, iudices, horrida plebi spectra, nugae fortibus. laxate habenas sanguini, ferro, faci. vestrae salutis urget huc necessitas. tutum domi nihil nisi victoribus. 3650 Iehochanan, Eleazer insigne Zelotarum et unicum caput, in vinculis tot principes urbis viros tantum teneri non satis tutum puto. et hoc leve nimis, maius audendum est nefas. aut scelere nos vincere, mori vel turpiter 3655 decet. viris tot iniici primariis vincula repente facinus indignum putant, nescii ubi ponet impetum caecus dolor. praescinde fontem periculi. primum iube vinctos necari. remedium aptetur malo. 3660 pro mortuo quid arma demens sumeret? quid sero vindictam times? El. patientia at in furorem vulnerata vertitur. Ieh. crudelitas atrox licet pungit minus inflicta semel. iram facile vulgi levis 3665 aut arte possis vel metu restringere. odisse cives aut amare refert parum. metu aut modo non solum in animis civium vitium simultatem sed et virtus parit. El. Iehochanan bar Dorcadis, semper mihi 3670 comes fidelis, hoc tuae prudentiae mando fideique. milites tecum decem assume. quos in carcere invenies viros ferro necabis. sparge rumores palam habuisse clam colloquia cum hostibus. optime 3675 horum nece urbi consuli. illam deseri ab optimatibus atque clam prodi Italis. audacter argue noxia horum esse capita fideique proiectae. esse nos tantum anxios urbis patronos et fide in patriam optima 3680 summoque amore, stare per nos quominus castra in foro figant cohortes hostium. effare tu interim quis urbis sit status animusque vulgo civium. Ieh. magno metu oppressa civitas subito velut stupet. 3685 huc spectat illucque attonita, quavis levi rumoris aura trepidat: urbis principes mirabilem impune abripi in custodiam sibique in illis metuit. at Gorion patre natus Ioseph, et Gamalielis filius 3690 Schimeon, uterque clarus, atque antistites Ananus Anani, Gamala, Iehoshue ignaviam populo exprobant et publica hortantur arma sumere, et vel in foro belli aleam potius subire, et omnia 3695 extrema agere patique quam tot indies commissa ferre scelera. primus at templum occupa instar arcis, ut receptui sit tibi locus tuisque. si forte populus caeco furore concitus civilia 3700 in arma praeceps rueret, hoc certo scias. portis Anani haud afferet sacris manus intrare templum nec sinet quenquam nisi rite prius lustratum. opus prudentia animoque constanti est. penes nos civitas 3705 mox tota erit, modo audeamus obviam excipere fortunam. nihil magnae invium virtuti. El. at hoc nobis agendum est serio ne quis deinceps publicum munus gerat rebusque praesit publicis. quisquis parum 3710 coeptis studebit. namque deditos viros et nobiles rem gerere publicam, novis rebus studenti noxium et vel maximum. Ieh. quin ut vices statae sacrorum et tempora solennia intermissa sunt, aequum puto. 3715 antistitum munera infimae sortis viris delata sordescent. suum supra meritum genusque cum nostro beneficio novos gerent honores, obsequentur sedulo. quin maximus talis creetur pontifex 3720 nobis modo quem nos fidelem novimus. El. at arduum est antistitis summi sacrum munus alio transferre. quam ad tribus suas domosque nascitur haud creatur pontifex. Ieh. at abroganda lex erit inimica, nec 3725 certis familiis amplius sacrae decus maneat tyarae. sortis hoc in posterum beneficium, non praemium nascendi erit. nec hoc novum est. quin ipse Anani talia professus est, et esse faciundum iubet. 3730 mendaciis discordias et fraudibus porro excitemus, civium ut animos male exerceant. summum sacerdotem interim nos sorte designemus, ut velo sacrae pietatis, ansa quaeque nostra fulciat 3735 et augeat potentiam. El. tot familiae in hoc tumultu facile non coeunt, quibus ius sortiendi est. Ieh. at geri solenniter in his procellis cuncta quis demens putat? unam coire vel alteram tribum, satis. 3740 immo una sortietur. El. haud moram traham. dabo hoc tibi effectum. interim scrutare, quid hi contra moliantur, aut quam rem gerant Gamala, Iehochanan solamen urbis unicum, dux inclyte Iehochanan, cives tuam exposcunt opem. 3745 templum occupant viri profani. civitas oppressa ab improbis patronum te vocat, solum intuetur. excita vires tuas. Ieh. sacrum deo caput Gamala, nihil mihi antiquius salute communi fuit, 3750 animamque vel si quid anima ipsa charius mihi atque proprius fuit, impendam lubens sancto pro asylo. sed quid in re tam ardua consilii Anani caret? Gam. is operam collocat ut vulgus haesitans acuat et languidum 3755 iramque lentam accendat in tam perfidum hominum genus tantum bonos titulo tenus, quorum rapinas populus et sacrilegia perferre non potest nec audet plectere armis quod invictos putat. Ieh. frustra populum 3760 armare quorsum summus antistites parat? Gam. robore licet pollere sciat, atque numero nihilque non audere, conscios sibi scelerum suorum, quidlibet mavult tamen tentare quam patriae laboranti et prope 3765 anima egenti deesse. sed (quod maximum est) te sperat urbis vindicem fore. nam tuas vires cohors rebellis et vultum tremit. Ieh. nullum recuso dux laborum. modo sed haec quam primum agenda sunt. mora trahit periculum. 3770 Iehoshve, Gamala Gamala, dei maximi sacerdos inclyte, caedes, rapinas hostium quid plangimus? cultus dei ludibrio habetur. Gam. hactenus satis in viros superque saevitum est. deum num persequi parant? Ieh. profanis sacra satis 3775 rebellis haud miscet cohors, novum sibi ni sorte pontificem crearet maximum. at Enachim hunc sola sortitur tribus. namque minime tribus coguntur caeterae. en forte rustico viro sors exiit. 3780 Phani vocant Samuele prognatum patre ex Aphthia vico, genus non trahens a pontificibus, ad suam nec familiam sacrae tyarae pertinet successio. vix nomen auditum sacerdotis sibi. 3785 horum scelus talis satis sors prodidit. statuunt sacris hunc induendum vestibus. Gam. heu, impium narras et horrendum scelus cultum dei quisquam ut habeat ludibrio! curari Anani sorte pontificem iubet 3790 ut potius arbitrio relinquatur res dei. ~si forte Zelotae sacerdotem eligant, et ille mos antiquus abrogatio legis fuit quondam, sibi licentiam dum compararent deferendis muniis.~ 3795 Ieh. sed heu Phani huc notus sacerdos ex agris adducitur. retinere quis lachymas potest crudelis Indus aut inhospitus Scytha? quis impie sic vidit illudi sacra? an sustines tantum nefas, mundi pater? 3800 caelum tremendo horrebit undique fulmine. sol, nube densa conde syderium caput. spectare noli iuris exitium sacri. Iiptach, Phani rvstivcs pigro quid incessu stupes, Phani? retro corpus cupis referre, iussum progredi 3805 vetus tamen, movesque nolentem gradum. summus sacerdos sorte delectus pia populum guberna magnus interpres dei. Phan. sum rusticus, quid sit sacerdos nescio, curvo decet aratro tellurem scindere. 3810 prata pecori tam laeta surgere quam iuvat! distenta sic vaccis tumebunt ubera ruptaque nondum fronte inermis ludere petulans iuvencus gestit. ignarus lupi lascivius altis saltit agnus montibus. 3815 Iipt. dedisce tandem laeta, Phani, pascua. nunc te sacerdotem esse summum cogita. sacrum caput tyara cinget byssina splendensque gemmis pallium corpus tenet, hyacinthum auri dives ornabit humeros 3820 et arte varia picta vestis, lapidibus raris nitens frontem beabit, literis obducta sacris lamina. accinget latus contextus arte balteus mira. patrum te sancta ad aedes pompa deducet sacras. 3825 Phan. at illud anxiam nimis mentem tenet quod ferre fructus terra promissos negat si non aratro diligens vertat solum agricola. agros nihil magis laetos efficit calcantis heri quam frequens vestigium 3830 Iip. fortuna cur coeptum pudenda ludere sollenne gaudet? pontifex dum maximus renuntiatur sorte rusticus arbitra Phani, minore sumitur discrimine quam quaeritur summus magistratus. licet 3835 sola temere tribus cogetur Enachim debent facile mutari sollennia nihil. adiutus ore rusticus nostro reget. pectus pudor quid pellit excussus diu? crudelis optimum ensis auspicium canit. 3840 quin arva, Phani, mitte laetus et pecus. vestem sacram si pontifex procax negas, tuum tyara nec sinas cingi caput, te coget impatiens ad officium dolor. pergas gradum movens pigrum, gravis pater. 3845 Anani oratio ad popvlvm, Manneh, Alkim Man. quid pontifex legem diu spectans tacet dirisque maestus ora fletibus rigat? An. imperia debebam subire millies, saevae necis quam tam nefandis pollui piaculis habitaculum dei sinam. 3850 templum profanis impii pedibus terunt, spoliis tumentes atque clade civium. sacra sacerdos veste cinctus caeditur. adibo solus, victimam memet dabo pro aris forisque. namque quid vivere iuvat 3855 inter homines qui nec suas clades gemunt nec sentiunt? oppressa gens misera diu futura nec videt nec impedit mala. o dura fata, o flebilem tyrannidem! sed quid tyrannos conqueror? potentia 3860 crevere vestra dum tacetis. frangere primos decebat impetus. malum hoc mora virescit. illo concidistis vulnere quando asperas affinium calumnias, hominum probrorum tam molestas compedes, 3865 tot innocentium necem tam barbaram stupidi tulistis. occidere proditi vestra manu cessante summi principes nec ultionem poscit infandae necis trepidans diu laudanda quondam dextera. 3870 viventibus, spirantibus vobis dei (heu mihi) tremendi sancta calcantur adyta. profana miscuere sacris. exitus nullus malorum, scelere cumulatur scelus. maiora moliuntur, et sanctum nihil 3875 salvumque restat civitati. vi tenent validissumum arcem (dico) fanum. bellico ardent furore cuncta dum cervicibus atrox tyrannus imminet. Romana nam moramar arma, quae ferant sacris opem. 3880 o misera conditio, urbis infoelix status! en miseret hostem cladis at vos nil movet. post tot scelera vivunt inulti, qui solum natale fuso polluerunt sanguine gentilium. vix bestiae ferrent nefas 3885 tam perditum. o fortissimi patrum manes, quo evanuistis? qui medios Aegyptios fudistis, et celeberrimam rempublicam statuistis isto gentium spoliis loco quae nunc geruntur bella. liberum petunt 3890 vitae statum. vos nil pudet mundi caput non posse ferre, gentium iugum grave subire? vos domesticos heros pati potestis, expellere Romam qui quaeritis? nulla violare sacra Romani student, 3895 istis nihil sanctum. aequus hostis barbarus, isti impii. in templo ampla dona gentium cernuntur. hostis limites nunquam sacros ullus profanavit, sed ambitum procul sanctum tremebat. cruore dextera 3900 calente mediis hi sacris obambulant. exsurgite miseri, nimis sera ultio est. nil terreat numerus. quid haeretis diu? crescit mora cohors rebellis indies viresque colligit. his rapina animos dabit 3905 furtumque, vestra sed magis patientia accendet. induite arma. conscientia sceleris sui hi vincti tenentur. robore animum deus firmabit armorum potens. confundet hostium cruenta spicula 3910 suisque telis impii cives cadent. Alk. nos ultro te sequemur armorum ducem, et quodlibet subire periculum libet. tua exsequemur iussa, quidvis impera. Man. agnosco nobilem Abrahae prosapiam 3915 animosque magnos servitutis nescios. nunc ergo quisquis corpus armis induat. Iehochanan quid nunc agis, Iehochanan? quo res loco in urbe sunt istae! vides quae civium trepidatio. versat tumultus omnia. 3920 nunc solus imperium urbis ultro posside. dum propria curant negligunt communia. mox rapta facili sceptra gestabis manu. formido male ne civis irati impetum Zelotes haud sustineat. attonitum metus 3925 cur pectus angat? ubi doli, fraudes ubi, Iehochanan? audendum erit. nihil amplius retinere Zelotas in armis expedit. Idumaea gens avara, gloriae adpetens gaudet tumultu, rebus et novis studet. 3930 hos ergo belli iungere socios decet. quisnam fidem servare damnosam studet? hanc semper utilitate metiri aequum erit. Actus Quartus - Anani ubi apparatum bellicum cognoverat Zelotes, mentes et feroces civium 3935 ardebat ira, vindices animos gerit. dum militum lustrare turmas coeperam et quaeque dux ad proelium disponerem, repente in urbem mente furibunda ruit templo relicto. suspicantes tum nihil 3940 cives adoritur. quisquis obviam fuit iacet peremptus. atro amictu mors effera percurrit urbem. exercitum obiicere hostibus festino. numero superior civis fuit, Zelotes armis. quod deest alacritas 3945 utrique supplet. maior armis civium ira, numero Zelotes atque audacia. locum putant in urbe fore nullum sibi si vinceret Zelotes. hic si vincerent nullas sibi poenas ab urbe non timet. 3950 se missili mox invicem saxo petunt. ferox utrinque pugna. qui tergum hostibus vertebat hunc victor ferox ad proelia ferro coegit. dira sparsit vulnera mens pertinax utrinque. cives saucii 3955 suas ad aedes deseruntur. at locum raptoribus templum dei tantum dedit. totum cruoris irrigatur rivulis. excursione magis valebat bellica Zelotes. at pars civium bene sentiens 3960 ira gravi excitata, numerum duplicat satellitum, ad pugnam novam hostes provocat. hortantur invicem, increpant timidos. fugae nullam viam secutus a tergo dedit socius. pati iam civium tantum impetum 3965 hostis nequit, sacras ad aedes se rapit. Zelotes pulsus suspicatur ambitum templi, repente parte ad intimam fugit summaque claudit celeritate ianuam. manus sacris afferre portis non placet. 3970 torquebat hostis tela desuper, licet fugatus armis. intus introducere populum inquinatum sanguine nefas arbitror aqua sacra lustrare quem decet prius. sex millia virorum excubant in porticu. 3975 iubentur his ordine alii succedere. Manneh, Anani o proditorum patriae nequissimum! o perfidum et periurum ducem! An. quem patriae tu proditorem nominas? Man. adulatio huc evasit et blanditia, 3980 et de fide testata falso numina? adesse consilio volebat principum secreta mox ut panderet Zelotibus. An. quis perfide secreta pandit hostibus? Man. Iehochanan, dux perfidus Iehochanan. 3985 ingressus ubi templum fuit iussu tuo, in quo diem Zelotes arcano trahit, sermone rebus ut gerendis consulat non ille pacem hortatur aequus arbiter animos rebelles aut benignis allicit 3990 verbis miser, sed falso iurata fide mentes feras diris querelis excitat. inque medio stans voce fracta inquit Òviri quid ultra stertimus? moras quid nectimus? odiis Anani ardet malignis. poscitur 3995 vestra ad necem cohors furoris nescia tanti. quot evasi pericula nunc miser ut proderem secreta vobis talia. rebus licet de transigendis nuncius vobis eram, illud obtigit foeliciter 4000 ut perferam vobis sacerdotis nefas. proponit is simulata pacis foedera ut vos malis delere possit artibus. Anani insidias petit male callidus. vobis minatur ore splendens livido, 4005 in vestrum animus exultat exitium ferox, si non manum afferat salutarem deus. aptare tanto remedium sceleri decet. vel supplices vos tendere obsessi manus necesse vel nobis foras rogare opem.Ó 4010 gens insolens superbia, pacis nescia, hoc laeta nuncio, lubens bellum parat exercitu iamque Solymam ingenti petunt. miror quod horum me laterent nuncii quod omnibus summa viis custodia 4015 fidelis excubat vigil. blandis prius mulcere verbis dira pectora convenit. claudatur urbis porta. nam de moenibus hos alloqui nunc melius esse sentio. Anani, Iehoshve sacerdos, Iacob bar sosa dvx Idvmaeorvm unde huc iter fecistis? ista quid sibi 4020 armata vult cohors? quibus bellum parat? Ieh. cum multa plectant civitatum incommoda cladesque, tum vel hoc iniquum maxime omnia quod indulget malis sors prospera. hos nisi foveret caeca sors, nulla ratio 4025 gentem ad se cognatam potest impellere atque integram hos ut apparatu bellico adversus hanc urbem parentumque cineres arasque. bellum quaeque sunt belli asseclae stragem ruinam et funus urbis ultimum 4030 sic molimini. sed hoc leve est, parum est. videte quorum in gratiam tantum hoc nefas fortuna texat. quicquid uspiam fuit gentis profanae et perditae, quotcunque vel rerum novarum studia, luxus insolens 4035 aut impotens libido et infoelix sitis nostri cruoris undique ex faece populi corrasit, hi hi sunt, quibus vestra omnium famulantur arma. nonne diri hoc instar est portenti et infandi ominis, tot duces 4040 virtute clari, haec signa militaria, tam nobili genere homines armis suis hanc gentium tam sordidam eluviem, viros ita sceleratos, idque in ipsorum sacram metropolim, et sepulchra maiorum iuvent? 4045 nisi murmurantes perperam intelleximus de pactione quadam aliquid audisse vos de proditore videmini, de foedere ignobili cum Caesare, ac hisce obviam nobis venisse. o quam nefanda quam impia 4050 consilia noxiorum hominum, ut atrocibus iniuriis infamiam admiscent. viros in nos aliter exasperare nobiles non posse credunt per scelus summum nisi haec fingerent et dedecus, quod hostibus 4055 conamur urbem prodere. at vos inclyta Iudae propago, lumen ingenii altius intendere aequum est nec quod haec turba asserat aut fama fingat cogitare, at pondera rerum sequi et momenta rationum et fidem. 4060 quidnam novi passi sumus? vel quod recens malum premit nunc demum, ut hanc urbem iugo addicere hostili velimus nos, qui ab hoc ipsi arma sumpsimus prius, ne haec civitas cogatur invita peregrinos amplius 4065 ferre dominos. sed alia iam ratio fuit. iam nos timere coepimus. fracti metu fessique cladibus otium meditemur et infame foedus, quasi adhuc esset integrum de pace cogitare, cum ferro omnia 4070 incendiisque ardent. trucesque hostium animos Galilaea nuper sub iugum missa altius aequo extulit. sed nec animis nos tam sumus humiles, et abiecti ut brevem vitae moram ab hisque mercari scelere velimus. at 4075 ut veritas aliquando constet, dicite populumne dicant publice suffragio. an principes nos cum hostibus pepegisse. si nos arguant, proferent quis huius nuncius aut pacis orator fuit. tanti mali 4080 quis fecit indicium? exhibite literas. si horum sit aliquid, quid vetat nos argui palam sceleris? hoc si minus, quid clanculum in vulgus edunt quod probare non queunt? mox prosiliunt ad arma ne fiant rei. 4085 mendax in armis fama regnat, et furor audax. ratio sincera, et alma veritas at pacis esse et otii comites solent. sin crimen hoc commune plebis, arguant populum necesse convenire publice. 4090 nam publice statui scelus nihil prodest. quis credet unquam haec vos latere tam diu quae gesta sunt in luce, denique in foro? commenta sunt haec improborum civium pugnantia male, qui hoc agunt solummodo 4095 ne ad calculum revocentur, et legum minas ludunt inique. muneris nunc vestri erit iudicia reddere civitati et in improbos instituere exempla. ecce nunc pessumdatur ius omne. legum rupta sunt repagula. 4100 primas tenet rapinas vis, et sanguinis vaecors libido. nobiles medio e foro rapiuntur ad necem, viros passim bonos tantum manent tormenta, carcer, vincula. nulla sine luctu familia . vobis licet 4105 armis relictis illico urbem ingredi et quanta gens miseranda, quamque atrocia tulit intueri. nil moror nefarios saevissimorum perduellium impetus. haec parva sunt. immanitas ista superat 4110 saevos tyrannos et furores barbaros, dum non viros violare solum et patriam audent suam, sed numen ipsum laedere haud dubitant manusque inferre violentas deo. arae profanantur, sacri ritus silent 4115 templumque sacrum undante fudit sanguine. quae modo domus pietatis et pacis fuit ibi nunc Erynnis regnat et furor. omnibus mundi incolis ita celebre olim oraculum calcatur. at si vindices metropoli 4120 adestis, horum scelera nobiscum simul dolosque saevos vindicate, quod mali vocant patronos quos timerent vindices. hoc si asperius est, id tamen concedite. saltem togati armis relictis arbitri 4125 aut veluti amici ingressi in urbem, tristia civilium haec dissentionum incendia extinguite. hoc aequum, hoc pium est. si non iuvat ut arbitros sedare lites, aut eos ut vindices plectere relictis partibus 4130 utrisque nec nobis metum nec spem malis faciatis ulterius. nec hoc miremini quod porta vobis clausa sit. bellum foras excludimus, non vos. sine armis ingredi hortamur ultro, inermibus portae patent. 4135 Iac. indigna si quem vincula et diri nefas ergastuli illos perpeti nondum pudet, in aede quos clausos sacra insontes tenent, illum hodiernus liberet tanto dies errore. nam ( proh scelus!) de moenibus 4140 verba faciunt et nos vel ipso limine a patriis arcent sacris, nec quippiam ius sanguinis, cognationis, foederis valet. corona forti portas cingere. mox hostibus conantur adventantibus 4145 viam Italo munire in urbem militi. nos at Idumaei scilicet repellimur, soli abdicamur. credimus tum serio illos locutos esse, cum nos iudices statuunt sibi quos moenibus non recipiunt? 4150 quorum fides suspecta quod de turribus nuc alloquuntur atque pinnis moenium. at nos latebant intus hi quae nunc gerunt. iniuriae nos iudices nostrae sumus, mox vindices etiam futuri si viri 4155 fortes sumus, si Idumaei. adhuc quid ergo nunc haeremus? annon rumpimus portas? viam non ferro et armis pandimus? clausos et e custodia eripimus? sinemus hostibus templo solutos hos statim ad poenas dari 4160 praedamque tam pulchram rapi Romam procul in servitutem? quin agite, tantum scelus avertite. armis vindicate e carceris ergastulo miseros, quibus crimen fuit capitale quod tueri patriam student, 4165 hostes repellere, proditores plectere, domesticam tyrannidem de civium cervicibus removere. sic iniuria et nos foras pari et intus illos detinent qui et arma nos ponere iubent et dexteras 4170 praebere inermes. in aliis tyrannidem hi criminantur quos egenos obsident inopesque. quid mendaciis abducimur? res ipsa iam loquitur palam. si quid male actum est ab his quos tyrannos fingitis 4175 hoc maximum illis crimen est quod patriae cum proditores ferre non possunt, viros quos nobiles vos nominatis et integros. vobis pepercerunt mali huius consciis quos crimen urbis proditae tangit magis. 4180 sed mollius licet statuerint quam aequum erat servare templum urbemque. nostrum erit tamen nec hostibus nos obiicere solum obvios sed et dolos pellere domesticos, simul utrosque vindicare. nos pro moenibus 4185 nunc interim armatos manere convenit, donec vel obsessam reliquant Itali urbem, suos vel hi tyrannide liberent. 4188 quid agimus? intrare Solymae portas vetant. 4193 opprobrium perferre nos tantum decet? at suspicor vires ducis Zelotici 4195 quod non ferent intrantibus nobis opem. domum redire re quorum gesta pudet. locare tuto castra nunc loco decet. 4198 cras iuncta coeptum consilia explicent. 4189 Anani, Iehoshve Let it rayne thunder and lighten and in the greatest thunder let a noise bee within the Temple, as breaking the barrs and opening the locks. immersit undis Phoebus occiduus caput 4190 aerque densa fungitur caligine. 4191 caelum madet largis aquarum imbribus 4192 et vindices iaculantur ignes aethera. 4199 ruina caeli quanta terram verberat! 4200 insanus alis turbidas nigrantibus Auster procellas glomerat. aether fulgure late micat flagrante, terrificum crebros tonitru ciet caelo tumultus. ignibus Olympus infestis coruscans fulminat. 4205 en quisquis muris custos excubat vigil timore trepidans nuda linquit moenia, et principes dispersit attonitos fuga tanta rabies crepandis horrendum poli. nisi vana mentem luderent praesagia 4210 vultus benignos exercens mundi pater caeli minis armatus accinget latus, Romae superbum franget ultor spiritum. quorsum metu pulsit tumultus pectora? quamvis tremendum sors minatur aspera 4215 potens in hostium pectus adversum feret. figet sagittis corda vulnificis deus. inimica lanceae cruentae spicula contundet hostium, memor pacti sui. comminuet in cineres quadrigas fortium. 4220 orbis patentis fraena moderatur deus. qua lucido sol terras axe prosipicit hunc tegit amictu nubis imbris ferae, induit noctis nigrantem pallidae caliginem. ante rutilantis fulminis flammae volant. 4225 attonita tellus intremiscit. numinis praesentiam tremebunda novit. montium laxata saxa ab huius aspectu fluunt, qualis liquescit igne cera torrido. Ieh. heu mihi, graves caeli tumultus suspicor. 4230 tristes solet fortuna casus prodere. totum horridis convolvit orbem nubibus caelestis aulae rector. exemplum replet lumen tremendis ignibus. pudet, ah pudet fixisse stipitis tonantis filium 4235 ficto necis crimine, pater quem postea sedes ad aethereas trahebat cum agmine pulchro atque parte sui locabat dextera, solium ut sibi commune gnatus occupet. saxis Levita concitit crepitantibus 4240 contritus, ille prima dum certamina fidei tulit pure atque ad aras victima nostras stetit, morte ut coronam mereat. ventura nonne Christus ista dixerat? crudele clemens omen avertat deus! 4245 Let here againe be thundering. Iacob Sosa comitatus suis. quantum die nox horret amisso! vagum Phoebe negat lumen polo. diris latet aer procellis obsitus. quam turpiter convexus caelis nubium horror inficit! nil voce rauca lucifer bubo gemit, 4250 nec triste clamant omen infaustae striges. nunc forte muris rarus excubat vigil dum turbo caecum concutit rabidus polum. clipeis sinistris tectus impune potest aptare nudis quisque scalas moenibus. 4255 quid hoc? en urbis subito laxantur foras. Iehochanan comitatus suis. ruptis viam repagulis templi fores pandant, ut e sacro soluti carcere prius peremptis moenium custodibus properemus Idumaeos in urbem ducere 4260 suisque nostras ut cohortes iungerent. violentiam dum iratus intonat polus, durum minax acceleret ictum malleus et rauca mordeant ferro portae robora ut fugiat aures civium gravis sonus. 4265 and dead men cast over the walls and out of the Gates. sed hoc quid est? armata militum cohors prope astat. Iac. obsidere castra pontifex num cogitat? stringatur ensis. Ieh. quis prope est? Idumaeus huc exercitus sternit viam. Iac. Iehochanan. Ieh. gratus adventus fuit. 4270 Iac. nunquam fidem fallam. quid exsequi iubes? Ieh. vigiles repente adortus ad necem dedi. libera cohortibus patet in urbem via. Iac. cur non manus in civitatem vertimus? Ieh. temere aggredi nihil decet. caesis prius 4275 custodibus, socios aede obsessos sacra vi liberemus, ut arma iungant conscia. mox caeco in hostes irruamus impetu. primum luat poenas Anani pontifex et sceleris huius particeps Iehoshue. 4280 uterque ferro spiritum inimicum expuat. Ieh. iussus tuos socius fidelis exsequar. Heere after some noise of killing within the Cittye. Let Alkim leap over the Walls. Saboch, Alkim Alk. en sera vacuum luna caelum deserit. sequitur suum comes nitida ducem cohors. aurora dubium purpurat rediens polum. 4285 quod nocte subito in urbe grassatur malum? cogebat urbis transilire moenia clamor frequens et noctis ignotum scelus. ubique gemitus civium tristis sonat. gravis repente urbem tumultus opprimit. 4290 utinam malum purpureus ostendat dies nox quicquid atra admisit impune. sed huc quis advolat? Sab. quisquis atrium nutu regis caeleste, foedam siste cladem civium. Alk. expone triste noctis infortuniam. 4295 Sab. postquam dolo Iehochanan vafri ducis pateret urbis Idumaeis porta, statim rapiuntur ad templum ut solutus carcere Zelotes arma iungeret conscia. vigil templi resistit, frustra tentat proelia. 4300 caeduntur omnes illico adiuncto agmine, passim per urbem armata corripitur cohors. clamor virorum exoritur, et clangor tubae. summa aedium ascensu supero cacumina, accommodo aures. ecce manifesta tunc erat 4305 Idumaea perfidia. hostium insidia patent. ubique luctus civium, gemitus, pavor, et per vias frequens cadaver sternitur. horrebat undique imago mortis plurima. quicquid videri potuit indignum. hoc semel 4310 pollutus ensis sanguine, atque nox atra et dolor infoelix ferit. ruentes cernimus ad tecta Anani et limen obsessum domus. statim labat crebro ictu ariete ianua. procul patebant intus aedes. atria 4315 lato aperiuntur ore. sol maestum caput abscondit atra nube, noctis prodere formidat infandum nefas. sed hoc quid est? heu heu mihi. summi sacerdotis trahunt exsangue corpus, caesus Anani iacet. 4320 Let the bodies of Anani and Iehoshua be layed on the stage. Iehochanan ubi nunc Anani sanctitas? ubi nunc fides sacra? ubi tot ornata virtus laudibus? nunc iactites praeclara avorum stemmata et civium summum favorem, et civibus fuisse libertatis olim vindicem. 4325 nunc Iehoshue de civitatis moenibus nos argue sceleris reos, nunc advenis venientibus nos patriae hostes nuncia. Saboch, Alkim quid inhospitalem, Caucase, animum roboras et pectora geris dura nec flecti sinis 4330 crudelis inde, quid aut lachrimas times, monstrum ferox? quin rumpis ignotos adhuc fletus? malis quis siccus in tantis erit? inclytus Anani scelere confossus iacet, senex habere dignus antistites dies. 4335 domini nec unctum tangere incestum genus Abrahae timet. qui supplices tendens manus dei graves avertit irati minas atque populo numen benignum reddidit. ab impiis vitam suam non impetrat 4340 summus sacerdos, cuius obtinet locum rusticus iners magni dei ludibrium. quem vestibus veneratur indutum sacris populus stupens, et cuius aspectum tremunt gentes feroces et timebant tangere 4345 illi manus cives cruentas afferunt. Let a Souldier carry Zachiarias a Nobleman over the stage. Zacharias quo me trahis? cumulare caede num mea luctum parat tyrannus? an nullum pudor numen habet in terris? nihil flammas timent magni tonantis Abrahae adulterum genus. 4350 Iiptach whipping a citizen iam plena criminum data est authoritas. quid murmuras? onerabo loris tergora. corpus ubi adhuc cruciatibus non sufficit diris scelesta ferrum aperiet viscera. Pvdevs captive pertinax, proterve, perfide, 4355 lacerata flagris membra quem movent parum lachrimam nec ullus exprimere dolor potest, quam me iuvat spectare carnifex quibus ictum modis illudere inflictum tibi contendit. haud mori sinam, ulciscar probe. 4360 Magassal ubi nunc ferocis gentis immanes minae? cur non Latinus abducit ereptum mihi? ridere non possum satis. ita carnifex distorquet os dum saeva sentis verbera. diris tua exarabo loris tergora. 4365 Let diverse Souldiers whip in like sort diverse mutes; and after the Curtaines drawen, let certain meane citizens representing the 72 seniors sitt in councell. Manneh, Saboch, Alkim, Iehochanan, Zacharias quid infimos de plebe nos ius dicere Zelotes insanus coegit? septies decem viros iudicia sortiri reis tantum, tribus cuiusque seniores decet, nec ulla apud nos legis est authoritas. 4370 horum sequi imperium improbus cogit metus. in carcerem rapiuntur urbis principes. sperare quid plebeius infoelix potest? Zacharian heu vinctum trahit Iehochanan, virtute praestantem virum atque divitem. 4375 Ieh. hunc mortis esse filium aio, iudices, quod quaerit urbem clam Latinis prodere et misit ad Vespasianum literas urbem sacram repente ut armis occupet, aditum patere liberum in Solymas sibi. 4380 Zach. me mortis esse filium iniuste refers nec hostibus conabar urbem prodere. si perduellionis arguas reum quis testis est? ubi literae? quae criminis indicia? quis fecit fidem? insidias doce. 4385 incognita cur innocens causa cadam? hic urbis est defensae honos? sic notus Zacharias? huc tanta spectant vulnera? tot periculis vir fortis obieci caput iubente patria, ut inimica civium 4390 cohors apertis vulnere calumniis? quot Iosephon laqueare quaesivit dolis Iehochanan? quas struxit insidias duci dum solus imperium ambiit provinciae? mitto Galilaeam, mitto Iosephon ducem. 4395 quot urbis huius principes in vinculis crudeliter trucidat? extinctus prope tot caedibus plebeius ordo totus est ut ad suam cuncta raperet libidinem dux tam scelestus, et manu sceptrum sua 4400 in urbe iactet, praemium dirae necis. When Zacharias hath spoken, let the seditious draw their swordes as sore offended. Ieh. te reprime, miles. vota iudices ferant. hunc aio prodidisse patriam hostibus. quid vos gravat punire manifestum scelus? vestram requiro, iudices, sententiam. 4405 quid de viro hoc vobis videtur . Alk. iustifico. Sab. iustifico. And so the rest of the bench. Man. non est viro huic mortis indicium . Then let the Souldiers make a great shout. astra feriunt clamore Zelotae. horreo. Zachariam ense templo in ipso fodiunt. 4410 sententiam a nobis habes certam magis deliberatione. templi a culmine virum rebellem vallem in imam mittite. vobis potestas iudicandi erat data ut perfidi poenas rebelles auferant. 4415 cur patriae vos proditorem absolvitis? hoc facinus indignum pati, miles, potes? de sedibus turbate iudices. mori illos nolo ut sparsi per urbem nuncii de servitio certiores cives redderent. 4420 Arsimon, Iacob bar Sosa Let them be present at the former judgement. o stirpis Idumaeae decus, dux inclyte, trahor per incertum cur illitus fuco socia manu sceleri nefando applauseris. Zelotici telis cruentis saeviunt. passim in suos caeco furantur impetu. 4425 hac fraude ducti perfida metropolim quasi Solymam mox Latinis proderent, laesi nec ullum iuris indicium fuit. caeleste numen testor, haud lubens loquor. non furta iam morantur, ad caedem ruunt, 4430 nec noctis umbrae tanta celant crimina, nec ordinis discrimen aut meriti fuit. sanguine creatum regio illustrem Antipam porro Sophiam Raguelis, atque Leviam utrunque regali satum ex prosapia 4435 pluresque morti nobiles saevae dabant. timore populus trepidat anxius, quasi ultima urbi dies cadenti luceat. nec principum contenta vinculis fuit atrox cohors. tutum parum putat sibi 4440 ut principes caeco domentur carcere tantum. statim ad mortem rapi insontes iubent, fictumque nectunt crimen urbis proditae, et esse libertatis hostes intonant ut his dolis viam sibi Iehochanan 4445 ad urbis imperium strueret et impiis crudam rapinis expleat libidinem. \ non audet attonitum arma vulgus sumere ubi tot vident mortem subire principes. non vos cruentis ergo cinctos ensibus 4450 (mellita licet ex ore verba profluant) ab urbe pestem merito tantam pellitis? at caedis huius vos fore authores putat. vestram fidem dedistis. haud facta insequar. tantum his malis nunc ultro finem imponite. 4455 quod si feratis durius interclusum iter vobis ad urbem, en expiarunt sanguine crimen suum authores. peremptus Anani iacet unaque nocte vulgus extinctum est prope. plerosque vestrum caedis huius paenitet 4460 spectare dum crudele coguntur scelus horum iter ad urbem qui prius vestrum rogant. immensa vobis imputabunt crimina quos tot scelera spectare securos vident. ferendo principes faciunt crimina sua. 4465 cum aperta sit calumnia urbis proditae nec ab Italis sit ullus armorum metus, nunc retro vos portare decet exercitum commerciis spreti malorum. iam diu ascripta vobis deleatis crimina 4470 quo fraudibus vos impulerunt subdoli. Iac. cum nuper huc vocatus a Zelotibus caperem iter ut templum dei armata manu defenderem, haud tum venit in mentem mihi ut victimae ante aras sacerdotes cadant. 4475 agnosco quam sit insolens belli furor, sed molliunt animos feroces militum zelotipi tremenda numinis sacra. quod maius admittere nefas furor potest quam tam sacro stillare templum sanguine? 4480 si qui parant urbem Latinis prodere mox sceleris huius principes poenas luant. in vulgus haud saevire contendat furor. Ars. exercitum nunc ergo ab urbe abducite civesque tanto libera armorum metu. 4485 Iac. dictis parebo. mox Idumaeam petam. Amittai, Iehochanan, Niger Peraita Let the Curtaines be drawne and Amittai and other Preists on the one side and diverse Princes on the other side sitting but no high Priests. Amittai patrum cohors veneranda, quo fata miseros trahunt ? proh, madet tribunal sanguine iudexque factus est bonorum carnifex. metitur armis iura. prosperum scelus. 4490 omnia ferox praedatur ensis et vim colit. virtus timet poenas et in vulnus placet quodcunque praestat. fraena laxantur malis. in carcerem viri trahuntur nobiles. si forte iungat arma compulsus metu, 4495 qui praemio redimere vitam non potest, nudatus opibus rapitur ad mortem illico. ingens stupentes occupat cives pavor. multi manus afferre crudeles sibi coguntur. haud illi timent mortem, graves 4500 ferre cruciatus ante mortem sed dolet. nec flere funus audet ullus aut palam mandare terrae. passus est aequalia uterque et qui lugetur et qui luget. en bis sex subito cecidere millia principum. 4505 tot caedibus quin vulgus absumptum est prope. odisse propter scelera dum populum vident solenne nec simulare iudicium pudet et iam suis forum strepit calumniis. mors sola facti poena vel parvi fuit 4510 et culpa nullo plectitur discrimine. quos magnus abdidisset attonitos pavor hos enecant hostes velut graves sibi. qui comiter haeret prae metu lateri suo, quasi intimos hos proditores opprimunt. 4515 Iehochanan hic flectit infaustum gradum. horret minaci fronte. dolor vultu sibi exundat alto mersus et volvit scelus, secumque Gorionem trahit rapida manu virtutis insigni nitentem gloria. 4520 Ieh. huic aio mortis esse iudicium viro quod patriam hostibus rebellis prodidit et Italos armavit in nostram necem. quid hoc? rigant lachrimis genas. e pectore suspiria trahunt, atque demittunt caput. 4525 quid tristibus funduntur ora fletibus? hic funera tacent nulla quae lachrimas movent. si non eos nostro mori voto placet aut mortis esse filium haud censebitis, quencunque vestrum ad tribunal sistimus 4530 cunctorum anhela rumpet ensis viscera iudicia quoniam recta sortiri haud iuvat. nos caede ab illa civibus ius dicere curabimus. vos ad tribunal sistere primum iubebimus, atque causam dicere. 4535 turbatus altis Gorion a muris cadat atque cerebro spargat solum excusso caput. Niger Peraita morte succumbat pari. Nig. tot ego labores urbe pro sacra tuli ut ad necem nullo licet crimine trahar? 4540 hostes iacere vidit ante pedes Nigri urbs sancta, duris ut domari vinculis corpus videret? pectus adversum hostium obiicere telis haud gravabatur ut domi crudele supplicium ferat? spectate quot 4545 in corpore haerent vulnerum vestigia hostes feros dum clade subvertam gravi. praeclara num poenis coli virtus solet? non ista nunc invisa mors erit mihi. precabor hoc unum modo a vobis, quibus 4550 fortuna ius in me dedit, ne mortuus iaceam insepultus. hoc leve est quod postulo et quale non gravantur hostes hostibus dare. Ieh. si sepulchrum non rogasses nunc tibi iusta statuebam mortuo persolvere. 4555 sed quia sepulchrum precibus extorques mihi dente lacerabunt insepultum avidi canes. - Actus Quintus - Iehochanan o quam potens sors, sed levis, lubrica, constans ideo inconstans quod semper. quos prius evexit altius hos superbe deprimit 4560 denuo. ubi solus in urbe dominari mihi videbar en Schimeon repente patria natus Gerascena solutos carcere noxae reos ergastulis ruptis sibi adiungit et quorum fatigat tergora 4565 servile dominorum iugum, vel qui student rebus novandis prodigi rei sui. at praemii spe plurimos summa trahit. vim militum ingentem artibus cogit malis, alitque se furtis, rapinis, caedibus. 4570 tenebat imperium toparchiae Acrabatene sed pulsus inde a pontifice Anani, iuga petebat alta montium fugiens metu. garrula ubi Anani fama mortem murmurat, armatus illico transfugarum copiis 4575 passim oppidis incussit ingentem metum. sic coepta sors optata gaudet ludere. vidit suas Idumaea passim urbes capi gentesque multas clade subverti pari inque Solymarum urbem graves iactat minas. 4580 quid non vir audet tumidus aetate iuvenis cuius rubentes barba vix vestit genas, rebus novis assuetus, imperii appetens? immensa secum volvit. haud quiescere furiosa regni patitur ambitio. statim 4585 mihi verebar ne vafros nectens dolos tandem ille solus in urbe dominus imperet rerum novarum grandi successu tumens. incendio gravius domestico malum visum est. facem tantam iubeo restinguere 4590 Zachariam Amphicali, meorum militum ducem potentem. is pugnat infoeliciter nostrique pulsi dextera hostili cadunt. sed Zacharias huc contulit grandem gradum. Zacharias bar Amphical, Iehochanan o laeta nobis solis affulgens dies! 4595 o quam beat Iehochanan caeli cohors! Ieh. quis pulsat aures gaudii laetus sonus? Zach. congressi aperto proelio victi sumus et cogimur fuga salutem quaerere. subire rursus Martis incertam aleam 4600 non placuit. altus haeret infixus dolor durae repulsae. perfidos potius dolos meditamur insidiasque damni vindices. qualis procellis nauta diris contrahens undante vela pelago aperit ignotas vias, 4605 cursu reflexo sulcat adversum mare multum Meandris littus optatum petens, talis per omnes erro consilii angulos ut dedecus triste belli deleam. dumque animus ardet ulcisci dolo, 4610 o fausta sors, Schimeonis uxor haud procul nostris ab insidiis iter stipantibus paucis tenebat. suspicantem tum nihil aggredimur. heram deserunt, nostras manus nudata servis foemina nequit evadere. 4615 ardebat huius amore Schimeon anxie atque graviter dolebit ereptam sibi. non ista tantum foeminae captivitas sed quasi maritum vinculis captum tenes maiorque captae foeminae victoria. 4620 dum coniugem reddi sibi vir ardeat et pretio redimere quovis foeminam, ferire licet optata pacis foedera. Ieh. magnanime dux bar Amphical Zacharia, semper mihi fidelis armorum comes, 4625 industriam laudare non possum satis. mox auferes dignum laboris praemium. consors thori tam clara magnanimi ducis quorsum rubentes fletibus rigas genas? te maximo lubens honore prosequar 4630 latus tuum summaeque cingent foeminae nec te esse captivam in meis castris puta. dvx latronvm, Iehochanan His hand bound up in a bloudy scarfe. o triste facinus, o taetrum et dirum nefas! quis inhospitalis Caucasi rupem asperam habitans Heniochus aut Cecropiis 4635 terris ferox Procustes hoc vidit nefas? Ieh. quodnam mihi tam barbarum narras malum? dvx egressa portis magna turba civium ut passim olera carpent et herbas famelici quicquid comatum et frondibus tellus parit 4640 dum audacter vagantur huc illuc late (fames premebat dira), Schimeon coniugis captae dolore pulsus hos forte adoritur flagrisque casos ad necem usque verberat. nudata carnibus ossa monstrant viscera 4645 moritura, cor miseris dolore rumpitur. non parcit aetati miles vel sexui. tantum furori id beluino defuit quod mortuorum non voraret corpora. tantum quibusdam dexteram ferro manum 4650 abscindit, hos redire in urbem mox iubet et civibus palam referre talia. iurasse se per magnum aetheriis arbitrum nisi ultro captam coniugem reddant sibi, exercitum ruptis in urbem moenibus 4655 immittet, atque cuncta diris caedibus replebit. innocens sit an sit noxius nullo iacebit mortuus discrimine. Ieh. fraenum pati Schimeonis ira non potest. magis indies accensa vires colligit. 4660 ebulliens erumpet in nervum furor. domi feroces civium animos suspicor. Schimeon servile genus Abrahae, superbum, barbarum, nullis lacertis dimicans, potens dolo gens perfida, infoelix, et artis bellicae 4665 ignara, servitute foeminae insolens, dolo rapere Schimeonis audes coniugem? quem nuper ille terga cogebat dare? nisi illa mox ad castra mittatur mea Solymas suorum inebriabo sanguine 4670 civesque civium vorabunt viscera. flumine cruoris totum inundabit solum et civium innatare cogam corpora. erepta monumentis patrum cadavera gustare faciam et ore duro stercora 4675 haurire. non dabo rapaci vulturi lanianda corpora, hoc parum est. natus patri nato pater sepulchrum erit, coniux viro. urbis favillae celsa tangent sydera et densa fumi nubes abscondet diem. 4680 Heere let a Proclamacon bee made. the proclamacon hoc quisque mandatum esse Schimeonis sciat. qui creditores ferre rigidos non potest astrictus alieno aere, servus contumax herile qui detractat imperium, bona qui sua nepos luxuriosus decoquit 4685 rerum novarum cupidus, aut legum minas quisquis timet, noxae reus sicarius, raptor bonorum, homicida, scortum ducere qui gestit, alienos adulter qui thoros pressit, vel aequo iure nescit vivere, 4690 periurus at si quis sit aut falsarius, incendiarius, latro, veneficus, si criminis sit stellionatus reus, calumniator, patriae vel proditor, qui publicam falso monetam adulterat, 4695 qui parricida, sive matricida sit, aut sacrilegus, nullum scelus quisquis timet. ille Schimeonis castra securus petat. dabit malorum dux refugium nobilis atque spoliis cumulabit amplis gentium. 4700 Magassal agitata magno ardet tumultu civitas. vi coniugem Schimeonis ereptam fremit et esse quisquis facinus indignum putat ducis nec iram ferre tam magnam potest solumque credit esse metuendum hunc sibi. 4705 raptam doluit et foeminam Iehochanan. Schimeonem ad arma provocare non placet viresque suspicatur. hanc reddi iubet huiusque gaudet author esse muneris et turgidos mulcere spiritus ducis. 4710 coire clam iubentur urbis principes si providere publicis rebus queant. longo diem sermone solliciti trahunt. sed Cantor huc anhelus accelerat gradum. Cantor, Magassal iam nullus a Vespasiano metus erit. 4715 Mag. hostem timere tam potentem cur vetas? Cant. postquam Neronem fata tollerent, modum criminibus allatura, desistere parat armis Flavius orbata dum nutat duce 4720 Itala potestas, et Romae sceptrum novat fortuna. postquam fama Galbam prodidit fasces manu tenere Caesareos, novum cupit salutare dominum Vespasius. sed belli cura prohibet et hiemalibus 4725 vexata ventis aequora. timet interim ne militis torpescat otio manus animusque fractis ne rediret hostibus. ad arma milites vocat. colles statim Idumeae scandit (regio palmis notior 4730 medios ad axes ulla non fuit). affata  deripitur armis, Hebron aequatur solo, flammae ambiunt tectis adustis Capharam. bis quinque caeduntur virorum millia. Mag. cur urbis obsidere cessat moenia 4735 Vespasianus? Cant. obsidere urbem vetat ut intra muros ardeat bellum magis civile, mutuis periret caedibus armatus in se populus, ut victoriam facile Italis defessa vulneribus manus 4740 praeberet, et nostro cruore luderent. effare quis urbis afflictae status. Mag. passim tument repetita loris tergora. Cant. quis huc viam comitante sternit foemina? Schimeonis uxor ad maritum ducitur. 4745 Zacharias bar Amphical comes datur. Zacharias bar Amphical quid ora fletu maesta tam largo fluent, vestisque cultum splendidae curas parum? ad castra te Schimeonis iterum ducimus. patiaras. arte dirige horrentes comas, 4750 errante distingui manu crinem iube mox dulci in amplexu mariti dormies. Pvdens ubi redditam Schimeon videbit coniugem laxabit ultro animi furentis impetum. nobis erit summum rapinis otium. 4755 Then let a citizen or two run out on the stage. quo te rapis, sceleste profuga? prodere Davidis urbem semper hostibus iuvat. triste aperiet malefida ferrum viscera. Then let him kill him. Alanvs nunc tu mihi castam thori fidem obiice. nunc foeminas comprimere captivas vita 4760 et iura belli denega victoribus. si corpori illatam esse vim nunc pudet istam labem tuo expiabis sanguine. Let a Citizen or two with bloudy heads runn out of the cittye, And a Souldier coursing them about the stage kill them. Alanvs, Adiaden quis miles huc fracto gradu movet pedem? nisi sensus anceps fallat, hic est Adiaden. 4765 quid miles ora foeminae fingis tibi? siccine comam crispare? vultum pingere? pumice genas levigare ? vellere barbulam? stibio oculos ornare? nunc incedere fracto gradu, atque unguente olere militem? 4770 haec Adiaden? Ad. amoris aula milito. Al. haec Veneris arma? Ad. verba foeminis dare. Al. pulchras amare fraude cogis foeminas? Ad. cum foeminis ut luderem quasi foemina. Al. dum foeminam putant amare nesciunt. 4775 Ad. stuprare virgines iuvat, amare haud iuvat. Al. cur ergo sexum vir muliebrem fingeres? Ad. ut foeminis me facile comitem iungerem. Al. annon dolo comprimere virgines pudet? Ad. pars aequa tantae sibi voluptatis fuit. 4780 quasi foeminas nos delicatas fingimus, nec ulla foedae passio libidinis cui fraena non laxavit impudens Venus. coguntur et pueri pati muliebria sexumque fluxu corporis dissolvimus. 4785 Al. te civium telis inermis obiicis? Ad. clam conditum sub vestibus ferrum gero ut suspicantes nil viros transverberem. os foeminam fingit, virum dextrae probant. deliciae olent pacem. indicat bellum cruor. 4790 Iehvda quid otiose clade cives ludicra iuvat opprimere? Idumaea Zelotas cohors insequitur armis, magna pars ad inferos demittitur. pars alia vertitur in fugam aulamque Graptis occupant. loco parum 4795 fisi, hinc metu adrapiuntur ad templum illico sibique Zelotas iubent succurrere. Then let them runn away into the Cittye. Alkim infausta civitas quietis nescia quam non satis domi hostis internus premit nisi pariter hostis vexat externus. ferus 4800 saevit in agris Romanus, at domi magis Iehochanan. sed maxime Schimeon foras percurrit huc illuc ab urbe non procul. Romanus hostis atque totos edidit stragem per agros. prata calcari sua 4805 passim colonus videt equitatu levi. in urbe saevas sanguine manus imbuit Iehochanan, nullumque supplicii genus omittit et cruore ludit civium. qui forte fugit ferociam Iehochanae 4810 hunc captum in agris ense transfigit suo Schimeon, tyrannus altero crudelior, sensitque cives omne tormenti genus. mali esse remedium potest si comprimas armis ducis Iehochanan ferociam. 4815 hoc efficere Schimeon potest solus, potens bello, et recenti nobilis victoria. ambitiosus est, superbus, perfidus, fateor. malum hoc solum veneno pellitur, nullamque curam morbus extremus timet. 4820 ruina tanta incendio restinguitur. hunc principes per nuncium accersant suum ut rebus asperis opem armatus ferat, frangatque furibundi ducis ferociam his nuncius datur sacerdos Mathias. 4825 Graptis ad aulam fugere Zelotae. licet cogebat urbs Idumaeis iunctis, tamen horum fidem metuunt patres tam lubricam. Iiptach, Alkim sulcant Latini salsa remis aequora. Alk. quae causa discessus repentini fuit? 4830 Iipt. ubi rumor ore sparsit undique garrulo raptis duobus sorte miseranda, foro despecta signa Caesaris Vitellii affixa, castris iurgium totis ciet tum miles iratus. probari serio 4835 fremunt clientis iura tam foedi, arma si tenent creandi Caesaris ius subditi seu in classe militum tumultus. Flavii meritis nec animus nec deesse favor potest. longe vagantur atque crescunt murmura 4840 ut nemoris afflat aura primum suavior frondesque leviter commovet, sed viribus mox aucta ramos concutit, iamque dubia cervice nutunt robora. at motus statim Vespasianus sentit. affatur suos. 4845 Òsors cuncta praeceps vertat, o socii, Roma et quod queratur semper infoelix habet. nunc luget imperiis cruentis subdita. Ê discordibus nunc ardet armis, denuo secum manus experta civiles. adhuc 4850 vix signa per bis sena Phoebus volvitur cum iam ter Augustos novaret lubrica fasces dea. haud sine sanguine hoc unquam nefas. molitur maiestate de Italia hodie victor superbus (nescio quis) male sibi 4855 fidente Othone. consule in tanto tibi, miles, tumultu, aulo parere num potes, firmare num raptum iuvat sceptrum sibi, generosus aut laudes animus optat magis. vestris fidelis iungar optatis comes. 4860 non haec loquor quod tangat hic me nunc honos, nec blanda nunc urbis capto suffragia. ductor manebo subditus sub principe quem sors Romae dabit. laboris hactenus exacta pars est magna. Solymam evertere 4865 hae dexterae poterunt.Ó tacebant caeteri mente dubii. verba Cerealis talia mox ore quinti ductor agminis refert. Òo nomine appellande privato parum posthac mihi, quid iusta sortis munera, 4870 Auguste, dissumulas? sibi te maximus deposcit orbis atque supremo Iovi laudata virtus. ille templa in sua tuos petit iugales atque pandit limina Tarpeia tibi. nunc illa meretur fidem 4875 frondes novas induta cupressus, solo revulsa. disce spiritus sacra face vatem calentem nomen Augustum tibi non frustra portendere, coronam et lauream ultro superis poscentibus tibi credere 4880 aude, nec aspernare mentes civium servire promptas iussibus, Caesar, tuis.Ó hunc sic locutum militum favor undique consequitur in castris, sonant Vespasium laudibus ad astra. clamor ingens tollitur. 4885 iurata tentatim fides dextra statim patente gratias Flavius ore solvere coepit verecundo. salutatus tamen vix nomen audit Caesaris, donec sibi ense solium sperare cogunt milites. 4890 Niloticis qui praefuit vadis, opem Tiberius affert primus. illico principes mittunt coronas more de veteri, cohors novis triumphis Pannonia mox iungitur Vitellia secuta arma nequicquam prius. 4895 ultrice calcatum pede, atque prodiga ructantem adhuc fercula humidae caenae, manu furente Tiberinas in undas impulit. mox filium belli ducem Titum creat sibique fasces genitor imperii dedit. 4900 ubi sol aquosi Piscis hospitium fugit frontemque rediens spectat insani Arietis, Itala rates ventis benignis credita mare sulcat, et suos lares denuo petit. Alk. magnos habet iuvenilis ardor impetus. 4905 ubi Schimeon? Iipt. victor Idumaeus oppidis haeret, cumulat experta virtus gloriam. Alk. clangor tubae Schimeonis adventum canit. dux huc gradum comitante Mathia attulit. Schimeon, Mathias votis suis accersit huc Davidis urbs 4910 ducem Iochananan ut armis comprimam. Schimeon, quid in rem sit tuam nunc cogita. si socia bella iunxeris Zelotibus et luderes principibus astrictam fidem regnare mox in urbe tu solus potes. 4915 Iehochanan vires reformidat tuas. te prece patres sua reluctantem trahant aegreque votis acquiesce principum. sic facile civibus datam falles fidem. Math. quid muta secreto revolvis pectore 4920 ut anxius tacito sinu curas premis, quem principes ad urbis imperium vocant? potente certant dextera fidem dare omnem tibi cives honorem deferent. Amittai, schimeon magnanime dux, Schimeonis eximium caput, 4925 qui nobile de stirpe derivas genus et reddit magna illustrem belli gloria, quam gratus est adventus haud nunc persequar. tu sola spes et columen urbis proditae bello ferociam tyranni comprime, 4930 magnoque cives libera armorum metu. Schim. gaudet procul virtus volare libera. in urbe claudi magna nescit gloria. late procul quaerit per orbem excurrere avara laudis, atque gestarum bene 4935 rerum nec urbis solus est defensae honos. belli fides civilis est incerta se dum suspicantur invicem. his tutum nihil, ab omnibus damnum timere convenit. a singulis sibi cavere quis potest? 4940 notus facile cavetur hostis. inque sinu domesticus latet nec hostis creditur. quae spes relicta in urbe dominandi mihi? eiectus a vobis in exilium fui. Schimeon vetatur solus urbem tangere. 4945 Am. quae maior esse laus potest summi ducis quam spiritus bello rebelles frangere? tantis triumphis in quibus longe emicas solum tibi defensae honos urbis manet. in urbe quantum prodigus saevit furor 4950 minis liquet. cruore stagnantur viae, crudeliter civis necare ludus est, templumque perluunt cruoris rivuli. poenas luebat author exilii praves suoque noxas expiabat sanguine. 4955 miserere iactatae diu Abrahae domus nec urbis imperium nega oblatam tibi. fidei tuae suas habenas tradidit. Schim. commovit haud parum urbis afflictae dolor vincitque tandem tanta clades civium. 4960 templum dei tuebor armis, nec sinam semen Abrahae suo perire vulnere. nunc ergo iure vindico imperium mihi. iussus dabo sanctis Syonis collibus. Iehochanan frangam feroces spiritus. 4965 Alk. quo fata nos tam caeca securos rotant? quid gaudio ludat se inani Hebri genus? instante turgescit ruina spiritus. ad se trahi fatum putat vulgus leve, non se trahi a fato. vago qualis mari 4970 loro revinctum nauta scopulum vellicans ad se fugere deceptus attractum putat, nec pertinaci se trahi a scopulo videt. quid urbs subito clamore caelum verberat? adulteram Schimeonis heu metuo fidem. 4975 responsa quam superba principibus dedit! urbi sacrae dum supplices orant opem, recusat imperium urbis oblatum sibi quem caeca vexabat tamen regni sitis. virtus sua coli satis ab Hebraeis nequit 4980 magnumque quaerit in orbe narrari ducem. sed huc gradum confert Amittai pontifex. Amittai, Alkim quam scelerum vasta moles electum genus absorbet? o pacti tenax mundi pater, quousque cor maeroris aestu fluctuans 4985 tam turbide belli procellae distrahent? si poena placet, ah sume totam. quid gravas una ruina penitus urbem tollere? absume flammis Abrahae invisum genus. toto faces iaculare caelo vindices, 4990 spolies Olympum fulmine iratus tuo. Alk. in urbe quid patronus inceptat novus? Am. Zeloticos armatus in templo obsidet. Alk. dum se cruentis hi fatigant caedibus sperare cives meliora quid vetat? 4995 bello placida redibit extincto quies. Am. sese licet duro lacessant proelio saevi duces, non cessat in cives furor. hi persequuntur se invicem, uterque incolas. ubique saevitum est sed in cives magis. 5000 Alk. quis astra pulsat clamor ingens civium? Am. circumfluens clamore populus maximo adventu Schimeonis applaudit. statim. illi potestas summa civium datur, iussus et expectabat urbs solum suos. 5005 fide ille rupta utrosque sectatur odio et qui rogant et contra quos rogant. interitu acerbius salutis remedium est. infirmiorem qui tyrannum haud passi sumus nunc sponte in urbem infestiorem admisimus. 5010 Saboch duplex prius discerpsit urbem factio. non haec satis vexabat, orta est tertia. Eleazer audax iuvenis et fastu tumens separavit in templo ille Zelotas prius a caeteris dum simulat indigne pati 5015 sese indies quae perpetrat Iehochanan, a caede quamvis ipse crudeles manus nec temperaret (stimulat imperii sitis tantum et novi invidia tyranni). cum prius ab urbe vi solus Latinos pelleret, 5020 et anxius potentiae imprimis suae, illico ab utroque sponte deficit duce. Iehuda comitatur Chelciae filius atque Schimeon Ezrone prognatus patre et Chobari proles potens Ezechias. 5025 Schimeon nec odium ponit implacabile. pectore feroci Sosa patre Iacob editus comes fuit, Schimeonque Cathae filius. dux porticum templi occupat Iehochanan. Schimeon et huius imminet cervicibus 5030 qua parte campos spectat alte civitas et nobile attolit iugum et caetera premit. Schimeon iniquum porro sortitur locum qua parte prona sponte civitas cadit imaque sese valle demisit. cohors 5035 Eleazeri impigra otium bello negat. insequitur armis indies Iehochanan nec pugna cessat nisi cohors male sobria Eleazeri quando fuerit (vestigia nam saepe mutant ebrii) vel proelium 5040 defessa laxaret manus. Iehochanan Eleazer vincit desuper facili manu. succumbit illi denuo loco haud pari Schimeon, at huic magis favebat civitas. duplexque bellum sustinet Iehochanan 5045 quod indies laedit pariter et laeditur. cum nil sibi formidet ille desuper liberius arma contra Schimeonem gerit. passim volant hinc inde tela. usque penetrant ipsas ad aras, caede nec templum vacat. 5050 quamvis ruunt ad omne nequitiae genus ferae quasi rapidae, viam neque incolis sacras ad aras neque peregrinis vetant quos postea ense fodiunt crudeliter. senes tot attonitos malis domesticis 5055 immensus occupat atque foeminas metus. vota faciebant pro Romanis. expetunt bellum magis forense, intrinsecis ut liberentur caedibus. cupientibus nec ulla spes fugae. vias custodiunt 5060 omnes, latronum dissidentes principes tantum in bonorum morte concordes erant. Manneh dum persequuntur invicem sese duces igne gravida incenduntur horrea frugibus quantas nequibant lustra multa absumere. 5065 referta lucent igne promptuaria et virium nervos suarum destruunt. ab hoste quid sperare magis hostis potest? Gamala, Amittai, Alkim quo me recipiam? vulnus inflictum male affecit. Am. heu, manus quis iniecit tibi? 5070 Gam. accinctus ante aras sacerdos dum steti vittam parans, salsasque fruges, et tremens vasto replet clamore templum bestia, Iehochanan dux perfidus clam conditum sub veste ferrum eduxit, et signo dato 5075 magno impetu subito sacerdotes petit. ducem sequuntur caeteri. ad necem placet quicquid erat obvium, gravemque stragem edunt. nullo permixti iacent discrimine caesus pie bos et sacerdos impie 5080 aut qui deum placare victimis student. Alk. discessit Amittai. dolor magnus stupet, nescit loqui. latere nos domi expedit. Let other Priests wounded runn out of the Temple and fall downe dead. Cantor running over the stage. Titus, Titus venit, venit, Titus venit! urbem occupat Caesariam, Caesariam ! Let som runn out of the Country into the Cittye, som out of the Cittye into the country, as men amazed. Iehochanan in urbe me regnare solum quis vetat, aut ius meis quis audet ensibus dare? iactet licet tot civium vota Schimeon, ferrum mihi prius urbis imperium dedit. non moror amorem civium, mallem metum. 5085 regnare nescit quisquis invidiam timet. moles superbas aedium erue funditus aut quae domus cervice longa prospicit, opus artis egregium. alta flammis ardeant veterum patrum monumenta. quasi nube obsitus 5090 densa dies, undante fumo exhorreat. quaerantur atro invisae regnae sanguine. Schimeon, Iehochanan, Eleazer Iehochanan, hoc imperat Schimeon tibi in urbe ne moram trahas posthac sacra nec ius in illum vindices ullum tibi. 5100 Ieh. Schimeon, tibi dux imperat Iehochanan ne falso regnum somnies datum tibi nec ensibus quaeras meis ius dicere. Eleaz. Eleazer utrique urbis imperium vetat. huius tenere Eleazero clavum obtigit. 5105 Schim. si quaeritis, templum tuebor. hic ero. Ieh. mihi in Sione est superiore statio. El. utrumque telis victor expellam meis. Actio Tertia argvmentvm Vastitas prologus vano tumultu quid tumes, urbs impia, aut caeco pectore consilia versas diu cladem tuorum mutuam metuens parum? 5115 debent tibi proxima ruinam tempora. heu mihi, malorum quanta moles imminet! an hoc parum est palam deo quod impie resisteres? quod figeres dirae cruci qui suxit ubera virginis natum dei? 5120 nomen quod auderes sacrum confundere? mitto miserando funere quot extingueres. exangue vulgus Ditis umbrosam domum quod incolis, specumque mortis horridae flammas ubi nunquam quietus Lucifer 5125 agit, et quibus torquetur ipse, procaci ubi lingua fremens poenas luit blasphemiae mittitque caelo murmura, ubi torvo Vltio vultu caput vibrat, et genus quod vipereum coerceant invisa caelo Tartara 5130 tristes in usus ire quod certat simul poenis remissis, pariter huc contendite vestras manus vindicta tanta postulat. Solymas novis vexate tormentis. statim delere quid cessatis invisum genus? 5135 non hostis unus est satis. nunquam domi bellum forisque cesset. invicem duces sese domesticis fatigent proeliis illisque belli praemium populus detur omnesque tandem prorsus evertat Titus. 5140 Schimeonem in urbem, Mathia, quid demens vocas? poenas atroces hospes hospiti dabis et corpus imbues tuorum sanguine ante ora quos ferro tyrannus auferet. Ioseph, quid invises patrem? officium pium 5145 demens gemes, vix mortis effugies minas. humi cadat superba moles aedium, templum dei flammis flagret crepitantibus. nato pater cibum, patri natus neget. orabit escam frustra matrem filius. 5150 at hoc parum est. maiora te, Solymae, decent. nihil timebit ventris insana rabies. alvam suorum carne Hebraeus expleat. natum vorabit ore mater impio tantumque ventrem filio tumulum dabit. 5155 aris caedet cinctus sacerdos victimam rivi cruoris perluent templi vias. toto ruent prostrata campo moenia urbis sacrae. lapidi nec haereat lapis compagibus ruptis. nullo tecto loco 5160 requies fugatis sit recessusque stabilis. ignobilis pererret alienum solum profuga. in nepotes longa poena transeat. actum est abunde. fata, quaeso, parcite si Vastitas ulciscar Hebraeos parum. 5165 tertiae actionis personae Titvs Tiberivs Alexander militae praefectus Sextvs Cerealis 5 legionis praepositus Largvs Lepidvs 10 legionis praepositus Titvs Phrigivs 15 legionis praepositus ®ternius Fronto mag. 2arum Alexandr leg Marcvs Antonivs Ivlianvs procurator Iudaea Sylla Nicanor Rvfvs Terentivs Momaganim Antiochi reg Maced filius dvx peregrinorvm militvm dvx latronvm dvx rvsticorvm Priscvs centurio Longinvs sive Longvs Cornelivs Pedanivs Sabinvs Artorivs Lvcivs Ebvtivs miles Romanus Miriam gener ancilla Miriam Mater Iosephi annorum 85 Channa mulier Mathias Cvrrvs pater Iosephi ann Iehoshve bar Anani rusticus Manneh Saboch Alkim cives Solymit Schior [Harhvr] cvstos templi pver Hebraevs filiolvsMatthias summus sacerdos Ioseph 70 annorum Phineas Iehoshve bar Thebvth sacerdos Iehoshve Manasche Iehochanan bar Sakkai Rashbag Samai Schimeon bar Anani [Emer] Schimeon Iehochanan duces sedit Eleazer Ionathas a short man and evill favoured Cantor Alanvs Amavtinvs Archelavs Arsimon Iehvda [Zacharias bar Amphical] ®neas Zaccar transfugae Ophir - Actus Primus - processio lvgvbris chorvs ore Solymas deus benigno respice ne dirutis captiva muris serviat. ubi es tuo, Moyse, sinu fovens oves quas nunc leones ore captant impio? Aaron, ubi es quondam sacrum deo caput 5170 qui tot dei comminuis irati minas? ubi es, David, dulce digitis lyram increpans? iacet remissis fidibus chelis . Syrios ubi es, Elizeus, ore fascinans? specta ruinam gentis infoelix tuae. 5175 ubi magis caedes placent domestica templi vias fures cruore perluunt. iam rara mutas tangit aras hostia. templi sacros calcant recessus milites. Ionathas cives fuge, fuge. proles Hebri fuge! Titus 5180 Gabaone vico castra figit proximo. flammis vicini stridulis lucent agri, calcante tellus equite terrificum gemit. Let diverse runn over the stage out of the country into the Cittye. Titvs inermis paucis comitantibus Ierusalem, pollentis Asiae decus, prae caeteris regina fulges urbibus 5185 et cuncta spectas undique procul oppida altis superba turribus, qualis Africae montes superbus caeteros Atlas premit terrasque longe prospicit. variarum opum quam dives es pinguisque glebae munere! 5190 natura fontes hic salubres aperuit, hic cedrus alte surgit et luxuriat. geniale sudans balsamum terebinthus hic fructu rubet odorata. platanus se comat annosa. funebris cupressa hic viget, 5195 oliva ramos pandit hic supplex suos. urbs fulta triplici moenium extat robore altumque sexaginta plus cubitis suum cacumen erigit polo vertice suo minatur, artis admirandum opus. 5200 at hoc quid? offert nemo sese. moenia reliquit hostis. suspicor fraudis metum. virtus, latenti crede perfidiae nihil. probitate sic allicere decepta solet vulgus malignum. retro contraham pedem. 5205 Pedianvs, Titvs Hebraeus infesto petit dux agmine, Titum superba cinxit obsessum cohors. eripuit omnem ad castra redituro viam. Tit. an quaerit artes hostis et ferrum timet? dolos scelestos sperne, miles. sufficit 5210 te nosse ductorem. quid anceps palpitat timore cor? fortuna de me nunc male licet meretur, hic dies testabitur quantus Titus est. haud pulset metus viscera Titi. fortuna defendit. 5215 Schimeon muros Titus dum lustret et vago pede exploret urbem, milites transire clam errante circuitu iubebam, tardo ubi Cedron vado quieta labitur, amnis et torpescit unda segnis, adversum locum 5220 Helenae sepulchro ut occuparent, et viam ad castra clauderent revertendi Tito. spes certat et metus. duo pugnant simul non aequa vi, sed pugna pertinax. metus urget timendo, spes resistendo valet. 5225 hic deiicit victorem at illa sustinet victum. metus si vincat, admonet fugam, spes facile nunquam vincitur, victoria et novit uti. aliquando qui sperat magis timet tamen nec audet hoc optare, quod 5230 sperat magis, seseque comitantur simul. at spero nunc plagis capi expansis feram. Ionathas, Shimeon medios per hostes nudus evasit Titus. Schim. quomodo manus inermis eludere potest? Ion. postquam Titus Gabaone castra fixerat mucrone tantum cinctus, armis caetera 5235 nec tectus aereis, aheno tutus aut clypeo, tacito ad urbem gradu pandit viam ut alta lustraret vago moenia pede. quis melior ascensu locus, quam machina partem aptius pulsaret, occultos ubi 5240 geminaret ictus vinea, ubi moenia aries cervice longo feriat, irrita brachia haud passus unquam. rarus illi tunc comes haerebat. en qua lentus undas expuit Cedron suumque mitis onerat alveum 5245 errante circuitu clam Hebraei transeunt. armati adoriuntur repente Italum ducem. relicta spes nusquam duci visa est fugae. postquam cohorte se Titus cinctum vidit hostile et ad castra eripi septam viam, 5250 valida manu ferro rotat. qua fugae magis apta speratur via advolat. comes haud segnior penetrabat. hostem vulnerat ductor sequentem. mille diffundunt caput frustra nudatum hinc inde tela. spiculis 5255 nec de tot unum inerme corpus strinxerat, nulla tegente casside. haud corpus sibi penetratur aut tergum. Escron hic clamat ferox Òannon aliquis hunc ense transfodit suo?Ó voces anhelas rumpit ultrix illico 5260 exceptus ensis faucibus, iamque pariter irrita feruntur verba cum telis. Titus strictos per enses ire formidat parum, tandemque tutus ad suos revertitur. Schim. ingrata sors, iuvare sic fortes soles? 5265 adest Iehochanan et Eleazer comes. Schimeon, Iehochanan, Eleazer illustris Eleazer sacrum Aaronis genus insignis et vi bellica Iehochanan, quorum tuetur fidus Hebraeos labor et spiritus fraenat superbos principum, 5270 ecce Titus infesto agmine armatus foras oppugnat urbem, nostra cingunt moenia aquilae. prope urbem castra fixerunt tria murosque totidem nostrum in exitum extruunt. ecce Solymae furoris extremus labor 5275 putatur Italis. intus insidias patres machinantur, et Zelotibus mortem parant. sin firma belli pacta iungamus simul socii fideles vicimus. dirum licet hostis fremat furibundus, haud virtus timet 5280 ignara fraudum. zelus animos roborat caelestis, et vires ministrat ultio. cur nos Latinis incruentam ultro damus victoriam, propriis perempti cladibus nostraque tantum caede? nos fortes sumus. 5285 spectare tantum hostile vos iuvat? testor coruscum luce syderia atrium caeleste, dum natare Neptuni pecus pellente primo naufrago gaudet mari, pennigera dum caelo vagari libero gestiat avis duro soluta carcere, 5290 vobis ero fortis in bello comes. El prius inferis sol merget ignotum caput, terris migrabit igneum caeli decus, prement astra crinita ante nemora, quam meam damnabis ambiguam fidem. Ieh. dum lucido 5295 sol axe terras ambiet anhelans vago terris vices lumine diurnas temperans, dum fratris absentis faces Phoebi soror cohorte stipante nitida expectet mari postquam caput caelo relicto merserat, 5300 vobis tuebor pacta belli foedera. Schim. vos ergo quid nunc estis authores mihi? hostes aperto Marte nunc lacessere praestaret an clausos tueri moenia? Ieh. turbare surgentes statim muros decet 5305 et aggredi nil suspicantes Italos. El. ab urbe castra sex abhinc stadiis locant. hoc ferre serus Abrahae nepos potest? mox irruamus uno in hostes agmine. [Zacharias bar Amphical] [o sortis ingens perfidae ludibrium! 5310 victoris o fallax avari gloria! Tito dum avida parcebat obsesso cohors ut vivus in manus veniret, et sequi currum catenis colla depressus queat superba pompa, manibus et victoriam 5315 post terga devinctis fateri, vah fugit clypeos hostium. tegente fata pluribus sparsit immatura, quique gloriam capti ducis sperare debent, dedecus infame tantae cladis civium auferant. 5320 ut monstra natura sua sic fortuna habet! quis credet unquam filius quod Caesaris nec capite tectus, atque nudus caetera clypei sub umbra tutus hostium ruat? strictos per enses ire formidat parum 5325 securus armorum. hinc illinc deciderunt frustrata corpus tela. tantum dedecus nos bellica sarcire laude convenit.] Schimeon ad milites nisi vestra tam spectata virtus, milites, satis eniteret, hostibusque subdita 5330 horreret enses terra, stimularet ducis vox languidos defessa. sanctum Abrahae genus agnosco, nec laudibus avitis impares claros nepotes. vos Quirites ad necem poscunt, ruina urbis placet tantum. sacrum 5335 thori fidem violare, collis iugum aptare triste, virgines matris sinu eripere forsitan ferendum nunc erat. 5338 sacris profanis pollui sacrarium, 5340 ferro sacerdotes necari, aditus sacros 5341 patere cunctis, quis pati demens potest? 5342 nostro iuvat satiare ferrum sanguine. 5339 ex arce Tarpeius sua spectat senex 5343 orbem patentem, civium strepitu vacans, 5344 ab invido tutus tribuno. quem mori 5345 procul iuberet? curiam exoneret prius rixa patricius garrula. civis sui querelus senex componat iras, nec procul urbi imminetur dira. omitto arcem. sacrum vastare templum Ausonius impia manu 5350 iam sperat, audet sancta sanctorum abdita calcare barbaro pede. Aurora roseis postquam quadrigis purpurea iungeret equos stellas micantes et novo fugaverat splendore, ductor milites armat suos 5355 quietis impatiens, repletis aggeres aequare fossis imperat, terras ligo fatigat immitis, negat requiem. iacet revocata caelo cedrus, agris sternitur iterata multo vulnere platanus. crepat 5360 fragore gemebundo cupressus diruta liber ut inoffenso ruat miles pede, stratum per aequor impedum ut non iter obstare festinis queat procursibus. funduntur agris saeva patulis agmina 5365 et ad necem scelerata nos cohors petit. nunc adero. ne poscas, Abramidum copia dabitur tibi, miscere bellum nec timent. nunc stirpe dignum quisque confirmet animum. si vicimus, statis Romae ante moenia. 5370 procul licet iam distet, haec hodie ruet. ad nulla bella, miles, ultra te voco. hodie diu certatus orbis perdidit dominum superbum. hunc deferet honorem tibi defensus orbis. castra plura non procul 5375 locant ab urbe, altosque muros extruunt latosque denique, nihil omittit Titus. nunc ista si vos desides tantum iuvat spectare, nec manibus remissis proelia tentare, quis non urbis exitum videt? 5380 ad castra nunc magno ruamus impetu. nil suspicantes oppressamus Italos. subito imparatos terga cogemus dare. incepta opera turbate vi quam celeriter. stringantur enses. quisquis in hostes irruat. 5385 Then let every man draw his sword. The chieftaines put on their helmets and after their going from the stage let Trumpetts sound, drummes and gunnes and all noise of warr. Iehvda being on the Walles phalanx Hebraea per Cedron vallem viam sibi vi recludit, Italos impetu magno adoritur nil suspicantes, aggeres lassa manu armis dum relictis congerunt cum nil repentinos timerent impetus 5390 domesticas ob civium discordias. coepere turbari statim, cumque ordine tantum solent pugnare iussus et ducis sui morantur ubique trepidant, illico vertuntur in fugam. arripere multi sibi 5395 arma properant sed caede sternuntur gravi ubique in hostem se priusquam verterent. Then let Trumpets sound. drumms and gunns, and other noise of warr. Alanvs Amanatinvs in urbe securos latere quid iuvat? nostrae cohortes clade florent hostium. nostrum decet celebrare nomen posteris. 5400 Let Alanus and others with him runn over the stage without order. Let the Trumpets sound and other noise of warr. Ionathas comming out of the fielde castris relictis in fugam Itali ruunt, simul gravi vertuntur in discrimine. ignaviam Titus statim redarguens reducit fuga suos in proelium. tum militum lecta manu se proruens 5405 a latere Iudaeos petit, dat plurimos fato truci pluresque sauciat, ad fugam reliquos adegit. consequi vallem Titus nostros coegit. hos clade funesta afficit. sed partem in adversam postquam illi evaderent 5410 ferunt se retro. valle pugnant fortiter interiacente donec apicem scanderet sol medium Olympi. in subsidia mox collocat quosdam Titus qui corpus armis saepiant. alias cohortes stare in occursum iubet, 5415 ad coeptum opus multos remittit aggerum. nostri fugam tum suspicantur hostium. mox constat aliud esse consilium ducis. Iehvda cur pallio signum dare agitato moror ut maximo omnes impetu ad pugnam ruant? 5420 istud duces negotium mandant mihi. Then let diverse Souldiers runn out of the Citty over the stage without order. Then let Trumpetts sound, Drumms and as before. Iehvda, Archelavs utrinque belli signa funesti dedit. aere tibicen clangente duplicat sonum. montes repercussum gemit vasto sonum fragore pulsum. stridor armorum strepit. 5425 calcata nubis instar abscondit diem pulvis, remugit voce caelum dissona. iam pellit Italum Hebraeus, illum denuo repellit Italus. ensis ense retunditur. virtute pro se quisque et astu nititur. 5430 solum nigrante inundat ebrium sanguine. Trumpetts drumms guns as before. Arch. o nobiles veteris nepotes Abrahae, cum per suas staret cohortes copiae utrinque et in cornua equites se fuderant, mox impetu pariter acri concurritur. 5435 horrore tellus immani fremens . ferro Latinae languido torpent manus artus et ignavum occupat lentos frigus. suis Hebraeus ductor animos addidit. Titus novatis instat audax viribus. 5440 exercitus Romanus insultus acres militis Hebraei sustinere non potest. Latii per agros caede funduntur gravi nullaque sparsi lege manipuli ruunt, mors saeviitque per mille formas prodiga. 5445 scandit metu montis cacumen tunc Titus inque medio relictus ascensu stetit cum maximo se fluctuantem periculo dux pertinax videret. illico montium declivia improvidus petebat. hostibus 5450 mox pectus adversum obiicit, in ora feriens. propriam salutem vincit armorum decus. ubique spargit saeva Hebraeis vulnera. ubi se nihil proficere Iudaei vident tot inter ictus hostium (mirabile 5455 dictu) nec opprimi Titum tot spiculis statim Titi in utrinque declinant latus. ad proelium revocabat alter alterum multisque mox hinc inde concurrentibus raptim Titum Hebraei corona saepiunt. 5460 at qui procul fugam Romani ceperant duci suo tantum imminere periculum ab hostibus postquam vident, ignaviae suae pudet, poenasque deserti ducis metuunt, prius sarcire dedecus parant 5465 ut liberent a monte natum Caesaris. sese invicem exhortantur et magno impetu pugnam novabant. atque per declivia pulsi statim coguntur in vallem Abrimidae pugnam recedentes simulque sustinent 5470 et tandem ad urbem denuo struunt viam. - Actus Secundus - Iehochanan maerore cor tumultuatur, nec animus fraenum pati consortis impatiens potest. regnare nunquam in urbe Schimeon sinam partem nec ullam patiar imperii dari. 5475 lex illa solii nolle consortem pati, soli tibi licere quodlibet puta. tollatur ense quicquid obstabit mihi. ultro viros servare suspectos mihi et in sinu hostes alere, quae dementia est? 5480 hoc crede regni pignus esse maximum, nunquam metum falsa celare spe. parum honesta prosunt, quando cives oderint. tantum probos fuisse privatis licet. metitur utilitate princeps, foedera 5485 illosque suspicione torqueri haud decet quicunque violenta manu imperium tenent. semper tyranni dubia pro certis timent. Latios in hostes arma dum Schimeon parat nullasque suspicatur insidias sibi 5490 templum dolo occupare quid demens moror et arte vires frangere inimici ducis? vos palliis vestire demissis lubet ne tela forte suspicetur quispiam. mox victimas cinctus sacerdos immolat. 5495 nam pauci adhuc deo boni sacra faciunt. vos pariter exutis repente palliis promiscue cunctos adorti sternite. templi vias ferrum per omnes saeviat et milites nullo cadant discrimine 5500 quisquis comes Schimeonis ornabat latus. inde propere occupate vi templi loca. ecce Schimeon huc pandit inimicus viam. Schimeon, Iehochanan postquam sacram vocatus urbem tangerem et iungerem me viribus socium tuis 5505 non ego tuos verebar enses nec mihi coniuncta nostra castra maiores dabant animos. avorum longa virtus me satis armavit, et vos parta bellis gloria. me spiritus urbis superbos frangere 5510 iuvabat et ferro rebelles civium animos domare. sed malum tam pertinax sanare frustra quaerimus, dum iungeret Eleazer arma. hunc nostra signa sequi veta, nostro suos bello nec enses misceat. 5515 Ieh. Schimeon refulgens claro avorum stemmate, tibi socia libenter arma iunximus ut contumaces opprimamus spiritus. non parva laus huius laboris extitit Eleazeri, ultro qui caput tantis suum 5520 obiecit audax periculis ut patriae molli superbum demeret collo iugum. huius fidem damnare tantam, nec satis tutum esset urbi, et facinus indignum duce. Schim. hostem tueris amore patronus tuo? 5525 Ieh. virtute qui primus Latinos expulit. Schim. cuius pater Solymas rebellis prodidit? Ieh. Acrabatene fraenum tibi regendum dedit. Schim. cur esse iussit exulem? Ieh. crimen tuum cogis fateri. Schim. num meam incusas fidem? 5530 Ieh. Acrabatenam fugiens cur intras Messadam? Schim. armis sacerdos cogit Anani suis. Ieh. dum patriae curam sacerdos sustinet. Schim. tibi noster in bello levis labor fuit? Ieh. captam tibi uxorem marito reddidi. 5535 Schim. nostris coactus reddis illam viribus. Ieh. ignavus haud unquam cor exagitat metus. Schim. vacuam hostibus fugiens relinquis Giscalam. Ieh. urbem tueri dum sacram iuvat magis. Schim. ego nobili de stirpe natales traho. 5540 Ieh. laudas tuas de stirpe mendicas tua? Schim. virtus parentum posteris addit decus. Ieh. me propria solum nobilem virtus facit. Schim. in filiis avita splendet gloria. Ieh. aliena laudas. Schim. nobile an spernis genus? 5545 Ieh. laudo paternam gloriam, propriam magis. Schim. non pretio mendicus oleum vendidi. Ieh. quod furta nolui dux latronum prosequi. Schim. an hos Iehochanan animos? Ieh. quem territant nunquam minae. Schim. dux hic latronum. Ieh. Messadae 5550 furta memoras? Schim. quid possit ira senties. Ieh. vanus superbos frustra iactes spiritus. Schim. moriere. Ieh. diversum ensis auspicium canit. Schim. discessit ille. pectus ingens concutit tumultus et furore animus ardet. meum 5555 Iehochanan turbavit imperium aemulus. animum novi dolosum et ingenium ferox. nunquam scelus nisi vinces ulcisci potes. sed graditur huc Iacob Sosa natus patre. Schimeon, Iacob bar Sosa o nate Sosa patre Iacob inclyte 5560 cuius fides spectata mihi semper fuit, virtusque radiis splendet emissis procul, porro arduis in rebus fidelis comes, Iehochanan dux arrogans et perfidus in urbe solus quaerit imperium sibi. 5565 at quantus est? vel quae merita regem creant? de sordida stirpe trahit abiectum genus avosque scelere vincit impius nepos. qui vitam egenus quaestu alebat sordido nummosque gaudet ex olivis quaerere, 5570 qui Giscalam ignavus Latinis prodidit civesque mactandos reliquit hostibus quas edidit strages in urbe? quos neci cives dedit? testes Hebraeos voco spectare quos pudebat exitium grave 5575 Davidis urbis. at ille quisnam? callidus sophista, cui sanctum nihil vel fidum erat. qui fraudibus deludit et versutiis quicunque verbis credulus fidem dedit. Iac. ad arma postquam socia Zelotes vocant 5580 nostras cohortes, his lubens opem tuli ut pristinum urbis redderem decus sibi. postquam cuncta ad suam rapere libidinem regnumque tantis aucupari caedibus palam Iehochanan studebat, non lubet 5585 enses suam nostros statim ad libidinem aptare vel sibi tot urbis principes domare bello, in sua audax terga, ut saeviret impune, huius atque criminis fiam minister turpis. illico nolui 5590 gladios suos miscere nostris, vel suis bellum sub auspiciis gerere, libidine dum cuncta dux meteatur armatus sua. in urbe sin regnare quenquam convenit generis decus tam insigne te regium vocat 5595 et saepius tot parta bellis gloria. sui potestatem tibi dedit urbs sacra votis suis et principem te nunciat. Schim. nunc ergo opem, Iacob, tuam posco et fidem. animum domare turbidum Iehochanan 5600 debemus et libidini fraenum dare tam perditae. istud melius effectum dabo si fidus arma iungeres comes mihi. Iac. ego te sequar libenter armorum ducem. bis quinque numerantur meorum millia 5605 satellitum. hi tuis parebunt iussibus. Alkim, Schimeon secura virtus esse magna nimis solet nec hostium vafros reformidat dolos. foedam tuorum siste cladem militum. Schim. at quis meis adferre violentas manus 5610 audet? Alk. ferox Iehochanan. Iehochanan dux perfidus mactavit in templo tuos crudeliter satellites, nec victimis saevi ducis pepercit indomitus furor. Schim. hanc tu mihi stragem meorum nuncia. 5615 Alk. postquam viros elegit audaces nimis quorum diu perfecta tum fides fuit hos illico armis induebat dux vafer et palliis vestiri demissis iubet ne suspicetur aliquis armorum dolum. 5620 ubi quisque satis edoctus ad fraudem fuit, se caeteris miscere quaerunt civibus qui tum sacris deum litabant victimis cum vota nuncuparet ante aras deo supplex sacerdos veste succinctus sacra, et 5625 tremens iaceret vincta loris hostia saepe gemebundo aera mugitu replens, dum frustra funem niteretur rumpere prosiliit exutis repente palliis ferox cohors, huc illuc in templo ruit. 5630 quemcunque sors primo furori subdidit caesus iacet. bovem sacerdos excutit, miles sacerdotem. simul cum victima occidit. Hebraeorum deo expansas manus noxas pie dum deprecentur, amputant. 5635 devota corda civium ferro aperiunt. quaeruntur ad mortem tui potissimum satellites. parum quietis profuit tranquillitas, nihil tacentes adiuvat silentium, cedentibus patientia 5640 nec proficit quicquam. viris promiscue cunctis parari populus insidias putat, soli sibi Zelotes et fugam parat. postquam satis muniret armis intima templi loca, eiusque apparatum omnem in manus 5645 Iehochanan recuperet, illico caeteros demittit. in tuos manus vertit suas solum. Schim. an Eleazer dedecus tantum tulit? Alk. iratus ad mortem trahi simul suos primo ferebat, foedus illico percutit 5650 infame cum Iehochanan dux perfidus. Schim. nunc arma sumam. subsidia, Iacob, feras. Alk. fraenum pati civile bellum non potest nec dura mens flecti solet rebellium. nec solus est Zelotis hic tantus furor. 5655 is tutus est a morte qui alium occidit prius. se quisque fingit esse Zelotem ut suum vir invidus possit inimicum perdere, caedisque privatae colorem sibi facit iram ducum. sed tristis armorum sonus 5660 aures ferit. tu qui regis mundum, polus uterque vasto quicquid arcu continet, pacti tenax deus memorque foederis miserere Isaci tam diu afflictae domus. infesta mulce, latronum pectora. 5665 sed maestus huc Saboch affert gradum. Saboch, Alkim quid impiam cessas, Tite, urbem perdere? ferro tuo nefanda tolles crimina qualia nequit victoris ira cogere. Solymas scelere purgabis. haud nefas time. 5670 spectare noli propria exscindi manu. minus malum tuo perire vulnere. quater beatus ille vel plus quam quater sanguine suo qui tinxit urbis moenia. sese invicem duces fatigant proelio 5675 horumque praeda populus in medio fuit quicunque victores erant. quasi praemium certaminis iactatur huc illuc miser ut varius esse ventus armorum solet. bellum foras plerumque saevit, ingruit 5680 in urbe semper seditio eoque gravior quod ipsa bello alebatur et alebat simul. Iehochanan dum de regenda urbe pariter Schimeonque certant, inter utrumque populus non anxius de servitio infoelix fuit. 5685 timebat herum saevioruem ne ferat. Alk. an proelium deterret externum nihil? Sab. ipsis licet sub moenibus sciant Titum instare, tantum optant domestica proelia. furor magis gaudet vicino sanguine. 5690 dum tentat ascensu Romanus vincere moenia, vicinos quisque muros fortiter tuetur. ad caedem redit domesticum statim, hostium impetu remisso, proximo gaudet cruore semper. hostes sufficit 5695 arcere tantum. caede civile imbui manus, parum est. maiusque meditantur nefas. tantum Abramidum certant cohortes perdere. Alk. an interim Vespasianus quid gerit? Sab. non cessat urbis obsidere moenia 5700 qua parte spectat urbs sepulchrum Iehochanan. propinquat huc Ioseph. humi sedet senex. lacerat capillos, cinere conspargit caput. Ioseph ad urbem oratio quomodo tuis decerpta langues civibus, quondam tot incolis beata civitas? 5705 tuis quid armis victa succumbis? manus quid in tuam vertuntur armatae necem, hostes sine armis quae solebas vincere gentesque proelio sine ullo sternere? pro te gerebant bella caelitus angeli, 5710 tibi quaeritur manu dei victoria et lapidum in imbres gravida nubes solvitur. hostes poli rabies crepantis dissipat, absorpsit ore terra vasto alios hians. nunquam suis Romanus armis tot mala 5715 quot populus invexit tuus, Solymae, tibi. quid fortiores proelio lacesseres? servare cupit Italus, Hebraeus perdere. parcunt tibi Romani, ut in te saevias. templo dei regnare gentes impium. 5720 iam tu dei templum haud eras, non civitas dei, sepulchrum mortuorum facta es, et tumulus tuorum caede quos tam barbara occidis, non ab hoste quos amiseras. vitae domicilium esse te cur iactites 5725 quae triste mortis esse vis habitaculum, spelunca latronum sceleris atque barathrum? pietate Anani insignis et Iehoshue uterque princeps qui sacerdotum fuit in te iacebant insepulti. en qui sacris 5730 uterque stolis nuper inventus fuit, externa quos veneratur usque gens stupens, in urbe deformes iacent, membra lacerant rostris rapaces vultures et dentibus laniant cruentis belluae ut contumeliam 5735 deflere tantam nominis sacri, vetus forma videatur sanctitatis, nuper et speciosi adeo deformitatem muneris. o barbarum nefas! at ille quod scelus admisit infoelix pater? populum tuum 5740 quod arma pro templo dei non sumeret obiurgat, urbis arguit tam perditum statum, sacrorum reliquias veterum vetat calcare, fluere maeret aras sanguine. agminis Hebraei ductor olim corniger 5745 exsurge, Moyse, respice populum hunc dei cui transeunti cessat unda fluctuum hinc inde, cum suspensa moles aequoris per siccam arenam sicca vestigia daret, volucrum cui densus imber enecto fame 5750 pluebat e caeli sinu instar grandinis. fluxit aqua rupis asperae de vulnere, sicco siti damnata arena potum dedit. [. . . . . . . . . . . . . . . . . .] nullo mari clausum tamen, nullo licet Pharoane captivum laetis licet agris 5755 gravi fame absumptum. ubi patrum devotio tam pulchra, qui non magis pro liberis certant mori et pro uxoribus, quam pro dei templo? suam pacem tueri quis potest pacem dei qui spernit? unus populus est 5760 divisus in plures. quod unus sea deo Aniano rebelli  dividit quod spiritus connexit, dissipante gaudet. imbui quod in sua armatur scelestus viscera. spectare potius quam ferire hostes mavult. 5765 infecta ne putetur haud fortis manus crudelitas, dei putatur religio. carere nec miseratio vitio pia potest. tacent. hos frustra quid verbis premo? adhuc suam nescire miseriam iuvat. 5770 - Actus Tertius - Iehochanan curate tela forte ne sub palliis quis suspicetur. porro cives fingite vos esse, formidare vires hostium. contendat alter et latere sub altero trepidantis instar et velut vitans Titum. 5775 simulate vos paci studere, relinquere urbem, quod impetum timetis hostium, et hoc colore vos Latinos fallite quibus dabatur moenium custodia. vultuque fraudem quisque miserando tegat. 5780 pacem dari clamore certet maximo. deceptus ubi fidem dolo Titus dabit quivis ruat summis in hostem viribus. adest Titus. nunc arte vos uti decet. Titvs, Archelavs, Iehvda contra hostium excursus cohortes colloca 5785 lectas ab urbe non procul, dum figeres translata castra de Scopo. aequare aggeres fossis repletis impera. ferro cadat erepta caelo cedrus, impeditum iter ne obstare possit militum procursibus. 5790 quid ante muros palliati confluunt cives? Arch. patentis orbis haeres inclyte Tite, sume clemens supplices populi preces atque miseris dextram benignam porrige. summis tyranni miseriis nos opprimunt. 5795 Tit. quid hoc? opem orant contra Zelotas sibi. adire formidant tamen, pedem retro trahunt, fidemque suspicantur denuo. Ieh. cives sumus. benignus aures commoda. tu solus unicum salutis remedium 5800 nos sustine tua laborantes ope. laxare portas urbis, in nos recipimus. damus fidem tutum fore ingressum tuis ut iura reddas solus urbis arbiter. tristis vacua fames pererrat viscera, 5805 diris tument sulcata loris tergora, et caedibus cunctos tyranni destinant et perditorum dira conspiratio. quid spiritus nobis rebelles excitas? nostram minis vetare conaris fugam? 5810 venti leves dicta rapiunt irrita. volant vacuas per auras, nec nosmet sceleris sui duros ministros caecus armabit furor. Tit. quidnam repente in urbe turbari audio? Then let them that be upon the walls throw stones into the citty. Ieh. quicunque certat tangere urbis moenia 5815 solum tabo conspergent attritum caput saxisve Zelotas repellunt moenibus. tuam querelis exhibe iustis opem votisque nostris mitis aures applica. Tit. horum graves mentem querelae verberant 5820 dolorque tristis pectus afflictum premit sed suspicor caecos vafrae gentis dolos. in hoste quis tam perfido sperat fidem? a pace quantum nuper horrebat animus cum frustra Ioseph pacis hortator fuit! 5825 cur subito pacem mente mutata colant? tum pulsat ingens pectus anxium metus hi ne repente a tergo adoriantur. manus si quando vindex inferam ZelotibusÑ quo cura belli me trahit, sequar magis 5830 neque temere me patiar illudi dolis. manere vos iubeo suo quenquam loco. Ieh. tam celebris haec fuit Titi clementia? siccine solebat ille miseris parcere? adhuc tibi videmur affligi parum? 5835 tot supplices poteras tyrannis prodere? Lvcivs, Iehvda quorsum moramur defatigatam diu ligonibus terram, vel altas ducimus fossas adhuc lassi? anne vos ab hostibus potestis oblatam ultro praedam spernere? 5840 cives inermes urbis ante moenia astant, suis teguntur tantum palliis. illos licebit facile captos ducere. nudate ferrum. retro se trahunt. quid hoc? insidiae. ad arma. tela clam sub palliis. 5845 pudorque nos cogit metusque pergere. pugna lacessunt, undique hostes obsident. de moenibus lapides volant. nostri cadunt. quid frustra pugnam differo? Ieh. siccine animo succumbis abiecto statim, 5850 ignave miles, nec pati vulnus potes? siccine Latini olim solebant vincere? annon pudet vos esse terrarum caput mox ora quos aspicere taedet hostium? verbo Latinus tam brevi eludi potest? 5855 o glorioso digna virtus milite, vanissimi tyronis o pulchrum caput! ut hostium prudenter insidias cavet! Titvs, Nicanor qui rebus Hebraei suis fidunt male sperare nec boni audeant quicquam sibi. 5860 his sorte semper cuncta foelici cadunt, quod quemque summa temperat sollertia et abditas prudenter insidias cavent sibi fideles invicem tum benevoli e contra. cum prius Romanis omnia 5865 succederent favente fortuna bene iussus ducis quod semper expectant sui et absque praecepto gerunt huius nihil, nunc (horreo dicere) ruunt sine ordine. ducem nihil morantur et (quod maximum est) 5870 spectante pugnam Caesare temere cient iubente nullo. militares plurimum leges gemunt, Vespasianus plurimum cum vulnus hoc tam insigne patriae sentiat, tot iste cum miles senescat proeliis 5875 nunquam arroganter iura belli miscuit. crimen leve patres morte multabant prius. desertor at nunc totus est exercitus. quin demeti nato caput iussit pater quod pugnat iniussu suo foeliciter. 5880 si non potest a patre vitam filius sperare victor, quanta poena vos manet quibus nihil prodesse tale nunc potest? nunc ergo poenas hi gravissimas luant officia belli sponte quisquis deserit. 5885 quam turpe sit militibus iniussu ducis pugnare vestro caeteri exemplo scient. Nic. magnanime ductor, parce clemens subditis. fatentur ultro supplices crimen grave et ora maestis turpis infecit pudor. 5890 virtutis iste militaris error est, non contumacis spiritus. lapsi licet miserere militis nimis gloriae avidi. nec tetrico severus ore despice fortes viros nec iusta plectat ultio. 5895 clementia noxam remitte pristina. quaecunque virtus damna praesens intulit maiore pensabit futura faenore. cives tuos vultu benigno respice. Titus quod imo volvit anceps pectore? 5900 Tit. Nicanor, invito duce hostes prosequi dirum nefas et turpe. laudo audaciam, fidem requiro. gloriae cupidos probo, damno arrogantiam. turpiter lapsos licet non respuam tot poenitentes. tantum ego 5905 ulciscar exemplum, nocebit hoc magis. sed triste cum sit milites tot perdere, quorum decebat demeti ferro caput, tam grata multorum officia factum expient infame paucorum, nam solum exercitus 5910 hoc exegit, rerum et mearum commodum. futura virtus crimen absterget prius quod spero posthac rebus ut gestis bene vos corrigatis nuper admissum nefas. vobis gravem noxam remitto, se Tito 5915 debere quisque praemium vitae sciat. quibus modis ulciscar hostes cogito. hac parte muros scandere impedit nimis depressa valles, strata via inaequaliter. hic militis ruentis offendet pedem 5920 et machinis videtur esse firmior murus prior. parte ab alia arduus minus ascensus ad muros erit. Iehochanan summi sacerdotis ubi tumulum urbs prospicit se leniter murus secundus erigit 5925 primum parum premens et imminet minus. hac facilis est in tertium murum mihi irruptio, per quem capi templum potest arcem per Antoniam Sionque superior. hac parte, Sylla, moenia aries verberet, 5930 certent in urbem milites irrumpere. Titvs, Nicanor Nicanor, haec Zelotibus mox nuncia. urbs dirutis pulsata nutat moenibus victoris et formidat extremam manum. tandem rebellem comprimat ferociam. 5935 Zelotes urbem victus in summo videt discrimine, atque frustra luctantem diu fatis. inanis quorsum adhuc superbia stimularet, aut tam caecus instigat furor? nunc ergo victas Solyma submittat manus 5940 urbem priusquam victor aequaret solo. Nic. urbs pertinax, cervice dura nobilis, ira quid impotenti demens adhuc furis? an vos inanis turgidos superbia stimulat, quod olim magna promissi memor 5945 maioribus numen benignum contulit? Abrahae nepos an degener sperare adhuc poteras, acervos inter aggestos maris stagnantis ut viam struat dux corniger, cibo gravida nubes ut imbres solveret, 5950 aquas siti damnata arena denuo ut expuat? vos ne tumidos nimis facit invicta virtus. regis annon barbari crudele quondam sensit imperium nepos de gente selecta? immo Pompeio duce 5955 Iudaea tristi colla submisit iugo, et ipse equos stabulavit in templo suos victor superbus. mitto Pompeium ducem. urbis potestas in manu Titi fuit. Solymae parum tegunt excelsa moenia 5960 turres vel altis montium structae iugis. in urbibus dedisce tot Niloticis miracula atque hostes superbos aestibus in vorticosis obrutos. quid prava te absorbeat libido vel malis studiis 5965 ambitio freta ? rebelles spiritus, urbs, pone tandem. contumacem comprime ferociam, ne iusta fraeno solveret irae Titus, semenque prorsus tolleret gentis rebellis, diruta vel patria 5970 in servitutem manciparet hostibus aut quicquid audet victor iratus. Titus noxas remittet misericors vobis graves urbique nullo non benignus tempore favebit. imperium sibi tantum arrogat. 5975 quid instar elinguis silentio stupent? siccine sagittam humero sinistro figere? Tit. animae meatum spiculum solvit duci. hanccine bene merenti urbs reponit gratiam? parcere nequit salubre suadenti duci. 5980 ad astra tollat aggeres stratum nemus. succisa trunco quercus impresso gemat. vulnere loquax quondam cedrus magnam trahat vocato de caelo ruinam humi iacens. amittat umbras bene comata fraxinus. 5985 quos possidet captos Latius in proelio horum exarabit terga sulcis carnifex. tandem cadant ardente depasti face. a bestiis semesa pars horum altera harum ad secundum viva servertur cibum. 5990 dvx militvm peregrinorvm, Titvs excelse princeps, dux et in bello potens, laudes tuas longo nepotes ordine canent nec ulla absterget aetas gloriam. densas cohortes militum mandat tibi procul per orbem sparsa Afrorum natio, 5995 sive tepidum qua parte ver laxat diem, sol vel propinqua tingit incolas face nec ponit ullis sylva frigoribus comam. huc misit ultro nota iuvenum robora ut militent tibi arma comites tua. 6000 Let the Souldiers be Moores, Africans, Aramites, Chaldeans, Persians, Burgundians, Brittons, Kederans. Ioseph de bello Iudaico quorsum rebelles frangere armis spiritus, dux magne, cessas? frustra quid muros diu castris premis? iam caedes funesta tegat Iudaeos campos, spolia miles dividat opulenta avarus. urbis excelsum decus 6005 spectaret aequatum solo victor avidus Solymaque lentum ignoscat exitum sibi. Tit. magnanime dux, nil tollat animos altius ignota virtus hostium. primo impetu urbs tam potens bello domari non potest. 6010 an ulla posthac credet aetas milites quod bis duodecem virorum millia in proelio valida manu morti darent, quales solent demetere summa papavera nullo labore ferro acuto homines? feras 6015 hos esse rabidos non viros fortes putes. stupenda narras. proelio longo manus lassas tuorum militum laxa otio. permitte nostris proelium cohortibus. acies in armis stare nudatis cupit 6020 ut gloriam victis Hebraeis comparet quid torpuit meditans Titus silentio? licebit hostes proelio lacessere. huc nuncius praecipitat accelerans gradum. Artorivs, Titvs, postquam superbo premere muros vertice 6025 ligni strues certabat illos impigra statim manus tuetur Isacidum. vetant procul labori instare missa spicula, manusque per cuneos ruentes conserunt. trabe aggeres Romanus abiecta tegit. 6030 balista lapides pondere immani librat, rotat per auras saxa stridens grandia. quid pluribus? suetas ad artes vertitur. vitant Hebraei atque redeunt nec loca vacant obsessa defensore. Zelotes sibi 6035 de lapidibus docti cavebant, candidi illi quod essent atque conspicui color excussa monstrat saxa. non tantum sonus stridorque pariter ictus adversi monent de turribus suos vicinis Abramidae 6040 properata dum reducit aries brachia. ne tum irritus vitantibus cadat lapis atro colore saxa pingunt Itali, si forte fallere hostium aspectum queat. saxi nec ictus postea incertus fuit. 6045 omnis talenti pondus aequabat lapis, iactuque contorta stadium tela superant. Titvs nunc mente nos agitare consilium decet quod sit gerendis aptius. haud procul ab urbe tu, Lepide, hic manebis, ut scias 6050 si transiliret forte muros transfuga, extrema quaenam consilia cives tenent. an clausa decernant tueri moenia, an impius bacchetur in suos furor, deserta quae solus salutis spe manet. 6055 Lepidvs in urbe rauci clangor aeris aethera hic inde pulsat, proelio certant simul, et mota variis bella partibus sonant. intus virorum clamorn armorum fragor urbem replent, atque gemitus cadentium 6060 hortantium et sese invicem voces. licet instare muris hostium armatas vident turmas, manus afferre crudeles sibi metuunt parum. civile bellum an hostibus audent gerere spectantibus? siccine Titum 6065 audet palam contemnere Isaci nepos? quis gressibus citatis ex urbe advolat? stetit repente attonitus, erigit comam. totus recenti exsanguis horret frigore. immota quid tacendo lumina contines? 6070 animum alleves, hostile nec quicquam hic time. Aeneas perfvga, Lepidvs cur fata me cum patria mori vetant? irem lubens umbris comes foelicibus. mortem roganti hostes cur optatum negant? Lep. nullus per artus erret excussos tremor. 6075 collige animum nec te esse captivum hic puta. effare quis sit urbis afflictae status, quaenam tyranni consilia belli tenent. adhuc tyranni saeva spirant proelia? furor obstinato caecus ardet pectore. 6080 Aen. densa corona quando cingunt moenia et Latius alte tollit aquilas signifer murisque cornu aries minetur ferreo, his proximus suas cohortes obiicit Schimeon recepta sanitate. moenibus 6085 addit onus obiecta trabe et resistere festinat et multo assere. at Iehochanan suum metu Schimeonis haud mutat locum. populus ruinis fractus atque caedibus spem credulus vanam fovere coeperat 6090 quod parva respirantibus detur mora de noxiis victore poenas Italo quod repeteret. Romana postquam dextera in proelium cessaret atque classicum signa revocandi manipulis cognita dedit, 6095 ad mutuum rapiuntur exitium. placet caedes magis denuo domestica. impie sese invicem ritu ferarum fodiunt. Lep. quod linquis urbem te esse foelicem puta. posthac Titi securus in castris eris. 6100 quis civium clamor repente tollitur? Ophir perfvga, Lepidvs ab hoste mortem hostis requiro. Lep. nil time. Oph. urbem occupat luctus, furor, caedes, fames. cum vulnerant ferrata cornua machinae murum trementem, ne labori spicula 6105 instare missa procul vetarent, partibus Titus in tribus pulsare iussit moenia. perculsa sonitu urbs tota terrifico strepit ingens repente clamor astra percutit. pererrat artus gelidus attonitos metus. 6110 Schimeon, Iehochanan being upon the walls. talia per urbem praeco passim nuncia. accessus illis liber ad muros erit quicunque perculsi metu in templo latent. timeant nihil sacro soluti carcere. Iehochanan, muros diu cornu petit. 6115 irrita aries non passus unquam brachia magna trahit labefacta parte pondera. intus patent muri procul, nos periculum aequaliter commune respicit dehinc. animis simultas cesset et discordia. 6120 simul socia iungamus arma vindices. Ieh. Schimeon, quid audet victor iratus scio bello absque tristi nostra finiri mala nequeunt. foras flammas minatur et cruces, sola his et urbs Davidis in poenam placet. 6125 serpens latet secretus intus in sinu qui mente securus coquit avida scelus. nos clade solum fortes in nostra sumus. iungam simul belli comes consortium. terentivs, Antonivs cum saeva crebros machina ictus funderet 6130 sublimis obstat ab arce Zelotes. vetat hostes labori instare, iactat desuper faces per aerem atque fumantes sudes. passim volant excussa telis spicula, caelum sagittae utrinque demissa tegunt. 6135 postquam aliquis arcu peteret hostem tardior pinnam ille stridentem prior sentit, simul et tela divertens retro convolvitur. dum moenibus saxum alter illatum aere librat, ille in os sagitta subito impellitur, 6140 labitur frustra pellente saxum nemine. claustris apertis agmen hic subito furit. illico faces luxare lignorum strues ardebat. accensae trabes fremitum dabant. votis satis fecisset ipse ni Titus 6145 procul nefas speculatus auxilium statim tulisset. aere tum canoro tuba canit et clamor ad caelum . urbis Alexandriae illis cohortes obiicit Titus. viam per tela tentabat, per ignes. dexteras 6150 in proelium aptant, nec timori tum fuit mors dura. totum in aggere hic bellum stetit. clamore stridet aer horrido levis. hic ense certat, ille torquet lanceam, nervo alius excutit sagittas, falcibus 6155 multi minantur. mixta letho corpora utrinque mandat miles immitis. novum saturata terra sanguinem bibit, cruor mixtus coibat. irruit in hostes Titus equitum cohorte cinctus, et manu viros 6160 bix sex ad inferos sua dedit. illico perterriti vertuntur hostes in fugam. patente sese porta in urbem recipiunt. captum Titus figebat Hebraeum cruci ut triste reliquos terreat spectaculum. 6165 Iehochanan Idumaeorum nobilis dux caeteros qui laude vicit bellica dum verba noto miscuit cum milite sagitta Arabs transfixit. a tergo exiit telum receptum et pronus in terram cadit. 6170 Ant. nullone murus ore convulsus patet? Ter. sola immo quintae legionis machina comminuit arcis angulum. nudam timet turris ruinam. murus obstat vulneri securus exiguo. 6175 Longinvs confecit orbem luna vix medium, iugum moderata frigidum. ecce grandis machina subito ruinam patitur. horrendo sono agros replebat redditus caelo fragor. mox excitatur turba facti nescia. 6180 properata quisque tela tremebundus rapit. in pectore dubio cor attotinum salit. qualis aquosae nubis irrigant latus Austri tumentes, atque findunt aethera, ingens tumultus legiones opprimit. 6185 quid accidisset nec referre quis potest. diversa versabant diu mente queruli, nulloque varios hoste fingebant metus. a proximis tum diligenter singuli signum requirunt castra Iudaeus quasi 6190 iam possideret hostis. < ??? > quem nactus est ingens tumultus exitum? 6227 dabant ruinam sponte collapsa trabes, nec ulla virtus hostis aut factum fuit. ubi iussit haec per castra clamari Titus 6230 sedata mens statim quievit militum. 6231 Artorivs, Longinvs animus licet impar Hebraeis fuit, 6192 nec sua minus cruore fervent corpora, e machinis illata damna non ferunt. telorum in illos omne torquetur genus, 6195 saxa alius e funda iacet stridentia. nervo sagittas ille laethifero excutit. multi rotant fremente glandes aere. oppressa pars numero ruente sternitur. aequare nequeunt aggerum fastigia 6200 flammasque vetat armata ferro machina. non desuper saxum retorquent missile, iaculatur aut ante vitiatus sulphure faces. ad urbem paululum pedem trahunt. ictus frequentes aries impune dedit. 6205 de parte muri aliquid petita dissipat provecto muro ubi moles esset lignea violentior (Nicona Judaei vocant quod cuncta victrix sternit, et muros procul pulsaret inquietata nutantes). metu 6210 statim trementes intus arripiunt fugam. postquam nec insidias datur caeli amplius aperta vel vitare terrae pericula vel forsan excubiis fatigati nimis longaque pugna, erretne consilio suo 6215 mens cauta male vel quod labores perderent seu murus alter quia maneret, abditos quaerunt recessus, hostibus tergum dabant. longo petebant ore pulsa moenia. scandit ruinis nostra certatim cohors. 6220 illis repente murus obiicitur novus. valde stupent, sese intuentur invicem. nixus suos lusisse Zelotas pudet et taedet aggressus novare lubricos. ad castra maesti mox viam reddunt sibi, 6225 sed parte muri maxima aequata solo. 6226 Artorivs, Cornelivs in urbe quis praevaluit obsessa refer. 6232 Corn. luctus, furor, fames, ruina, vastitas, et pertinaci quali in bello solent. Art. belli asseclas narras mihi quis victor est. 6235 Corn. seiunctus a muro secundo non procul scalis laborat moenia admotis Titus ascendere, et contra stationem dividunt duces rebelles. arce ab Antonia hostibus Iehochanan Alexandri iuxta tumulum 6240 et porticu templi resistit. non procul septentrionali Giorae filius cohorte monimentum sua Iehochanan tuetur, hac ut parte dux tam nobilis muris vetaret Italos. facit indies 6245 excursionem egressa civium cohors et indies compulsa in urbem reiicitur. perpetuo atrox miscent cohortes proelium utrinque Romanaeque Iudeaeque. quod miles nefas non patrat impatiens morae? 6250 bello pari Romana vicit legio, murali Hebraeus plus valet certamine. fortuna Romanos benigna sustinet et bellicae laus artis, Hebraeos timor quem alebat audacia. citae victoriae 6255 spes stimulat illos, hos salutis spes trahit. neutros fatigat lassitudo proelii. utrinque pernoctant in armis milites et luce prima ortum novabant proelium. quid plura dico? certabat Abrahae nepos 6260 quis promptior quodvis subire periculum. animabat hos ducis apud suos favor sed maxime Schimeonis instigat metus ne quem mori nullo iuberet crimine. at Italos olim frequens victoria, 6265 probata virtus saepe, militaris ars, perpetua bella, moles imperii movent, vinci parum assuescere, semper vincere. sed maxime incitat Titi praesentia, virtutis ille praemium qui penderet. 6270 gravissimum spectante facinus Caesare ignavia et testante. se fortem virum certat probare quisque maior viribus alacritas ubi spectatur. Titvs comitante frequenti milite Longine, equestris ordinis summum decus, 6275 acie quod instructa hostium validissima pars moenibus fortiter in illam irruis cunctisque deiectis duos hoc impetu fortissimos morti dabas, ferrum obvio in ore figens alteri unoque gladio 6280 alterius aversi latus transverberas de corpore extracto priori, et ad tuos medios per hostes tutus extorques viam gladio rotato primus, omne laudibus in aevum ad astra tollet aetas postera. 6285 futura tandem damna Hebraei cogitant. quid amplius fatis benignis crederent? extrema quaeque negligunt pati, simul perire cum hoste mors erit levissima. extrema violentos habet sors impetus. 6290 curasse non minus salutem militum trophaea quam statuisse summa laus ducis. cavebit in victoria victor magis. perire cum minore maiorem simul victi triumphus est. cavendum sedulo 6295 ne sortis esse hoc putent quod viceris, ignaviam quod periculi consortium vitare non possis, et hostem vincere minore cum dispendio tutum magis. Cantor, Alanvs, Archelavs, Titvs, Ioseph magnanime ductor, clara proles Caesaris, 6300 verba facienti faciles aures commoda. vectam rota muris cur aequas machinam crebroque turres turbine excelsas petis? en supplices tendo manus genibus minor. succurre miseris, mitius lapsos preme. 6305 tulimus nefanda. furori habenas iniice. Tit. an pertinaciae ultro Hebraeos penitet? cessent sagittae. tu quid appellas Titum? Cant. saevi tyranni ut eximas de faucibus. fidum tibi esse subditum fidem dabo, 6310 nec dedecus erit misera quicquid sors iubet. Tit. libenter urbi gratularer vota si haec omnium essent civium communia. tuis at ultro postulatis annuo. Arch. hoc caeteri rogamus una supplices 6315 ut alma bello redeat extincto quies. Alan. ignave miles, siccine ferocem decet abiicere mentem? an ultro collum dare iugo decebat? an Romae potest sacrum genus currum sequi post terga revocata manu? 6320 Iudae nepotes liberos decet mori. Cant. mihi tuas secretus aures commoda. ista Schimeoni clam fidelis nuncia. Titus urbis oppugnare cessat moenia. de rebus illi cogitandi erit otium. 6325 Tit. quid militi Cantor secretus murmurat? Cant. quousque Martis dubius eventus trahit? sperare vel quid pertinax animus potest? intima fames vesana torret viscera. passim iacet suis peremptus caedibus 6330 Zelotes, errat ventris insanus furor venas per omnes. sordido templum tabo foedatur. una spes relicta iam diu clementia Titi oblata. vos nunc fingite ferrum sub imo condidisse pectore. 6335 dolum procul nequit Titus cognoscere. tit. o pertinax furor! hauriunt vitam sibi. me caedis huius maeror haud parum movet. Cant. sagitta me percussit Itala manu excussa. non tuam oro supplex gratiam? 6340 telum en tibi de corpore extractum meo. cur supplicem tam iniqua me pati sinis? Tit. haud ferre debes, Cantor, aegre, iacta si sagitta forte qua manu incertum ferit de moenibus. manum labenti commoda. 6345 Ios. quid perfido manum viro iubes dare? sic notus est adhuc Hebraeorum dolus. Tit. accurrit Aeneas, dat ultro manum sibi. Cant. primum hunc sinu expanso thesaurum accipe. Tit. quid hoc? sinum dum perfugae expandit sibi 6350 saxo caput fraude appetebat desuper vir perfidus, sed evasit ictum. quin perit, miles vicinus vulnere absumptus gravi. quid ultra demens quaero? manifestus dolus. clementiam bello nocere nunc scio 6355 minusque fraude decipi saevitiam. toto cadant turbata campo moenia. en subito lucet subdita turris face. sistite, minatur flamma caelo murmurans igne potens flagrare certat proprio. 6360 quam supplices dedisse victori manus! nudos suis muros relinquunt hostibus. fastigia cohors scandat alta moenium. Alexander propago Iudae, fata cur nescis adhuc properata, partem experta fati maximam? 6365 heu destinatum quisque ad exitium ruit ultro suum nec regere consilium potest. caeleste numen sponte nolentem trahit et (quod miserius) hoc suum inceptum facit. Lvcivs postquam irruit per urbem Titus, nullus sibi 6370 armatus hostis obiicitur. ibat forum securus ad pannarium. hic multi undique Titum rogabant civitatem civibus, servare templum civitati cogitet. mox imperat palam Titus cohortibus 6375 ne damna quisquam inferre civibus audeat. Zelotes arma si superbus afferat bellum gerant damno absque civium. quid hoc? cur intus armorum fragor caelum ferit? Artorivs intus Titum bello premunt. opem sibi 6380 iubet laboranti ferre. Then let Alexander with his men go into the Citty to Succour Titus. urbem Titus si vi occupasset illico nullamque civium preci ferox moram fecisset, in sui fuisset dominio urbis potestas. huius at patientia 6385 ignavia Hebraeis putatur et metu favisse Iudaeis Titum suadent sibi. vires acuit ad arma languentes prius levis remissio ducis. sed quid tuba canit receptui? Itali urbem deserunt. 6390 Titvs quam magna virtus tristis est necessitas, quae calcar ignavo addit atque vincere cogit timentem bello. virtus Itala domare nequit horum feroces spiritus urbemque captam cogimur vi linquere. 6395 pars v Sabinvs, Titvs, Alexander muro secundo dux potitur Italus cum saeva crebros machina ictus funderet triduo soluta glande. fortiter licet pro moenibus stantes locum defenderent teloque Iudaei, impetum tandem hostium 6400 non sustinent, et frustra in auras spicula cum spargerent tempus nocendi machinae tutum dabant. intus arripiunt fugam. Tit. parvi laboris tertii expugnatio muri videtur, temporisque brevissimi. 6405 parvam hostium fovebo consiliis moram. movebit hos muri secundi maiestas et lapsa reddet sanitatem mens sibi. flectet diu grassata ieiunos fames, nec ad cibos captiva praeda sufficit. 6410 exercitus praefecte Alexander, statim nostras cohortes urbis ante moenia expande. sese legiones explicent agro patente ferro et aere fulgidae, si forte splendor tantus armorum queat 6415 animos feroces hostium aspectu suo et militum superba robora flectere. et singuli simul duces cohortibus in edito campi loco stipendia spectante numerent hoste. Alex. iussis exsequar. 6420 Artorivs quid ultro tradita sibi victoria uti negat? tantam Titi clementiam inerme quamvis vulgus ample praedicat suis quod ablata dominis bona reddidit, at bellicosi illum timoris arguunt 6425 promissa tam benigna quasi fecit Titus quod caeterum tenere urbem non potest. si dux statim vastasset omnia pertinax quae iura belli possidebat, illico nullo facile dispendio victoriam 6430 victor tulisset. Then let Alexander bring in the whole Army and many upon the walls behold it. Archelavs, Iehvda acies in armis Latia nudatis stetit. passim per agros signa lucent splendida. pedites eunt curvis minaces falcibus motisque pugnam monstrat aquilis signifer. 6435 ornatus hic, hic apparatus quantus est! quis splendor armorum, quod ordinum decus! horret animus, tremulum metu cor palpitat. quid praeda nos ultro paramur hostibus? orare pacem supplices tandem decet. 6440 non turpe erit quicquid necessitas iubet. sua cuique fortuna est. iacit fundamina spei futurae nec Tito benignior quisquam fuit. facilem precibus aurem dabit. Ieh. ignave pacem sero miles somnias. 6445 poteras scelera post tanta sperare veniam? post numinis tam triste violati nefas? quid ultro succumbit animus? flecti nequit furor superbus. omnis in ferro salus. audendum erit, fortuna fortes adiuvat. 6450 victoris ira semper in poenas velox. ferrum, faces, ostentat et diras cruces. Tit. cum tuta sit fortuna, civitas diu nec stare possit, otium lassis dabo cohortibus moramque bellorum traham. 6455 quantum lapis iactu potest convincere astans Hebraeos voce, Ioseph, patria hortare. vincit arma saepe oratio. Zelotes urbem cur veretur tradere captam prius? templum dei praeda hostibus 6460 obiicitur invitis, dei mysteria sacra violantur, ipse caesus victima iacet sacerdos, solus hostis plangere urbis potest ruinam. an ultra quid scelus excogitare rebellis adhuc potest? 6465 oratio Ioseph virtus licet praeclara Iudaeis fuit gentemque celebrat summa belli gloria, at Italos virtutis invictae viros vos Marte provocasse convenit parum. cogebat hos collum sub hasta ponere 6470 Romana virtus, vos quibus victi manus in proelio dedistis. an muri triplex robur stimulat, aut cubitis triginta bis altum cacumen? ultra quid moramini? annon domum dei ruinae proximam 6475 videtis? aris parcite, sacris parcite altaribus, parcite habitaculo dei quondam. ipse vos nam abiecit iratus deus, ritus quod eius vos profanistis sacros. sanguine domestico rubent altaria, 6480 sacros recesssus miles infestus tenet. quid plura? regnat in templo furor. manus habentes labe puras sacrilega templo dei student Latini parcere. quid estis ipsis duriores hostibus? 6485 sacros vetant foedare postes sanguine, servare sacra cogitant legalia si vos sinatis. ultra quae vos spes fovet? murus manet lapsis duobus tertius tantum. manu num liberabit vos sua 6490 deus? sacris speratis e penetralibus caelestem opem? vos qui tuebatur deus migravit hinc vestros ad hostes quod deum quali libabant cultu Hebraei, illum pari colunt Latini honore, nos offendimus. 6495 assistit his (quis nescit?) adversus deus. fasces suos oras ad omnes protulit. mundi tenebat principatum rex Phari. postea apud Hebraeos par imperium fuit. lateque fines gentium Assirii regunt. 6500 indulta tandem horum potestas Italis. togata gens longe lateque imperat nisi sub cane imbres terra torrido quae sitit densisque canescunt pruinis pascua. virtute populos vicit indomita feros 6505 nec ulla gens horum silet victorias. at potius in bello mori pulchre decet quam colla captivos iugo permittere. utilis Hebraeis servitus at quando non inultili praelata libertati erat? 6510 ubi terra quae foelix prius frugum fuit horreret infaecunda squalido situ, propago Isaci deserens proprios lares ad regna Nili transtulit domum advena. ultro solum cupiebat vomere vertere 6515 ut luridam posset famam compescere. et filios bis sex tulit secum pater praeclara generis illa nostri primordia. carcere latebat crura vinctus compede Ioseph, in oras venditus Niloticas 6520 turpiter. at ille missus e custodia peregrinus inter purpuratos eminet. ab ore iussus caeteri tuo ferant. remeare nec volebat ad patriam domum sed stirpe laeta profugus illic floruit. 6525 pia retentus fraude fratris Beniamin dolo acquievit fortiori, nec putat servire crimen. regis Assirii iugum collo tulistis, dulcis illa servitus. Aegyptiis paruistis, atque utinam semel. 6530 Macedonibus, Persis, Palestinis, manus victi dedistis atque Seleucensibus. solum gravem putatis vobis Italum vestris pares licet ille dominis vos facit. pati placebat Caesaris nobile iugum 6535 ut esset urbi mollius servitium. servire caeteris simul cum gentibus urbem magis censenda libertas erit. obsequia servorum heri honestat dignitas, at servitutem urbs Romuli non exigit 6540 prius ipsa libertatis auctrix quae fuit. sceptrum superbi regis haud olim tulit. qui herile collo subditus iugum excutit non ille libertatis author publicae sed servus est rebellis et mortem sibi 6545 accersit infamem. sed esto. sit utile vobis habenas nolle Romanas pati. videamus hoc si liberum, lethale si non potius . urgent cohortes Italae, urget ruina patriae, domus dei 6550 incendium. non iam quid utile nos decet pensare, sed quid possibile nec libero sunt quaeque voto metienda civium. lex illa naturae feris vel bestiis insculpta, quisque potentiori ut cederet. 6555 taurus leoni, cervus urso, hirco capra, aquilae accipiter, illi columba. caprea porro leopardo ultro supplex sternitur. natura paucos imperare, plurimos obtemperare iussit, haud multos honor 6560 evexit. ornat plurimos clementia. didisse nec feras pudet. quid hoc? tacent. Here let him pause a While. hos denuo sacris premam mysteriis. Abrahae parentis nostri adulta abortio mutare summis ima nil tandem pudet? 6565 quid scuta comparatis, enses, spicula? satelles et bellum ciet telis gravis Romam idque in ipsam. haud ista maiorum arma erant. vertebat Abraham solum magnus pater atque Geraram ad regnum migravit advena. 6570 comitem Saram iungebat. [ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .] uti milite ille numeroso non volebat, sed prece pugnat relictis nudus armis, coniugis captivus abductae pudor, nec vim sibi suadebat. arma orationis induit 6575 piae. in deo securus auxilium locat qui vincat illo dormiente. redditur uxor sine armis, vir tulit victoriam. dormivit rex, Abraham angitur, Sara metuit. crimen negat, rex praedicat Sarae fidem. 6580 dum promptam in exitium manum fratris timet sedes suas mutavit exsul Iacob, et secum tulit tantum precum viaticum. ad castra perductus dei (ut patres ferunt) homo cum deo luctatur. ille praevalet 6585 qui se putabat imparem homini. territat Aegyptiam virga levata regiam miraculis balbus magister. o potens virga! tenebris vestit polum, imbribus terras inundat, fluctibus siccat mare. 6590 insequitur armis Pharo Iudaeos fremens. illos tegit victoriae dives deus. cornutus orat dux. viam vestigiis siccam dedit suspensa moles aequoris. hinc inde regem vorticoso gurgite 6595 aquae recurrentes secutum suffocant. vulgus stupet, Moyses canit, rex mergitur. tuba canere septem sacerdotes iubet Iehoshue, magnoque clamore populum caelum ferire. lapsa casum moenia 6600 dedere Ihericuntis. hostium irruit cohors in urbem, cuncta complet caedibus, qualis solet pastore desertum pecus Indica tigris lacerare. selegit viros ad bella tercentum gerenda Gideon. 6605 non arma iussit ferre sed mysteria. laeva manu faces dedit, dextra tubam. dum rauca fractis buccina lagenis crepat hostes timore terga perculsos dabant. Midian sub umbris absque honore mittitur, 6610 moritur pudendo Amalech peremptus vulnere. dei ira non minus premebat, nostra quam contentio. nos illa captivos facit, haec sacrilegos. dispersit illa nos procul, ista penitus nos sustulit. captivitas 6615 consortium gignit sacrorum gentibus, seditio nobis horum ademit gratiam. quid his diutius immoror sermonibus? horrore cuncta plena sunt atque gemitu et quisque patriae ruinas adiuvat. 6620 portenta nec terrent adhuc tam tristia. dudum parum caelo minaci creditis saxis vel ipsis duriores. at oculos convertite, aspicite urbis admirandum opus. urbs qualis haec? hoc quale templum? munera 6625 haec quanta, quam magnifica gentium? quis huc iaculetur ignes, quis manum hostilem afferat? quid esse dignius potest quod magis servare certetis? quid esse pulchrius? in rebus arctis ipse rixium rigor 6630 liquescit et sensum illa sumunt quae carent sensu. tremunt scopuli, fluunt guttae, cruor stillat. cur ipsis saxei saxis magis sitis, nihil quos rupium fletus movet? sin luminum caligat acies, at suae 6635 demum familiae quisque saltem misereat. ante ora versentur parentes, filii, dulcesque coniuges, fames quos paulo post aut bella consument, vel (his quod tristius) venale ponendum sub hasta collum erit. 6640 nobile procul pompae vehetur ferculum selecta gens Hebri. scio quod periculo et mater huic et uxor est obnoxia. et familia haud ignobilis nostra et domus clarissima olim. at forte ne quis me modo 6645 suadere vobis ideo credet talia. hos non laboro. necate, pretium sumite vestrae salutis sanguinem meum. mori paratus ipse nunc ero, si vos modo Ioseph velitis mortuo respicere. 6650 sin suspicetur pacis oblitae fidem quisquam, meum vos patrem habetis pignori matremque foederis huius atque coniugem. laesam fidem suo expiabunt sanguine. testor tremendum sceleris ultorem deum, 6655 in urbe vobis morte plectendum simul et ipse me sistam. tacent adhuc. fremunt. in ore spumas colligunt. Tit. quos quisque captos proelio Hebraeos tenet in vinculis, ut hos in urbem denuo 6660 carcere solutos tuto mittat impero. Antoniam ut arcem exagitet advectus rotis cornutus aries, utile imprimis puto. in urbe postquam cerno pacatum nihil, Iehochanan sepultus ubi quondam iacet 6665 duo erigantur aggeres, capi Sion sic forte superior potest. templum simul arcem per Antoniam occupandum est. hoc nisi capto, nec obtinere Solymas tutum erit. Zaccar famelicvs stealing out of the Cittye num me videt quis? an retro captum trahit? 6670 sive mansi domi, foras sive fugio causa pereundi mansit utrobique par. haud usquam acerbitatis immunis est locus. intus fames, captivitas, foris metus ubique grassatur, arma formidant minus. 6675 si cui vigor magis stetisset corporis domi huic ciborum suspicantur copiam. hic penitus adhibent omne tormenti genus si forte furtivos fatebitur cibos. crudelitatis supplicia novae exigunt. 6680 virgis acutis nuda terga verberant, miseris fugae dum falsa fingunt crimina cuique ut suam corraderent pecuniam. haec civibus mandant palam, si non cibos parent sibi, quod carne vescentur sua 6685 et filiorum, dulcium atque coniugum. uxor marito vix cibum enecto fame aut filio mater fatetur. non pudet tollere suis vitae ultimae stillicidia. exire cogor miser ut herbas vellerem 6690 aut si quae adhuc vestitur arbor cortice. Let a mute steal out of the Citty with a little rotten hay in his hand; let another follow and pluck the hay out of his mouth and runn away the other dying for want, and let be shewed such other like Acts to express the famine. Then let many escape over the walls and flye, the Romains meeting and killing them. Schimeon upon the Walls. si quis sacram relinquit urbem perfuga vel si levis quem suspicio tangat fugae, huius pererret strictus ensis viscera, dente rabidus laniat ferox canis. 6695 haec, praeco, civibus palam denuncia. qui verba posthac cum Iosepho misceat patriae rebellis proditae poenas luat. si cui placere tale decretum nequit cuivis manum illi adferre crudelem licet 6700 nec ulla facti fiet huius questio. chare mihi Anani patre nate Benado ad castra clam Romana Mathias fugam meditatur. hunc nisi proditorem patriae adhuc statim huius et scelestos filios 6705 [. . . . . . . . . . . . . . . . . . .] hos scire Solymarum recessus abditos quis nescit et caecos meatus urbis? hanc proditor in urbem admittere Italos potest. adest sacerdos patris et tres filii, nam prius ad hostes quartus eripuit fugam. 6710 hos aio iure mortis esse filios. Mathias, Schimeon unum hoc precor largiri nunc, Schimeon, mihi statim mea ut scrutetur ensis viscera ne filiorum cernerem mortem pater. non posco vitam, me mori primum volo. 6715 vitalis aurae taedet et diram necem exopto. tantum postulo fati ordinem. caeleste solis iubar aspexi prius, imperia senae mortis sentiam prior, nec sim superstes liberis miser meis. 6720 hoc me tacente iure pietas exigit. urbis priusquam claustra patefeci tibi, fateor nefandi criminis patriae reus. amicus at tibi unicus, Schimeon, fui. hanc iure poenam civibus debeo, 6725 tu gratiam referre debebas mihi. Schim. morieris. Mat. at concede hoc unum mihi ut liberis oscula meis prius imprimam quam moriar infoelix pater. Schim. quin illico poenas ab altis spectat hostis moenibus, 6730 si forsan armis proditorem liberent. moriantur una pontifex Ananias et principes quicunque se obviam ferunt, exacta penitus dextra ferrum pectore abscondat, avidi membra pascant vultures. 6735 Math. o filii vestrae necis causa ego fui. concede veniam, patria, agnosco scelus. Iehochanan te liberavi caedibus. verum (heu mihi) deterior illo ecce Schimeon. speravimus mitem, ferum experti sumus. 6740 incendiis absumit hostis barbarus. tu peior hoste templum in ipsum coniicis faces scelestas. ille nobis detulit deditque pacem, sacra ut faciamus deo. populi dei tu miscuisti sanguinem 6745 medio in foro. ignibus sacris fumantia altariae (heu, loqui reformidat animus) cruore restinguis sacerdotum dei. o patria, quae servare te potest salus? agnosco seram mentis imprudentiam. 6750 has pendo debitas lubens poenas tibi, non sceleris at poenas, sed imprudentiae. ego civibus poenam, mihi tu gratiam debes. sibi petunt ob urbem proditam poenam incolae. tibi quando proditor fui? 6755 quod patriae quaero patronum, sum reus Solymae. heu tuum exitum duo paravimus, errore mentis ego, nefando ille scelere. hanc gratiam, Schimeon, nunc debeo quod patriae cineri superstes non ero. 6760 praeite filii, parate viam patri. praeire me tyrannus haud sinit. redit immanitas antiqua gentis Persicae. oculo improbus spectare perituros iubet natos suos matrem Antiochus. at nunc age, 6765 mox filios ante ora patris impera interfici. non poena mihi sed praemium erit. carnificis ictum pignorum amplexu hauriam. cadam super funera meorum, et filiis ero sepulchrum, corporis mei velut 6770 caespite tegam ne devorent illos ferae te saeviores. manibus sanctis patrum, nati, renuntiate, genti perfidae servire populum liberum. cui pervius fluctus fuit maris, polo cui sol stetit 6775 attonitus, hostes ut victor sterneret, nec servitutem habere securam licet. mori mihi multo satius est quam vivere post liberorum fata tam crudelia. o filii, quam gratum erit nobis mori 6780 servile ne sentire cogamus iugum! ferenda corporis magis sunt vulnera quam mentis. inspectare cladem civium quid vos iuvet vel triste funus patriae? tu, carnifex, propera. meorum sanguine 6785 manus tuas imbuas. Schimeon iubet. ferrum cruentum dum geris percute patrem. vulnus refrigescat parum, haec medicina erit sola mihi morituro. dolor sic vulneris solum vel ictus ensis officiet minus. 6790 exercitu inspectante Latio percute. Schimeon iubet. spectent scelus qui vindicent. hostes gemunt quamquam nihil socius gemit. causam Latini iudicent. namque Schimeon mactavit absque iudice. Italam fidem 6795 obtestor. haud me proditorem patriae hi Marte certantem vident proprio, non civitatis deserentem proelia. at sponte dignas scelere nunc poenas luo quia liberis hostem meis accerserem. 6800 Schim. demite securi Aristaei scribae caput. antistes et Cananehu mortem appetat. huiusque criminis rei hi quattour. Iehvda, Archelavs, Fronto, Sylla, Schimeon Ieh. cur indies tam gravia ferre adhuc lubet aut quae salutis spes relicta? quam diu 6805 ultro duci praestamus ingrato fidem? ossibus haeret fames, urbem hostis possidet. Schimeon datam ludit bene meritis fidem. apud ducem solum manet poenae metus. apud Latinos certa pacis dextera. 6810 nunc ergo quid moramur urbem prodere? servare nos sic atque patriam possumus. Schimeon nihil gravius patietur, si cito poenas luat, sperare qui nihil potest. Arch. o nate Iuda patre Iuda nobilis, 6815 quodvis subire periculum tecum iube. nostram fidem promitto securus tibi. Ieh. o nobiles Romae satellites, quibus tam clara virtus orbis imperium dedit, fregit animosque barbaros clementia. 6820 Solymis, precor, miseris opem ferte ultimam. nos obruunt saevis tyranni fluctibus, crudelitas miseros flagellat barbara. almae benigna pacis otia reddite, succurrere miseris, fidem vitae date. 6825 trademus urbis nuda vobis moenia nec turpe erit, fortuna quod miseros iubet. Front. urbis tam triste maeror animum vulnerat. quis esse tantis duris in malis potest? feramus horum rebus afflictis opem. 6830 avidus certat bellator armis vincere. ubi victor evasit, statim pacem colit. se posse victum perdere illi sufficit. Svl. mox urbe capta parcet afflictis Titus. virtute vincere Roma non dolis solet, 6835 nec proditorem illa patriae unquam recipiet, et iura belli non minus iuste gerit quam fortiter. captam fere urbem possidet bello Titus. quid sero victam traderent? Schim. sceleste Iuda proditor, siccine soles 6840 datam fidem praestare? Latium militem spectare passim in urbe volitantem potes, et civium post terga devinctas manus? duci scelesto caput abscinde sceleratum. et mille poena plecte conscios pari. 6845 Iosephvs, Ionathas, Sabinvs hoc turris est. hoc detinetur carcere peplectus annis Mathias Currus pater, si sospes est. nil maius in votis mihi. audebo proprius moenibus succedere cum patria si liberare patrem queam. 6850 Ion. Iosephus hoc accedit, hunc saxo petam. Iosephus occumbit. necatur perfuga. Iosephus effluvit animam. huc accurrite ut corpus auferamus Italis. nimis sero Latini corpus armati occupant. 6855 Let Sabinus lift up Joseph and chafe him till he recover life in him. Sab. cor desinit, succumbit animus. denuo mentem alleva, firma cadentem spiritum. assurge. spirat, an reviviscit? mori virtus statim tam magna non potest. quid mater huc furibunda Iosephi ruit? 6860 in vinculis duobus a custodibus domo diu detenta in aliena fuit. Let Josephs mother come to the top of the Walls and speak to the  Maied . mater Ioseph, Fronto, Ioseph, Ionathas faecunditatis hic honos est? matris huc tot mensium spectant dolores? tempora servata ad haec mater fui, ut nec filii 6865 viventis officia fruar, nec mortuo darem sepulchrum? mater optabam magis ut ipse matri iusta natus solveret defunctae, ut exhalarem in ulnis spiritum, ut matris artus rigidos ille foveat, 6870 et ultimos ut legeret ore spiritus. sed fata votum quia pium tristia negant utinam liceret corpus amplecti tuum miseranda mater, et mea claudam manu oculos. iuvat me funus amplecti tuum 6875 multo magis quem optaverim superstitem. liceat mihi de moenibus corpus tuum spectare, vel si tangere haud detur mihi utinam arceat nemo tamen. miseranda sors ferenda tamen. infausta sed nunc foemina 6880 quid pertimescam orbata tanto filio? quid fata trepidarem? beneficium est mori. in me sua omnes tela nunc contorqueant. in pectore ensem quisque nunc figat meo. quod viva nequeo, misera saltem mortua 6885 nati cadaver veste protegam mea. duplici sepulchro amictus unus sufficit. hoc mihi indulgebit hostis forsitan ut mater oculos veste filii tegat, ut ore uterque os iungat et manibus manus. 6890 Ion. si sit animus fatis viam lentis dare te moenibus cur non ab altis deiicis? Front. quam me sui nunc miseret! heu quem non movet tam maesta vox matris? sui insultant, fovent hostes. apud suos minae, crudelitas. 6895 apud Italos benignitas, miseratio. mat. si quae pietas est, ense corpus figite. ego mater illum ventre gestavi meo quem vos putatis vindicandum. ego ubera illi dedi infaelicia. ego mater meas 6900 illi mamillas praebui. me extinguite prius meum si filium perdere iuvet. Ios. quam dulce mihi fuisset ante patriam mortem oppetere. dum sana suaderem sibi, pro patria procumberem. heu quam sum miser! 6905 non de salute iam parentum filius laboro, qui cum aetate curventur gravi. vitae diem in carcere supremam si exigant ubi mortem obirent, liberantur. sed sacris pro altaribus forisque, pro templo dei, 6910 pro moenibus trepidare semirutis iuvat. ego pectus obtuli paratum vulneri ne cernerem lucere flammis patriam lateque fumantem igne caelitum domum. Mathias Cvrrvs being in Prison in one of the Towers of the Cittye Wall. quid carcerem infoelix gemo atque vincula 6915 charus mihi postquam revivit filius? certat repente cum dolore gaudium. o nate Ioseph, gnate vita charior, utinam tuo liceret amplexu frui, pauca tibi vel miscere verba filio. 6920 casum tuum lugere, gnate, quid iuvat? exul quod es? quot exules in patria? gaudent fovere hostes, amici perdere. perire si necesse, cum patria peris. Let him sing this looking out at a grate, and Recorders bill by his voyce. pater tenetur vinculis. 6925 vagatur exul filius. tumet furore civitas. dolor dolore vincitur. quid filium pater gemat? quid lugeat gnatus patrem? 6930 a perditis urbs perditur. dolor dolore vincitur. quando canit bubo gemit, cantus gemit, luctus canit. fletu dolor cantum rigat. 6935 dolor dolore vincitur. Arsimon escaping over the Walls. intus fugam Schimeon vetat, crudelitas deterret hostilis foras. malum fames utrunque vincit, cogit invitum ad fugam. Let diverse one after another escape over the Walls in diverse places. Titvs, Schimeon quae tanta mentis occupat vesania 6940 tremenda belli fata quos terrent nihil diraeque nimium Martis horrendi minae? cepit propinqua victor Italus loca, aspectat urbem Davidis ruinae proximam. vitalis unus solis elucens dies 6945 mortis perenni nocte quanto laetior! quis proprias servare fortunas potest, flammisque saevis eripere templum dei? si dura quo necessitas vos impulit victas manus victoribus submittite. 6950 excelsa iam nutant decora turrium, pars squalet urbis magna submersa cinere, tot principum gazis nitens fulgentibus. Let him shew foure with the right hand cut of. en amputatas perfidae gentis manus ne clanculum fugisse pellectos dolo 6955 ad castra nostra transfugas quis arguat quorum perempta maior ense pars iacet, nefariis ne civibus demus fidem, qui nec fidem nec foedus aut pacem colunt. Schim. quid, Tite, iugum minaris aut dirum necem 6960 Abrahae nepotibus? dei electum genus nunquam triumphi praeda subiectum dabit collum trophaeis, neque Titi currum sequi manibus datis post terga Iudaei queunt. funestior nobis tua est clementia 6965 quam cincta furiis tam potens crudelitas. vitam ista tollit, illa vitam liberam. suam tueri patriam fortes decet, cuius saluti animos diu vovimus. hac saepe apprendimus beatum caelitum 6970 statum futurum. ferre nos prompti sumus quodcunque spiras triste, crudele, asperum, dum nos sacris pro ritibus contendimus, pro altaribus forisque pro templo dei, quas ultimae gentes colebant tam pie 6975 quasque violatas nullus impune tulit. armis nihil, Tite, copiisque promoves. iaculetur ignes, miles horrendum intonet, cruore inundet urbs, nihil facis, Tite. praeclara sors, nostri deus patrimonii, 6980 dictabitis largo ruinas faenore. aeterna nos manent in aethere gaudia. iuvat alta scandere regna syderei patris. nobis pias inter animas locum patres nostri parant. suos nepotes indies 6985 comites beato in aethere exspectant sibi. nunquam videbit Roma Iudaeos iugum cervice vincta ferre, nunquam splendidum currum triumphi laureatis fascibus superbientem victimarum instar sequi. 6990 ab incunabulis servire maximo deo Hebraea semper consecrata gens fuit. Momaganim, Titvs, Schimeon haeres patentis orbis et mundi decus, muros cur urbis scandere Italus timet? stare Solymas cur pateris obsessas diu? 6995 haecine fuit Romana virtus? siccine olim Itali pugnare victores solent? Tit. clara soboles regum potens Momaganim, est hoc opus commune, communis labor. Solymas quid armis aggredi diu moror? 7000 Mom. qua parte facilem murus ascensum dabit quid regis Antiochi propago nobilis possit, scient et magni Alexandri nepos. Tit. affixa crucibus transfugarum corpora palam erigas spectanda civibus. metum 7005 tam maesta gignunt mentibus spectacula. me miseret horum miseriae. coegit huc contempta semper hostibus clementia. Let bodyes hanged on Crosses bee sett up against the Cittye. Schim. Romana nunc crudelitas vobis satis nota fuit? ecce transfugas quibus modis 7010 tractant. Hebraeos illico affigunt cruci quicunque vitam supplices orant suam. ad castra iam Romana rapiatas fugam. non crucibus hostes solus affiget Titus. suos Romanus spectet actos in crucem. 7015 Let the Jewes also set up bodyes crucified within the Citty. Antonivs, Titvs Ant. vastatur igne admota muris machina. Tit. custodia hoc ignava dedecus tulit? Ant. cum lumen anceps serus admittat dies haud otium dabant pericula civibus, extrema somni nec capit clementia 7020 aut fessa torpens membra laxabat sopor. dum rebus afflictis student succurrere deterret immitis aries vincitque spem testudo caeca quassa pulsans moenia. audente lignorum strue iniecta face 7025 Hebraea contendit iuventus vincere: Iorminus armis inclytus nec viribus huic impar Ismael lacertis Magarus validis laboris iunctus et Iiptach comes. accinctus ense quisque fido, parte qua 7030 vacabat hostis, pergit occulto gradu. obiecta rupes texit instar moenium. vocem tenebant et animam. tandem locum tetigere circuitu vago quo machina nexis stetit trabibus superba et vertice 7035 caelo minatur. dura porro robora penetrante scrutatur cerebro Magarus, foramen ad medium patebat stipitem. occultat ignes arte secretos pari aptasque flammis doctus horas terminat 7040 atque ne opus acceleret nimis vis ignea mixta ignem alebant torta pulvere linea percussa cuneis claudet et foramina. tunc voce pulsat aethera genibus minor duplices ferens ad astra palmas. Òcaelitum 7045 rector, globi qui solus imperium tenes, quem nos piis rite litamus victimis nec thura diis odora fumant ludicris quos follibus plenis camini fuderant et malleis massa e sequaci finxerat 7050 manus figura multiformi. aram tibi nos integram sacravimus, qua nil videt praestantius sol orbe dum spargat oriens radios eos undante nec mersus salo tergo relinquit. coepta foelix dirigas. 7055 non vana testatur fides iussas polo flammas Ochozie tribunos sacrilegos carpsisse, te mandante defenso Elia sceleris sui comitesque quinquies decem. ligno receptus ignis exsiliit novus 7060 quem valle sparserat crassus liquor cum Nehemias amissa restituit sacra et linqueret Babilonis invisos agros Abrahae nepos captivus, et ad patrias remearet oras liber. adde nostris ignibus 7065 ignes tuos, roburque flammis commoda.Ó vix tertiani conferat cursus sui Phoebi soror partem, dies nec rosea mundum recurrens luce adhuc retexerat, cum iam minax horreret ignis fomite 7070 absumpto. edax vagatur adiuta stipulis flamma, incensae crepitum trabes edunt, sono sternuntur horrendo ruentes machinae. stupefacta surgit illico nescia doli Romana turba. tela raptant territi 7075 properata, dum nituntur insanis simul obstare flammis. lambi ab igne trepidi vident tentoria. hic socium laborem deserunt. rebus mavult quisque propriis succurrere. signum canoro tibicen aere mox dedit. 7080 portis cohortes parte funduntur alia. clamore complent aera horrido. redit ad arma spreto miles igne Dardanus, nullaque sparsi lege manipuli ruunt. non sustinet virtus ferocem improvida 7085 hostem. Latinum robur inclinat statim. mors saeviit per mille formas prodiga. tremulos novatis urget hostes viribus. torquet sagittas ille, funda alter iacet stridente saxa, hi falcibus curvis cient. 7090 perferre tela non valent Latii diu. pulsi loco cessere. mortis horrida spectacula. ille vulnere velocis cadit teli, ille saevum excepit ensem faucibus. visceribus alter moritur elabientibus. 7095 pectus aliis traiecit altum lancea. his saxa caput emissa pondere conterunt. fusi per agros clade funduntur gravi. virtus magis lucere maximis solet in periculis. Tit. tristis cedit Momaganim. 7100 Momaganim, Titvs ter nobilis quaterque proles Caesaris, virtusne tua plus posset an prudentia nescio. fuisse cautionis nunc scio et non metus consilium ut aries cornibus pulsaret ante moenia, ut faciles daret 7105 hians in urbem murus accessus. nimis prudentiae noverca temeritas fuit. dum fortiter miscerem Hebraeis proelia et spreta virtus hostium animos addidit, et quaeque non dubito subire pericula, 7110 inter meorum mille strages militum relictus unus sum miser, vitam dare solum mihi pedum velocitas potest. Tit. prodest nihil Macedonum gloria. improvida virtus semper in bello nocet. 7115 nihil ducis sperare temeritas potest. belli gerendi tale consilium sequar: hucusque coepti solus author sum mihi. mox sepiendos esse muros undique densa cohorte militum expedit, ut suos 7120 posthac Hebraei continere moenibus conantur ut se mutuis confodiant vulneribus. haud morentur hostilem manum. porro vacuis inhaeret ossibus fames, magis magisque grassatur malum. 7125 avida videmus peste assaltatas domos et principum perire bis sex millia. - Actus Quartus - Manneh o numen in nostris malis lentum nimis, quousque selectum gravas poenis genus? quibus furor belli pepercit, hos fames 7130 premit nefanda. huc tanta spectant vulnera? haec spes laborum? poena longa si placet, mundi pater, satis peracta. oculi malis fletum negant. casus graves frustra pias lachriymas cogunt. levis dolor si flendus est, 7135 extrema nos premunt fortunae mala. intima fames vesana torret viscera, venas hiantes pulso adurit sanguine, humore nullo exangue corpus horruit. umbras putares, adeo nigrat his color. 7140 nullum scelus dirus timet ventris furor, asini caput minis viginti venditur. humeris adesis arma loris deferunt raptosque pedibus calceos dente lacerant, eque corio quodcunque finxit artifex. 7145 fragmenta faeni sordidi avide devorant et pondus exiguum Atticis quattuor emunt. editus boum stercusque deliciae his erant. vomitum suorum more lambebant canum inanis et venter nihil foedam putat. 7150 quicquid ciborum forsan arripiunt domi ingurgitant clam. nulla mensa, nulla lux, sedile nullum, ne quis interim irruens semesa presso frustra gutture extrahat. in omne plebs ieiuna perrumpit nefas 7155 pietate neglecta. domos per singulos saepe repetita pugna initur indies, ubi forte quid oleret sibi vestigium. nec mortuis habetur inopiae fides. quos ultimum exhalare spiritum vident 7160 horum sinu cibum ore scrutantur avido. ad ostia impinguntur ebrii velut. domos easdem uno fatigant tempore. his tenue spe decepti inani alimoniae, si quae observata sit domus, suspecta fraus 7165 absconditi cibi. statim effringunt fores. armis domum expugnant, cibum rapiunt, necant dominum aedium. si nihil in illa reperiunt at graviter affligunt tamen cibi quasi quid abdidisset clanculum. mortem negant 7170 hominum vel ipsis in pudendis exigunt poenam nefandam. acutus hic sensus magis insidet. at heu dum mater haerentem sinu natum nutriret mammillae quid ingerens cum matre pariter parvulum transfodiunt 7175 operisque poenas tam pii mater dedit. quid ense iungis quos amor iunxit satis, scelerate raptor? tu cruorem misceas, animi prius miscentur. at portae patent. ferro viam sibi pandunt tres principes, 7180 uxor ruit cum liberis, fugae comes. The gates being broken open let the Princes with bloody swords in their hands break out, their wives and children following them. Manasche, Schimeon bar Anani, Samai densos per hostes ensis aperuit viam et factiosus urbis excubitor iacet. quisquis resistit mortis additur comes dum coniuges servemus ereptas fuga 7185 dulcesque natos impiis e faucibus furtum. scelestus ventris instigat furor. audere cogunt vastitas, incendium, ruina. quo non impulit necessitas? Shim. o certa rebus semper asperis salus, 7190 aulae potens caelestis arbiter, tuos clemens tuis tutos sub alis protege. Sam. quin rumpimus fugae moras? tergo imminet iratus hostis. aspicere ferro iuvat charas necari coniuges dulcemque spem, 7195 patris sui charam indolem? in fuga salus. Alkim an ulla spes vitae manet misero mihi? severa fata quid moror diu? licet servire Caesari. necem sin horridus minetur, at mortem dabit. servum genus 7200 procul times miseranda praeda, vel ratis captivum onus tremiscis? poenam habes. procul a patria praestat servire. Solymas dedisce. quod si fata formidas tua mortemque metuis, poena maior est mori non posse, poenae finis ipsa mors erit. 7205 Zaccar heu rapio praecipitem miser tectis pedem ne filium miserandus aspiciam pater dum spiritum famelicus exhalat puer leves in auras dum cibos spe somniat semivivus, ora vana deceptus movet. 7210 in dente dentem avidus fatigat. lubricas pro dapibus auras frustra deglutit. cibo illusum inani guttur exercet. ter is foelix fuit quaterque cuius sanguine defensa sudant moenia prius. iam vale 7215 fili, vale patris tui solatium. ego te mea occidi manu, qui dentibus fixum tuis fimum bovis miser eximo. si sceleris oras vindicem, patrem satis fames, rapina, atque cruciatus vindicat. 7220 Filiolvs, Channa mater quid, mater, haustum faucibus bolum eripis nato tuo? Chan. matrem quid incusas? fames intima pererrat ossa nec quiescere malum sinit. quo non rapit ventris furor? venas per omnes dira grassatur lues. 7225 fil. miserere mater. Chan. colla matris implicas teneris lacertis, et meos frustra ruis demens in amplexus. quid, ah, matrem vocas miserande fili? matris heu nomen perit. natura dum pectus regit, mater fui. 7230 perturbat audax iura naturae fames, iubet silere iura, miscet omnia, nescit suae furibundum nequitiae modum. at pectora haec materna? vae mihi. tam pia ubi sunt parentum vota? vel quos mensium 7235 bis quinque sustinui labores? an fame perire natum mater infoelix sines? mortis utinam fuisset, ortus qui dies fuit. fames pietasque pugnant. natus hic urget, fames premit magis. vincit male 7240 sed vincit. impia mater an videar? tua pietate maternum scelus vincas, puer. iam pone vitam, mater, ut vivat tuus. vitam dedi prius. voluptas haec levis erit, prius si mater animum perderet. 7245 vivere hominis fuit calamitas, non mori. fil. pereo fame. Chan. at pereas cito. quorsum diu mori iuvat? parata mors est. si nequit belli furor mactare, consumet fames. finis malorum erit. 7250 ancilla Miriam, Channa quae me per auras dira tempestas rapit? mox horridis involve caelum nubibus, caeli arbiter. sol conscium sceleris diem abrumpat, mergat salo nitidum caput. Chan. effare quodnam nuncias tantum scelus. 7255 anc. an sancta progenies patrum Solymam incolit? an caede nobilis Busyris? vel mare quae Caspium scelesta gens tangit feris vel Isther Alanis fugam praebens? ferox monstrum Procustes quale nunquam cogitat. 7260 o dira fames aut qui famem vincit furor qualemque fama nunquam credet posthuma! o triste facinus foeminae, horrendum, taetrum! o matris impia caedes, atque filii! o funus incestum! errant ante oculos mihi 7265 imago tristis. nunquam mentem desinet pulsare. Chan. an ulla me fuit mater magis scelesta? quid mentem diu incertam tenes? expande crimen hoc nefandum foeminae. anc. de plebe dives vidua Miriam, nobili 7270 de stirpe deducens genus, cum patrios fugiret lares et  vatebrosam  linqueret villam Peraeae dum minas belli timet, in urbe totam collocat vitae fidem. huc cuncta sortis dona raptim transtulit, 7275 longas avorum opes, rubroque murice vestam superbam, vasa caelata affabre. ubi dira torqueret fames praecordia inanis et foedum nihil venter sibi putaret, immundos canes avide vocans 7280 muresque caecos atque triste pabulum, heu forte vagit in cunis puer qui sicca matris frustra suxit ubera. solamen unum matris afflictae fuit. tunc illa maesto affatur ore filium 7285 ab intimo pectore trahens suspiria. Òo parve fili, parve quid faciam puer? bellum premit, fames, rapina. te malo servabo. quod si filum adhuc vitae trahat triplex soror, servile cervice iugum 7290 Latii minantur, terga curvabit labor herilis. absumet iugo peior fames et raptor haec vincet. procul saevitia in matris alvum, nate, fugias. notus hic locus prius tibi, parum ventrem time, 7295 fovebat olim parvulum. hic tutus satis latebis. artus redde mihi quos tibi dedi. iam tu cibus matri, furia raptoribus et posteris sis longa vitae fabula quae nunc Hebraeis sola miseriis deest.Ó 7300 fletu rigat vultum. gemit, mox aestuat animus furore concitus, subito stupet. dirus trementes occupat pudor genas. gerit impetus animo feroces turgido. mirabar ubi suas dolor ponat minas. 7305 mox turbido intuetur oculo parvulum, raptimque violenta manu trahens abit. cor palpitat tremulum, visum est nefas instare taetrum matris. heu redit statim secumque triste funus affert filii. 7310 stetit ensis infando receptus vulnere. fluit cruore saeva puerili manus. mox, o scelus nefandum et horrendum nimis, in parva natum frustra mater dissecat. caput seorsum ponit, et fidei datas 7315 manus, pedumque cruribus vestigia ruptis. tremula adhuc membra transfixit veru intrepida. torret igne fervido. venae strident adustae nec moras patitur furor. stupet ignis et quaerit fugam. mox impetu 7320 maiore velut iratus ardet. murmure testatur horrisono scelus. Chan. sed, heu mihi, an maius esse nefas potest? anc. postquam cibos invita flamma tam nefarios torruit epulatur ore mater incesto. suos 7325 compescit artus famem ubi funestae dapes reliquos cibos in posterum differt diem. loco nefandas condit occulto dapes si militum fallere queat rapidam famem. nihil agis. una absuma mensa perditos 7330 cibos, misera, nec parte servata famem nunc esse securam puta. crimina tua et frustra celas. furta raptor sentiet nares secutus, sola nec nati tui eris sepulchrum. haud furibus partem nega. 7335 sed quid moror scelestam mensam tollere? Chan. o facinus horrendum, nimis taetrum, ferox! o urbs Davidis, sustines tantum nefas? iaculare toto vindices caelo faces. rubente dextra ulciscere ingratum scelus, 7340 irate pater. huc milites pandunt viam, quorum furore sancta iactatur Sion. odore tristis sentiunt matris dapes. Alanvs, Ionathas, Miriam, Channa Let them fight togeather a litle for the meat. tibi, Ionathas, impero cibum ne tangeres. Ion. ferrum sit arbiter. nihil minas moror. 7345 intra irruamus ne cibum interim hauriant. Chan. pandunt revulsis ostium repagulis. Mir. tremulos per artus terror excurrit vagus. quemnam sibi rapina cognoscit modum? nullus manebit tutus a vobis cibus? 7350 Ion. pessima, quid usque ludis ora militum? si non ministras ultro furtivos cibos dirus inimicum solvet ensis spiritum. Mir. vobis dapum partem reservavi bonam. nil cor tumultuetur. hic vobis erit 7355 quod edatis. haud vobis favet mulier magis. edenda vobis mea paravi viscera. non proprio mater peperci filio. Then let her shew the head, an arme, one legg, and some part else roasted. hoc prandium meum, ista vestra portio. curate ne quid forte subduxi dolo. 7360 haec quae fidem dedisset altera est manus. hic est revulsum cruribus vestigium unum, atque reliqui pars dimidia corporis. porro caput vobis seorsum condidi. hic filius erat matris, hoc facinus fuit. 7365 o chare fili dulcis in vita mihi, in morte dulcior, cibus matri tuae qui factus es, et ex hoste amicum mihi dabis. intrat ferox homicida, mitis factus est conviva. habebit ille quod debet mihi, 7370 postquam tuos epuletur artus famelicus. huc impulit matrem famis necessitas. matri scelestae auferte partem criminis. quid vos pedem retro refertis? quid animus horrescit? istas mater instruxi dapes. 7375 gustate quam sit dulcis esca filii. noniam esurio, satiata sum, nescio famem. me filius matrem meus pavit satis. videte quam sit turpe vobis, foemina si fortior epulas virorum devoret. 7380 vos esse nolo molliores foemina pietate nec superare matrem. sin magis iuvat esse vos virtutis huius aemulos aut in meo esse misericordes vulnere non vultis, atque respuatis hostiam, 7385 meum ipsa perficiam sacrificium, mihi atque reliquum tosti manet filii. Let her draw the Curtaine. Alan. o matris horrendum scelus, quod postea miretur aetas, nec tamen credet licet quis carne vesci forsan humana potest. 7390 tales sibi nunquam ministrabit dapes, aut si ministrat, parcet infausto parens nato suo. tu mater ore filium vesana funero vorare non times. te matris haud vocabo nomine amplius. 7395 vincis Hircanas furore tygrides. prandere filium tyranno foemina Thracio dedit, non ipsa cocto vescitur nato suo. invidiam scelesti criminis nunquam timebis. filium mater ferox 7400 dente lacera, nolente torreas rogo. en natum habes quem perdidisti. ne time. Ion. quid lachrymas parvos in artus filii effundis, aut sortem accusas tuam, scelerate mater? labra labris filii 7405 tui imprimis membrisque figis oscula quae dente mox laniare atroci cogitas. quis hoc legens non ore contracto stupet? Manneh ignave, quid cessas tibi mortis viam reperire? nihil infame formidas iugum? 7410 vitam iuvat Romae pudendam ducere? ensis potest lento vitam fato dare. gratum sub imo conde ferrum pectore. Saboch a cup in his hand. sedare qui nequeo diram cibo famem rabido cicutas ore maestas haurio. 7415 cicuto ventre famesque dimicant. artus per omnes frigidus sudor meat. vicit venenum. languidum corpus tremit. in deliquium animus cadit. morior. Alkim pulmo trahit lassos anhelans spiritus. 7420 quorsum sines tumulum deesse patrium? non vita nunc quam ducimus sed mors erat. ultro sepulchrum vivus ad maestum fuge. perire tuto sufficit tibi. urbs, vale. cvstos templi quousque in urbem pertinax saevit malum 7425 rabidaque vexat clade solatas domus? vincit sepulchrum magna lethi copia et propria fossa corpus alienum tegit. natis patres miscet, maritis coniuges funesta pestis atque matres filiis, 7430 aetas nec ulla aut sexus exitio vacat. centena millia funerum plus septies elata portis urbis in terris iacent. non recipiunt congesta fossae funera. Schior exsangue corpus patris effero filius. 7435 parva lachrymarum furta sume filii. tuum deflere funus non sinit metus palam sed ipse funeris tui comes nunc ero, patrisque fata filius sequar. Let corses be brought out of the Citty, but not in sheets such as have killed themselves, some halters about their necks, some a dagger sticking in them etc. Let them continue in burying, and let some fall downe dead that bring Corses. cvst. aperuit ense latro filii latus. 7440 exsangue cur miles cadaver vulnerat? per viscera errat aperta crudelis manus si vivus aurum ore hauserit avaro prius dum ventre tuto aurum sepultum cogitat. en dente calceos feroci devorant. 7445 Let the seditious kill them that bury others and after open them. Titvs haud cum viris bellum, Quirites, gessimus sed cum feris aut saevitia quibus feras vincunt. licet minores belluae poscunt feras, a caede cognata abstinent. immanitatem hoc vincite omnem rupium. 7450 in membra mater ut secaret filium lentisque torrendum carinis adderet, funesto ut artus mandat ore proprios! illos ferunt traxisse de caelo genus, fugisse trepidantes aquas, sicco pede 7455 fluctus maris calcasse. stupefactum polo haesisse solem donec armati in fugam vertuntur hostes. caelitus per angelos pugnasse, tum sumpsisse de caelo cibos. egisse refugas in caput Iordanem aquas. 7460 in igne is raptari in aethera curribus mirando iactitasse credebam magis non ut superbos adeo spiritus gerant ut ab Italis non posse vinci se putent. agnosco nos adversus illos proelio 7465 certare, qui virtute se nulla hostium unquam domari posse credunt, dum putant se fluminum haeredes, viatores maris, terrae hospites, caelum terunt vestigiis. timent nocere flammae. aquarum rivuli 7470 rupis siti squalentis e vulnere fluunt. panes pluit caelestis instar grandinis. abscondit arva densus imber alitum. tumulis revivescunt relictis mortui. quid amplius sperare gens foelix potest? 7475 cum diis pugnasse more gigantum ferunt huiusque rei poena indicio fuit. arsisse Iudaei feruntur caelitus, vivos hiante multos obrui solo. cur in his locis moremur? hic nam mortuum 7480 esse asserent, ut umbras inanes fluctuum. flores foras, intus favilla. Tartarum hos incolere credo, et Ditis inferni lares ubi nulla pietas est. parentes nesciunt suos amare, mater affectus pios 7485 non sentit, et natura commovet parum. nova at refero. generis sui principes ferunt ortus dedisse parricidium. Abraham patrem vocant suisque cultus principem. in hoc fidem huius praedicandam iactitant 7490 quod filio non esse parcendum suo pater putabat, sed sacram velut hostiam admovit altari. parum damno fidem, quaero pietatem. se daturam victimam promisit aris alter, obviam sibi 7495 quodcunque se primum revertenti offerat, postquam sibi foelix in hostes exitus belli daretur, atque crudeles manus natae suae pater intulisse dicitur quod illa tum forte misera occurrit patri. 7500 gens ista qualis, quae religioni necem attribuit, atque parricidium vocat sacrificium? quis istud exigat deus? qualis sacerdos immolabit? civitas o quam nefanda, tale quae mysterium 7505 colat! scelesta urbs, solis aspectum fuge sordes tuas ne conscius prodat dies. qui timidus aurum ventre profugo condidit Romana forte castra sperans fallere, purgare clam dum solus alvum quaereret 7510 mox proditur. complevit aures militum vox aucta. cunctas obsident viri vias statim, levesque Arabes odorum divites saevo tremula scrutantur ense viscera (horreo scelus narrare gentis efferae) 7515 nec adhuc humum pulsare corpus desinet tremulum abditas dum cruda quaerit dextera haerens opes, latebrasque ventris intimas percurrit omnes. at deos testes voco non hoc scelus Romanum. ab isto me tibi 7520 absolvo scelere quisquis in caelo regis. hoc dux meis nunc impero, ne quis manus afferre crudeles Hebraeis audeat. at iusta tu sortire iudicia reis. cuius manus in extis adhuc trementibus 7525 audebat aurum avara scrutari abditum, huius securi deme sceleratum caput, nec signa Arabs nostra ullus audeat sequi. sceleris rei bis mille tam funesti erant quascunque possident opes sicarii. 7530 has dividas prudens Hebraeis arbiter. hic caeteris solamen iniustae necis. Arabum reliqua mulctetur exilio cohors. Ioseph, Titvs, Manasche, Ebvtivs excelse princeps, orbis eximium decus, en genua strati dextra adorant supplici 7535 in urbe summo quondam honore principes dum se tibi suasque coniuges vovent dulcisque liberos. opem miseris feras. Tit. nil frigidus cor pulset attonitum pavor. vestras dolore miserias didici prius. 7540 at quo in loco res sunt sitae Ierusalem? Man. belli furor quibus pepercit, vastitas, rapina, in hos funesta grassatur fames. foedum nec horret pabulum ventris furor, cogit silere iussa naturae. patrem 7545 securus erepto videt natus cibo mori. pater natum famelicus decipit, extorquit incertum cibum. haec at parva sunt. in membra natum saeva mater dividit, torret carinis ista fixa verubus, 7550 aheno iactat ille flammatus, suos epulatur artus ore mater impio. duplex scelus scelere atque in uno concipit, suum dedit corpus sepulchrum liberis. Tit. o triste facinus matris et dirum nefas! 7555 vos ego piorum praesides testor deos quod sceleris huius particeps nunquam fui. pacem negant aequis ferire legibus nec mulcet animos blandus infestos favor. quoties sibi polliceor ultro parcere 7560 et subditos nostra tueri dextera. in urbe quanta caedes civium fuit? Man. centena septies virorum millia tumulis iacent sepulta non porro loco in urbe cives. adde centum quinquies 7565 quin urbis e porta minore Menache cadaverum numerata millia quindecim conspexit et centum vehi bis quattuor haud infimorum civium. nihil moror passim per urbem peste sparsos lurida 7570 cives potentes triste canibus pabulum. domus sepulchrum quaelibet cadaverum. Tit. o factiosi pertinax mentis furor! visceribus aurum ab intimis quisquis rapit ferro graves ultrice poenas auferat. 7575 Eb. quid facio? si tacito sinu noxam tegam Titus sagaci evincet ingenio dolum licet abditum caeco recessu pectoris. magnanime princeps, ad tuos supplex pedes convolvor et clementiam appello tuam. 7580 ignosce misero. quando patravi malum. in iliis scrutabar aurum civium exenterato ventre. crimen haud nego. Tit. sceleste, siccine tibi mens aurum sitit insana, adhuc tremula ut virorum viscera 7585 manu pererres impia? mox aestuaris. fornace raptum flamma clauso torreat. his tu cibos minister appone, ut arido raptent cibos ore furibundi. at hoc quid est? pro gaudio moriuntur inspecto cibo. 7590 carnes adhuc plenis vorantes faucibus ductu hi ciborum suffocantur obruto. vis imbecillis dentium rodit nihil. inhaeret imo gutture ingestus cibus viam nec invenit. dedisse escam nocet. 7595 Ios. decebat infantes velut molli cibo nutrire primum. infirma mulcet viscera hac melle permixtum. asperos ieiuniis succo lenire corporum ars docuit prius. Titvs, Zacharias bar Amphical Zach. magnanime ductor, digna proles Caesare, 7600 ex urbe nos vi cogit erumpere pudor pedes tuos ut osculemus supplices. verum fatemur ultro. Zelotae sumus. heu pudet in urbe tam scelesta vivere. nunc impie ad praedam rapere Solymas, parum est 7605 furtum, rapina, vastitas, incendium. vetus hoc malum. en ius fasque ruptum, nec stetit adhuc nefas. in frustra mater filium dissecuit, ore epulatur impio suos artus. stupet Zelotes ipse. non tulit 7610 immane factum, triste demittit caput matri precatus dira. fortunae simul optat sibi mortem dari ferox cohors. miseranda facies quae sit, quid loquar? lectis mulieres mortuae iacent. senes 7615 replent viarum angustias, umbrae velut semimortui incedunt viri aetate integri. hominis manet figura sola, usus perit. simulacra cernas, officia desideres. sed heu velamen omne detrahentes mortuis 7620 pudenda rident nuda, in his enses probant an sint acuti. heu mihi pudet loqui, pudet. nec ullus est naturae honos, ullus pudor. mortem tamen miseris negant rogantibus tormenta ut ad maiora poscatur fames 7625 neque morituris ultio deest tamen. vivum nequibat corpus ulcisci, inanime potest. nares foetoridum funera replent tot insepulta civium tam putrida dum cogitamus vindicem sceleris deum. 7630 mente tremebundi amplius in urbe vivere tam perdita mens horruit. solum tua manet refugium perditis clementia. at vos parum timete, Zelotae licet. nullus meorum damna vobis afferet. 7635 vos signa posthac mea volo in bello sequi. immitis aries mox in urbem cornua immitat alter. funditus Solymae ruant. - Actus Quintus - Alexander ut exstruantur ante muros aggeres sylvis retonsis bis duo, magno effice 7640 labore, Sylla. vulnere inflicto gemat redacta caelo cedrus, horrentem manum ferro minax astris cupressus sentiat. amittat umbras quercus ictibus cadens iteratis, multum vulnus impune haud ferens 7645 ferro percusso. admittat exclusos diu subiecta radios terra. surgant aggeres crescente ligno, excelsa vincant moenia. Iehoshve rvsticvs, Alexander vae vae tibi, Ierusalem, vae vae tibi Ierusalem, templum tibi vae vae, omnibus 7650 vae vae nepotibus Abrahae, vae vae mihi! adversa percussit sagitta, qua manu ignotum. in ora pronus effuso cadit cruore, terram fronte moribundus ferit. cladem futuram nunciat vox rustici 7655 terrore non dubio. quis abstulit viam ex urbe? transitu cur in medio stetit tremebundus? aspectu intuetur turbido. Zaccar, Alexander quo me fuga eripiam locus cui nullus est in civitate relictus? ad poenas foras 7660 iratus hostis poscit. Alex. unde sis refer, quid adferas, nec palpitet tremulum metu cor frigido. tutum hic tibi locum puta. Zac. Solymaeus ego sum, fateor. at si nunc miser mihi mali inveniam exitum foelix ero. 7665 Alex. nihil time. quo sint statu Solymae refer. an languidos cives adhuc artus trahunt, aptare ferro dextram an vires sinunt? Zac. compago nexus laxat artuum fame, membra exarescunt, testae et instar fictilis. 7670 diu medullas hausit infixum malum. in ore pallor faucibus siccis hiant, ossa eminent per corporis torsi cutem et viribus deflecta membra vix trahunt, nec fracta cedit tot miseriis mens ferox. 7675 ira tumet superbus. ignorat lubens tam debiles vires, nec excursus suos (horrenda visu) multitudo cadaverum moratur aggestorum. in urbe mortuos calcare coguntur vomentes luridam 7680 tabem atque foetore horridos. sese quasi bello ruentes dum fatigant caedibus funere viae cumulantur et populi strue, visum nec horrent triste dum calcant pede tot funera. domi caede polluti satis 7685 forinseca rapiuntur ad bella acrius et quasi deo exprobare poenarum moram videntur ad pugnam. quod si fiducia victoriae nulla ferebantur, solum deserta spe salutis hoc tantum manet. 7690 trepidos per artus nullus excurrat pavor. posthac meis securus in castris eris. Syl. caelo minari ubi aggeres hostes vident omnes per artus gelidus errabat metus. hac mole lignorum urbis exitium timent, 7695 si non solo sternantur accensae strabes. porta data exeunt, ruunt promiscue, non qualis antea Hebraea pugnabat cohors. certant per intervalla nec metu vacant. nectant moras, gaudent parum procursibus. 7700 audacia his defecit et cursus velox nec iam simul faciunt in hostes impetum. in ligna iaculari faces rapida manu tentant. metu spes languet, et iam non licet vires adhuc celare consumptas fame. 7705 mox sese in urbem recipiunt. hic invicem sese arguunt ignaviae. altos fortiter nostri tuentur aggeres, quos antea longo labore milites erexerunt. si vincerent longa fame enecti, pudet 7710 tonsumque radios omne permittet nemus nec aggeres sperare iam novos licet. at Italos torquebat anxios male quod tanta virtutem hostium mala nutriunt, ruina, seditio, fames. pulsat aries 7715 cornu  alteramum  arcis Antoniae latus, quod hoc minus potest resistere machinae. cratem retundunt missa saxa desuper atque vitiatae sulphure ardebant faces, et moles irrita sentit ingens brachia. 7720 labore saxa pertinaci quattuor tantum eximunt. hic postquam in undas sol caput immersit occidens et intempesta nox horreret amisso die, vasto gemit crepitu ultro murus arcis Antoniae, prius 7725 quem ferreis laxabat aries cornibus, iamque subito collapsus aequabat solo. anguntur Hebraei suamque improvidi damnant inertiam. salit cor gaudio primum Italis. ubi murus obiicitur novus 7730 illos repente tristis invasit dolor. sit muri adhuc nexus recentis crudior ascensus atque per ruinas promptior, illum tamen non audet ullus scandere. oratio Titi ad dvces, Sabinvs exercitus nostri ducis fortissimi, 7735 animis opus nobis erit maioribus. vires novas afferte. finem respicit optata palma. cuncta foelix exitus probat. meatus semper at diros habent extrema, nec miseris quid est violentius. 7740 fas hic mihi spectare Romanos duces. hunc ego fatebor nunc meum primo mihi quisquis sequenti signa adhaeret et comes casus in omnes periclitatur. haec dies est illa fusi sanguinis quae precium 7745 persolvet, et pendet Hebraeas vobis opes cuiusque spe statis et in armis. ultima vos de tribus prosternite illico moenia. donate patriae triumphum. armis brevis est additus vestris labor. Solymarum opes 7750 tam divites parte ceciderunt maxima. urbs robore velut arbor informi stetit. ramis velut truncus revulsis horruit. audere tantum decet. en hostem nunc habes aegre trahentem membra, anhela quos fames 7755 peperit, illos civilis extinxit furor. tantum morantur vestra pauci vulnera. sit ille frigidus atque discedat acie. pugnare quisquis aspiciet ducem. nil posco honores ex opibus mihi. 7760 mercis satis erit magni belli gloria honorque opimae caedis. in vestros modo deveniet enses, dextera quicquid auferet armata, vel opulenta quicquid urbs dabit. magnis comes tantum periculis dux ero. 7765 calcate nunc primas ruinas urbis. en ruitura sonitum iam dederunt moenia. quicunque primus figet hostili solo vestigium, magnum ille praemium auferet. quid hoc? duces torpent silentio. stupent. 7770 Sab. animo tibi, Caesar, alacri me dedo nunc totum, hostium prensabo primus moenia. opto comes fortuna sit coeptis tua sin me velint mea fata morti reddere. ~nunc scio~ non spe lapsus occurram neci. 7775 pro te mori in votis fuit. quid pluribus? placuisse tantum sola merces erit mihi. Tit. artus tuos, Sabine, maior spiritus parvos licet replebit, et sanguis magis gracile incalescit corpore. aetas gloriam 7780 seris tuam nepotibus posthuma feret. Cerealis, Titvs postquam solo demergit hesperio caput titan, viri fortes coibant bis decem quibus aggerum custodia fuit. his duo iunguntur hastati. comes sui ordinis 7785 signifer et ibat una, raucusque tibicen. [dolo latenti turba multorum nocet] hi per ruinas arcem ad Antoniam parant viam. otiose frustra tentant proelia vigiles stupentes, vita nec precibus data. 7790 clangente tibicen aere complet aethera, clamore Hebraeus excitatur. omnia subito timebat. rapitur ad templum fuga vires nec audet hostium cognoscere, fingitque maiorem esse formido numerum. 7795 densas cohortes arguit clamor tubae. sanctum illico occupare contendunt locum, hunc urbe sperant diruta defendere. ingens ruente pressa numero pars perit. finire captum longa templum proelia 7800 nostri putabant. Tit. arma miles induat. tollantur alte signa. bella me vocant. Lvcivs, Cerealis o nobilis Sabine, cur tuae invidet fortuna virtuti nimis procax dea? Cer. quid de Sabino tristis adfers nuncius? 7805 Lvc. scuti sub umbra minax et ferro minax Sabinus ascensu veloci moenium fastigium prensare dextra nititur. virtutis aemuli sequuntur undecim. Zelotes occurrit, resistit fortiter. 7810 hic saxa iactantur, trabesque, spicula passim volant, nec vulnus amittunt suum. imber nihil telorum atrox terret animum ducis. ardua semper moenium fertur. statim locos Hebraei deserunt, pares timent 7815 socios, pudenda terga vertunt hostibus. verbis Sabinus et manu ferocior maiore ferebatur animi fiducia. postquam vidit sibi neminem succurrere Iudaeus, et tenere regna moenium 7820 solum, novatis denuo instat viribus. virtute pro se nititur quisquis. quid heu fortuna magnis invides? Sabinus en saxo repente pronus offenso pede decumbit. hunc telis iacentem hostes petunt, 7825 hic inde vertentem fatigant. is genu nixus agili tuetur ense, atque clypeo tectus, crebrosque patitur ictus et facit. tandem fatigatus remisit dexteram et obrutus saxorum acervo spiritum 7830 fatis diu luctantem anhelans reddidit. moenia tenentes summa tres socii simul moriuntur attriti lapidibus. Longinvs, Lvcivs in templum Hebraei interius accepta fuga per cuniculum irruunt in hostes. aperuit 7835 adversus aggeres prius Iehochanan. Iudaeus armis arcet a templo Italos. mucrone mucro comminus retunditur, utrinque mors metus tenet dubia manu. aequam bilancem expandit invida sors diu. 7840 haec terra nunc patet, vicissim illa. undique mixtus coivit sanguis. excessit modum mors dura. miscet extremum ordine Bellona nullo proelium. minae sonant atque fremitus, gemitus simul cadentium. 7845 aegre ferunt sanctum occupare locum Italos. acerrime pugnatur horis plus decem. Iudaea virtus vincit artes hostium. cedebat acta retro tandem Itala cohors. victrix prius terga trepidans hosti dedit. 7850 templo potitur victor amisso statim Iudaeus. haud Iulianus hanc labem tulit qui forte in arce tum Tito astabat comes. tentare quid non ausus est? rapitur velox. hostem repellit insequentem unus, retro 7855 cogebat. in templi angulum (mirabile dictu) movebat solus aspectus viri. resistere audebant parum. tantam viri audaciam mirantur et feram putant. morti dedit numerosa victor corpora. 7860 crustis solo dum strato saxis incidit fixos habens clavis acutis calceos. dux heu pede offenso labitur armis gravis. undante cingitur tumultu. ictus crebros vultu minaci humi iacens scuto excipit. 7865 erigere se conatur, iterum volvitur numero premente. necique plurimos dedit nec audet aliquis interim succurrere. vires remittunt membra tandem languida. fatis diu luctatus aegre Caesare 7870 spectante cessit. morte in ipsa adhuc ferox vivebat ira. exangue corpus possident hostes, fuga cogunt in Antoniam Italos. Lvc. o varia bellorum et quasi incerta alea, iactu velut quodam viros eventibus 7875 ludit inopinatis, novos casus ferens. Long. mox intra templum sese Hebraei recipiunt. virtute tantum claruisse his sufficit, arcem quod Antoniam occupant, nostris satis. custodia servare templi limina 7880 Titus iubet. clausos vetat discedere. Titvs fundamina arcis prorsus Antoniae erue ut laxior pateret ad templum via. Ioseph, ferunt litante nullo deseri festum solenne consuetum incolis 7885 patribus quod entelechismus olim dicitur, hic maximo cives dolore confici. Iehochanan haec denuo narra palam (notae movebit vocis hortatus magis): si saevus armorum rapiat adhuc furor 7890 aequo cohortes Marte litem dirimant. utrinque numerum assignet ipse militum. sanctum locum violare tandem desinat, nec urbs simul templum tam foede diruat. quis turpiter tam triste committat nefas? 7895 consueta Hebraei sacra persolvant deo. huic ille lectos cultui eligat viros. Ioseph, Iehochanan te per deum immensum oro principium qui erat idemque finis, per recessus abditos templi sacri, per coniugum castam fidem, 7900 per filios tam chara amorum pignora, Iehochanan, succurre nutanti diu patriae, faces averte templo proximas. sancte deo consueta vota reddite, honore nec spoliatur aeterno deus. 7905 certos sacris signes viros. hostis nihil impediet, et laudat laborem tam pium. Ieh. tene patriis procul sepulchris degener tumulande sanguis? tene turpis perfuga infame qui iugum orbe nunc alio feres 7910 urbem hostibus sacram decebat prodere? pontificis hic hortatus Hebraei fuit? quid liberis obtrudis ignavus iugum? captivus heri iussa perquiras domi. an dominus hoc nunc otium serit tibi 7915 templum dei ut perfuga Latinis proderes, urbemque prostituas profanis hostibus? quid falso nobis urbis exitium obiicis? haec civitas dei, eius haec haereditas. urbem deus pansis sub alis proteget 7920 puram sibi quid victimam rite litat, nec thura gens tam grata dedit altera foris. Ios. urbem dei quidni reservas integram? civibus et inviolata manserunt sacra nec hunc lacessis insolens opprobriis 7925 in rebus arctis cuius expectis opem. si quis vetat victu famem compescere hunc impium putabis hostem. tu deum quem ritibus privare non dubitas sacris, belli procellis credis auxilium fore? 7930 noxae reos facis Quirites, tramitem qui lege iussum nunc tuentur, et dei delecta cogunt sancta reddere, ipse quae violare certabas. in hoc tam perdito urbis statu quis siccus esse miser potest? 7935 hostes pedem maesti labentem corrigunt dum legis antiquam relinquis orbitam. tu iura qui legalia puer imbibis haec abrogas Iudae propago saevior. semper malis speratur extremis salus, 7940 haec turpe sors quodcumque tum tristis iubet. ab urbe rex discessit ultro Iechonias dum sternere admotis parabat machinis Babilonius, ne sancta prodat hostibus, patriamque dirutis iacentem moenibus 7945 squalente spectaret favilla, et hostibus mavult manus post terga captivas dare. hunc fama stellis tollet et caelo parem ullos nec admittit novata limites. est utile hoc exemplar, o Iehochanan. 7950 instaret exitium licet, veniam tibi ab Italis promitto. tecum cogita. gentilis hortor, Hebraeus Hebraeum. memor esto, quis author, unde consilium. genus ut proderem captivus atque patriam 7955 absit procul. clamore magno fulminas, Iehochanan, et pestilenti ore ingeris acerba verba. acerbiora ipse mereor poenas quod hortor lege fatorum datas vitare, quod mortis reos iudice deo 7960 servare nitor, quos patrum scripta fugiunt, qui fata divino calentes spiritu sensere, tum Solymas ruinae proximas fore cum suas cruore gentili manus Iudae propago imbueret. unda sanguinis 7965 non urbs fluit tantum, sed (horreo dicere) templum dei. lustrationis intulit ignem deus, deus ipse iunctis hostibus urbem celere flamma expiabit vindice. Iehoshve pontifex, Titvs magnanime Caesar, victor in bello potens, 7970 in rebus arctis unicum solatium, nos pristino favore amplectere miseros scelesta quos sectatur odiis factio. Iehoshue et Ioseph uterque pontifex pontificis Ismaelis et tres filii 7975 cui caput apud Cyrenas impii auferunt, aliique bis duo Mathia nati patre prolesque porro alterius una Mathiae genitore qui crudeliter caeso fuga Schimeonis evasit manus, pro lege ubi 7980 regnat furor, crudelitas, insania. in nos manus Zelotes iniici iubet primosque poscunt ad necem impii duces. at hoc ferendum forte, in exitium suum tam prompta si non esset urbis dextera. 7985 periisse non tamen videmur, si modo favore sustinere digneris tuo. Tit. non me fugit miseranda clades civium. iam mente conceptum dolorem mittite. questus ciere flebiles prodest parum. 7990 superare Solymas fateor in votis fuit, non prorsus evertere. dabo in regno Phari habitanda vobis arva Gosan, ripae ubi utrinque fluctu Nilus alludit brevi vernisque sitientes aquis agros rigat. 7995 hic sedes ad tempus erit, at cum gentibus habitare vobis si molestum sit, domi vobis agros bello peracto dividam. Priscvs, Titvs in urbe postquam conspici non amplius tot nobiles possent, pedes nuper tuos 8000 qui supplices exosculantur, illico linguae venenum pestilentis evomunt duces rebelles. quid mali non cogitat tam perfida oris virulenti vanitas? passim iubent spargi per urbem talia 8005 quod perfugas saeva manu morti dares ut a fuga cives metu deterreant. statim pererrat ossa civium pavor populusque dictis credulus iungit fidem. Tit. nostris redire principes verbis iube. 8010 quantas procellas excitat calumnia longas ubi aures nacta pestis est! sequi peiora pronus ad fidem populus solet. Longinvs, Titvs casu iacent strata vario cadavera. commune civium sepulchrum creditur 8015 spatium sacras quodcunque portas ambiat. armati in abdita irruunt templi loca postquam maderet caede gentili manus. diversa connexis paratur machina trabibus crebro quae saxa iacta torqueat, 8020 portas sacras multoque claudunt assere munitae asylum et instar arcis extitit. Romanus ipse Hebraea violari sacra tam turpiter propria manu indigne tulit. templum nec ullus non cum honore respicit 8025 et molliorem optat tyrannis spiritum. Tit. o mentis ingens praecipitis insania! Iudaea turpiter profanari sacra Romanus indigne tulit. tanta affici iniuria templum parum Hebraeos pudet. 8030 Tit. vos rursus huc adesse iussi principes. nos asperis figunt tyranni vocibus suetasuqe versant mente fraudes impia infesta nec spumare probra desinunt vulgo levi credita. trabe his colla laqueo 8035 strinxisse ab alta mentiuntur, atque eos gravissimis lacerasse tormentis, fugam supplex castra ad nostra miser quisquis carperet ergo Solymarum circuite moenia. spectanda praebeatis ora civibus, 8040 nil tale vos tulisse cives ut sciant. fidus viae vobis comes Ioseph erit. Iehoshve pontifex, Schimeon, Titvs Abrahae nepotes, sancta progenies patrum, fortuna postquam lapsa Romanum ad ducem recessit, ultro fata quid taedet sequi 8045 quo vos vocant? largis rigantes imbribus ora lachrymarum deprecamur supplices. Marte domiti urbem Caesari permittite. arcete flammas patria. sin hoc parum vobis placeat exite de fano tamen 8050 nobisque templum liberate. ignem sacris iniicere nequaquam Itali audebunt, gravis si non eos impellet huc necessitas. est largus ultro Caesar indulgentia favore supplices suo complecitur. 8055 Schim. num proditor servare patriam iubet? num quid potest curare templum perfuga? nos pro sacris libenter vitam ponimus nec turpiter fuga salutem quaerimus. Tit. quid caelitus sperabis indulgentiam? 8060 ubi Zelotes sacris litabit victimis caeleste numen, caede qui templum impia perfundit? Let diverse runn out of the Cittye and kneel before Titus as men amazed. flexo quid elingues genu procumbitis? sensum quid alligat stupor? quid egredi 8065 vocem vetat, fauces mutas solvere? me miseret horum. abducite ad castra miseros et languidos recreate verbis spiritus. Titvs, Schimeon vos nonne cancello viri turpissimi sanctum locum cinxistis? annon literis 8070 incisa Graecis tabula et nostris palam vetat ne sancta quisquam septa transgredi audeat? annon eos morti placebat tradere (neque reprehendo is quamvis Italus fuit) quicunque sacros transiliret limites? 8075 cur ergo in illis strata late funera calcatis et populi struem, nequissimum hominum genus? mixto cruore gentium cur diluistis sacra penetralia? deos ego patrios testor locum et si unquam quis hunc 8080 aspexit (aspexisse credo neminem), exercitum testor meum, testor meis quisquis moram fugitivus in castris facit, vos testor ipsos: non ego aedes vos sacras violare cogo. si locum belli placet 8085 templo relicto statim alio divertere, nullus meis patebit huc aditus, sacra nec Italus calcabit ullus limina. nullam afferet templo Latius iniuriam. Schim. an frigido tremulum metu cor palpitet 8090 verbis quod urbem armis relictis verberas? sperare num poteras prece Solymas capi, clamore vinci aut magno Hebraeos? Itali passim ruant curvis minaces falcibus. pulset solum explicata late legio 8095 telis gravis, iaculetur ardentes faces furibunda turma. sacra nunquam limina vestigiis teret propago Romuli, tangetve tantum nota pontifici loca. Titvs, Fronto quod ad ruinam sponte praecipites ruunt, 8100 illos sui et miserescit exitii parum nec cogitant tyranni asylo parcere nunc denuo bellum geram. sed quod nequit exercitus tantis frequens angustiis pugnare, centuriis viros e singulis, 8105 Cerealis, audaces tricenos elige, viris suos constitue millenis duces. ubi sol caput lassis habenis aequore immersit Hesperio, hostium custodias facto impetu clam aggredere summis viribus. 8110 armatus ad pugnam ipse descendam simul. Front. magnis quid ultro te periculis obiicis, magnanime ductor? ab arce spectabis procul securus Antonia, quis ardor militum et quanta virtus. gloriam magis appetunt 8115 spectante milites duce. Tit. Antonia lubens ab arce spectabo meorum proelia ut praemium probata virtus auferat. Fronto solus quousque te virtus quietis nescia impellit, ad maiora semper incitans? 8120 quid mente consilium anxia versas, Tite? mox ampla Romae spolia civitas dabit foelix diu pollentis Asiae decus. satis fatentur moenia urbis gloriam deiecta, nec stare Solymae diu queunt. 8125 Cornelivs nocte vigiles Cerealis aggressus licet non hos tamen somno sepultos invenit. magno manus clamore uterque conserit. horum Itali dum sustinent primum impetum tanto tumultu concitati caeteri 8130 densa ruunt cohorte, at in propriam incidunt turmam. suorum caede laxabant manus. passim ora miscentur sono discordia. uterque vocem clamor incertam facit confusus, et nox atra visum dirimit. 8135 multos furor caecos facit, alios metus, quosdam ira fato maior. occumbit simul Iudaeus et nullo Italus discrimine. ignota vox nostris nocet minus. ducis signum memor doctus sequi Italus cupit. 8140 commisa nocte pugna quid non perpetrat? vulnera suis plura ensis infoelix dedit, nulloque Mars miscebat ordine proelium. Iudaea tandem sparsa turba quod impetum temere et recessum fecit. inter se hostium 8145 imaginem tum mutuo effingunt sibi. hostem ratus ferro revertentem Italo suus excepit. se mutuo ignari necant Aurora equos donec quadrigis imperat purpurea, lumine et novo stellas fugat. 8150 Phrigivs postquam dies ostendit hostes ordine stantes in acie, hastas vibrant contrarias. huc mille torquebant et illuc spicula. instare pugnae pertinax urget furor nec invicem sese fatigari desinunt. 8155 de gloria spectante certabat duce Romanus, et virtutis ardet praemium auferre. sibi Iudaeus et templo timet. alios cogat tyrannus, illos verberat. multos minis instigat. eventu Titus 8160 dubio laborat, atque languentes ciet alto procul clamore, quasi quoddam fuit belli theatrum utrique nec spatium fugae amplum satis vel persequendi hostis fuit. cum neutra pars cessisset armis pertinax 8165 reliquit ancipiti loco victoriam. Titvs Antoniam ab imis erue arcem sedibus ut pateat ad templum amplior belli area. ligno aggeres surgente vincant moenia nunc duo, locis aptentur atque ambo suis. 8170 ignave, quod equum capi non hostium virtute miles sustines, dum pasceres fraeno solutum, lignum cum rapere ex agris faenumque certares, per ima viscera exactus ensis spiritum ignavum auferet. 8175 Pedani, equo quod incitato vectus es pendente latere montem in adversum arduo ubi surgit Elion iugo, et talo rapis corpore valentem iuvenem, et armis undique septum, fugam dum cepit aversus, suos 8180 postquam metus valle trepidantes sparserat, quod cursu in ipso corpus inclinas velox, et dexterae vim totiusque corporis magnam refers, doctaque moderaris manu, constricta fraenis ora pressi sonipedis 8185 torques et arte urgente domitum calcare, miranda posteris canetur gloria tali ducem quod victor auges munere in Marte capti iuvenis. id gratum fuit quod aggredi captivus audet moenia 8190 puer. pererret ima ferrum viscera. Priscvs cum iam indies adversa turgent proelia nec asperis finis fuerat insultibus, fatis Hebraei sponte submittunt manus. omnem timorem extrema vincebant mala. 8195 fortuna vires ipsa quod consumpsit, hi addunt suas. fortuna nunc non invida satis videri possit, et propria manu in porticum arci qua vicinae iungitur iaculantur ignes. bis decem murus patet 8200 ore cubitis magno, sua flammae viam metitur utilitate Hebraeus. Italus non cessat huc insultibus lacessere. cubitum ignis ad bis septimum errabat. operi Zelotes instat, porticus fastigium 8205 deturbat. ignes Itali iniiciunt suos simul sequaces. ille flammas tum procul spectabat otiose, et ignis impetum Abrahae proles sedare curabat parum. Ionathas, Pedanivs, Priscvs quid moenia procul missili pulsas globo 8210 levesque securus minas iactas procul? quales solent latrare commoti canes, clamore magno territant, nocent nihil. cur victor orbis arrogans in proelium descendere metuis, vel aequali loco 8215 conserere cum hostibus manus? qui caeteris praestare sese laude certat bellica hunc singulari provoco certamine. Ped. cum Ionatha pugnare, cui corpus breve, os turpe, sordidum genus, rebus aliis 8220 vilissimo, Romanus indignum putet. necessitas ad arma quem tristis premit, sorti salutem credet extremae, nihil non ausus. Prisc. hos tentare pugna quos vincere non magnum erit, summumque vinci dedecus 8225 et periculi plenum ferocis esset, hoc non fortis animi, et milite indignum Italo. Ion. cervice lassa flectitur caput retro. pedem refertis? cur metus cor verberat? ultro labantem sustinete spiritum. 8230 Ped. pugnam Pudens mire tentat arrogans congressu in ipso lapsus. offenso pede succumbit hosti, sorte proditus iacet ridenda praeda. audaciae poenas dedit. in pectore ensem abscondit imo Ionathas. 8235 Ion. primo quid aspectu, Pudens, trepidas metu? hosti miser quid ultro permittis manum? siccine solet Romanus olim vincere? humi iaces fortissimus Romae pugil. Ped. dum mortuo victor Pudenti Ionathas 8240 insultat, hunc centurio Priscus percutit nervo sagitta excussa et in terram cadit, suoque corpore corpus inimicum tegit. portendit hoc praeceps nimis foelicitas velox quod immineret ultio Ionathae. 8245 Titvs, Sylla o pertinax nimis hostium dementia! victoriam negant licet partam diu. pati potius extrema certunt omnia. Syl. templum obsidere nostra certabat cohors qua parte primum Phoebus immersus salo 8250 templum diem laturus aspicit. manu pugnant Hebraei languida, rapiunt fugam subito quasi oppressi. insequitur impetu magno Latina cohors, sinistrisque clypeis de more tecti aptare scalas moenibus 8255 et ardua superare murorum parat. sagacior Romanus haud mutat locum. dolos timet. nullam fugae causam putat. sed postquam Hebraeis Italus cedentibus fastigium victor teneret porticus 8260 longumque fumum struxa sub robore vomit. Vulcanus emissis habenis saeviit. sulphure trabes ungebat et bitumine versatus hostis antea, arido et fomite certum flammis determinat sagax locum. 8265 Hebraeus hoc sibi putabat utile ~timuisse ne pugnando quas latebras queant.~ favillam ubi volitare victor undique miles videt, flammisque se minacibus cingi, hi se in urbem retro praecipites ferunt. 8270 avara seram flamma praevertit fugam. pars magna in hostes impetu caeco ruit, ad inferos honore nullo mittitur. tentant faces alii per obiectas viam. nixus inanes decipit flammae furor. 8275 pauci in cavernas sponte desiliunt metu. deforme cerebro corpus excusso iacet. Tit. flammis sin hosti tanta sit fiducia et flamma nobis prosit. ira ardet animus temere Italus quod pugnat iniussu ducis. 8280 spectare nostros igne luctantes dolet. testor Iovem caelestis aulae praesidem atrociter tantum manu ulciscar nefas. Let Titus runn into the Cittye and cry aloud. averte flammas, miles, ignem vincere contende. cur gravaras ardentes trabes 8285 extinguere? an servare cives negligis? Schimeon, Longinvs, Cornelivs quid frustra bellum longe cum flammis geris? descende. do fidem. nihil metues mali. Corn. at per deos te, frater, oro, turpiter ne dedecus Romano inuras nomini, 8290 nec supplicem ridere Solyma gestiat. quid pristinam foedare tentes gloriam? Long. o Corneli, fortuna quae sit, vides. vincente vitam fata Vulcano invident. utrunque facti exercitum huc testem voco 8295 quod mortis haud perturbat ignavus metus. Then let him kill himself in the sight of both the Armyes. Artorivs, Lvcivs o chare Luci, me sinu lapsum accipe. instituo te patrimonii haeredem mei. Lvc. te proiice expansum, Artori, in sinum. Pedanivs being in the fier. nostrae, Tite, nihil mortis exagitet dolor. 8300 hoc sufficit pereuntibus solatium quod terminus dolore commovit Titum, pro quo iuvabat semper animam perdere. vocesque tam gratas et affectos pios, clarissimam velut sepulturam sibi 8305 quisque auferens non dubitat intrepide mori. Art. o lux acerba, fila quid vitae meae rumpere parata, Clotho, mutares colos et pro meo fatum perageres Lucii? fugi miser flammas amicum ut perderem. 8310 sinu receptus pondere extinxi meo et solus ipse sum necis telum tuae. cur non retractum flamma torrebat sequax? utrunque fata eadem tulisset et eadem utrunque terminasset hora. quid iuvat 8315 vivere? cur idem tumulus ambos non tegit? Lepidvs qua prospicit sol occidens templi exedram magno procul fragore templi porticum tribus diebus pulsat immitis aries turresque crebro turbine obiectas ferit. 8320 ictus inanes saeva fundit machina, nec magna vulnera moles infert lignea. succedit impavidae parieti vinea. dorso cava ferro latens fundamina frustra Italus [ . . . . . . . . . . . . . 8325a . . . . . . . . .] portasque cardine vellere 8325b et pauca pulsis saxa moenibus cadunt. Phrigivs, Titvs firma lapidum structura postquam vinceret ictus inanes machinae, nec moenia caelo patenti eductus aries dissipat, scalas statim clypeis sinistris Itali 8330 de more tecti aptare certant moenibus. vallem replent magna cohorte militum. densa feruntur mole Hebraei ad porticum, in proelia atque optata confestim ruunt. scalas rotatis obruunt saxis. volant 8335 excussa loris spicula, ignes piceos mittunt, liquorem calce fumantem graves necnon molares, atque flammantes sudes, vel sorte quod defendere extrema solet. parum timebant saxa Romani, pice 8340 mixtum nec ignem desuper qui mittitur. medio repulsi gradu iterum fastigia manu summa prensant. ad ima denuo rediguntur, emoto relapsam cardine et frustra sperant ianuam procumbere. 8345 ~maris~ onus defensor addit, et novo replentur accedente semper milite. nostri parum belli furorem sustinent. nituntur ablatas sibi aquilas proelio alii recipere. hasta recepta gutture 8350 cadunt, solum fronte feriant, terram imbuunt crasso cruore, longa nec favet mora vano labori. vulnera brevi prodigus tempore dedit multa ensis. elapsi fuga pauci saluti consulunt tantum suae. 8355 Tit. templum quid alienum gravamur perdere illata post tot damna, post tot militum stragem? igne templum potius iniecto ardeat. Alanvs, Titvs Alanus Amantinus et Magadato natus patre Archelaus tuam implorant fidem. 8360 nostram data largire vitam dextera. Tit. Schimeonis hic satelles Alanus fuit, viros utrosque crudeles scio. orant fidem quod Italos facto impetu victor aliquos Zelotes ad necem dedit. 8365 quid patria vitam relicta transfugae oratis, igne quam videtis crimine ardere vestro? non voluntatis fuit submissio haec, sed arte simulata potius. irae tumentis fluctibus cor aestuat. 8370 fraenum quid irae solverem? cohibebo me. uterque castris liber in nostris erit. Antonivs, Titvs errante lucet igne templi machina. flamma liquefacto absumit argento trabes et proximos invasit aucta porticus 8375 flammae viam auri diffluens aperit rigor. Zelotes ignem spectat attonitus. stupet, succumbit animus, membra torpent frigore. nec adiuvat flammas nec extinguit tamen. templi nihil commovit accensi dolor. 8380 ignem vagantem sponte metitur oculis. tantumque sese residui spe colligunt. tu murmurantem extingue flammam. postea lato sinu laxabis ad templum viam ut facilis huc aditus pateat ascensibus. 8385 Titvs, Alexander, Cerealis, Lepidvs, Phrigivs, Fronto, Antonivs vos cuius incepti estis authores mihi, templumne servetur vel aequetur solo? quae singulis surgit animi sententia? Alex. templum tueri nemo si contenderet, victi sed indefensum Hebraei linquerent 8390 partes nec illas urbe firmant diruta, non esse templum diruendum censeo. templum sin obtinere certent proelio et mente durata tyranni muniant et huius insultent superbi robore, 8395 non esse iam templum videbitur amplius turris sed expugnanda potius hostium. Cer. tam celebre sanctuarium orbis totius, insigne monumentum, artis admirandum opus quid temere ab imis irruamus sedibus? 8400 urbis potestas in manu prius fuit. hostis diu templo latere non potest. fatis iniquis ultro submittet manus. semper quod est necesse bello sufficit in saxa nec saevire victorem aequum est. 8405 Lep. ut iura belli victor staris, decet. fumare cessant igne flagrantes trabes. dum stare templum gens videbit pertinax rebus novis studere nunquam desinet. huc sorte praecipites labante confluunt 8410 omnes simul, viresque colligent novas, templum atque belli refugium victis erit. Phrig. suo diu cruore templum diffluit. quid ultra mortem militum spectabimus? quod esse gratius potest spectaculum 8415 quibus diu tot imprimuntur vulnera quam dirutis iacere templum moenibus? nec arguet quisquam Titum piaculi dum scelere vasterent suo templum dei. Front. quid imbui templum cruore militum 8420 conquerimur? absque caede spectate ultimas urbis ruinas. otiose vicimus hostes satis, nec sanguine amplius est opus. templo manente frui licet victoria. quod vestrum erit statim quid ultro perditis? 8425 sese hostis illico victus ad poenas dabit. Ant. hostem domare non potes nisi frangeres. vires resumit ignis extinctus male. tam pertinacis causa belli templum erat dum verba fatidici incitant male credita 8430 templum quod deseret nunquam deus. templum nisi aequatur solo, victi sumus. Iudaeus obstabit sacris ab aedibus sublimis, et quid non furor committeret fato potentior? hoc metu nos libera. 8435 permitte nobis praemium victoriae. templum licet Zelotes armis occupet et saxa iaculetur trabesque desuper non destruam tam insigne monumentum. haud decet lapides carentes spiritu ulcisci Titum, 8440 nostra et erit haec iactura templi perditi. magnum futuri extabit imperii decus. ad castra nunc se quisque gressum conferat. miles parumper membra laxet otio maiore corpus ut vigeret spiritu. 8445 totis brevi templum obsidebo viribus. post exitum belli fragor exaudiatur Sylla qua parte titan orbis templum respicit nascens eoo facto in hostes impetu iterum Zelotes tentat ausus proelium. his Itali manu resistunt impigra. 8450 vulnera ferebant atque reddebant simul. utrinque bellum stimulat rauca buccina. idem belli fragor. Priscvs aequale primo robur hostibus haud stetit. lentus pererrat frigus artus languidos, animus receptis denuo redit viribus. 8455 contraria animis arma miscentur iterum et parte nulla non laborant milites. ex arce pugnam spectat Antonia Titus. lecto advolat comitante ductor milite. lassos novo levabat accessu gradus. 8460 Iudaea paulatim metu inclinat acies, belli nec aestus ferre tam magnos potest. dextra ense torpet atque terga dat fugae. trepidans refert in tuta gressus moenia. clamor repente tollitur. quis civium 8465 gemitus? operit aetherea fumus sydera. Fronto, Priscvs iaculatur ignem forte miles in auream templi fenestram. sponte lucet undique flamma statim furente sanctuarium. atra volitat favilla passim. Prisc. ubi est Titus? 8470 Front. in arce placidus carpsit Antonia sopor. Then let houling be about the Temple and noise of Warr in the Cittye, in the mean season let Alexander, Cerealis, Lepidus, Phrigius, Antonius and Fronto runn out one after an other over the stage. Titus being in the Citadel. furibundus miles, sacrum incendere locum audes? furentes siste flammas. irrita leves in auras verba volitant. non potest se continere militum praeceps furor. 8475 averte flammas, miles. at surdis loquor. Then let houling and crying be about the Temple and like noise of Warr. Rashbag, dvx latronvm, dvx rvsticorvm Rash. rutilo coruscat igne sanctuarium. templum dei fumo horret undante obrutum. dvx lat. Ioseph Dalei filius ter nobilis Belgaque Mermer patre prognatus, fuga 8480 vitam licet sperare potuissent sibi, mortemque communem pati cum civibus, sese ambo in ignem sponte coniciiunt simul. dvx rvst. in porticum quae sola restat, confluunt pueri, senesque promiscue, atque foeminae. 8485 igne pereunt ardente multi porticu. numero ruente oppressa magna pars iacet. sex circiter censentur hominum millia. Rash. cur ore nos propheta vano luderet quod fulmine armatum hoc die praeberet os 8490 caeleste numen in aede spectandum sacra, ut hostium contundat ultor spiritus? dvx lat. obvia furor devastat omnia prodigus. sonant querelis cuncta foemineis. solo proiectus a matre iacet infans nescius 8495 rerum atque vagitum edit. illa postibus adhaeret amplexa, vetat a cardine rapi. Then let them run away, severall wayes. laxat fames ieiuna nexus artuum. fugam negant deserta membra viribus plantis nec exstiti fidelibus miser. 8500 corpus lues tabescit extrema. morior. Then let 2 or 3 com limping over the stage and fall downe dead. Cerealis simul ruunt insano Hebraei turbine templo furentem sacro ut ignem anteverterent nec esse censent temperandum viribus vitae nec parcendum. exilit statim Titus 8505 (nam fessa mollis membra laxabat sopor), templum petit cursu citato, exercitu sine ordine ingenti excitato. quantus est clamor, tumultus, eiulatus civium! aer querelis pariter et gemitu sonat. 8510 ignem Titus clamore magno exstinguere iubet, sed aures clamor ingens obstruit. frustra prohibet nutante flammas dextera. hortatur ignes alere quisquis proximum iussus nec irruentium agminum impetum 8515 minaeve retinent. Martis instigat furor. multi suorum pondere obruti iacent. ruina premit ardentis alios porticus. Artorivs templi tuendi nulla iam spes hostibus manet. fuga omnia atque caedes occupat. 8520 cedentibus forte Italis rebellium cohors in urbem evasit e templo fugam. in porticum populi reliqua pars arripit postquam furorem militum non continet Titus et magis magisque flammae saeviant. 8525 secreta templi intrat, sequuntur et duces. ingens iuvat spectare domus huius decus. miratur egregium atque maius fama opus, nec gloria minus domestica. ignis haud despastur. interiora templi adhuc fuit 8530 partemque sperat posse servari hanc Titus, ubi frustra flammas ut furentes arceant surdos rogaret milites. incendium nec fuste cogat Liberalis vertere (odia hostium, belli furor, nota pietas, 8535 Titi ampla templi spolia vincebant metum). turba ducum stipante discedit Titus. postquam igne lambi sancta sanctorum videt Zelotes, ipse stridulos ignes alit. promiscue passim cadit virgo, senex, 8540 puer, nec ulla aetatis est miseratio aut castitatis honos, et ipse funera exhorruit maerens Titus. mente pietas et sero iam recepta erat. sese invicem temere trucidant, et simul supplex cadit 8545 feroxque. flamma cum gemitu crepat. confusa vox civis gementis, Itali frementis, hostis eiulantis aethera pulsat, sonum montes repercussum adiuvant. ardere totem civitatem crederes. 8550 arae piae rubente inundant sanguine. omnem locum pallida tegunt cadavera. pver Hebraevs, Cornelivs cor ardet accensum siti. dextram mihi da quaeso, miles, ut queam descendere ut paululum mihi hauriam sitiens aquam. 8555 Cor. per me licebit, mi puer. do tibi manum. raptam lagoenam implens aqua fugam rapit. siccine dolo ludis? parum evades fuga. pver pactis steti, non data mihi dextera fuit ut maneam apud vos, sed ut aquam hauriam mihi. 8560 quidni in fide mansi? Cor. indolem laudo pueri. templi pariete clam sacerdotes latent. illis aquam sitientibus prompsit puer. Antonivs qua parte iungens lora sol flagrantia radiante spectat ore, circa porticum 8565 defigunt applaudentis aquilae insignia. mox laudibus laeti sonant omnes Titum. ut digna Caesar vota persolvat Iovi sacro calentes sanguine aras imbuit. Titvs loci sacri postquam intuebar abdita 8570 et nota tantum mysticis penetralia. quae gloria domus, quanta maiestas fuit! solum nitet candente stratum marmore, feruntque de monte Libani auratas trabes, maculis columnae nobiles. fulget domus 8575 auro micante, caelitum egregius labor, quo dignius titan nihil oriens ubi radios eoo tendat orbe respicit, tergove linquit mersus oceano caput. domus haec profecto domus dei vere fuit 8580 et non alia. habitabat hic mundi arbiter. The Preists led Captives by Souldiers. sacerdos, Titvs patiare supplices genu amplectos tuum, princeps potens. templi sacerdotes sumus. reos licet de fauce mortis libera. templum dei flammae sequaces ambiunt 8585 officium et extinctum sacerdotis fuit. quid ultra templo vivere incenso iuvat? rumpere decet lentum nimis fatis iter armis quod Italos in ipso mystici templo lacessunt, et Latino sanguine 8590 manus suas imbuere formidant parum. mox demat ensis lucis invisae moras. Ionathas, Titvs orant duces ut verba miscerent simul et pacis exiguas rogant indutias. et in cloaca non procul Schimeon stetit. 8595 reponsa iuncto ferre consilio mavult. inquirit incertus ducum sententiam. Titvs, Schimeon etiamne saturati malis tot patriae tantisque vos estis quibus nec hostium virtutis in mentem veniret, nec suae 8600 infirmitatis, impetu sed effero urbem sacram, populumque sanctum, denique templum dei iure perituri perditis? postquam manu percussa Pompeii ducis venale collum Solyma submisit iugo, 8605 rebus novis prava libidine concita urbs pertinax rursus studet. avidas manus miscere bello contra dominos perfide parum veretur. an feroces vos facit invicta virtus? regna nonne capi sua 8610 Davidis urbs victore videt Italo? socia an fides? gens ulla nostro libera imperio opem spretis Latinis an feret? an corporis robur? sibi Germaniam servire Roma coegit. astutia ducis 8615 Romae suas Carthago submisit manus. nostra excitat vos contra nos clementia. victrix avitos Roma campos dividit. gestare regis sceptra gentiles iubet patriaeque patitur legis orbitas sequi. 8620 quod maximum est, urbi tributae nomine cessit, dei aris iussit offerri sacris donaria. hinc crescente opum vi maxima, statim secundis turbidi rebus tument, dominis apertum inferre bellum gestiunt, 8625 retortus anguis qualis in gramine latens saevis adoritur blandientem morsibus. Nero gerebat languida sceptrum manu. revocatur huius spes ad improbas favor. ad arma missus foedus optabat pater, 8630 foelixque captis novit ensis parcere. infirmitas visa huius est clementia. postquam pater fasces mihi imperii dedit Iudaea nostram sensit et mitem manum. alebat vestram lenitas audaciam. 8635 nactus triumphum visus ut victus fui. insana belli concitanti fulmina. tantum placet caedes, ruina, incendium. quid multa? belli iura rupta. foedera spreta toties. naufraga fides. sanctum nihil. 8640 quis veniae vobis relictus est locus? de pace provocatis verba ut miscerem, viri nequissimi? urbs quid optat pertinax? talem iuvat servare, qualem perditis? torquere in urbem tela cessabam diu. 8645 saeva arietis cornua vetabam moenibus, amica victor pacta sponte suadeo. ultro venientibus fidem vobis dedi. agros Hebraei caede funesta tegunt. laceri iacent stridente muri machina, 8650 vestroque lucet igne sanctuarium. expectat urbs victoris extremam manum. qua vos salute iam esse dignos creditis? quae vos adhuc miseros alit fiducia? vos immo nunc armati adhuc statis, manus 8655 videre victor supplices nequit hactenus. at cedat armis victus abiectis furor? hac lucis usura frui cunctos volo. mites quasi heri parva mulctabunt duces. graviora mihi servabo victor crimina. 8660 Schim. accipere pacem non licet nobis, Tite. deo fidem sancte supremo astrinximus vincto iugum cervice quod nunquam feret venale vel collum sub hasta poneret Abrahae proles selecta. victor in sacra 8665 dominetur urbe Latinus, et templum dei se iactet occupare. nos iube procul Solymis relictis exules discedere ubi muta per deserta squalente siti cumulos arenae vertit Auster, sive ubi 8670 assidua rupes arduo surgens iugo infestat usque quercus aut putris situ annosa ramos porrigens umbra gravi vallas opacas implet solem vetat. quascunque leges victor imponas fugae. 8675 cum liberis abire nos tantum sinas consortibus et thori fidelibus. Tit. o pertinax Abrahae nepos arrogans, pacemne victus imperas victoribus? nullam deinceps speret Hebraeus fidem, 8680 nostram nec ullus poscit Abramidas opem sed triste bellum expectate, crudele, asperum. se moenibus clausos licet Hebraei tegant dirum minetur miles et telo gravis. urbs dirutis iacebit orba moenibus. 8685 vos arma in illos cuncti et ignes vertite. belli furor laxis habenis saeviat. mox aedium moles superba corruat et tecta sternantur solo tumentia. miles suos praedas in usus congerat. 8690 Ioseph, Titvs prognati Izatae rege clari filii eiusque germani tuam implorant fidem paucique fidum nobiles cingunt latus. furore quamvis animus ingenti ardeat, at fervidos mulcebit aestus lenitas. 8695 favoris aura vos benigne protegam. illos tuae mando, Lepide, custodiae. discedant omnes relicto Iosepho. Ios. igne Acra stridet. curia in cineres abit. flamma ambit Ophlam Helenaeque in Acra regiam. hume alta sternuntur domorum culmina. 8700 urbs tota in ignes visa iam concidere. Ierusalem, gemenda o Ierusalem, cur heu tuum demens in exitium ruis? cur respuas oblata pacis foedera? solet in humanis rebus fatum ludere 8705 numenque supremum illud et late imperans: si cuius immutare fortunam velit corrumpit huius illico consilium. ita mox illud evenit quod est miserrimum, ut quicquid accidat sibi id merito ut suo 8710 videtur accidisse. fatum omnia regit. ferant Romani spolia faciantque ut sequitur. aliena rapiunt tecta avari milites cumulos opum, fida excubat custodia quaecunque, raptor cursu anhelu devehit. 8715 suos et ornatus dat effusa laceros humeris capillos virgo gemmasque teretes. pacem precatur nupta, dat monilia colli sui aurea quaeque pendebat tremens lapis antea, et digito micantem iaspidem. 8720 citius nec acta aquilonibus grando gelidis flaventis agri infesta aristas concutit imisque vertit arbores radicibus. tristes manus ad astra tollunt, et fluunt in maesta nequicquam ora lachrymae. spe lucri 8725 parcunt avari caede neglecta Itali. Fronto, Titvs longas opes in regia inimici duces congesserant. huc impetu facto irruunt, cuncta bona diripiunt. domum incendunt viri. tanto in tumultu octo necantur millia 8730 popularium. cepere captivos duos et militem pedestrem et hastatum alterum. peditis caput torta coma manu Ardala saeva reflectens pectori ferrum imprimit, totam per urbem fune constrictum trahit, 8735 corpore velut in uno Quirites vindicet. hastatus alter ad tyrannos ducitur, aliquid velut dicturus utile hostibus. postquam nihil referret, ad poenam Ardalae datur. ille post terga manibus loro datis 8740 captivum et obductis sibi oculis fascia velut Romanorum ante ora dempturus caput producit. ubi nudabat ensem dux ferox sese subito miles fuga morti eripit. Tit. ignave miles et Latino nomine 8745 indigne. siccine cognita est virtus tibi Romana, ut hostium ad pedem supplex cadas? armis iube exulum suis discedere nec signa posthac is sequi nostra audeat. Lepidvs, Titvs Tit. nil contumaces urbs relinquit spiritus? 8750 Lep. successibus velut secundis intumet nec odium mente ponit implacabile. pererrat oculis igne lucentes domos. laetis ruinas intuetur vultibus et se ultimum expectare securos diem 8755 voto et alacri fatum morari iactitant quod urbe diruta peremptis civibus ardente templo nil relinquunt hostibus. nec mitior quae verba Ioseph fecerat quicquam movent, pro reliquiis urbis licet 8760 multum rogaret, spemque veniae daret pacisque verbis. odia miscent aspera nullasque (turbinis instar) ommittunt minas. senis ora humectat largus imber fletuum et haesit interrupta vox singultibus. 8765 dura teneri aegre ferunt custodia claustrisque compingi sacris, bellua iubar flava quasi vastoque metuenda corpore in ferreis retenta claustris. carcerem aperire certat, undique affectans viam, 8770 aegre retinet a caede consuetas manus. Alexander, Titvs clam per ruinas urbis occulti latent bello nec audent frontem aperto opponere. qui forte rapiuntur, necantur. dentibus perempta ferro corpora laniant canes. 8775 Romanus haud parcit furor. fugam fames vetat. in manus spe veniae nulla incedunt nostras, genus quodcunque mortis fame putant levius, tyrannis in cloacis ultima iam spes manet. latere clam angusto specu 8780 se posse sperant donec urbe diruta laxos sinus implente vento solveret lentas rates Romana classis. tum fugam se posse moliri putant tuto. interim non continent a caede crudeles manus. 8785 flammis suis plura igne quam hostili flagrant locus nec ullus mortuis vacat. fugam e cuniculis quicunque captant, enecant. si forte quem ferro cibum rapiunt, licet crasso cruore delibutum, avide vorant. 8790 vix carne ab humana fame enecti abstinent. Tit. montis iugo locata superior Sion tutissimo, cum facile vinci non queat, novos iube aggeres in altum surgere. qua parte medio sol Olympo prospicit 8795 sublime porrigat caput ligni strues. quem tu refers numerum esse captivi generis? Alex. horum quadraginta numerantur millia. Tit. militibus hos ut cuique gratum est, divide. Iehoshve bar Thebvth, Titvs benigne princeps, orbis haeres maximi, 8800 depasta flammis urbs cinere postquam iacet tepido sepulta victor atque possides magni dei tam celebre sanctuarium spolia cui templi opulenta debentur magis, mensam auream magni talenti suscipe 8805 et arte candelabra duo mirabili gemmisque lucens pallium, atque auro rigens [É] quod eois e caninis fuderat Ophir, opulentus artis egregiae labor. auro gravem signisque crateram accipe 8810 et ampla templi vasa celata affabre. meis benignus precibus aures commoda. aura mihi largire caelesti frui. Tit. necessitas haec licet fuit largitio non liberae ergo nos voluntatis, tuis 8815 vitam lubens victor precibus indulgeo. Phineas sacerdos, Titvs magnanime Caesar, quo nihil mitius erat, magnifica templi defero donaria, tuo nec inferiora honore munera. hic dives aura larga supellectilis, 8820 preciosa templi vela vestes et sacrae, auro duplex corona gemmis et nitens, odore molli casia myrrhaeque lachrymae. et imbre corpus balsamum laeto rigans. lapsis solebas largus ultro parcere. 8825 concede misero lucis usura frui. Tit. vitam licet vi captus in bello rogas, hoc praemio indignus licet, vivas tamen. Ionathas, Titvs Ionathas accompanied with five. iubent referre talia Idumaei duces: iunxisse vires cum tyrannis paenitet 8830 tuamque, Caesar, supplices orant fidem. has facilis ore preces benigno suscipe. Tit. Idumaea ab hoste si cohors discesserit atque minui vires Hebraei senserint, mox forte turgidos remittent spiritus. 8835 sero licet fidem duces orent sibi. illis data promitto vitam dextera. tu, Fronto fidus, his eris viae comes. curato clamari per urbem talia. ne solus ex urbe rapiat quisquam viam, 8840 plures fugae comites sed adiungat sibi ut integram secum familiam educeret. Phrigivs parare discessum duces Schimeon ubi praesentit, hos in vincula statim iniicit virisque quinque qui tuam orabant fidem. 8845 suos manus afferre crudeles iubet et fida servat caeteros custodia. si quis suae fugiendo vitae parcere stimulante tentaret metu atque fallere manus Quiritum, hauritur ense spiritus. 8850 pauci supersunt caedis huius nuncii. Terentivs drawing after him 2 or 3 Captaines in a Rope opes iuvat caede saturatos radere dum quaero captivos sub hasta vendere. nunquam gregi par emptor inventus fuit. aere parvo vulgus venderem licet 8855 nullum tamen sum nactus emptorem diu. summum Latinis dedecus semper fuit servire Iudaeum sibi. Lepidvs cornu minaci saevus instabat aries, dorso astat impavido timens vinea nihil. 8860 rapiuntur in Acram alii relictis moenibus. caecis latent multi cavernis abditi. tuentur aliqui moenibus stantes locum. aries ruinam agens apertam desilit. statim per ima serpit ossa tremor. viam 8865 hostis rotato quaerit ense pandere perque medios nec ire custodes timet. fideles postquam antea socios nusquam videt languet metu spes pulsa acerbo. periculo maior animum invasit timor, fingunt sibi 8870 falsas metus causas. Sionem ab hostibus alii capi affirmant. suorum hi nunciant foedam necem. hostes multi in ipsis turribus narrant videri. instante credunt omnia fingente vel potius metu. mens integra 8875 nulli fuit nullumque consilium. timent omnia, sibi neque credunt. tandem suam in ora prostrati gemunt dementiam. qui turgidos nuper gerebat spiritus nunc ultro mente torpet abiecta miser. 8880 quo se recipiant, nesciunt. mutatio tanta licet in nequissimis miseranda erat. Priscvs imas student agitare turres Itali vacari moenia hoste ubi subito vident sine sanguine. urbis per ruinas irruunt. 8885 tam nuda mirantur stupentes moenia. murum secundum suspicantur. deserunt turres Hebraei sponte quae nulla capi vi unquam queant, nullisque frangi machinis. posthac manus conferre nulli audacia 8890 [. . . . . . . . . . . . . . . . . .] Phrigivs, Titvs domos replent congesta fame cadavera. fervidus aer putres odores attrahens contabuit, ars obstare cui nulla potuit arcere pestiferas vel auras. Italus spectaculum tam triste non fert, exilit 8895 spoliis repente vacuus. ingentes opes parum moratur. ferre fetorem nequit. Tit. hac parte muros dirui Solymae veto. hic turris altum tollit Hippico caput, hic erigit prae caeteris se Phasaelo 8900 et gloria Mariamme turris non minor. hoc Italis quasi castrum erit custodibus et qualis haec et quanta civitas fuit virtute quam Romanus evertit sua posthac sciant longo nepotes ordine. 8905 partem at aliam ruptis solo compagibus aequate. saxis vincta saxa evellite. Iosephvs, Titvs, Alexander genibus minores Mathias Currus pater et chara mater ad tuam fugiunt fidem et fratro uno patre natus Honian. 8910 favoris vos irradiet aura supplices Tit. per ima gelidus ossa nil serpat metus, sui Titus favoris umbrae proteget. Eleazerum armis occupare Messadam magna ducem comitante turba nunciant. 8915 hanc, Sylla, cinge aquilis, rebellem funditus everte gentem. fata in ipsa ruentibus clementia esse quae potest? mixti cadant natis patres, simul maritis coniuges. belli exitum mando fidei, Alexander, tuae. 8920 si forte quid tentaret hostis, excuba iussus, ab ore caeteri tuo ferant. numerantur quantum turma captivi gregis? Alex. centum fere numerantur hominum millia. Tit. hi vinculis ducantur iniectis simul 8925 nostrum triumphum ut caede decorarent sua. Alexander, Terentivs scrutetur imas anxius latebras vigil, sagax Terenti. singulas verset domos et abditos templi locos, fugam dolo 8930 ne factiosi forte tentarent duces. vilem Titus ducere triumphum putet currus superbi pompa si desit caput Schimeonis, aut Iehochanan vinctas manus nunquam videret Roma. Ter. tibi morem geram. 8935 Artorivs, Schimeon, Terentivs quis ille quem procul nitentem purpura conspicio, candidaque tunica splendidum? effare quis sis, unde deducis genus. Schim. dux aliquis inter vos cohortis astitit? Ter. dux sum Terentius, ergo si quid me velis 8940 descende propere. Schim da fidem mihi tuam ut dux viae sis mihi fidelis ad Titum. Ter. at tu quis es cultu refulgens splendido? Schim. sum nobili ortus, me Titi siste ad pedes. Ter. nomen referre quid reformidas tuum? 8945 Schim. tristis vetat fortuna quicquam fingere. ego sum ille Schimeon miser, quem quaeritis. da quaeso mihi fidem. Ter. Titi sistam ad pedes. hunc ferreis constringe, miles, vinculis. Cerealis postquam penates Caesar igne adolet sacro 8950 quicquid et odoris Arabs tulit flammis dedit onerare mensam dapibus extructam iubet. pompam regit longo minister ordine, lautisque mensam onerat ciborum ferculis largum et capaci infundit argento merum. 8955 at vino ubi multo madebant pectora mox laeta volitat ampla vox per atria et bella quisque inter cibos narrat sua et gestiunt Romae triumphum visere. celebrare natalem Titus fratri suo 8960 honore gaudet maximo. hic dantur neci bis mille captivi atque centum quinquies. cum bestiis pugnare Titus illos iubet. alii ense sese mutuo confodiunt. leonibus laceranda magna pars datur, 8965 nullumque non celebrat genus spectaculi. et larga palmae praemia addit cui pedum cursu valeret, aut sagittam mitteret, iaculumque melior vel praeiret viribus. vincenti oliva nectitur flava caput. 8970 Titvs, Iehochanan brought Prisoner by Souldiers. postquam Iovi caesis litebam victimis ut digna victor vota persolvam deo et caede nostras expiem hostili manus tandem iuvat Romae penates visere. Ieh. ter nobilis quaterque, serva me obsecro. 8975 Tit. nefas remitti sero tam grave postulas qui optata pacis pacta saepe luderes. hunc sempiturnis mancipate vinculis. mors finis est poenae. magis poenam volo. Terentivs, Schimeon, Titvs Schimeon adest, dux factionis perfidus. 8980 is in cloacam rapitur incertus fugam. pauci ducem sequuntur. hic dum clam latet fames vacua torrebat ingens viscera moram nec instigante peste pati amplius miser potest. insignis auro prodiit 8985 et purpura, quales solent se splendido ornare semper apparatu principes, stupore si nostros suo fallere queat. Romanus aspectu statim primus stupet, rogat quis esset quove natus sanguine. 8990 esse Schimeonem se fatetur, et tuos sese ad pedes sisti rogabat anxie. Schim. manu pedes adoro stratus supplici quem nemo curvatum prius flexo genu conspexit unquam. facilis exaudi preces, 8995 Caesar, tuo nec perditum vultu arceas. Tit. mox arta tergo lora, miles, iniice. exercitum vinctum per omnem ducite ut dura spectent ora passim milites. currum triumphi pompa captiva, manibus 9000 post terga revocatis, in urbe Romuli sequatur. et post in foro demi caput et dissecari in frustra membra, atque rabidis landianda canibus obiici tandem volo. Ierusalem regina quondam gentium 9005 sola antehac dominaris invidiae capax. tuo cinere sepulta quam foede iaces! quocunque quis tendat oculos squalet dies fumo obsitus. favilla passim aethera volat. tepido caput sparsus cinere canus senex 9010 laceraque veste maestus inter funera sedet cruenta, ut canibus a rapacibus membra tegeret nuda rapidisque bestiis. cadaverum facta est sephulchrum urbs inclyta. Titvs, Sylla, Iehochanan bar Sakkai tu mihi refers Eleazeri abscissum caput. 9015 Syl. inferre flammis arma nunc debes, Tite. Zelotes e flamma petendus est, preces hic supplices sperare nequaquam potes aut quae docent victoriam vinctas manus. optare quicquid ausus est belli furor. 9020 fatalis absumpsit rogus, tantum licet semiusta civium ferire corpora. qui non rogum praeceps moratur, possidet cognata dextra caedis huius gloriam. a filio mortem sibi impetrat , 9025 ferro maritus coniugis pectus suae aperit, statim miratur inceptum nefas inque medio proiecit ensem vulnere. pudica quaerit fata caeco pede ruens furibunda virgo. filiorum funere 9030 defessa mater armat in necem suam dentem cruentum. scelere peremptos suo dulces gemebat filios canum caput. oblitus hostis miles in suos ruit amica spargens vulnera. hostiles manus 9035 evadere nece quisque festinat sua. Tit. sibi manus inferre quis cogit furor? Svl. Eleazer author factionis perfidus postquam undique omnes medius in caelum vocat ut fata cuncti pariter accersant sua 9040 magna corona civium sic orsus est. Òo veteris Abrahae nepotes, quid agimus,Ó inquit, Òsacerdotalis haeres gratiae regale genus? ab exitu victoriae quae semper est incerta, virtus non erit 9045 spectanda, sed quae certa semper, mentis e constantia. cecidisse bello satis est constantiae, mentem parum mutare. hunc ego virtutis invictae esse iure dixerim, qui mortis haud formidat indomitus minas. 9050 admovit aris filium Abraham unicum. vitam hanc parum spectat, sed aeternum decus, ut posthumis fidem probaret saeculis. suos nec agros transitum Nilotico regi vetat rex Iosias, se proelio 9055 miscet alieno rex prius, collum suum Iudaea ne venale peregrinis daret et hoste gaudet potius invito mori, quod corpus animae carcer esset. multus  est quod corpori tribuit sibi illa detrahit. 9060 vigeat per illam corpus, illa langueat quodque huius obscuro specu caecutiat caelestis aulae civis illa quod exstitit. huc spectat, huius desiderio carpitur. viris mori nescire quam miserum fuit, 9065 vitaeque finem nolle ponere, cum malis pateret effugium omnibus mors libera. nonne pudet imposita catena vos procul a patria servire? num currum sequi post terga devincta manu Abrahamidas potest? 9070 lucebit hinc invicta virtus civium si nullus umquam mortis exagitet metus. quid ultro lentum sustines fatis iter? inventa mors , fata nos eadem auferent, idemque tempus. quid parem fatis necem 9075 Abrahae reformidat nepos? crudelis est quicunque nos vetat mori. tantum nefas pietas erit, portum dabit tot fluctibus mors sola. foelix erit cum patria vitam simul quicunque sponte poneret 9080 consumpta secum cuncta dum spectat simul.Ó postquam ore prompsit impio dux talia mox quisque ferro pectus aperit coniugis. exangue fontibus cadaver occulit, deinde se rogos in altos coniicit 9085 certatque ligni funebrem scandere struem quicquid nemus longo coactum vulnere plaustris prius gementibus suggesserant. cum filiis arsere commixti patres lateque fumat funus urbis ultimum, 9090 flammae nimius in astra magnae saeviunt. densa favilla obductus horrebat dies. si quis metu fortasse tardaret necem viros legebant sorte bis decem arbitra dubitantibus qui fata festinent sua 9095 sibique postea mutuam adferant manum. tantum in cloaca quinque mater filios abscondit. hic furtum pium matris latet fatalis omnes donec absumpsit rogus. haec urbis exitium suae palam facit. 9100 Tit. Iehochanan bar Sakkai, heros nobilis, quod iam diu spectata sit fides tua, ut ius Hebraeis sede ab alta diceres in urbe Iaphuam, et vicina litora mando, atque Aorsa civitatem, porro limites 9105 harum urbium quicunque se porrigunt. praeclare Honian, deo sanctum caput, munus summi sacerdotis Ioseph dedi, sacrum, tibi proximus sacrae tyarae honos. scelerate Rashbag, quod tua erga nos fides 9110 ferociam comprimere tantam non potest nec contumaces continuere spiritus, recondet alto miles ensem pectore. poenes luet pares bar Elisha Ishmael nato et suo aequalis scelere Gamaliel. 9115 Ieh. magnanime princeps, quo nihil erat mitius, precibus meis aures benignas admove. noli parenti vitae fila rumpere. Tit. aura pater fruatur aethera. hoc sibi, Iehochanan, precibus tuis indulgeo. 9120 iam patrios victor revertar ad lares. armate classem, vela ventis pandite. reddat carinas nauta siccas aequori, certent maris torquere spumas remiges. Ios. vates calente cecinit olim spiritu 9125 et fama sparsit civibus non credita ubi reperit templum esse quadratum, illico toto iacebit Solyma campo diruta. decora ab imo celsa sternuntur solo. nunc arce templum diruta Antonia vocant. 9130 incepit angulos habere bis duos figura et esse quadrilatera praeditum. decreta Lachesis mutat colus haud suae, diem deo vertisse nostrum non licet. fatum ultro sequitur quisque quod metuit suum. 9135 haud futiles iaculantur ignes aethera, sciri scelus vult, atque nesciri deus. the song of the captived Jewes in the triumph having one hand wrapt in a bloudy clout as cutt of quae civibus pollebat urbs multis Sion nunc caede dissolutas longa gemit domos. vultum replebit imbre princeps urbium, 9140 more viduae regina gemit gentium. Hierusalem gemenda o Hierusalem, tandem deum conversa cognoscas tuum. quem iunxerat fidele amoris vinculum procul meis insultat insolens malis. 9145 vertitur in exitium vicinorum manus nec ullus est solatium qui praebeat. Hierusalem gemenda o Hierusalem, tandem deum conversa cognoscas tuum. aegre fovebant pane vitam principes, 9150 fatigat infans sicca matris ubera, passim iacent honore nullo virgines, facta est sepulchrum mortuorum omnis domus. Hierusalem gemenda o Hierusalem, tandem deum conversa cognoscas tuum. 9155 o vos videte transeuntes per viam aequalis an dolor dolori sit meo. dei aestuans furoris ignis corripit, membris inhaerent fixa caeli spicula. Hierusalem gemenda o Hierusalem, 9160 tandem deum conversa cognoscas tuum. proles scelesta cum scelestis patribus errore ducimur rebelles devio. iniqua proni multa perpetravimus dum mens libidine concita effraeni furit. 9165 Hierusalem gemenda o Hierusalem, tandem deum conversa cognoscas tuum. - finis tertiae actionis - 1 expulissent ms.