From: ADIE1643@UK.AC.QUEENS-BELFAST.CENTRE.VAX1 8-AUG-1988 12:14 To: ARCHIVE Subj: Date: 8-AUG-1988 11:59:35 GMT +01:00 From: ADIE1643@UK.AC.QUEENS-BELFAST.CENTRE.VAX1 To: ARCHIVE@UK.AC.OX.VAX ************************************************************* Title: SCE/AL U/R AGUS SEAN-SCE/AL Author: Se/amus O/ Grianna Edition: First edition, 1945 (1950 reprint) - glossary not included. WARNING: this text contains lines over 80 characters long. The longest line contains 82 characters. This is a pre-edited version. The pre-edits are inserted to facilitate automated processing and are explained below. By removing them, the natural appearance of the text can be recovered. This text may not employ all of these pre-edits. Edit character Function Original typography -------------- -------- ------------------- / vowel length mark acute accent on preceding vowel ^ initial lenition h or H + word or affix separator nil ~ sometimes inserted to stand for a word nil which has been completely elided (usually adjacent to a +) * proper name marker nil _ proper name element connector space - hyphen or dash; when used hyphen or dash as a dash it will be flanked by spaces ' apostrophe only apostrophe ` ` single quotation marks single open quotation mark or (both open and close) single close quotation mark " " double quotation marks double open quotation mark or (both open and close) double close quotation mark [Note: Nested quotation marks: it is normal to print double and single quotation marks at alternate levels. Here, double quotes are used at the highest level, even though some texts use the reverse convention.] [ ] delimit titles of nil, enlarged, boldface, etc. text sections # # delimit titles mentioned quotation marks (Irish), italics or quotation marks (English) { } delimit poetry nil, quotation marks (Irish), italics (English) sometimes, reduced type @ @ delimit quotations in Irish nil, quotation marks (especially other dialects) sometimes, indentation & & delimit words or phrases in other languages, nil, which do not conform to Irish orthography italics, quotation marks, etc. $ $ delimit emphasized words usually boldface = end of line marker nil; if these are removed, any characters following the = on the same line should also be removed. [Note: the use of an end-of-line marker enables the hierarchical logical structure of the text to be captured, by placing an appropriate number of spaces before the EOLN marker. Characters may be placed after the EOLN marker to distinguish different types of unit at the same logical level.] Error correction, using | | | A very limited number of obvious errors in the printed texts have been (reversibly) corrected, by using triples of | | |, with character strings between them. A string between the first pair is an insertion, while a string between the second and third is a deletion. Thus: coding original text suggested correct text |b|a| a b |b|| nil b ||a| a nil Indentation has been removed. The physical text structure is encoded through COCOA-format page references. ****************************************************************************

SCE/AL U/R AGUS SEAN+-+SCE/AL =TTT MA/IRE =TTT

Ath+-+C^lo/, 1950 =TTTT

D^A/ REATHAIDHE =TTT I =TT Ba e/ *Pa/druig_Dubh_Ne/ill_M^o/ir an reathaidhe ba = g^aiste a b^i/ i n-+i/ochtar na conndae. B^i/ a g^a/ir gach = aon a/it o/ *Loch_Su/ilighe go bruach an *Easa_Ruaidh. An = c^e/ad e/acht a rinne se/ riamh an la/ d'+imthigh se/ ar c^u/igear = de na ribhi/nigh agus stil agus ceann leis ar a g^ualainn. = C^uir an la/ sin a g^a/ir ar fud t^ri/ b+pobal. Agus, o/ sin = ni/ ba m^o/, ni/ rabh uchtach ag fear ar bith g^abha/il 'un na tra/gha = leis, ce/ go rabh fir g^asta ins na *Rosaibh san am sin. = B^i/thidhe ag cainnt go minic air i d+toighthe an a/irnea/il, = agus, ar n+do/ighe, bro/d mo/r ar m^uinntir *Rann_na_Feirste = as. "Ni/l aon f^ear eadar a' da/ f^earsaid a reathfas = e/," arsa *Feidhlimidh_Ruadh. = "Ni/l, na/ sa c^onndae," ars' *Eoghan_O/_Baoighill. = "No/, b'+f^e/idir i n+E/irinn," arsa *Tarlach_T^uathail. "Ni/l = ann acht sto/cach go fo/ill. Fear ar bith a c^uir folach cnoc = ar c^u/igear de na ribhi/nigh agus ualach a d^roma air, is = doiligh a b^uaidh '+f^agha/il nuair a t^iocfas ann do/. Fa/ c^ionn = c^upla bliadhain eile ni/ b^e/idh aon f^ear i n-+E/irinn ion+-+= c^urtha leis." = "Ba m^aith a' fear sce/il t^u/," arsa *Conall_Ne/ill_O/ig, = "acht ta/ eagla orm." = "Ce/ roimhe a bh+fuil eagla ort?" arsa *Tarlach_T^uathail. = "Ta/," arsa *Conall, "tincleoir a+ta/ thoir i n+*Gallo/glach. = C^onnaic mise ar t^ra/igh na d+*Tuathann e/, ta/ cupla bliadhain = o/ s^oin. B^ain se/ an da/ ra/sa, an ceann fada agus an ceann = goirid. Agus nuair a b^i/ sin de/anta aige c^uaidh se/ amach = i g+cuideachta na g+capall. B^i/ capall donn ag fear as =

*Machaire_Ui/_Rabhartaigh ann agus ba i/ b^ain a' ra/sa. Agus = reath a' tincleoir thart a' cu/rsa le/ithe. Agus ni/ rabh = raimhe an ribe eatorra a' teacht isteach do/bhtha." = "Ni/or c^uala me/ iomra/dh riamh air, agus s^iubhail me/ = cuid m^aith," ars' *Eoghan_O/_Baoighill. = "Ta/ a leithe/id ann," arsa *Conall. "Fear de *C^loinn_= 'Ic_a'_B^a/ird." = "Bhail, fear ar leith e/," arsa *Tarlach_T^uathail, agus = gruaim air. = Ta/ se/ faoi g^easaibh, ma/ b^i/ aon f^ear ariamh ann," = arsa *Conall_Ne/ill_O/ig. "An m^uinntir a bh+fuil aithne = aca air, deir siad gur a' bisiughadh '+bi/dh se/, da/ f^adacht = a' ra/sa." = T^a/inig smu/id ar a rabh istoigh. B^i/ fear sa c^onndae = a b^ainfeadh an bla/th de *P^a/druig_Dubh. Agus tincleoir = a b^i/ ann, fosta. Sin an c^uid ba m^easa de. Ta/ na tincleoiri/ = siubhalach. Bi/onn siad gach aon a/it. B'+f^e/idir, la/ e/igint = nuair a b^e/adh ra/sai/ ar le/ana *M^alach_Dearg agus an b^uaidh = ag *Pa/druig_Dubh ar na tri/ p^obal, b'+f^e/idir gur ann a = t^iocfadh an tincleoir 'un tosaigh agus d^e/anfadh se/ ciolar = c^iot de laoch *Rann_na_Feirste. = O/ sin ni/ ba m^o/ b^i/ eagla ar m^uinntir an b^aile s'+againne. = Is minic a s^easuigh siad ag amharc ar *P^a/druig_Dubh i = n-+a rith ar an *Tra/igh_B^a/in. B^i/odh se/ i g+co/mhnuidhe ar tu/s. = B^i/odh bro/d ortha as. Acht b^i/ mar b^e/adh sca/ile fir eile = '+rith an ama cupla sco/r slat roimhe - taidhbhse an tincleora. = II =TT B^i/ *Pa/druig_Dubh, la/ amha/in, ag gabha/il si/os go h-+*Oilea/n_= na_Marbh fa/ c^oinne leathaigh. B^i/ cliabh air agus e/ ag siubhal = go gasta, no/ b^i/ an li/onadh ag teacht, agus ba g^oirid go = m+be/adh an la/n mara ar an leathach. Nuair a b^i/ se/ amuigh = ag imeall na *Tra/gha_Ba/ine casadh fear air na/r aithin se/. =

Fear a/rd scaoilte a b^i/ ann agus coisce/im e/adtrom leis. = B^i/ paca ceangailte ar a d^ruim, agus cuma air go rabh = an dubh+-+d^eifre air. = B^eannuigh se/ fe/in agus *Pa/druig_Dubh da/ c^e/ile. = "Creidim gur goirid go m+bi/dh ba/d a' p^osta a' gabha/il = trasna 'un a' *B^una_B^ig?" ars' an strainseoir. = "Bomaite ar bith feasta," arsa *Pa/druig_Dubh, ag = amharc ar an la/n m^ara. = "Caithfidh mise deifre a d^e/anamh le breith uirthi/," = ars' an strainseoir, agus d'+imthigh se/ i n-+a rith ar sodar. = "Maise go g+caithfidh mise deifre a d^e/anamh fosta," = arsa *Pa/druig_Dubh, "no/ ta/ dorna/n leathaigh le to/ga/il = i d+tra/igh *Oilea/n_na_Marbh agam sul a d+taraidh an li/onadh." = Agus leig se/ e/ fe/in 'un reatha le taoibh an f^i/r eile. = Ni/or b^'+f^ada c^uaidh siad go bh+facthas do *P^a/druig go = rabh a s^a/ith o/s a c^oinne. Cinnte b^i/ cliabh air. Acht, ma/ = b^i/ fe/in, ni/or c^eart don c^liabh oiread moille a c^ur air = is go m+be/adh fear ar bith eile trom aige. Acht do re/ir = mar b^i/ siad ag te/igheadh leis an ra/sa b^i/ se/ ag e/irghe follasach = ag *Pa/druig_Dubh go rabh fear o/s a c^oinne a b^i/ ion+-+c^urtha = leis fe/in. D'+amharc se/ ar an p^aca a b^i/ leis an f^ear eile. = Ma/ili/n beag nach rabh ro/+-+m^o/r, agus e/ suidhte go coimir = eadar a d^a/ s^linnea/n. Dar leis fe/in, "Ta/ tu/ eolach = ar iomchur a' p^aca sin. Ta/ an cliabh ana/sta le n-+a t^aoibh, = agus e/ a' ceapadh na gaoithe!" = B^ain se/ a d^a/ la/imh amach as na h-+irsteacha agus t^uit = an cliabh ar an tra/igh taobh thiar de. Agus comh luath is = c^aith *Pa/druig de an cliabh c^aith an fear eile uaidh an paca. = Agus s^i/n an ra/sa. Si/os an *Tra/igh_B^a/n mar b^e/adh d^a/ c^u/ = ann, agus gan ordlach eatorra. Rith siad fad na *Tra/gha_= Ba/ine, agus b^i/ siad cos ar c^ois le c^e/ile nuair a t^a/inig = siad go *Tobar_an_C^onnaidh. = S^uidh an b^eirt ag taoibh a c^e/ile ar carraig. *Pa/druig_= Dubh an c^e/ad f^ear a labhair. "Ni/or casadh aon f^ear = ariamh orm a reath a' fad sin liom." =

"Maise," ars' an strainseoir, "caoir t^eineadh = fear ar bith a casadh orm+-+sa a reath leath an f^aid sin = liom!" = Nuair a b^i/ a sci/thiste de/anta aca, d'+e/irigh an b^eirt = agus s^iubhail siad leo ani/os go rabh siad ag bun = na *Bra/ghad. Ni/ d^earn siad mo/ra/n co/mhra/idh le c^e/ile = ar an b^ealach ani/os. B^i/ mar b^e/adh smu/id ar gach aon f^ear = aca. Ni/or b^ain ceachtar aca an ra/sa. B^i/ an b^eirt aca mi/+-+= s^a/sta, agus eagla ar gach aon f^ear aca roimh an f^ear eile. = Ar a t^eacht go bun na *Bra/ghad do/bhtha t^o/g *Pa/druig_= Dubh an cliabh agus t^o/g an strainseoir an paca. = Ta/ se/ mall agam+-+sa le m'+aghaidh a t^abhairt ar b^a/d = a' *B^una_B^ig," ar seisean. = "Agus agam+-+sa le g^abha/il a t^o/ga/il leathaigh," arsa = *Pa/druig_Dubh. "Ta/ an la/n mara trasna ar t^ra/igh *Oilea/n_= na_Marbh le seo. Sin ar g^no/thuigheamar ar a' ra/sa," ar = seisean. = "Agus na/r c^uma sin," ars' an strainseoir, "da/ = m+bi/odh buaidh no/ di/ombuaidh na coimhlinte le ceachtar = againn. Acht b'+f^e/idir -" ar seisean, agus sin ar d^ubhairt = se/. T^a/inig eagla ar *P^a/druig go rabh se/ ag brath a ra/dh = go m+be/adh la/ eile ann. Ar n+do/ighe ba m^aith le *Pa/druig = la/ eile $b^eith$ ann. Acht ni/ rabh se/ re/idh fa/ n-+a c^oinne. Ni/ = rabh a s^a/ith cleachtaidh aige. Acht nuair a b^e/adh, c^uirfeadh = se/ 'un tosaigh ar a strainseoir e/. = S^iubhail siad leo go tostach go rabh siad ag *To/in_Rinn_= na_Mo/nadh. = "'+Bh+fuil dochar domh a f^iafruighe di/ot c'+ainm no/ ca/ = s^loinneadh t^u/?" arsa *Pa/druig_Dubh. = "Ni/l," ars' an fear eile. "*Feargal_'Ac_a'_B^a/ird = m'+ainm is mo s^loinneadh." = "As a' b^aile sin thall mise," arsa *Pa/druig_Dubh. = "*Pa/druig_O/_Domhnaill is ainm domh." = "As *Gallo/glach mise," arsa *Mac_a'_B^a/ird. "B'+f^e/idir = go g+casfaidhe ar a c^e/ile ari/s sinn." =

"B'+f^e/idir," arsa *Pa/druig_Dubh, agus t^ug an b^eirt = d^a/ c^u/l a g+cinn le c^e/ile. = **** = Cupla seachtmhain i n-+a d^iaidh sin b^i/ tincleoir ag de/anamh = stileadh thoir i n+*Gallo/glach agus la/n an toighe istoigh ag = a/irnea/l. B^i/ ra/sai/ ar t^ra/igh na d+*Tuathann an la/ roimhe = sin, agus ar n+do/ighe b^i/thear ag cainnt ortha. = "Ni/l aon f^ear sa c^onndae a reathfadh leat," arsa = fear aca leis an tincleoir. = "Ni/l, no/ b'+f^e/idir i n-+E/irinn," arsa fear eile. = "Ni/l f^ios agam fa/+'n c^uid eile de E/irinn," ars' an = tincleoir, "acht ta/ fear sa c^onndae a reath mi/le go = leith tra/gha liom, ta/ mi/ o/ s^oin. Agus da/ m+bi/odh a' tra/igh = leith+-+m^i/le eile ar fad, ni/l f^ios caide/ mar rachadh se/ = eadrainn." = "Agus ni/or f^a/g tu/ ar deireadh e/?" = "Ni/ rabh raimhe an ribe eadrainn, a' teacht go bun a' = m^e/ile du/inn," ars' an tincleoir. = "Agus ca/ bh+fuil a' fear sin, no/ an a' brionglo/idigh = b^i/ tu/?" = "Ni/ brionglo/ideach ar bith e/," ars' an tincleoir. = "Thiar sna *Rosaibh. Baile a d+tugann siad *Rann_na_Feirste = air. Fear dar+a+b ainm *Pa/druig_O/_Domhnaill." = "Agus na/r b^'+iongantach na/r reath sibh ani/os is si/os = a' tra/igh go bh+fa/ghadh fear e/igint buaidh an f^ir eile?" = arsa duine aca. = "Sin a' c^oimhlint c^e/adna d'+f^uago/rainn+-+se air," ars' = an tincleoir, "acht b^i/ eagla orm roimhe. Reathaidhe = milltineach e/. B^i/ eagla orm go m+b'+f^earr an ana/l a b^i/ = aige 'na/ agam+-+sa. Acht be/idh la/ eile ann. Nuair a b^e/as = mise re/idh le g^abha/il '+n-+a d^eabhaidh rachaidh me/ siar go = bh+fuagra me/ coimhlint air." Agus t^oisigh se/ d^'+innse caide/ = d^e/anfadh se/. Reathfadh se/ cu/ig m^i/le gach aon la/ go cionn =

bliadhna. D'+o/lfadh se/ uibheacha fuara. Stadfadh se/ den = p^i/opa agus den g^loine. Ba doiligh a d^e/anamh. Ni/or = b^'+f^iu/ do d^uine a b^eith beo ar an do/igh sin. Acht b^i/ a c^liu/ = i n+geall air. B^i/ reathaidhe ins na *Rosaibh le claoidhe aige! = **** = "Ni/or casadh a leithe/id ariamh orm," arsa *Pa/druig_= Dubh i d+tra/tha an ama c^e/adna agus sgaifte aca ag a/irnea/l = i *Rann_na_Feirste. = "B^i/ me/ a' de/anamh go g+casfaidhe ar a c^e/ile la/ e/igint = sibh," arsa *Conall_Ne/ill_O/ig. "No/ an la/ ud a c^onnaic = mise '+n-+a rith i g+cuideachta na g+capall e/ ar t^ra/igh na = d+*Tuathann d'+aithin me/ gur coilea/n fir a b^i/ ann. Agus = dubhairt me/ liom fe/in go m+be/adh coimhlint c^ruaidh ann = a' la/ a c^asfaidhe e/ fe/in agus *Pa/druig_Dubh_Ne/ill_M^o/ir = ar a c^e/ile." = "Caide/ mar rachadh se/ eadraibh, da/ m+bi/odh a' ra/sa ni/ = b'+f^uide?" arsa *Tarlach_T^uathail. = "Ni/l f^ios agam," arsa *Pa/druig_Dubh. "Ni/ b^e/adh ann = acht a' fear a b'+f^earr ana/l. Acht," ar seisean, "be/idh = la/ eile ann. D^e/anfaidh mise re/idh fa/ n-+a c^oinne. Agus = nuair a t^iocfas a' t-+am leanfaidh me/ e/ go bh+fuagra me/ = ra/sa air. Leanfad, da/ m+ba i n+da/n is go siubhailfinn = o/ seo go *Ceann_t+Sa/ile." = III =TT Ni/ rabh acht aon rud amha/in ar intinn *P^a/druig_Duibh i = n-+a d^iaidh sin. Se/ sin a b^eith comh h-+umhal agus comh la/idir = agus comh maith i n-+ana/il is go bh+fuigheadh se/ an b^uaidh ar = t^incleoir *G^allo/glach. D'+e/irigheadh se/ go luath ar maidin = agus reathadh se/ cupla mi/le ar an tra/igh. G^ni/odh se/ an = uile rud da/ rabh riachtanach ag fear a m+be/adh ga/bhadh cruaidh =

roimhe. Agus an Samhradh i n-+a d^iaidh sin c^uaidh se/ soir = go *Gallo/glach fe/acha/il an g+casfaidhe an tincleoir air. = Acht ni/or casadh. Ni/ rabh se/ le feicea/il thoir na/ thiar, = ce/ gur la/ aonaigh a b^i/ ann. Sa deireadh c^uir *Pa/druig = faisne/is, agus h-+innseadh do/ gur imthigh an tincleoir as = an c^eanntar mi/ roimhe sin agus nach rabh '+f^ios ca/ n+deachaidh = se/. = T^a/inig *Pa/druig_Dubh arais 'un an b^aile agus gan e/ = ro/+-+s^a/sta. Da/ m+buaileadh an tincleoir amach sa ra/sa = e/ an la/ u/d ar an *Tra/igh_B^a/in ni/ b^e/adh se/ leath comh mi/+-+s^a/sta = agus b^i/ se/. Ni/ b^e/adh ann acht gur casadh fear air a b'+f^earr = 'na/ e/. Sin a m+be/adh de. Agus ba c^uma. Ni/ t^ug aon = f^ear ariamh acht a s^eal. Acht fear a b^i/ ann+-+san na/r b^ain = is na/r c^aill. Agus nach minic i n-+a/r saoghal a c^ualamar = "comh mi/+-+s^a/sta le fear nach m+bainfeadh is nach g+caillfeadh." = Ni/or c^aill *Pa/druig_Dubh an cluiche la/ na *Tra/gha_Ba/ine. = Agus ni/or b^ain se/ e/. Agus b^i/ se/ mi/+-+s^a/sta. = La/ amha/in tamall i n-+a d^iaidh sin b^i/ se/ ag teacht ani/os = beanna *C^arraig_a'_C^uill agus sac eorna ar a d^ruim leis. = B^ris bruach leis agus t^uit se/ go bun na beinne agus = gortuigheadh an c^os aige. Si/leadh ar tu/s nach rabh ann acht = leonadh. Acht nuair a t^a/inig an doctu/ir dubhairt se/ go = rabh si/ briste go h-+olc ag an m^u/rna/n. = C^aith *Pa/druig_Dubh seal ra/ithe i n-+a luighe ar a leabaidh. = Annsin d'+e/irigh se/. Acht ni/ rabh se/ a/balta ar an c^os a c^ur = faoi ar c^or ar bith. B^i/odh se/ ag bacadradh thart le d^a/ c^roisi/n = agus an duine bocht fa/ le/an agus fa/ imnidhe. Is iomdha = tra/thno/na gre/ine a s^uidh se/ ar b^ruach an c^ladaigh agus e/ = ag amharc ar na fir o/ga ag imirt cleasa lu/th' ar an tra/igh. = "A D^ia, nuair a b^i/ mise in mo neart agus lu/th na g+cna/mh = liom," a+deireadh se/ leis fe/in, "is beag maith a d^e/anfadh = an fear is fearr aca sin domh! An bh+fuil biseach i n+da/n = domh? An m+be/idh me/ bacach le mo s^olus? Agus ma/ t^ig = tincleoir *G^allo/glach agus a c^ur 'un tosaigh orm! Acht = ni/ c^uirfeadh. B^e/adh '+f^ios aige nach d+tiocfadh liom ra/sa =

a f^e/acha/il leis agus mo c^os briste. B^e/adh '+f^ios sin ag = an t+saoghal. De/arfadh gach aon duine nach rabh neart agam = air. B^e/adh truaighe aca domh. B^e/adh truaighe ag an = tincleoir fe/in domh. B^e/inn mar b^e/adh saighdiuir dall = ann a b^e/adh i n+diaidh a s^u/ile a c^ailleadh sa c^omhrac. Ni/ = b^e/adh aon duine ag cur trom air cionnas nach d+tiocfadh = leis aimsiughadh le gunna!" = Acht na/r b^eag an sa/samh sin nuair nach d+tiocfadh an la/ = a choidhche a m+be/adh se/ a/balta ar g^abha/il 'un na tra/gha leis = an tincleoir? Ni/ b^e/adh ann, nuair a rachadh an seanchus = ar obair, acht "fear na/r b^ain is na/r c^aill." = **** = "Na/r f^e/ad tu/ turas *T^obar_a'_Du/in a d^e/anamh, a m^ic?" = ars' a m^a/thair le *Pa/druig_Dubh, cupla bliadhain i n-+a d^iaidh = sin. = "Ta/ biseach maith go leor ar mo c^ois anois," arsa = *Pa/druig. "S^i/l me/ aon uair amha/in nach m+be/inn a/balta = aon c^oisce/im a s^iubhal a choidhche. Ni/l me/, ar n+do/ighe, = mar b^i/ me/, agus ni/ b^e/idh a choidhche. Acht is maith a' = m^easardhacht. Ni/l caill orm, de d^uine a c^uaidh i = g+contabhairt." = "Is fi/or sin," ars' an m^a/thair, "mi/le altughadh do = D^ia. Acht ma/ t^e/id tu/ go *Tobar_a'_Du/in agus do d^o/chas = a c^ur ann, ni/ t^iocfaidh mi/ o/ indiu go m+bi/dh tu/ comh lu/thmhar = is b^i/ tu/ riamh. Cuir do d^o/chas i n+Dia agus i g+*Colum_Cille = agus le/igheasfar t^u/." = C^aith *Pa/druig_Dubh an la/ sin ag smaoitiughadh ar an = c^ainnt a+dubhairt a m^a/thair leis. B^i/ biseach maith ar a = c^ois, i d+taca le h-+olc. Ni/ rabh ann acht go rabh ce/im b^eag = b^acaighil' ann. T^iocfadh leis la/ cruaidh oibre a d^e/anamh = agus na bailte a s^iubhal gan bata gan croisi/n. Acht ni/ = t^iocfadh leis reathachta/il. Da/ d+tigeadh tincleoir *G^allo/glach = a choidhche agus coimhlint a f^uagairt air, c^aithfeadh se/ =

locadh roimhe. "Na/r f^e/ad me/ co/mhairle mo m^a/thara a = g^lacadh agus turas *T^obar_a'_Du/in a d^e/anamh?" ar = seisean leis fe/in. "Acht an le/igheasfar me/? An bh+fuil = mo s^a/ith do/chais agam? Da/ m+be/adh, t^iocfainn arais 'un = a' b^aile tra/thno/na agus me/ a' le/imnigh o/ c^noc go cnoc.... = Acht nach doiligh domh do/chas a b^eith agam, agus gur ag = iarraidh ar D^ia iall a c^ur i su/iste *G^uill a+ta/ me/? Ta/ = me/ i g+ceart, i d+taca le h-+olc. Acht ni/l me/ sa/sta. D'+f^e/ad-= fainn a b^eith creapalta le mo s^olus agus gan cos le cur = fu/m agam. Agus i n-+a/it a b^eith buidheach de D^ia as m'+f^a/ga/il = mar ta/ me/, ta/ me/ ag iarraidh Air mo d^e/anamh comh lu/thmhar = is b^i/ me/ aon la/ riamh. Sa c^ruth is go d+tiocfadh liom buaidh = a f^agha/il ar a' reathaidhe is fearr sa c^onndae. Ni/l ciall = na/ creideamh agam. Agam fe/in no/ ag mo m^a/thair." = Dubhairt se/ sin le/ithe. = "Dia a d'+f^a/g lu/thmhar t^u/, a m^ic," ar sise. "Taisme = a d'+f^a/g creapalta t^u/. Cuir do d^o/chas i n+Dia. Iarr ar = *C^olum_Cille d'+athchuinge a c^ur i n-+A la/thair, agus ni/ f^eall-= faidh se/ ort." = "Maise, b'+f^e/idir gur agat a+ta/ an ceart," arsa = *Pa/druig. = "Nach cinnte gur agam, a m^ic," ars' an m^a/thair. "An = c^e/ad la/ maith a t^iocfas, e/irigh, i n-+ainm De/, agus gabh soir = go *Tobar_a'_Du/in." = IV =TT La/ brea/gh Samhraidh a b^i/ ann. B^i/ *Pa/druig_Dubh ag gabha/il = amach *Mi/n_an_Droighin, ag tarraingt go *Cill_M^ic_Ne/ana/in. = B^i/ se/ ag smaoitiughadh ar *C^olum_Cille. Ni/ rabh aon c^noc = na/ aon g^leann na/ aon srutha/n ar an b^ealach seo nach rabh baint = ag *Colum_Cille leo, la/ den t+saoghal. Siud thoir an *Leanainn, = an abhainn a c^oisrioc se/ agus a d'+f^a/g se/ iascamhail ariamh = o/ s^oin. Siud thall *Leac_na_Cu/mhaidhe, an a/it a bh+fuigheadh = an te/ a m+be/adh bro/n air faoiseamh. Siud amuigh *Bealach_=

an_Adhraidh, an a/it ar s^easuigh an naomh an la/ a c^aith se/ a = t^rosta/n go *Toraigh. Siud thoir ari/s sean+-+reilig *T^ulach_= Dubhghlaise, an a/it ar s^iubhal *Colum_Cille an c^e/ad c^oisce/im. = Reilig b^eag don taoibh athuaidh =L I d+*Tulaigh_Dubhghlaise go m+buaidh. =L *Colum_Cille co/ir gan acht =L Ann do rinne se/ a c^e/ad imtheacht. =LV Annsin samhladh do/ e/ fe/in ag teacht arais 'un an b^aile = agus e/ comh lu/thmhar le fiadh ba/rr. Nach ar a m^a/thair agus = ar an c^uid eile de m^uinntir an b^aile a b^e/adh an lu/thgha/ir! = B^e/adh se/ sa b^aile a/rd+-+t^ra/thno/na, tamall mo/r roimhe luighe = gre/ine. Rachadh se/ caol di/reach 'un na *Tra/gha_Ba/ine agus = reathfadh se/ o/ b^un na *Bra/ghad go *Tobar_an_C^onnaidh. B^e/adh = na slo/ighte cruinn ar an *B^a/insigh ag coimhe/ad air. B^e/adh = a m^a/thair annsin agus a Coro/in M^uire ar a me/ara aici/, = agus i/ ag tabhairt altughadh do D^ia agus mi/le buidheachas = do *C^olum_Cille as lu/th na g+cos a t^abhairt arais da/ leanbh.... = Agus annsin b^e/adh fa/ilte ag tincleoir *G^allo/glach t^eacht = 'un na *Tra/gha_Ba/ine, la/ ar bith! = B^i/ la/ saoire ann an la/ ar n-+a b^a/rach - La/ F^e/il' Peadair = 's Po/il. Agus b^i/ sluagh mo/r daoine ag *Tobar_an_Du/in = ag de/anamh an turais. I n+diaidh am Aifrinn c^uaidh *Pa/druig_= Dubh soir 'un an tobair. B^i/ scaifte mo/r daoine annsin = roimhe, cuid aca ag urnaighe, cuid ag to/ga/il an uisce, agus = cuid i n-+a suidhe thart i n+diaidh an turas a d^e/anamh. D'+amharc = *Pa/druig si/os ar an tobar. B'+f^i/or na sce/altai/ a c^uala = se/ ag na sean+-+daoine! B^i/ croisi/ni/ agus batai/ sa/ithte = sa p^ortach ar gach taoibh den tobar. Co/mharthai/ d'+f^a/g = daoine i n-+a n+diaidh mar c^ruthughadh go d+ta/inig siad annsin = creapalta agus gur imthigh siad agus lu/th na g+cos leo. = Rachadh *Pa/druig_Dubh arais 'un an b^aile agus e/ comh gasta = is b^i/ se/ aon la/ riamh. Ni/ f^eallfadh *Colum_Cille air. Ni/ = f^eallfadh se/ ar f^ear ar bith a rabh sracadh gaisceamhail = ann. Gaiscidheach a b^i/ ann fe/in nuair a m^air se/. Saighdiuir = a b^i/ ann. D'+agair se/ Dia, la/ *C^u/l_Dreimhne. Agus c^uir =

Dia aingle as na Flaithis chuige a neartuigh agus a t^reoruigh = 'un buaidhe e/. Agus, ar n+do/ighe, b^e/adh da/imh ag *Colum_Cille = leis. B^e/adh da/imh c^inidh aige le *Pa/druig_O/_Domhnaill. = Fear de *D^a/lach a b^i/ ann mar *C^olum. Agus ni/ f^eallfadh = *Da/lach ar *D^a/lach eile! = S^iubhail se/ si/os an leath+-+m^alaidh ag tarraingt ar an = tobar, agus le sin labhairidh an duine leis i n-+a ainm. = "Maise, a *P^a/druig_Ui/_D^omhnaill as *Rann_na_Feirste, = an annseo a+ta/ tu/?" D'+amharc *Pa/druig_Dubh thaire n-+a = g^ualainn, agus ce/ fuair se/ aige acht tincleoir *G^allo/glach! = B^i/ se/ i n-+a s^uidhe ar tu/rto/ig agus e/ ag caitheamh tobaca. = Suidh annseo go n+de/anamuid a/r g+cainnt is a/r g+co/mhra/dh," = ar seisean le *Pa/druig. = Acht b'+f^earr le *Pa/druig an turas a d^e/anamh a c^e/ad = uair agus an co/mhra/dh a d^e/anamh i n-+a d^iaidh sin. Ni/or = m^aith leis caidreamh ar bith a d^e/anamh leis an f^ear seo = go m+be/adh se/ comh lu/thmhar leis fe/in. Ni/ b^e/adh '+f^ios nach = coimhlint a c^uirfeadh an tincleoir air. "Si/lim go n+de/anfaidh = me/ an turas ar tu/s," ar seisean, "agus d^e/anfamuid = a/r g+co/mhra/dh '+n-+a d^iaidh sin." = "Is fearr duit fanacht tamall go d+tra/ighidh an sluagh = a+ta/ a' plodughadh thart fa/+'n tobar," ars' an tincleoir. = "Ta/ mise me/ fe/in a' brath a' turas a d^e/anamh, acht is = fearr fanacht go m+ba/nuighidh an sluagh rud beag." = D'+amharc *Pa/druig_Dubh si/os, agus, ceart go leor, b^i/ = an dubh+-+scaifte fa/+'n tobar. Ni/ b^e/adh a/it a d^a/ g^lu/n le = fagha/il aige fa/ s^eacht slata de. Ni/ t^iocfadh leis a urnaighe = a ra/dh i n-+a s^a/samh go m+be/adh fairsingeach aige ar b^ruach = an tobair agus gan aon duine le g^abha/il eadar e/ fe/in = is *Colum_Cille. = S^uidh se/ ag taoibh an tincleora. = "Fuair a' c^os biseach maith agat?" ars' an tincleoir. = "C^uala tu/ e/!" arsa *Pa/druig agus iongantas an = domhain air. = "C^ualaidh cinnte," ars' an tincleoir. "Cluineann =

lucht siubhail gach aon rud. C^uala me/ e/ agus me/ ar mo = b^ealach siar 'un na *Rosann a' brath ra/sa a f^uagairt ort. = Acht, ar n+do/ighe, p^ill me/ nuair a c^uala me/ fa/ do t^ubaiste. = Ni/ t^iocfadh liom ra/sa a c^ur 'un tosaigh ar f^ear a b^i/ '+n-+a = luighe agus a c^os i n-+a aice leis. Agus b^i/ me/ buadhartha. = Ni/or m^aith liom do t^ubaiste, ar n+do/ighe. Agus le n-+a = c^ois sin, b^i/ me/ buadhartha nach rabh lu/th na g+cna/mh leat, = sa c^ruth is go d+tiocfadh linn a g^abha/il 'un na *Tra/gha_Ba/ine = agus an b^uaidh a b^eith le fear e/igint againn. No/ b^i/ me/ = mi/+-+s^a/sta riamh o/+'n la/ u/d a casadh ar a c^e/ile sa ra/sa sinn. = Da/ bh+fa/ghtha/ mo b^uaidh ba c^uma liom, i d+taca le h-+olc. Acht = ni/or b^ain me/ is ni/or c^aill me/." = "Bhail," arsa *Pa/druig_Dubh, "soco/ramuid, tra/thno/na = indiu, ce/ an la/ a rachas tu/ siar. Ni/l a d^ath ar mo c^ois+-+sa = acht go bh+fuil si/ cinea/l ceangailte fa/+'n m^u/rna/n. Agus = sin mo s^iubhal annseo indiu, d^'+iarraidh ar *C^olum_Cille = lu/th na g+cos a t^abhairt domh mar b^i/ agam sul ar loiteadh = me/. Agus abair t^usa paidir ar mo s^on, fosta, nuair = a b^e/as tu/ a' de/anamh an turais." = "De/arfad agus cu/ig paidreacha," ars' an tincleoir. = S^uidh siad annsin seal tamaill ag co/mhra/dh, go dti/ sa = deireadh nach rabh acht cupla duine fa/ b^ruach an tobair. = "Seo," arsa *Pa/druig_Dubh ag e/irghe i n-+a s^easamh, "i = n-+ainm De/, rachamuid i g+cionn a' turais. Siubhail leat," = ar seisean, leis an tincleoir. = "Tabhair domh do la/mh," ars' an tincleoir, agus t^arraing = se/ bata aniar as faoi n-+a leis. = "Faoi D^ia, caide/ a+ta/ ort?" arsa *Pa/druig_Dubh. = "Ta/, mo s^a/ith, a ru/n," ars' an tincleoir, agus d'+e/irigh = se/ go h-+anacaireach le greim la/imhe an f^ir eile. = "Caide/ t^a/inig ort, no/ ca/ h-+uair a d'+e/irigh se/ duit?" = arsa *Pa/druig. = "Tuitim o/ b^romach mire, san F^o/ghmhar s'+c^uaidh thart," = ars' an tincleoir. "Briseadh mo c^os i d^a/ n-+a/it, agus = ta/ eagla orm nach bh+fuil me/ in+-+le/ighis." =

"A P^eadair a' do/chais b^ig!" arsa *Pa/druig_Dubh. = "Siubhail leat si/os go n+de/anamuid a' turas agus be/imid = ar a/r sean+-+le/im roimhe s^eachtmhain." = "Gabh faoi m'+ascaill a' taobh seo i bh+fos," ars' an = tincleoir. "Go suaimhneach leat si/os na farga/in.... = Gabh ar do g^lu/ine annsin. Caithfidh mise seasamh. Ni/ = t^ig liom a' c^os a lu/badh." = "Anois," arsa *Pa/druig_Dubh, "cuir do d^o/chas i n+Dia = agus i g+*Colum_Cille. Agus fe/achamuid a' ra/sa sin ar = a' *Tra/igh_B^a/in roimhe La/ F^e/il' Muire go fo/ill." = "Ni/ reathfaidh mise aon ra/sa choidhche," ars' an tincleoir. = "Dona do d^o/chas," arsa *Pa/druig_Dubh. = "Chan di/oghbha/il do/chais go h-+iomla/n a+ta/ orm," ars' an = tincleoir. "Acht," ar seisean, "ni/ reathfaidh me/ aon = ra/sa a choidhche, fa/ghaim biseach no/ na/ fa/ghaim. Sin = breitheamhnas aithrighe a c^uir me/ orm fe/in. Agus m^olfainn = duit+-+se an ru/n ce/adna a d^e/anamh.... Gabh ar = do g^lu/ine annsin. Ta/ paidreacha an turais agat, = creidim?" = "Ta/," arsa *Pa/druig go bru/ighte. = "Maith go leor," ars' an tincleoir. "De/anamuis an = turas fa/ c^roidhe m^o/r m^aith, agus ofra/lamuis a/r lu/th is = a/r d+tapadh do D^ia ar s^on A t^iodhlacaidh." = "Acht -" arsa *Pa/druig_Dubh. = "Na/ bi/odh "acht" ar bith ann," ars' an tincleoir. = @"`A M^uireadhaigh, meil do sgi/n =L Go m+bearram inn don A/irdri/gh, =L Tabharam go milis a/r mo/id =L 'S a/r d^a/ d+trillis don Tri/ono/id`".@ =LV

EISIOMLA/IR =TTT I n-+aimsir an t+*Sagairt_'Ic_P^a/idi/n a b^i/ ann. B^eir = daoine "aimsear a' Land League" air, agus = daoine eile "aimsear C^ogadh na Talmhan." Acht = "aimsear a' t+*Sagairt_'Ic_P^a/idi/n" a tugadh riamh ar = an am seo sa ti/r s'+againne. = B^i/ an *Sagart_'Ac_P^a/idi/n i n-+a s^agart paro/iste i n+*Gaoth_= Dobhair na bliadhanta sin. Bliadhanta cruaidhe cadra/nta = a b^i/ ionnta. B^i/ ansmacht na d+tighearnai/ talmhan ag fa/scadh = an c^roidhe agus an anama as Clanna Gaedheal. B^i/ an = t-+ana/s agus an t-+ocras ar fud na h-+E/ireann, agus a g+cuid = fe/in den ampla ag muinntir *G^aoth_Dobhair, no/ b^i/ an &battering = ram& ar obair gach aon c^earn o/ *M^i/n_Ui/_B^aoighill go *Bun_a'_= Leaca. D'+f^ulaing muinntear *G^aoth_Dobhair cruadhta/n na = bliadhanta sin, agus t^roid siad go cro/dha i n-+aghaidh an = ansmaicht. Acht ni/ rabh siad i n-+a n+di/lleachtai/ sa teangmha/il. = B^i/ an *Sagart_'Ac_P^a/idi/n i n-+a c^eann feadhna ortha agus = e/ i g+co/mhnuidhe re/idh le ceart a b^aint amach do/bhtha. = Ta/ cliu/ agus iomra/dh ar an t+*Sagart_'Ac_P^a/idi/n go = fo/ill fa/ *G^aoth_Dobhair is fa/ na *Rosaibh. Cluinfidh tu/ na = sean+-+daoine ag sce/alaidheacht air go dti/ an la/ bh+fuil = indiu ann. Agus ta/ sin aca air, sce/altai/ brea/ghtha = gaisceamhla. Cluinfidh tu/ iad ag cainnt ar an am a cuireadh = 'un an p^ri/osu/in e/. No/ ar an la/ a t^ug na pi/le/iri/ iarraidh = breith air ag doras t^each an p^obail nuair a b^i/ se/ ag teacht = amach o/+'n Aifreann. G^eobhaidh tu/ cunntas glinn go fo/ill = ar an teangmha/il m^illtinigh a b^i/ i n+*Doiri/_Beaga an la/ sin, = go dti/ sa deireadh gur buaileadh buille ar oifigeach na = b+pi/leiri/ a c^uir deireadh leis an c^o/mhrac. I d+taca leis na = cruinnighthe a b^i/odh aige, ta/ "La/ *C^roithli/" agus "La/ na = g+*Crois-Bhealach" agus "La/ *M^ulla_na_Tulacha" i seanchus =

m^uinntear *G^aoth_Dobhair mar ta/ La/ an *C^orr-Shle/ibhe no/ = La/ Oirdhearc an *A/tha_Buidhe i stair na h-+E/ireann. = Nuair a b^i/odh cruinniughadh mo/r aca seo ag an t+*Sagart_= 'Ac_P^a/idi/n b^i/odh lucht t^ri/ b+pobal i la/thair aige. T^e/igheadh = muinntear na *Rosann soir, agus t^igeadh muinntear *C^loich_= C^eannfhaola anoir. Agus b^i/odh gach aon rud go dti/ deich = mi/le fear annsin cruinn nuair a t^igeadh an *Sagart_'Ac_= P^a/idi/n 'un tosaigh. = D'+f^uagair se/, aon uair amha/in, go m+be/adh cruinn-= iughadh mo/r i g+*Croithli/ aige ar a leithe/id seo de la/. Agus = ni/ rabh se/ i bh+fad fuagartha gur f^uagair ceann urraidh na = b+pi/leiri/ nach rabh se/ ceadmhach aon c^ruinniughadh a c^omo/radh = taobh istoigh de c^ri/ocha *G^aoth_Dobhair o/ e/irghe go luighe = gre/ine an la/ sin. Acht ni/or c^uir an bagar seo cu/l ar = bith ar an t+*Sagairt_'Ac_P^a/idi/n. Dubhairt se/ go m+be/adh = an cruinniughadh ann, agus gan a b^eith buidheach de d^ligheadh = na *Sasana. = Nuair a+dubhairt an sagart e/, b^i/ uchtach ag na daoine = as. B^i/ f^ios aca go g+cuirfeadh se/ le n-+a f^ocal. Agus = b^i/ a n+do/chas comh la/idir sin agus go rabh siad cinnte na/r = b^'+f^e/idir a c^osc. An oidhche roimh an c^ruinniughadh se/ideadh = adharc i *Mulla_na_Tulacha agus ceann eile ar an *M^achaire_= Loiscthe. C^uaidh an g^airm c^atha sin ar fud t^ri/ b+pobal. = C^uaidh si/ o/ b^aile go baile no/ go g+cualthas i/ i n+doimhneacht = sle/ibhe ag bun an *Eargail agus i rannacha scaithte na = *Rosann thiar. Agus sul a n+deachaidh na soluis as, an = oidhche sin, b^i/ na bo/ithre dubh le daoine. Go di/reach mar = c^uirfeadh *O/_Domhnaill gairm c^atha amach la/ den t+saoghal = agus c^ruinneochadh na clanna o/ i/ochtar *F^a/nada go bruach = an *Easa_Ruaidh. = Ar feadh c^upla la/ roimh an c^ruinniughadh b^i/thear ag si/or+-+= c^ainnt air i *Rann_na_Feirste. Ni/ rabh duine ar bith i = n-+amhras. B^i/ an t-+iomla/n le/ir aca cinnte go d+tiocfadh = an *Sagart_'Ac_P^a/idi/n go *Croithli/, go labhairfeadh se/ go = teintridhe agus go mo/r+-+uchtamhail, agus go n-+imtheochadh =

se/ gan aon oifigeach de c^uid na Bainri/oghaine me/ar a = leagan air. Tamall roimhe sin b^i/ cruinniughadh mo/r aige = ar an *F^a/l_C^arrach. C^ros lucht an dlighidh roimh+-+re/ e/ mar = an g+ce/adna. Acht b^i/ an cruinniughadh ann i n+diaidh an = iomla/in. Ar sin a b^i/thear ag cainnt i d+teach an a/irnea/il i = *Rann_na_Feirste, agus daoine ann a rabh se/ ag cur = iongantais ortha cad chuige na/r beireadh ar an t+*Sagart_= 'Ac_P^a/idi/n, an la/ sin. B^i/ na pi/le/iri/ annsin agus a g+cuid = gunnai/ leo, agus cad chuige na/r scaoil siad? Dubhairt = duine amha/in go rabh an sluagh ro/+-+m^o/r agus go rabh na pi/le/iri/ = comh fa/iscthe sin istoigh eadar an daoine is nach d+tiocfadh = leo na h-+airm a la/imhdeachas. Dubhairt duine eile gur = eagla a b^i/ ortha, no/ go rabh siad annsin ar lag+-+c^uidiughadh. = Go rabh tri/ c^e/ad de na saighdiu/iri/ dearga ag tarraingt = 'un an *F^a/l_C^arraigh as *Leitirceanainn an oidhche roimh an = c^ruinniughadh, acht gur p^ill siad ag lu/bthacha *M^i/n_an_Droighin, = ca/ bith a t^a/inig ortha. = "Maise, go bh+fuil f^ios agam+-+sa caide/ t^a/inig ortha," = arsa *Condai/_E/amoinn. "Ta/, marc+-+s^luagh *Oiligh a t^a/inig = rompa agus c^uir a' to/ir ortha. C^onnaic a' saoghal mo/r = da/ rabh ar a g+cois na saighdiu/iri/ dearga a' tionnto/dh agus = a' teicheadh an me/id a b^i/ '+n-+a g+craiceann, an oidhche sin. = Acht ni/ rabh acht corr+-+d^uine sa t+siubhal a c^onnaic a' = t-+amharc a c^onnaic mise - marc+-+s^luagh *Oiligh a' teacht isteach = bearn na *Mucaise agus an g^ealach a' baint deallramh as a = g+cuid sleanntrach." = Acht ni/or creideadh an sce/al seo i *Rann_na_Feirste. = Agus ni/or creideadh, acht oiread, an te/ a+dubhairt go = n-+ionnso/chadh na pi/le/iri/ an sagart, mur beith go rabh siad = fe/in gaibhte sa c^umhanglach. Chan as cumhanglach na/ as = marc+-+s^luagh *Oiligh a b^i/ do/chas ag muinntir *Rann_na_Feirste = acht as na cumhachtai/ a b^i/ ag an t+*Sagart_'Ac_P^a/idi/n. = (Cluinim anois daoine folamha ag ga/iri/ go magamhail = faoi mo s^eanchus. Acht ta/muid+-+inne gaolmhar do *C^olum_= Cille.) B^i/ na daoine cinnte go rachadh ag an t+*Sagart_'Ac_=

P^a/idi/n an cruinniughadh a c^omo/radh i g+*Croithli/ d^'+aindeoin = a rabh de g^unnai/ is de b^aigne/idi/ o/ c^uan *D^oire go cuan = na g+*Ceall. Ni/ t^iocfadh leo breith air. D'+f^a/gadh se/ a = g+cna/mha marbh leis an m^uinntir a b^e/arfadh iarraidh air. = D^e/anfadh se/ eisiomla/ir den c^e/ad f^ear a leagfadh ba/rr = me/ir air! = Ni/ rabh mo/ra/n fear ins na *Rosaibh an oidhche roimhe La/ = *C^roithli/ nach rabh ar an b^ealach ag tarraingt soir. Na = corr+-+f^ear a rabh an croidhe lag fe/in aca, ba na/ir leo fanacht = sa b^aile nuair a c^onnaic siad na comhursanaigh ag balughadh = 'un na teangmha/la. Ni/ maith le fear ar bith a s^amhailt do/ = gur cladhaire e/, go h-+a/irid nuair a b^i/os oibriughadh ins = an t+saoghal agus gni/omh e/ifeachtach ar s^lighe a d^e/anta. = Acht b^i/ fear beag amha/in i n-+a c^omhnuidhe thiar ar an *C^oin-= Le/im - mar b^i/ *Peadar_'Ac_Cearra/in - agus ni/ c^uirfeadh = aon duine mi/+-+c^liu/ air an oidhche sin, da/ bh+fanadh se/ sa b^aile = agus g^abha/il a luighe ar a leabaidh. = B^i/ *Peadar bocht ciothramach: b^i/ leath+-+c^ois da/ c^uid = goirid, agus d'+umhluigheadh se/ go talamh le gach aon c^oisce/im. = Fiolu/n a t^a/inig air i n-+a g^asu/r a c^rup an c^os aige. Agus = g^eobhfa/ daoine a+de/arfadh, sul a d+ta/inig an creapladh = seo air, go rabh se/ ar g^asu/r comh miotalach mo/r+-+uchtamhail = is b^i/ sna *Rosaibh. = B^i/ se/ ag gabhail anonn i n-+aois i n-+aimsir an t+*Sagairt_= 'Ic_P^a/idi/n. Acht nuair a c^onnaic se/ a c^uid comhursanach = ag imtheacht ar a m+bealach go *Gaoth_Dobhair an oidhche roimhe = La/ *C^roithli/, ba na/ir leis fanacht sa b^aile, agus d'+e/irigh = se/ agus c^uaidh i g+cionn an b^ealaigh go h-+anacaireach. Ni/ = rabh leis acht e/ fe/in, no/ ni/ f^ano/chadh aon duine i n-+a b^un. = T^igeadh scaifte f^ad leis agus b^eannuigheadh siad do/, = agus d'+imthigheadh leo soir thairis. Nuair a b^e/adh siad = as a e/isteacht b'+f^e/idir gur toiseacht a c^u/l+-+c^ainnt air = a d^e/anfad siad. Ca/ rabh an diabhal ag gabha/il leisean? = An clipri/neach bocht, cad chuige na/r f^an se/ sa b^aile agus = g^abha/il a luighe ar a leabaidh? Caide/ an gnoithe a b^i/ aige+-+=

sean a/it ar bith a m+be/adh teangmha/il? Ar n+do/ighe, ni/ = t^iocfadh leis troid. Agus ba lugha 'na/ sin a t^iocfadh = leis teicheadh! = Ar maidin teacht an lae, b^i/ lucht faire ag an t+*Sagart_'Ac_= P^a/idi/n ar c^ri/ocha na paro/iste. Agus do re/ir mar b^i/ = na slo/ighte ag cruinniughadh b^i/thear g^a/ rann agus g^a/ g+cur = an bealach a b^i/ leagtha amach fa/ n-+a g+coinne. Cuireadh = scaifte go *Mulla_na_Tulacha, scaifte go *Be/al_an_Droichid, = agus da/ re/ir sin, go dti/ go rabh deich g+cruinniughadh ann = agus sluagh mo/r ag gach aon c^eann aca. Ni/or leigeadh = muinntear na *Rosann thaire *C^roithli/. Ba e/ seo an t-+ionad = cruinnighthe ba deise do/bhtha, agus b^i/ astar fada siubhalta = ag cuid aca o/ oidhche. = Ce/ b'+e/ nach rabh i g+*Croithli/ b^i/ *Peadar_'Ac_Cearra/in ann. = T^a/inig se/ annsin tamall i n+diaidh e/irghe gre/ine agus e/ = ag tarraingt a leise i n-+a d^iaidh. Ni/or f^an se/ i g+cuideachta = an scaifte a b^i/ ag droichead *C^roithli/ ar c^or ar bith. No/ = ni/ t^ug aon duine ordughadh do/. Ni/ rabh aithne ag muinntir = *G^aoth_Dobhair $air$. S^i/l siad nach rabh ann acht fear de/irce. = No/ ni/or c^osamhail e/ le fear a b^e/adh re/idh le g^abha/il i n+deabhaidh = nuair a b^e/arfadh na pi/le/iri/ iarraidh breith ar an t+*Sagart_= 'Ac_P^a/idi/n. D'+imthigh se/ soir an bealach mo/r agus suas = taobh na malacha, agus c^uaidh i bh+folach annsin i g+cu/l carraige. = Ni/ rabh se/ i bh+fad i g+cu/l na carraige gur t^oisigh fir a t^eacht = ani/os an bealach a rabh se/. Scab siad iad fe/in suas ar = t^aoibh an c^nuic o/s cionn an b^ealaigh m^o/ir. C^uaidh gach = aon f^ear i g+cu/l carraige agus t^oisigh siad a c^ruinniughadh = mion+-+c^loch agus a d^e/anamh molltai/ di/obhtha ag n-+a g+cosa. = Fa/gfamuid annsin iad go cionn tamaill b^ig go bh+feicimid = caide/ a+ta/ na pi/le/iri/ a d^e/anamh. Ar t^eacht amach ar = maidin do/bhtha c^onnaic siad sluagh mo/r fear ar an c^noc = u/d thall. T^arraing siad air comh tiugh ge/ar is t^a/inig leo, = ag de/anamh gur annseo a b^i/ an cruinniughadh, agus nach = rabh i bh+fuagradh *C^roithli/ acht dalladh mullo/g. Acht, nuair = a b^i/ siad ar b^a/rr an c^nuic, ni/ rabh an *Sagart_'Ac_P^a/idi/n =

annsin fa/ n-+a g+coinne. Agus ni/or b^'+e/ sin amha/in e/, acht = ni/ rabh aon c^earn da/ n-+amharcfadh siad nach rabh sluagh = daoine cruinn ann. Ma/ b^i/ cruinniughadh i b+pobal *G^aoth_= Dobhair an la/ sin, b^i/ deich g+cinn ann. Agus ce/ aca ceann = a rabh an *Sagart_'Ac_P^a/idi/n i la/thair aige? C^uir siad a = g+comhairleacha i g+cionn a c^e/ile agus rinne siad amach = iarraidh a t^abhairt ar *C^roithli/. Ba do/iche gur annsin = a b^e/adh se/. B^i/ sin ag cur le n-+a d^o/igh! B^e/adh se/ ag = maoidheamh i n-+a d^iaidh sin go d+tug se/ fuagradh roimh+-+re/ = do/bhtha ag innse ca/ h-+a/it a m+be/adh an cruinniughadh, agus = na/r leig an eagla do/bhtha t^eacht da/ c^o/mhair! = P^ill siad agus t^ug siad a n-+aghaidh ar *C^roithli/. Nuair = a b^i/ siad fa/ leith+-+m^i/le de ionad an c^ruinnighthe, b^i/ siad = istoigh i n+gleann, agus malaidh righte suas uatha agus = carraigeacha comh mo/r le toighthe ar t^aobh na malacha seo. = Le sin fe/in t^a/inig cioth cloch ortha amach as cu/l na g+carraig-= each agus scoilteadh an c^loigeann ag fear aca. Acht = E/ireannaigh a b^i/ ionnta - ce/ gur i seirbhis *B^uckshot_Forster = a b^i/ siad - agus ni/ rabh siad claoidhte i la/thair teangmha/la. = D'+aimsigh siad a g+cuid gunnai/ ar t^aoibh an c^nuic agus = scaoil siad rois leis na carraigeacha. Annsin d'+imthigh = cuid aca suas, agus an c^uid eile ar an b^ealach m^o/r g^a/ = g+cumhdach. An m^uinntear a b^i/ i g+cu/l na g+carraigeach, b^i/ = siad san f^aopach. B^i/ siad annsin agus gan aca acht clocha = i n-+e/adan gunnai/. Ni/or le/ar do/bhtha go dti/ sin an m^eangco/g = a rinne siad nuair a s^amhail siad go d+teichfeadh na pi/le/iri/ = roimhe na clocha. = B^i/ *Peadar_Beag_'Ac_Cearra/in i n-+a luighe ar a s^leas+-+= luighe i g+cu/l carraige agus e/ ag amharc ar an ionnsuighe = ag tarraingt ortha. Nuair a t^a/inig na pi/le/iri/ fa/ f^ad = urchair de t^arraing se/ amach pe/ire piostal agus scaoil = se/. Ni/or b^'+urchar iomrallach a scaoil se/ acht oiread. = B^uail se/ fear de na pi/le/iri/ sa sciatha/n agus t^uit an = gunna as a la/imh. Sca/nnruigh na pi/le/iri/. S^i/l siad go = rabh scaifte de lucht gunnai/ i g+cu/l na g+carraigeach agus =

nach leigfidhe beo as *Croithli/ an la/ sin iad. P^ill siad = arais 'un na beirice agus c^uir siad sce/ala go *Leitir-= ceanainn fa/ c^oinne cuidighthe. Acht ni/ t^a/inig an cuidiughadh = go rabh an cruinniughadh thart agus na fir ar s^iubhal ag = tarraingt ar an b^aile. = Tra/thno/na an lae sin b^i/ scaifte de m^uinntir *Rann_na_= Feirste amuigh ag ceann an c^rois+-+b^ealaigh agus iad ag = feitheamh le sce/ala as *Gaoth_Dobhair. Mna/ agus gasrai/ = agus corr+-+s^eanduine a b^i/ ann, no/ b^i/ na fir uilig thoir ag = an c^ruinniughadh. B^i/ siad ag feitheamh le tuairisc anoir = agus cuid aca nach rabh saor o/ imnidhe. Acht b^i/ do/chas = ag n-+a m+bunadhas. Do/chas as cumhachtai/ an t+*Sagairt_'Ic_= P^a/idi/n. Do/chas go n+de/anfadh se/ eisiomla/ir den c^e/ad = f^ear a b^e/arfadh iarraidh la/mh a leagan air. Sa deireadh = nochtaidh marcach chuca ag teacht anoir an ailt. C^uathas = amach roimhe agus fiafruigheadh de caide/ an sce/al a b^i/ = leis. Dubhairt se/ leo nach rabh se/ i n+*Gaoth_Dobhair ar = c^or ar bith, agus go m+be/adh se/ ann da/ m+bi/odh gle/as air; = agus b^i/ fiche leith+-+sce/al aige, ma/ b^i/ aon c^eann amha/in = aige. Acht ba leor a aidmhea/il nach rabh se/ ann agus gan = a b^eith gan tuairisc an lae. B^i/ neart sce/altach aige a = c^uala se/ ar a c^oisce/im. C^uala se/ gur marbhadh an fear = deireannach de na pi/le/iri/ agus go rabh an b^eiric ar scaithte = lasrach. Agus go rabh cu/ig c^e/ad saighdiu/ir ag teacht = isteach bearn na *Mucaise. "Acht," ar seisean, " ni/ c^reidim = an sce/al sin. Nuair a bi/os daoine to/gtha is furas leo = an f^i/rinne a c^ur as a riocht. Acht an sce/ala deireannach = a c^uala me/, creidim e/. Ta/ craiceann na fi/rinne air, = agus e/ ag a' cur leis a' rud a m+be/inn a' du/il leis." = "Caide/ an sce/ala e/?" arsa muinntear *Rann_na_Feirste. = "Ta/," ars' an marcach, "b^i/ pe/as annsin agus e/ i = g+culaith fir ti/re, a' de/anamh nach n-+aithneochaidhe e/. Agus = ni/or h-+aithneadh. Rinne se/ a b^ealach '+f^ad leis a' t+*Sagart_'Ac_= P^a/idi/n agus t^ug se/ iarraidh breith air. S^i/l se/ go g+cuirfeadh =

se/ i n-+iu/il don t+sagart go rabh scaifte mo/r da/ c^inea/l = fe/in ar a c^u/l agus go rabh se/ comh maith ag an t+Sagart = b^eith leis go socair suaimhneach. Acht comh luath ge/ar is = leag se/ la/mh ar g^ualainn a' t+sagairt rinneadh eisiomla/ir = de. Fa/gadh an taobh marbh leis agus c^rup ceann de na = cosa aige. Dia a/r sa/bha/il, deir siad go m+be/adh truaighe = agat den duine b^ocht - '+n-+a p^e/as is mar b^i/ se/ - agus = gan ann acht go rabh coisce/im ann." = "Ni/ b^e/adh truaighe ar bith agam do/, an bitheamhnach = bradach," arsa duine amha/in. = "Mo s^eacht g+ca/ir+-+b^eannacht ar a' t+*Sagart_'Ac_P^a/idi/n, = agus crann a s^la/inte go rabh leis," arsa duine eile. = D'+imthigh an marcach siar an bealach mo/r. An sce/al = deireannach a d'+innis se/, b'+f^uras leis na daoine a c^reidbhea/il. = Ba le sin a b^i/ siad ag du/il. Ba e/ a n+do/chas agus a = n-+uchtach e/. Ni/ rabh uchtach ar bith aca go m+be/adh maith do = c^uid fear na m+bailteach a g^abha/il i n-+e/adan lucht gunnai/ = le steafo/gai/ coll. Acht san am c^e/adna b^i/ a n+do/chas = as an t+*Sagart_'Ac_P^a/idi/n comh la/idir sin agus go = m+b'+f^uras leo an sce/al fa/+'n eisiomla/ir a c^reidbhea/il. = Ba leis a b^i/ siad ag du/il. Ba e/ a b^i/ i n-+aice le n-+a d+toil. = Sa deireadh d'+amharc bean aca soir bealach *M^i/n_na_= Leice, agus ni/ luaithe d'+amharc 'na/ leig si/ scairt uallach = aisti/ fe/in. "O/, dar Dia, siud e/. Amuigh thoir ag teach = *Ro/ise_O/ige. An t-+eisiomla/ir!" = D'+amharc gach aon duine soir, ar n+do/ighe. Agus b^i/ = an t-+eisiomla/ir anoir chuca, gan b^re/ig ar bith. B^i/ a c^eann = is a c^osa buailte ar a c^e/ile, dar leat. Agus mi/le soir = uait ni/ b^e/adh f^ios ce/ aca ag la/mhaca/n no/ ag coisidheacht a = b^i/ se/. = "'+S^eacht m^'+anam do la/mh, a *S^agairt_'Ic_P^a/idi/n," arsa = *Condai/_E/amoinn. = "Soir linn go d+te/ighmid a c^aitheamh tu/rto/g air," arsa = gasu/r diabhalta gan c^e/ill a b^i/ ann. =

"Siubhailidh libh," arsa gasu/r eile, agus d'+imthigh scaifte = aca soir an caora/n ag brath aguisi/n beag eile a c^ur le = leathtrom an eisiomla/ra. Acht ni/or t^aitin seo leis na = mna/ ar c^or ar bith. Ba e/ rud a t^a/inig truaighe i n-+a g+croidhe = don eisiomla/ir g^ra/nda nuair a c^onnaic siad scaoith de = g^asrai/ diabhalta i n-+a rith soir agus ru/n aca bog+-+m^arbhadh = a t^abhairt ar an c^re/atu/r le tu/rto/gai/ is le fo/ide mo/nadh. = "Muirbhfidh siad a' t-+eisiomla/ir gra/nda," arsa bean = amha/in, "agus ni/l sin ceart. Is mo/r a' truaighe an+-+i/de = a t^abhairt do/, '+n-+a eisiomla/ir is mar ta/ se/. Ta/ an duine = gra/nda thi/os mo/r go leor le n-+a d^roch+-+g^ni/omharthai/, agus = gan du/n+-+m^arbhadh a d^e/anamh air." Agus t^oisigh si/ fe/in = agus cuid eile de na mna/ a scairtigh i n+diaidh na n+gasu/r = ag iarraidh ortha pilleadh. Acht b^i/ se/ comh maith aca iarraidh = ar an t+sruth li/onta gan t^eacht isteach an barra. = D'+imthigh na gasrai/ leo i n-+a rith soir an caora/n go rabh = siad ar b^a/rr na m+beann o/s cionn *Ailt_M^i/n_na_Leice. = Agus nuair a fuair siad an t-+eisiomla/ir thi/os fu/tha t^oisigh = siad a c^aitheamh mo/nadh agus tu/rto/g air. B^i/ an t-+eisiomla/ir = bocht mar c^onnaic an Ri/ e/. Ni/ rabh lu/th na g+cna/mh leis = le teicheadh, agus ni/ rabh gar fe/acha/il le g^abha/il a c^aitheamh = cloch ortha suas i n-+e/adan na m+beann. B^i/ muinntear = *Rann_na_Feirste ag amharc soir ar an teangmha/il. Agus = b^i/ truaighe ag an iomla/n aca, eadar f^eara is m^na/, don = eisiomla/ir, an t-+am seo. Ba e/ an c^uma a b^i/ ar na gasrai/ = nach stadfadh siad go marbhadh siad e/. Agus, gan b^re/ig = ar bith, b^i/ se/ sa c^ontabhairt, no/ ni/ rabh '+f^ios nach gasu/r = gan c^e/ill a c^aithfeadh cloch air agus b^risfeadh blaosc na = cloigne aige. = "A *C^ondai/," arsa bean de na mna/ le *Condai/_E/amoinn, = "imthigh soir agus bagair ortha, no/ ni/ leigfidh siad beo as = an ailt indiu e/. Agus ta/ an sampla bocht thi/os mo/r go = leor leis." Agus b^i/ *Condai/ ag brath imtheacht ar a = co/mhairle agus cu/l a c^ur ar na gasrai/. Acht le sin fe/in = tchi/ siad an fear ag teacht amach as an c^eardcha agus ag =

teacht de ra/sa anoir ag tarraingt ar na gasrai/. B^i/ = cuma ortha gur c^uir se/ eagla ortha, no/ stad siad den = c^aitheamh nuair a labhair se/ leo. Annsin s^iubhail se/ leis = ag tarraingt ar c^eann an c^rois+-+b^ealaigh. = Nuair a b^i/ se/ leath bealaigh anoir an ailt d'+aithin siad = e/. Ce/ b^i/ ann acht *Se/amus_S^eimisi/n. Nuair a t^a/inig se/ = '+f^ad le muinntir *Rann_na_Feirste labhair bean de na = mna/ leis. "Is tu/ rinne i g+ceart e/ gan leigin do/bhtha = an cre/atu/r gra/nda a m^arbhadh." = "D'+f^e/ad tu/ bonnsach s^laite a b^aint agus na ma/sai/ a = sgiu/radh ag cupla fear aca," ars' an dara bean. = "Ni/ f^uair siad a' t+slat nuair a ba c^eart a tabhairt = do/bhtha," arsa *Se/amus agus cuma air go rabh fearg m^o/r = air. "Ni/ f^uair," ar seisean. "Ni/or c^uir a muinntear = mu/nadh ortha nuair a ba c^o/ir a c^ur ortha. Agus ta/ a s^liocht = ortha: ta/ siad anois ar s^iubhal a' tabhairt iarraidh m^arbhtha = ar c^re/atu/r nach bh+fuil a c^osnamh fe/in ann." = C^uir *Se/amus rabha/n mo/r fada thairis, agus cinea/l de = iongantas ar m^uinntir *Rann_na_Feirste cionn's gur = g^oill oidheadh an eisiomla/ra comh mo/r sin air. Ar n+do/ighe, = rinne se/ a g^noithe i g+ceart nuair a b^agair se/ ar na gasrai/. = Acht na/r b^'+iongantach an rud a leithe/id de f^eirg a b^eith air! = "Da/ m+be/adh greim agam+-+sa ar c^upla fear aca," arsa = *Se/amus, "deirim+-+sa libh+-+se go d+tarro/nainn na cluasa = aca, agus gan a f^iafruighe ce/+'r leis iad, acht oiread. No/ = c^uir siad i m+ba/rr mo c^e/ille me/ nuair a c^onnaic me/ iad = ag caitheamh tu/rto/g ar a' c^re/atu/r. Da/ m+be/adh duine aca a = m+be/adh a c^osnamh fe/in ann, ba c^uma liom i d+taca le h-+olc. = Acht *Peadar_'Ac_Cearra/in bocht nach rabh a/balta an bealach = '+f^a/ga/il aca!" =

TUATHAL S'+AGAINNE =TTT I =TT Ni/ rabh *No/ra_S^e/arluis_T^aidhg sa/sta, an oidhche a = rinneadh cleamhnas eadar i/ fe/in agus *Peadar_= S^ea/in_'Ic_Eachmharcaigh as na cnuic. Ni/or b^'+e/ *Peadar = mian a croidhe. Ni/or b^'+e/ b^i/ i n-+aice le n-+a toil. Annsin = ni/or m^aith le/ithe co/mhnuidhe a d^e/anamh ins na cnuic. Ta/ = an leanna/n sin uilig ar m^uinntir i/ochtar ti/re. Ni/ maith = leo co/mhnuidhe a d^e/anamh a/it ar bith acht an a/it a m+be/idh = siad ar amharc na fairrge. = Mar sin de, b^i/ *No/ra trom+-+c^roidhtheach nuair a po/sadh = i/ ar *P^eadar_'Ac_Eachmharcaigh as na *Beanna_Fe/ir. Ni/ = rabh na *Beanna_Fe/ir i n-+a sa/samh mar a/it c^o/mhnuidhe, no/ = *Peadar_'Ac_Eachmharcaigh i n-+a sa/samh mar c^e/ile. Acht = an fear a b^i/ i n-+aice le n-+a toil, ni/ t^a/inig se/ da/ h-+iarraidh = ar c^or ar bith. Fear brea/gh a b^i/ ann. Ni/ rabh a leithe/id = eile ar an domhan c^la/ir. Ba c^osamhla le *Naoise_Mac_= Uisnigh e/ 'na/ le fear ar bith de c^uid na h-+aimsire seo. = B^i/ folt air comh dubh le cleite an f^e/ich, a g^ruaidhe comh = dearg le braon fola, agus a c^roiceann comh geal le = sneachta na h-+aon+-+oidhche. Agus a ionad co/mhnuidhe? = Bhail, is iomdha a/it a m+bi/odh se/, agus is iomdha cinea/l = oibre a b^i/odh ar la/mha aige. Amannai/ b^i/odh se/ i n-+a c^eann = feadhna airm agus e/ fe/in agus a c^uid sluagh sa to/ir ar = G^allaibh. Amannai/ eile b^i/odh se/ i n-+a ri/gh ar *T^i/r_C^onaill = agus fleadh agus fe/asta aige "i g+cu/irt d^orsach *D^u/n_na_= n+Gall." Amannai/ d'+f^a/gadh se/ an saoghal seo ar fad agus = b^i/odh se/ ag seolto/racht i m+ba/d si/dhe ag tarraingt ar na = caislea/in o/ir a b^i/ thiar o/s cionn luighe na gre/ine. Is = minic a casadh ar *No/rainn thiar annseo e/. Is minic a =

s^easuigh se/ ag n-+a taoibh agus e/ ag geal+-+g^a/iridhe le/ithe. Acht = ni/ d^eachaidh aici/ riamh a m^ealladh aniar 'un na *Rosann. Is = iomdha oidhche a s^uidh si/ ag feitheamh le torma/n a b^ro/ige. = Acht ni/ rabh se/ ag teacht. Agus b^i/ na bliadhanta da/ g+caitheamh. = B^i/ gnaoi na h-+o/ige ag imtheacht as a h-+aghaidh mar imthigheas = an solus tra/thno/na Samhraidh i n+diaidh luighe na gre/ine. B^i/ = si/ fa/gtha le/ithe fe/in. An c^uid eile den teaghlach po/sta = sa c^o/mharsain, uilig acht *Tuathal, an dearbhra/thair ba = sine aici/. D'+imthigh *Tuathal go *Meiricea/ nuair a b^i/ *No/ra = i n-+a girsigh. Agus b^i/ se/ annsin ar fad, agus e/ gan p^o/sadh, = do re/ir na g+cunntas a b^i/ ag teacht anall. = B^i/ *Tuathal agus No/ra cosamhail le c^e/ile i n-+a n+dearcadh = agus i n-+a n+do/igheannai/, agus e/agcosamhail leis an c^uid = eile den teaghlach. B^i/ an c^uid eile saoghalta sanntach, = eadar f^earaibh agus m^na/ibh. Nuair a t^a/inig ann do/bhtha, = ni/ rabh ar a n-+a/ird acht talamh agus curaidheacht agus eallach. = B'+f^earr leo le/ab de s^liabh na *Rosann 'na/ du/ithche iomla/n = fa/ n-+a cuid oilea/n is eas thiar o/s cionn luighe na gre/ine. = B^i/ a s^liocht ortha: p^o/s siad, agus t^oisigh siad a c^ur an = Earraigh agus a b^aint an F^o/ghmhair. = Acht ni/or ni/dh le *Tuathal an cinea/l seo saoghail ar c^or = ar bith. Duine siubhalach a b^i/ ann. C^aithfeadh se/ an saoghal = mo/r a f^eicea/il. Rachadh se/ go *Meiricea/ an c^e/ad uair, = ar n+do/ighe. Acht ni/ f^ano/chadh se/ ann acht tamall. Fad is = b^e/adh se/ ag cruinniughadh oiread o/ir agus c^uirfeadh ar a = b^onnai/ e/. Ni/ b^ainfeadh sin mo/ra/n bliadhanta as, no/ b^i/ = an t-+o/r fairsing i *Meiricea/. Annsin t^iocfadh se/ 'un = an b^aile agus s^iubhailfeadh se/ fe/in agus *No/ra an *Eoraip. = Scri/obhadh se/ chuici/ o/ am go h-+am ar feadh na m+bliadhanta. = B^i/ do/chas ar fad aige. Acht sin a rabh aige. B^i/ an t-+o/r = ag teicheadh roimhe. Nuair a c^ruinnigheadh se/ dorna/n beag = fe/in de, s^leamhnuigheadh se/ as a m^e/ara. Ni/ t^iocfadh leis = greim a c^oinnea/il air. Acht ni/or c^aill se/ a uchtach. B^i/ = do/chas aige go m+be/adh an t-+a/dh sa deireadh air. Agus = b^i/ do/chas ag *No/rainn fosta. No/ b^i/ a c^uid leitreach ag =

tabhairt uchtaighe di/the. Acht b^i/ na bliadhanta da/ g+caitheamh. = B^i/ bla/th na h-+o/ige ag imtheacht agus gan an taiscidh ag = teacht as *Meiricea/, no/ an gaiscidheach fuileachtach dubh+-+= f^oltach geal+-+c^roicneach ag teacht as Ti/r na h-+Aislinge. = II =TT Sa deireadh t^a/inig *Peadar_S^ea/in_'Ic_Eachmharcaigh as = na *Beanna_Fe/ir agus d'+iarr se/ i/. Agus g^lac si/ e/. Chan = da/ deoin a c^uaidh si/ leis. Acht caide/ deir tu/ leis an = t+saoghal b^eag s^uarach seo? Baineann an t-+ana/s an loinnear = as an m^o/r+-+c^uid de na h-+aislingi/ a bi/os againn. = I n-+e/adan a cos a c^uaidh si/ le *Peadar_'Ac_Eachmharcaigh. = Agus ni/or c^o/ir a b^eith i n-+a d^iaidh sin uirthi/. No/ ni/ rabh = gnaoi na n+daoine $air$ mar *P^eadar. Ni/ rabh ann acht = luipri/neach beag ana/sta, nach rabh mo/r mi/ofar na/ beag = do/igheamhail. Ni/ rabh deise a labhartha aige na/ greann = ann. Acht ni/ rabh se/ fa/gtha ar gach aon do/igh. B^i/ taobh = ti/re de t^alamh aige, eadar s^liabh agus t^alamh oibeartha. = Naoi g+cinn eallaigh agus sealbha/n brea/gh caorach, agus = le n-+a c^ois sin, e/ amuigh air go rabh spara/n trom airgid = aige. = La/ de na laethibh a b^i/ *No/ra eadar da/il is po/sadh, b^i/ si/ = i n-+a suidhe 'e c^ois na teineadh go h-+uaigneach agus i/ ag = meabhrughadh go domhain fa/ n-+a croidhe. Deir na sean+-+= daoine go m+bi/onn cead iomartais ar d^uine eadar da/il = is po/sadh. Agus ma/ deir fe/in is fi/or. Bi/onn duine = ar seachra/n eadar d^a/ c^o/mhairle. Agus b^i/ *No/ra eadar = d^a/ c^o/mhairle, an la/ seo. An b+po/sfadh si/ e/ ar c^or ar bith? = An rachadh si/ ar a cu/l sa g^ealltanas a t^ug si/? Caide/ = a+de/arfadh *Tuathal, da/ m+be/adh se/ sa b^aile? Agus t^oisigh = si/ a smaoitiughadh ar *T^uathal. An do/igh a g+cuireadh se/ = ar a g^lu/n i/ nuair a b^i/ si/ i n-+a girsigh, agus na h-+amhra/in = a b^i/odh aige! =

"Mur' d+taradh acht malairt saoghail agus scalla/n = a d^ul sa m^aoin =L Is beag a' m^aith si/ogaidhe is bo/lacht, =L Ta/ an bainne 'gus an laogh leis an f^ear a g^e/abhfadh = an t+slighe, =L Is mo b^eannacht duit, na/ taobh le treoiridhe. =L Fiadhnaise ort, a nighean, ce/ aca sin den di/s, =L Is measamhla a' gabha/il fri/d a' c^o/mharsain - =L A' scafaire glan caoin a c^uirfeadh triu/r aca sa di/g, =L No/ luipri/neach an d+tri/ m+bo/ sin." =LV Caide/ de/arfadh *Tuathal anois da/ m+be/adh se/ sa b^aile? = Acht caide/ b^e/adh le ra/dh aige? B'+f^uras rogha a d^e/anamh = eadar an scafaire glan caoin agus luipri/neach na d+tri/ = m+bo/, da/ m+bi/odh an b^eirt sa la/thair. Acht ni/ rabh. Ni/ = t^a/inig an scafaire glan caoin ar c^or ar bith. Ni/ rabh ann = acht rogha a d^e/anamh eadar *Peadar_'Ac_Eachmharcaigh agus = b^eith ar an tra/igh f^oilimh i n+deireadh an lae. = Nuair a b^i/ tamall caithte mar seo aici/ ag meabhrughadh = agus ag cainnt le/ithe fe/in, c^ualaidh si/ coisce/im an duine = ar leic an dorais. Ce/ b^i/ ann acht gasu/r an p^osta agus = leitir leis ionns' uirthi/. Comh luath is d'+amharc si/ uirthi/ = d'+aithin si/ gur as *Meiricea/ i/. Leitir o/ *T^uathal! Caide/ = b^i/ innti/? An rabh cupla ce/ad dollar innti/? Agus, ma/ = b^i/, caide/ d^e/anfadh si/? An g+cuirfeadh an leitir seo cor = i n-+a cinneamhaint? = B^ris si/ an leitir. Acht ni/ rabh aon p^ighinn innti/. Le/igh si/ = cupla uair i/. Ni/ rabh an saoghal ag e/irghe ro/+-+m^aith le *Tuathal. = "S^i/l me/ anuraidh," ar seisean, "go rabh liom. Go rabh = la/n na la/mh ar s^e/ala a b^eith agam. Acht t^a/inig an droch+-+a/dh = orm nuair a s^i/l me/ go rabh mo s^aidhbhreas i g+cu/l mo d^uirn = agam." Acht b^i/ do/chas aige. B^i/ se/ ar ti/ imtheacht amach = go dti/ an taobh c^u/il den ti/r. D'+e/ireochadh leis, an = iarraidh seo. B^i/ se/ '+c^omhair a b^eith cinnte go n-+e/ireochadh, = mur' rabh an mi/+-+a/dh ag siubhal leis. =

T^ug an leitir seo uchtach do *No/rainn. B^i/ do/chas aici/ = go m+be/adh an t-+a/dh ar *T^uathal la/ e/igin sul a n-+e/agadh se/. = Acht ca/ h-+uair? Le cu/ig bliadhna roimhe sin ni/or scri/obh = se/ chuici/. B'+f^e/idir nach scri/obhfadh se/ ari/s chuici/ go cionn = c^u/ig m+bliadhan eile. Ni/ rabh an dara suidhe sa b^uailidh = ann acht *Mac_Eachmharcaigh a p^o/sadh agus a m^o/r a d^e/anamh de. = B^i/ '+f^ios ag an c^o/mharsain go rabh si/ eadar d^a/ c^o/mhairle = - no/ leig si/ a ru/n le cuid aca - agus b^i/thear ag cainnt = uirthi/ i d+teach an a/irnea/il na h-+oidhcheannai/ sin. = "I n-+e/adan na g+cos a+ta/ si/ a' gabha/il leis," arsa *Sorcha_= M^a/ghnuis_O/ig. = "Ta/ '+f^ios ag mo T^ighearna orm gur ab e/ a+ta/ mi/le de/ag = ro/+-+m^aith aici/," arsa *Siobha/n_S^e/arluis_D^onnchaidh. "Deirim+-+= sa go rabh an t-+a/dh uirthi/. No/, do re/ir mar c^luinim, ta/ = an fear aici/ is toiceamhla o/ *G^aoth_Dobhair go *Gaoth_Beara." = "Diabhal a b+po/sfainn de, da/ m+ba leis Se/ Ceathramhnacha = De/ag na *Rosann," arsa *Si/ghle_M^uiris_B^a/in. "Mur' = m+be/adh ann uilig acht a' ga/ire beag leamh a+ta/ aige. Agus = annsin comh giobach bealuighthe leis! Deir siad gur le = deimhis a b^aineas se/ an f^e/aso/g de fe/in, agus ni/ stadann = se/ acht a' cognadh tobaca '+rith a' lae." = "Is beag a si/leadh, la/ den t+saoghal, gur ag *Peadar_= Beag_'Ac_Eachmharcaigh as na *Beanna_Fe/ir a b^e/adh si/," = arsa duine aca, "no/ b'+ise fe/in a b^i/ ceann+-+a/rd." = "B^ain a' saoghal a' c^eann+-+a/irdeacht aisti/," ars' an = dara duine. = "Sin mar bi/os," ars' an tri/omhadh duine. "Mar = dubhairt *Nualaiti/n nuair a d'+iarr fear na coise maide = i/, `is fear ligearam laig 'na/ b^eith folamh ar fad.`" = Agus sin a rabh le ra/dh. Ni/ rabh acht na cupla focal i = soisce/al *Nualaiti/n. Acht b^i/ mea/dhchon ionnta. Rogha = an da/ d^i/oghadh a bi/os go minic i saoghal an duine. Ni/ rabh = ni/os mo/ le ra/dh ag lucht na cu/l+-+c^ainnte. Sin a rabh le ra/dh = ag *No/rainn i/ fe/in. I n+diaidh tra/thno/na mo/r fada a c^aitheamh = ag meabhrughadh agus ag machtnamh o/s cionn na gri/osadh, =

ni/ rabh le ra/dh sa deireadh aici/ acht go m+b'+f^earr ligearam = laig 'na/ b^eith folamh ar fad. = III =TT B^i/ a m^a/thair i n-+aoin+-+teach le *Peadar_'Ac_Eachmharcaigh = nuair a p^o/s se/. Bean s^aoghalta s^anntach a b^i/ innti/ nach = rabh ar a h-+intinn o/ d^ubh go dubh acht ag u/thairt fa/ eallach = is fa/ m^uca is fa/ e/anlaith. Teach mo/r fada c^eann+-+tuigheadh = a b^i/ aca agus cuma g^iobach air, taobh amuigh is taobh istoigh. = T^ug *No/ra iarraidh deis a c^ur air, cupla uair. Ba m^ian = le/ithe na ballai/ a nighe le h-+aol agus casa/n a d^e/anamh = anonn go doras an b^oithigh. Ni/ rabh si/ sa/sta cionn's go = rabh cearc an e/ili/n istoigh faoi an leabaidh ag an t+sean+-+= m^naoi. Agus c^onnaictheas di/the gur c^eart tuighe a c^ur = ar an c^istinigh, an a/it a rabh deora anuas o/s cionn na = fuinneo/ige. Acht t^ug an t+sean+-+b^ean le fios di/the gur = b^'+i/ fe/in an maighistreas, agus nach rabh mo/ra/n measa = aici/ ar "p^o/saidh aerach as i/ochtar ti/re, a to/gadh ar m^in = c^a/irde agus nach rabh a/ird aici/ ar a d^ath acht i/ fe/in a = c^o/iriughadh." = T^oisigh si/ d^'+obair ar a di/cheall; acht, ba c^uma caide/ = d^e/anfadh si/, b^i/ an t+sean+-+b^ean ag ma/nra/n. "Ni/l f^ios agam," = a+deireadh si/, "ca/ bh+fuarthas na mna/ o/ga a+ta/ ann ar na = saoghaltai/ deireannacha seo. Is cuma leo acht iad fe/in = a c^o/iriughadh. Ni/ rachaidh bean aca eadar d^a/ t^each gan = pe/ire bro/g a b^eith teannta uirthi/. Nuair a b^i/ mise o/g, = ni/ c^uirinn aon b^ro/g ar mo c^ois acht Dia Do/mhnaigh - sa = G^eimhreadh, acht oiread leis a' t+Samhradh. I d+taca le = h-+obair de, se/ an c^uma a+ta/ ortha nach bh+fuil ciall aca di/the. = Acht ca/ bh+fuil mar b^e/adh agus go n-+amharco/chaidh bean aca = ar a la/mha fiche uair sa la/, ar eagla go m+be/adh siad ag = e/irghe garbh? Is cuma leo acht la/mha mi/ne geala a b^eith = ortha. Annsin rachaidh siad amach la/ aonaigh no/ Dia Domhnaigh =

agus cultacha gala/nta ortha. Is cuma leo ce/ aca ar ca/irde = a to/gadh na cultacha seo no/ di/oladh a luach go h-+ionnraice." = Agus annsin t^oisigheadh si/ d^'+innse fa/+'n obair a rinne si/ = fe/in i n-+a h-+am. An me/id olna a c^a/rda/il si/ agus an me/id = gre/asa/n a s^ni/omh si/. An me/id stocai/ margaidh a rinne = si/ le solus na teineadh a leithe/id seo de b^liadhain i n+diaidh = an la/ a c^aitheamh amuigh ag obair i g+cuideachta na bh+fear. = Do *P^eadar a b^i/odh si/ ag innse na n-+e/achtai/ seo, agus = eisean ag moladh le/ithe. "Is cumhan liom an b^liadhain = sin, a m^a/thair," a+deireadh se/. "Rinne tu/ oiread stocai/ = le aon b^eirt b^an ins a' da/ p^obal. Agus dubhairt fear = a' t+sna/th' ar na *Gleanntai/ go rabh croiceann ar leith ar = do c^uid cleitea/la; nach rabh a leithe/id eile a' teacht = isteach 'un a s^iopa." = "Dubhairt go di/reach, a *P^eadair," a+deireadh an t+sean+-+= b^ean. "Agus e/ le ra/dh aige, fosta." = "Na/r c^eannuigh fear uasal a b^i/ istoigh d^a/ p^e/ire de = na stocai/ sin?" = "C^eannuigh, ar n+do/ighe, a m^ic, agus dubhairt se/ nach = bh+faca se/ a leithe/id de c^leitea/il ariamh." = B^i/odh *No/ra i n-+a suidhe ag e/isteacht leis an c^inea/l seo = seanchais, agus gan focal le ra/dh aici/ fe/in. Amannai/ = eile, ar an eallach a b^i/odh an t+sean+-+b^ean agus a mac ag = co/mhra/dh. Ca/ h-+uair a b^e/adh am na bo/ bainne istoigh? An = d+tabharfadh si/ an gamhain go h-+Aonach na Lughnasa? An = rabh an t-+am na bearaigh a t^abhairt o/+'n c^noc? Ca/ h-+uair = a b^e/adh feirci/n an ime re/idh le cur go *Doire? Agus *No/ra = i n-+a suidhe sa p^locho/ig leath+-+d^orcha seo agus gan le cluinstin = aici/ acht an cinea/l seo co/mhra/idh. Amannai/ ni/ c^luineadh = si/ iad ar c^or ar bith. Is iomdha uair a d'+amharc si/ isteach = sa teinidh agus c^onnaic si/ an saoghal a b^e/adh aici/ fe/in = mur' beith go n+deachaidh a cinneamhaint ar seachra/n, agus = c^onnaic si/ i/ fe/in i n-+a co/mhnuidhe i g+caislea/n ar b^ruach = na fairrge. E/ideadh gala/nta uirthi/ agus saidhbhreas agus = a/ilneacht i n-+a timcheall. Is iomdha oidhche a m^air si/ ar =

feadh leath+-+uaire ag amharc ar an radharc m^eallacach seo = eadar na h-+aibhleogai/, go dti/ sa deireadh go n-+abradh an = t+sean+-+b^ean go rabh cuid na muc bruithte agus go rabh an = t-+am an pota a t^o/ga/il den teinidh. = Amannai/, b^i/odh *Peadar agus a m^a/thair ag cainnt ar = d^aoine a rabh neart airgid aca. Ta/ aon sce/al amha/in ann = a g^eobhaidh tu/ ag an c^inea/l seo daoine i g+co/mhnuidhe. Ni/l = aon a/it i n-+E/irinn dar c^aith me/ tamall nach g+cuala me/ e/. = A leithe/id seo a t^oisigh, ta/ d^a/+-+f^ichead bliadhain o/ s^oin, = agus gan aige acht bara rotha. Anois ta/ taobh sra/ide = de t^oighthe is de s^iopai/ aige agus na mi/lte sa b^ainc aige! = B^i/ a leithe/id seo de f^ear gaolmhar de *C^loinn_'Ic_Eachmharcaigh = agus b^i/odh siad ag cainnt air. Agus oidhche amha/in c^onnaic-= theas do *No/rainn go bh+fe/adfadh si/ fe/in a m^acasamhail de = sce/al a innse. B^i/ dearbhra/thair i *Meiricea/ aici/. Ni/ = rabh mo/ra/n aige an la/ a t^a/inig se/ i d+ti/r thall. Acht b'+f^e/idir = go bh+fuil neart anois aige. Mura bh+fuil fe/in, ce/ leis a = d+tig a bre/agnughadh? = "Ta/ tri/ siopai/ mo/ra anois aige amuigh i *San_Francisco," = ar sise. = "Ma/ ta/," ars' an t+sean+-+b^ean, "nach iongantach nach = n+dearcann se/ ort?" = Sin ar d^ubhairt si/. Acht, a D^ia, na/r m^illtineach an = nimh a b^i/ san f^ocal sin! T^a/inig tu/ annseo agus gan leat = acht a' le/ine a b^i/ ar do d^ruim. Di/ol truaighe t^u/. Ni/ rabh = agat fe/in na/ ag do m^uinntir ro/mhat acht an t-+ampla agus = an g^orta. Cad chuige nach n+de/an do d^earbhra/thair truaighe = duit? Cad chuige nach g+cuireann se/ rud e/igint chugat = agus gan tu/ b^eith fuar folamh ar urla/r na muinntire eile = mar b^e/adh bean de/irce ann? Cad chuige nach n+dearcann = se/ ort? = G^oill sin ar *No/rainn go dti/ an croidhe. Ni/or c^reid = siad i/, dar le/ithe. Ni/ rabh aon duine maoidhte uirthi/ acht = daoine a b^i/ comh bocht le/ithe fe/in. Da/ m+be/adh, d^earcfadh = siad uirthi/! =

La/ amha/in cupla bliadhain i n-+a d^iaidh sin, fuair *No/ra = leitir o/ *T^uathal. C^uala se/ gur po/sadh i/. B^i/ cinea/l de = b^aramhail aige nach ag *Peadar_S^ea/in_'Ic_Eachmharcaigh = as na *Beanna_Fe/ir a b^e/adh si/, da/ m+be/adh togha is rogha = le fagha/il. Ar n+do/ighe, ni/or d^ubhairt *Tuathal sin sa leitir. = Acht dubhairt se/, o/ t^a/rla nach rabh crudh ar bith le fagha/il = aici/ nuair a po/sadh i/, go riarfadh seisean di/the nuair a = t^iocfadh se/ 'un an b^aile. B^i/ an saoghal ag e/irghe go maith = leis. B^i/ an t-+a/dh sa deireadh air. B'+f^e/idir go m+bainfeadh = se/ cu/ig bliadhna as sul a m+bi/odh se/ ar an neamh+-+acra. = B'+f^e/idir go m+be/adh a s^a/ith aige i g+cionn da/ b^liadhan. Acht = fada goirid a b^e/adh se/ amuigh, t^iocfadh se/ 'un an b^aile = i n-+a f^ear uasal. Agus b^e/adh gle/as ar *No/rainn a ceann = a t^o/ga/il comh h-+a/rd le aon b^ean sa ti/r! = C^uaidh ceithre bliadhna thart agus b^i/ an cu/igeadh ceann = '+c^omhair a b^eith caithte. Ni/ f^uair *No/ra leitir ar bith o/ = *T^uathal i rith an ama sin. Acht se/ rud a c^inntigh sin di/the go = rabh an saoghal ag e/irghe leis agus go d+tiocfadh se/ 'un = an b^aile i g+cionn na g+cu/ig m+bliadhan. Ma/ c^reid aon = duine riamh gur maith an sce/al gan droch+-+sce/al, c^reid = *No/ra e/, na bliadhanta sin. Ni/ rabh *Tuathal ag scri/obhadh = chuici/. Ba m^aith an comhartha sin go rabh an saoghal ag = e/irghe leis. Mur' beith go rabh, scri/obhfadh se/ chuici/ ag = tabhairt uchtaighe di/the. C^uirfeadh se/ leitir chuici/, mar = c^uir se/ go minic roimhe, ag innse fa/+'n m^i/+-+a/dh a t^a/inig = air. Acht, nuair na/r scri/obh se/ an iarraidh seo, b^i/ an = saoghal ag e/irghe leis! = Nuair a t^a/inig se/ de d^eas den am, b^i/ *No/ra cinnte = go d+tiocfadh se/. C^onnaic si/ ar an b^ealach e/. Ta/ se/ ag = tarraingt uirthi/. Ta/ se/ ar an traen ag teacht isteach = as an taoibh c^u/il de *M^eiricea/.... C^uaidh se/ ar bord = ar maidin indiu i *Nua-Eabhrac. Ta/ an long m^o/r sin ag = treabhadh na mara ar a bealach anall. Ta/ siubhal mo/r = le/ithe. Ni/ b^ainfidh an p^aso/id o/s cionn seachtmhain aisti/.... = Ta/ si/ ag tarraingt aniar ar c^ladach na h-+E/irinn le h-+e/irghe =

na gre/ine. Sle/ibhte *T^i/r_C^onaill ag nochtadh chuca as ceo = na maidne. Ta/ fear i n-+a s^easamh ar a toiseach agus = lu/thgha/ir ar a c^roidhe ag amharc ar an *Eargal. Nach mo/r = an truaighe gan a leigin amach i m+ba/d b^eag o/s coinne na = *Rosann agus gan a t^abhairt soir go *Glaschu/! Acht, ar = scor ar bith, be/idh se/ annseo i g+cionn c^upla la/.... Anoir = annsin ag *Ailt_na_Beinne_Brice a t^iocfas an traen. = Be/idh a c^uid truncai/ i n-+a moll ag an sta/isiu/n. Nach = uirthi/ a b^e/as an lu/thgha/ir. Nach me/anair di/the! = IV =TT C^uaidh cupla mi/ thart agus ni/ t^a/inig se/. Annsin la/ = amha/in c^ualaidh *No/ra go d+ta/inig mac *D^omhnaill_B^riain = as i/ochtar ti/re 'un an b^aile as *Meiricea/, agus gur b^'+e/ = a c^eart a ra/dh go rabh *Tuathal_S^e/arluis_T^aidhg anall ar an = b^a/d leis. Fear de/irce a b^i/ i n+diaidh tamall a c^aitheamh = si/os fa/ i/ochtar na *Rosann a rabh an sce/al seo leis. C^uir = *No/ra faisne/is thall is i bh+fos agus h-+innseadh sa deireadh = di/the go rabh an fear de/irce a ra/dh go d+ta/inig *Ma/ghnus_= D^omhnaill_B^riain 'un an b^aile, go rabh *Tuathal anall ar = an b^a/d leis, agus gur bealach *B^aile_A/tha_Cliath a t^a/inig = siad. Ba leor sin mar m^i/niughadh ag *No/rainn. Ni/ f^a/gfadh = *Tuathal *Baile_A/tha_Cliath gan an c^athair a b^reathnughadh = mar ba c^eart. Agus b^ainfeadh sin seachtmhain as. Ni/ = d^earn' *Ma/ghnus_D^omhnaill_B^riain acht t^eacht caol di/reach = 'un an b^aile. Ni/ rabh suim ar bith i m+*Baile_A/tha_Cliath = aige. Duine gan le/igheann gan agra c^inn a b^i/ ann nach = rabh suim ar bith aige i n-+a/iteacha staireamhla. Acht ni/or = b^'+e/ sin do *T^uathal e/. Ni/ f^a/gfadh se/ aon c^oirnea/l de = *B^aile_A/tha_Cliath gan mion+-+sgru/dughadh a d^e/anamh air. = S^iubhailfeadh se/ gach aon c^oisce/im o/ *C^luain_Tarbh go h-+Oifig = an P^osta. Acht is do/ b'+f^usa: b^i/ a s^a/ith aige! = C^uaidh seachtmhain thart agus ni/ rabh *Tuathal ag teacht. = Na/r b^'+f^ada b^i/ se/ ag fanacht i m+*Baile_A/tha_Cliath! B'+f^e/idir =

nach d+ta/inig se/ ar c^or ar bith! Da/ m+be/adh gle/as uirthi/ = g^abha/il si/os 'un an b^aile agus labhairt le *Ma/ghnus_D^omhnaill_= B^riain. Acht caide/ mar t^iocfadh le/ithe imtheacht agus = la/ iomla/n a c^aitheamh ar s^iubhal? = La/ amha/in sa deireadh, c^uala si/ go rabh an fear de/irce = ar an *A/rd_Do/ighte. B^i/ se/ ag siubhal na m+bailteach. T^iocfadh = se/ f^ad leis na *Beanna_Fe/ir an la/ ar n-+a b^a/rach. Da/ = bh+feiceadh si/ e/, d'+inneosadh se/ di/the ar b^'+f^i/or go d+ta/inig = *Ma/ghnus_D^omhnaill_B^riain agus go rabh se/ ag ra/dh go rabh = *Tuathal ar an b^a/d leis. Da/ m+be/adh si/ cinnte go rabh *Tuathal = i n+E/irinn, b^e/adh si/ sa/sta. Ba c^uma le/ithe acht sin. T^iocfadh = se/ chuici/ la/ e/igint! = La/ ar n-+a b^a/rach d'+e/irigh si/ 'un an dorais agus c^onnaic = si/ an fear ag teacht anuas an *M^alaidh_Ruadh. B^i/ cuma = air go rabh se/ creapalta, no/ b^i/ coisce/im trom mall+-+= triallach leis. Ba m^aith mar t^a/rluigh. B^i/ an t+sean+-+b^ean = i n-+a luighe sa t+seomra uachtarach le giorra ana/la, agus = b^i/ *Peadar ar Aonach *B^aile_na_Carraige. T^iocfadh le = *No/rainn a cainnt is a co/mhra/dh a d^e/anamh leis an f^ear = $b^ocht$, gan aon duine baca/il a c^ur uirthi/. D^e/anfadh si/ tae = do/. B^e/arfadh si/ cupla pighinn do/. G^eobhadh si/ iomla/n = an eolais uaidh! = Tamall i n-+a d^iaidh sin d'+e/irigh si/ 'un an dorais ath+-+uair. = B^i/ se/ ag teacht anall an cabhsa. Seanduine lom liath a = b^i/ ann agus ce/im b^acaighil' ann. Ba g^oirid gur b^eannuigh = se/ faoi an f^a/rdhoras. = "Gabh ar d'+aghaidh," arsa *No/ra, agus t^a/inig se/ ani/os = agus s^uidh se/. Ni/ rabh ann acht go rabh se/ i n-+a s^uidhe mar = ba c^eart nuair a t^oisigh si/ d^a/ c^eistiughadh. Ni/ rabh foighid = aici/ fanacht. An rabh se/ si/os fa/ i/ochtar na *Rosann ar = na mallaibh? An d+ta/inig mac *D^omhnaill_B^riain 'un an = b^aile as *Meiricea/? Ar b^'+f^i/or gur d^ubhairt se/ go rabh = *Tuathal s'+aca+-+san anall ar an b^a/d leis? = "C^luinim go rabh," ars' an fear bocht. "D'+f^a/g mac = *D^omhnaill_B^riain '+n-+a d^iaidh i m+*Baile_A/tha_Cliath e/." =

T^a/inig loinnear i n-+aghaidh *No/rann le lu/thgha/ir. B^i/ = *Tuathal i n-+E/irinn. "B^i/ me/ a' de/anamh go bh+fano/chadh se/ i = m+*Baile_A/tha_Cliath tamall," ar sise. "Ni/ f^a/gfaidh se/ = aon ordlach den b^aile anois nach m+breathno/chaidh se/. Be/idh = iongantais go leor le h-+innse aige nuair a t^iocfas se/." = T^a/inig smu/id ar an f^ear b^ocht. B^i/ truaighe aige di/the. = Ni/or m^aith leis an me/id a b^i/ le ra/dh aige a innse di/the. = B^i/ f^ios aige na/r e/irigh an saoghal go maith ar c^or ar bith = le *Tuathal i *Meiricea/. B^i/ f^ios aige gur b^'+e/ rud a c^ruinnigh = a c^a/irde oiread airgid thall agus d^i/ol bealach *T^uathail = go h-+E/irinn, nuair a c^uaidh an duine bocht o/ m^aith agus = nach d+tiocfadh leis la/ oibre a d^e/anamh. Ba doiligh sin = a innse do *No/rainn. Acht caide/ an m^aith a c^oinnea/il = ceilte uirthi/? D'+innseochadh duine e/igint di/the e/. Ni/ = ceilte b^e/adh se/! = T^ug *No/ra fa/ dear an g^ruaim a t^a/inig ar an f^ear b^ocht. = D'+e/irigh si/ imnidheach. B^i/ eagla uirthi/ na/r b^'+e/ an deagh+-+= sce/al a b^i/ le h-+innse aige. Rinne si/ re/idh tae do/ agus = d'+iarr si/ air suidhe anonn. Ni/ rabh mo/ra/n fonn co/mhra/idh = air. C^uir si/ cupla ceist air. Acht an freagar a t^ug = se/ uirthi/, ni/ rabh ann acht cur+-+o/+-+d^oras. Sca/nnruigh si/ = go rabh sce/al ru/in e/igint aige ba m^ian leis a c^eilt uirthi/. = Ma/ b^i/, ni/or c^eil se/ i d+toighthe na co/mharsan e/. Ni/ c^eileann = na bacaigh sin dadamh. C^luinfeadh si/ ar an c^luais ba = b^odhaire aici/ e/ roimhe d^a/ la/! Acht ni/ rabh foighid aici/ = fanacht ni/ b'+f^uide. "Innis an f^i/rinne domh," ar sise. = "Ar c^uala tu/ mac *D^omhnaill_B^riain a' ra/dh gur b^ain = taisme ar bith do *T^uathal_S^e/arluis_T^aidhg? '+Bh+fuil se/ = '+n-+a s^la/inte? No/ ca/ h-+uair a+ta/ se/ a' teacht an c^uid eile = den b^ealach?" = "Ni/ rabh me/ fe/in a' cainnt leis ar c^or ar bith," ars' = an fear bocht. "Acht go g+cuala me/ ag muinntir a' b^aile = go rabh se/ a' ra/dh go rabh *Tuathal leis go *Baile_A/tha_Cliath." = Ni/ rabh gar a b^eith leis. Ni/ rabh eolas ar bith le fagha/il = uaidh. Caide/ d^e/anfadh si/? Rachadh si/ si/os 'un na *Rosann. =

B^e/adh leithsce/al e/igint aici/ le h-+imtheacht. Rachadh si/ i = g+cionn an b^ealaigh ar be/al maidne. Seadh, ba m^aith an = leith+-+sce/al a ra/dh gur innis an fear de/irce di/the go rabh = a deirbhshiu/r i n-+a luighe le ba/s....! Sa deireadh b^uail = smaoineadh eile i/. B^e/arfadh si/ bri/b do/. C^eanno/chadh = si/ an sce/al ru/in uaidh. D^e/anfadh fear aca sin rud ar = bith ar airgead! = "O/lfaidh tu/ cupa eile tae," ar sise, ag teacht chuige = le pota an tae. = "Ni/ o/lfaidh, go rabh maith agat+-+sa," ar seisean. = "Ni/or b^ain tu/ mo/ra/n as a' b^iadh," ar sise. = "Ni/ rabh ocras orm," ar seisean. "Is goirid o/ b^i/ = me/ ag ithe." = C^uaidh si/ si/os 'un an t+seomra b^ig a m+bi/odh si/ i n-+a luighe = ann. B^ain si/ an glas de b^ocsa b^eag a b^i/ ann. B'+f^ada = roimhe sin o/ d'+f^oscail si/ e/. B^i/ eagla uirthi/ roimhe. Acht = b^ain si/ an glas agus t^o/g si/ an cla/r. T^o/g si/ cupla ball = beag e/adaigh agus d'+amharc si/ go gradamach cu/mhaidheamhail = ortha. E/adach leinbh. An t-+aon leanbh a b^i/ aici/ agus a = fuair ba/s leis an triuch i g+cionn a leith+-+b^liadhna. B^i/ = grabhar beag airgid ar t^o/in an b^ocsa. Pighinneacha beaga = a b^i/ i leath+-+taoibh aici/ le culaith a c^eannacht do n-+a gasu/r = nuair a rachadh se/ ar a c^ois. Acht ni/ rabh gnoithe ar bith = leis an airgid sin feasta aici/. = D^ruid si/ an bocsa agus c^uir si/ an glas air. Ar t^eacht = ani/os as an t+seomra di/the, b^i/ dath geal ba/n san aghaidh = uirthi/. T^a/inig si/ ani/os gur s^easuigh si/ ar leic na teineadh. = "Anois," ar sise leis an f^ear b^ocht, agus glo/r an = c^aointe i n-+a ceann, "innis an f^i/rinne domh. Ta/ me/ = imnidheach fa/ *T^uathal. Ca/ bith sce/al a c^ualaidh tu/ thi/os ins = na *Rosaibh innis domh e/. Agus b^e/arfaidh me/ luach pe/ire = bro/g duit. Rud a b^e/as de d^i/th ort nuair a t^iocfas a' = geimhreadh. No/ ta/ an pe/ire a+ta/ ort ar s^e/ala a b^eith caithte." = B^i/ an fear bocht mar b^e/adh se/ ag amharc amach ar an =

f^uinneo/ig fad is b^i/ *No/ra ag cainnt. Nuair a t^airg si/ = luach na m+bro/g do/ t^ionnto/idh se/ thart agus dreach sca/thmhar = air. = "Ni/ aithneann tu/ me/, a *No/ra?" ar seisean, agus = t^oisigh se/ a c^aoineadh. = "O/, Dia '+a/r g+cu/mhdach," arsa *No/ra, "an fe/idir gur = tu/ *Tuathal?" =

ME/ FE/IN IS MO M^ADADH =TTT I =TT Nuair a b^i/ me/ in mo g^asu/r b^i/ madadh againn a = rabh *Bran air, agus madadh gan u/sa/id. Nuair a = rachas an seanchas ar obair fa/ m^adaidh *Rann_na_= Feirste de t^airbhe cri/onnacht', is beag is fiu/ *Bran = s'+againne le taoibh cuid eile aca. B^i/ madadh ag *Pa/druig_Mo/r = a s^iubhail go *Doire, la/ b^i/ *Pa/druig a' gabha/il go h-+Albain. = S^easuigh se/ ar an c^e/idh agus c^aoin se/ go truaghca/nta = nuair a c^onnaic se/ an soitheach ag e/alo/dh si/os *Loch_Feabhail = agus *Pa/druig ar bord uirthi/. Annsin p^ill se/ agus bain = se/ *Rann_na_Feirste amach arais. B^i/ madadh ag *Proinnsi/os_= C^athail a s^iubhaileadh leis an b^oin nuair a b^i/odh si/ ag inigilt = ar imeall na curaidheachta. Agus b^i/ madadh ag *Tarlach_= S^iubha/na a b^ogadh an cliabha/n. Acht ni/l iomra/dh ar bith = indiu ortha. Ni/+'l siad sa Ta/in. = Ni/ rabh cri/onnacht ar bith sa m^adadh s'+againne. Acht = gaiscidheach madaidh a b^i/ ann. Creidim gur ab e/ sin an = fa/th nach rabh an rud ann ar a d+tugann daoine saoghalta = "cri/onnacht". Da/ n+dreaso/chtha/ sna cearca e/ agus iad = sa c^oirce, b^e/arfadh se/ aon le/im amha/in isteach sa c^uraidheacht, = agus tchi/fea/ cluimhreach ag e/irghe sa spe/ir, agus na cearca = i n-+a rith soir is siar ag teicheadh roimhe. Acht b^i/ aon = b^uaidh amha/in aige agus buaidh a d'+f^a/g fad ar a s^aoghal: = b^i/ se/ iongantach maith ag troid. Nuair nach rabh se/ acht = i g+cionn a d^a/ b^liadhan, ni/ rabh aon m^adadh o/ *G^aoth_Dobhair = go *Gaoth_Beara nach rabh faoi smacht aige. = B^i/ madadh ag *Mi/chea/l_S^e/amuis_B^a/in a rabh bro/d mo/r = air as. C^uaidh se/ fe/in is *Bran s'+againne le c^e/ile la/ = amha/in agus t^ug *Bran bog+-+m^arbhadh air. G^oill seo ar =

*M^i/chea/l, acht ni/or leig se/ dadadh air. B^i/ an dioghaltas = i n-+a c^roidhe agus b^i/ ru/n aige, ca/ bith mar g^eobhadh se/ e/, = madadh a f^agha/il a b^ainfeadh e/iric amach. B^i/ a s^liocht = air: an t+Samhain sin a b^i/ chugainn t^a/inig se/ 'un an b^aile = as Albain agus coilea/n de p^o/r e/ifeachtach leis. B^i/ se/ = amuigh air gur d^ubhairt se/ go d+tug se/ luach colpaighe air, = agus gur c^eannuigh se/ e/ d'+aon+-+g^noithe le *Bran s'+againne = a c^ur faoi smacht. = T^oisigh an coilea/n d^'+e/irghe mo/r, agus, gan b^re/ig ar = bith, nuair a b^i/ se/ i g+cionn a b^liadhna, ba m^illtineach an = c^osamhlacht madaidh e/. B^i/thear g^a/ b^reathnughadh agus = a' de/anamh tarngaireacht' do/. Agus nuair a b^i/ se/ i = m+bun a m^e/id ba e/ an b^aramhail a b^i/ ag muinntir na = m+bailteach nach n+de/anfadh *Bran maith ar bith do/. Agus = sin an b^aramhail c^e/adna a b^i/ ag m'+athair. Dubhairt se/ = cupla uair go m+b'+f^earr leis *Bran a b^a/thadh 'na/ a s^a/samh a = t^abhairt do *M^i/chea/l_S^e/amuis_B^a/in go m+be/adh an b^uaidh = aige. Agus si/lim go m+ba/ithfeadh se/ e/, mur beith go rabh = mise comh geallmhar air is b^i/ me/. = Ins an am sin b^i/odh gasrai/ ag troid ar a' scoil. Agus = beirt ar bith a b^i/ fa/ t^uairim aois a c^e/ile b^i/odh siad le = c^e/ile go mion is go minic. B^i/ beirt g^asu/r ar an scoil = na bliadhanta sin, agus b'+ionann aois daobhtha go fiu/ an = lae. Aon uisce amha/in a b^aist iad. An ionann sin is = a ra/dh go rabh gra/dh agus carthannas i n-+a g+croidhe da/ c^e/ile? = Dar leat gur ab amhlaidh. Dar leat, beirt ar bith a b^aist = aon uisce amha/in, go m+be/adh da/imh aca le c^e/ile a choidhche. = Acht ni/ h+amhlaidh a b^i/ ar c^or ar bith nuair a b^i/ mise in mo = g^asu/r. Ma/ b^i/ gasu/r bliadhain ni/ ba sine 'na/ t^u/, ni/or = na/ire ar bith duit locadh, da/ g+cuireadh se/ troid ort. Ma/ = b^i/ sibh sa leith+-+b^liadhain, d^e/anfaidhe amach go m+b'+ionann = aois di/bh, ce/ na/r b^'+ono/ir ro/+-+m^o/r don f^ear ba sine an = b^uaidh a b^eith leis. Ma/ b^i/ sibh i n-+aon m^i/, c^aithfeadh sibh = troid go minic. Agus ma/+'s aon uisce amha/in a b^aist = sibh, c^aithfeadh sibh troid gach aon la/ agus gach aon uair =

sa la/ a bh+fuigheadh sibh an f^aill, go dti/ go m+bi/odh an b^uaidh = ag fear e/igint den b^eirt agaibh. B'+f^e/idir, nuair = d'+e/ireochadh sibh mo/r, gur da/imh a b^e/adh agaibh le c^e/ile = cionnas gur baisteadh sibh i g+cuideachta a c^e/ile. B'+f^e/idir = go m+be/adh sibh ag comra/daidheacht le c^e/ile ins na Flaithis = i rith na si/orraidheachta as siocair gur aon b^raon amha/in = uisce a g^lan an c^e/ad sma/l di/bh. Acht nuair a+ta/ sibh in = bhur n+gasrai/ ar a' scoil, caithfidh sibh troid. Is ionann = aois di/bh. Ni/l seachtmhain fe/in eadraibh. Ta/ cruthughadh ar = bhur n-+aois nach fe/idir a b^re/agnughadh. Aon uisce amha/in = a b^aist sibh. = Ni/ rabh gasu/r ar bith fa/ m'+aois+-+sa ar an scoil, na = bliadhanta sin. Ni/ rabh aon g^asu/r ar an b^aile fa/ m'+aois = acht gasu/r a b^i/ ag *Mi/chea/l_S^e/amuis_B^a/in - fear a rabh = *Donnchadh air. B'+ionann aois domh+-+sa agus do D^onnchadh. = Aon la/ amha/in a rugadh sinn. Aon uisce amha/in a b^aist = sinn. Acht ni/ rabh *Donnchadh_M^i/chea/il_S^e/amuis ar scoil = *Rann_na_Feirste. Ar scoil *M^i/n_na_n+Gabhar a b^i/ se/, ar = an a/dhbhar gur i d+toigh a m^a/thara mo/ire a c^aith se/ bunadhas = a s^aoghail o/ b^i/ se/ i n-+a leanbh. Da/ m+ba ar scoil an b^aile = s'+againne b^e/adh se/, c^aithfeadh se/ fe/in is mise a c^e/ile a = ionnsuighe. Ni/ b^e/adh dul thairis againn. B'+ionann aois = du/inn. Aon uisce amha/in a b^aist sinn. Acht nuair nach = rabhamar ar an scoil i g+cuideachta a c^e/ile, ni/ rabh fiachadh = ar bith orainn g^abha/il a t^roid le c^e/ile. = II =TT Acht b^i/ an c^inneamhaint g^a/r d+tarraingt i g+cuideachta a = c^e/ile. Nuair a b^i/ *Donnchadh_M^i/chea/il_S^e/amuis i g+cionn a = d^a/ b^liadhain de/ag t^ug an t-+athair leis 'un an b^aile e/, ag = brath a c^ur ar fasto/dh nuair a t^iocfadh an t-+Earrach. Agus = c^uir se/ go scoil *Rann_na_Feirste, an geimhreadh sin, e/. =

An c^e/ad la/ a t^a/inig se/ 'un na scoile t^oisigh na gasrai/ = eile ag iarraidh an iaro/g a c^othughadh eadar e/ fe/in is mise. = Buaileadh *Donnchadh i g+cu/l an m^uinea/il le darta/n mo/nadh = agus h-+innseadh do/ gur mise a c^aith air e/. Briseadh an = ba/rr de mo p^eann+-+sa agus fa/gadh ar *D^onnchadh e/. Acht = ni/or c^uir sin an b^eirt againn a t^roid. Nuair a leigeadh = amach sinn i la/r an lae b^i/thear g^a/r m+bru/ghadh i n-+e/adan a = c^e/ile. Sa deireadh toisigheadh a ra/dh go foscailte gur = c^eart du/inn a c^e/ile a f^e/acha/il. Gur b^'+ionann aois du/inn. = Gur aon uisce amha/in a b^aist sinn. Acht ni/ rabh cuma ar = *D^onnchadh go rabh se/ araiciseach 'un bruighne. Gasu/r mo/r = muiglidhe a b^i/ ann. Agus, do re/ir mo b^aramhla, ni/or = b^'+ionann an dearcadh a b^i/ ar g^noithe an b^aiste ag scoil = *M^i/n_na_n+Gabhar agus ag scoil *Rann_na_Feirste. Ni/ rabh = se/ sa t+Soisce/al i *Mi/n_na_n+Gabhar go g+caithfea/ g^abha/il i = n+deabhaidh laetheamhail leis an g^asu/r a baisteadh san aon = uisce leat. Agus ni/ rabh fonn troda orm+-+sa acht oiread. = Chan di/oghbha/il creidimh a b^i/ orm. Acht b^i/ *Donnchadh ni/ ba = m^o/ is ni/ b'+urradhanta 'na/ me/, agus ni/ rabh uchtach agam = g^abha/il 'un spa/irne leis. Mar sin de, ni/ rachamuis sna = la/mha a choidhche le c^e/ile, mur' m+bi/odh rud ar bith le h-+iaro/g = a t^o/ga/il eadrainn acht go m+b'+ionann aois du/inn. = Nuair a b^i/ cu/ig no/ se/ d^e s^eachtmhaini/ caithte ag *Donnchadh = ar scoil *Rann_na_Feirste agus gan cosamhlacht ar bith = co/mhraic eadar e/ fe/in is mise, rinneadh amach nach rabh = gar b^eith linn, agus leigeadh du/inn. Acht t^a/inig a/dhbhar = na troda nuair nach rabh su/il ag aonduine le/ithe. = B^i/omar thi/os i g+ceann an toighe, cruinn thart ar le/arsca/il = na h-+E/ireann agus sinn i n-+ainm a b^eith ag foghluim = Geograife. B^i/ an leabhar ag gasu/r amha/in agus le/igheadh = se/ corr+-+p^i/osa amach sean+-+a/rd a c^inn. Acht ni/ rabh annsin = acht ag iarraidh dalladh mullo/g a c^ur ar an m^aighistir. = No/ b^i/omar ag co/mhra/dh linn go leath+-+i/seal i rith an ama. = Agus c'+air ar tarraingeadh an co/mhra/dh sa deireadh acht = ar m^adaidh! =

"Ni/l aon m^adadh sna tri/ p^obal '+n-+a t^rodaidhe comh = maith leis a' c^eann s'+againne" arsa *Donnchadh_M^i/chea/il_= S^e/amuis. = "B^e/arfadh *Bran *F^eidhlimidh a s^a/ith, la/ ar bith, do/," = arsa *Tarlach_B^raighnidh_O/ig. "Nach d+tabharfadh, = '+*Jimmy?" = "Ni/ b^e/adh se/ a/balta ar c^or ar bith ag *Bran," arsa mise. = "Bhail, a ru/n," arsa *Donnchadh, "d'+i/osfadh *Cameron = s'+againne do m^adadh go dti/ na cna/mha." = "Ni/ i/osfadh, na/ a s^aothar air," arsa mise. = "Bhail, tabhair si/os 'un na *Tra/gha_Ba/ine e/, la/ ar bith ar = mian leat e/," arsa *Donnchadh. = Dubhairt an c^uid eile de na gasrai/ nach rabh an dara = do/igh le n-+a s^ocrughadh. Dubhairt fear amha/in gur m^aith = an la/ an Satharn sin a b^i/ chugainn. Dubhairt fear eile go = m+b'+f^earr tra/thno/na Dia Domhnaigh. = "Is cuma liom+-+sa ce/ an la/ a s^oco/raidh sibh," arsa = *Donnchadh. "La/ ar bith ar mian leis e/, b^e/arfaidh mise = mo m^adadh si/os 'un na *Tra/gha_Ba/ine." = Ni/ rabh me/ fe/in ag du/il leis an f^uagradh seo ar c^or = ar bith, agus ni/or fa/gadh focal ionnam. B^i/ ga/ir m^o/r le = madadh *M^i/chea/il_S^e/amuis_B^a/in. Agus da/ m+buaileadh se/ = *Bran, b^e/adh an t-+e/ileamh orm+-+sa sa b^aile. Agus b'+f^e/idir = gur a b^a/thadh a d^e/anfadh m'+athair, da/ g+cuirtidhe faoi smacht e/. = "Ce/ an la/ is fearr leat?" arsa *Padai/_S^ea/in_Ne/ill. = "Ni/ leigfeadh m'+athair domh *Bran a t^abhairt si/os, ar = c^or ar bith," arsa mise. = "Is maith a' t-+a/dhbhar," arsa *Donnchadh, "mar ta/ '+f^ios = aige go stro/cfadh *Cameron as a c^e/ile e/." = C^ualaidh an maighistir ag co/mhra/dh sinn agus b^agair se/ = orainn. "&Go on with your work down there and stop = talking&," ar seisean. Agus annsin t^oisigh an le/ightheoracht = agus an c^ogarnach againne, gach dara tamall. = Nuair a fuair me/ fe/in leith+-+sce/al le gan *Bran a t^abhairt = amach 'un co/mhraic, d'+e/irigh me/ da/na. Dar liom, "Ni/l =

ann feasta acht scannsa/il agus scallado/racht. Agus b^i/ = me/ ion+-+uchtaighe go m+be/inn trom sa teangaidh ag *Donnchadh. = No/, indiu is an la/ sin, ni/ rabh ann acht miollda+-+maide. = T^oisigh an diospo/ireacht agus an Geograife, gach dara rois. = "D'+i/osfadh *Cameron beo beathaidheach e/." = "&Rathlin Island North of Antrim; Copeland Island = North-East of Down.... Aranmore and Tory West = of Donegal&." = "D^e/anfadh *Bran biadh mi/olto/g de do m^adadh." = "Bre/agach t^u/, a s^ocada/in b^ig." = "Bre/agach t^usa, agus bre/agach lochtach t^u/, a spairt = c^a/idheach a' tochais a bh+fuil stramhas a' g^lais+-+seile ort." = "&Galway: Tuam, Loughrea and Ballinasloe. Mayo: = Castlebar, Westport and Killala&." = "Caithfidh tu/ mise a t^roid i n+diaidh am scoile." = A t^roid i n+diaidh am scoile! Baineadh an ana/l di/om = fe/in. C^onnaictheas domh go rabh sin e/agco/rach. Chan ar = t^roid a b^i/ me/ ag smaoitiughadh ar c^or ar bith acht ar = scallado/racht. B^i/ an b^eirt againn le c^e/ile sa teangaidh, = agus ni/or s^amhail me/ go rachadh se/ thaire sin. Agus ni/or = d^ubhairt me/ leis acht an f^i/rinne, no/ b^i/ pisli/n leis gach aon = la/ sa b^liadhain. Cad chuige na/r d^ubhairt seisean rud e/igint = eile liom+-+sa agus neamh+-+iongantas a d^e/anamh den troid? = "&Sligo, Ballymote and Collooney&," ars' an fear a = rabh an leabhar aige. = "Ni/l a' dara do/igh le n-+a re/idhteach," arsa *Tarlach_= B^raighnidh_O/ig. "Is ionann aois di/bh. Aon uisce amha/in = a b^aist sibh." = "Rachamuid suas 'un a' *P^olla/in_Li/n, sa do/igh nach = bh+feiceann a' maighistir sinn ar a b^ealach 'un a' b^aile," = arsa gasu/r eile. = "Maith go leor," arsa *Donnchadh. = T^oiligh me/ fe/in, agus mo s^a/ith eagla orm. Acht ni/ = rabh bealach e/alo/idh agam. Is cosamhail go rabh se/ fa/ mo = c^oinne ag an c^inneamhaint. =

Nuair a leigeadh a/r g+ceann linn tra/thno/na, d'+imthigh = an scaifte suas 'un an *P^olla/in_Li/n. S^easuigh na gasrai/ = i n-+a bh+fa/inne thart orainn agus c^uaidh an b^eirt againn = le c^e/ile. Acht ni/or m^air an teangmha/il i bh+fad. B^i/ = *Donnchadh ro/+-+la/idir agam, agus ni/or t^roid me/ leis acht = moimeinte beag gur g^e/ill me/. Moimeinte beag a s^a/bha/ladh = me/ ar aon d^uine a ra/dh liom nach rabh uchtach agam g^abha/il = i n+deabhaidh le gasu/r a b^i/ fa/ m'+aois. = B^i/ scri/obo/g ar m'+aghaidh i n+diaidh na bruighne, agus = ni/or luaithe a t^a/inig me/ 'un an b^aile 'na/ tugadh sin fa/ = dear. = "Ce/ leis a rabh tu/ a' troid?" arsa m'+athair. = D'+innis me/ fe/in do/. = "Ce/ agaibh b'+f^earr?" ar seisean. = "B'+f^earr mise cuid den am: b'+f^earr eisean a' c^uid = eile." = "Ce/ agaibh b'+f^earr sa deireadh?" = "Eisean. Acht b^i/ an c^uid a b'+f^earr den tu/s agam+-+sa." = "Ar f^a/g tu/ marcannai/ ar bith air?" = "Sna h-+easnacha a b^uail me/ e/." = "Na/r c^o/ir nach m+beithea/ a' troid nuair nach bh+fuil ionnat = troid a d^e/anamh," arsa mo m^a/thair go mi/+-+s^a/sta. = "Nach g+cluin tu/ gur sna h-+easnacha a b^uail se/ e/," = arsa m'+athair, ag de/anamh draothadh ga/ire. Agus, ar = n+do/ighe, b^i/ me/ comh h-+eolach ar m'+athair is gur t^uig me/ = gur aithin se/ gur buaileadh me/, agus go rabh se/ mi/+-+s^a/sta = da/ t^airbhe. = An Satharn sin a b^i/ chugainn, c^uaidh m'+athair amach 'un = an p^ortaigh fa/ c^oinne cliabh mo/nadh. B^i/ me/ fe/in leis, = agus b^i/ *Bran liom+-+sa, no/ leanadh se/ me/ gach aon a/it da/ = d+te/ighinn. Agus ce/ b^i/ ar an p^ortach, an la/ ce/adna, = acht *Mi/chea/l_S^e/amuis_B^a/in agus a m^adadh fe/in leis. B^i/ = *Mi/chea/l ag teacht anoir ceann an locha agus sinne ag = tarraingt soir. Agus ni/or luaithe a c^onnaic *Cameron = *Bran 'na/ siud i n-+a rith anoir chugainn e/ agus gach aon =

g^loim sca/thmhar aige. T^ug *Bran freagar air agus b^i/ = se/ ag brath imtheacht i n-+a araicis. Acht b^agair m'+athair = go feargach air agus fuair se/ greim muinea/il air. Agus = c^oinnigh se/ annsin e/ go d+ta/inig *Mi/chea/l_S^e/amuis_B^a/in = '+f^ad linn. = "S^i/lfea/ gur m^aith leo a c^e/ile a f^e/acha/il," arsa *Michea/l. = "Sin a' c^uma a+ta/ ortha," arsa m'+athair. = "Ni/l f^ios agam caide/ mar rachadh se/ eatorra?" arsa = *Michea/l. "Na/r f^e/ad tu/ a leigin amach go bh+feicimid?" = "Sin an uair a b^e/imis '+a/r g+cuid c^uideachta," arsa = m'+athair. "A' cur madadh a t^roid mar b^e/adh beirt g^asu/r = ann!" = "Maise, troidfidh siad ar scor ar bith, fada goirid = amuigh e/," arsa Mi/chea/l. = "Ma/ t^roideann, troideadh," arsa m'+athair. "Ni/ = t^iocfaidh iaro/g ar bith as a g+cuid troda acht gan mise is = tusa 'a/ g+cur le c^e/ile." = Ni/or f^an *Mi/chea/l i m+bun co/mhra/idh againn i n-+a d^iaidh = sin. D'+imthigh se/ fe/in agus a m^adadh siar an caora/n. = "C^uir madadh *M^i/chea/il_S^e/amuis_B^a/in troid ar an = o/ga/nach," arsa m'+athair le mo m^a/thair nuair a t^a/inigeamar = 'un an b^aile. "Acht ni/or leig me/ 'un a' c^uibhrinn e/. B^i/ = eagla orm nach n+de/anfadh se/ maith sa teangmha/il." = "Creidim nach n+de/anfadh," arsa mo m^a/thair, mar nach = m+be/adh an c^uid m^o/r suime sa c^o/mhra/dh aici/. = "B^e/adh obair aige," arsa m'+athair. "Beathach milltineach = madaidh e/ siud ag *Mi/chea/l_S^e/amuis_B^a/in. Agus da/ = bh+feicthea/ an c^uma f^iadhain a b^i/ air agus na su/ile a b^i/ aige! = B^i/, mar b^e/adh bladhairi/ teineadh ann. B^i/ eagla orm go = g+casco/radh se/ *Bran agus gan a b^eith i bh+fad leis. Sin a' = fa/th ar c^oinnigh me/ cu/l ar a' c^o/mhrac. No/ da/ bh+fa/ghadh madadh = *M^i/chea/il_S^e/amuis a' b^uaidh, b^uailfinn+-+se *Mi/chea/l." = "Sin an uair a d^e/anfa/ e/," arsa mo m^a/thair. = "B^uailfinn," arsa m'+athair. "C^uirfinn go dti/ n-+a = d^a/ s^u/il sa b^achta e/." =

"Bhail, is deas a' cinea/l cainnte sin ag athair teaghlaigh," = ar sise. = "Agus," arsa m'+athair, "an si/leann tu/ go leigfinn = buaidh na bruighne d^a/ uair i n-+aon seachtmhain amha/in leo = gan e/iric a b^aint amach? Ni/ leigfinn. Agus t^ug me/ = sin le fios do *M^i/chea/l. Agus nuair a t^ug, ni/ rabh fonn = ar bith air na madaidh a leigin a t^roid." = III =TT B^i/ go maith agus ni/ rabh go h-+olc go d+ta/inig rabharta = na g+corr, cupla seachtmhain i n-+a d^iaidh sin. C^uaidh me/ = fe/in si/os 'un na tra/gha d^'+iarraidh annlann mo c^odach, = agus b^i/ *Bran liom. B^i/ scaifte mo/r sa tra/igh ro/mham, = agus, cibe/ nach rabh thi/os, b^i/ *Donnchadh_M^i/chea/il_S^e/amuis = ann agus *Cameron leis. Nuair a b^i/ me/ ag gabha/il si/os = an *Oitir_M^o/r, c^uala me/ *Bran ag gnu/sachtaigh go na/mhadach. = D'+amharc me/ go bh+feicinn caide/ b^i/ ag cur c^aithte air, = agus ni/ rabh aon ribe fionnaidh air o/ c^u/l a m^uinea/il go = bun a rubaill nach rabh i n-+a s^easamh mar tchi/fea/ deilg ar = g^ra/inneog f^e/ir. D'+amharc me/ si/os bealach oitir na g+corr, = agus caide/ tchi/m acht madadh *M^i/chea/il_S^e/amuis_B^a/in chugam = ani/os an me/id a b^i/ i n-+a c^roiceann! C^uir se/ gloim = sca/thmhar as fe/in ag teacht 'un tosaigh do/. C^uir *Bran = an dara gloim as fe/in. Fuair siad d^a/ g^reim sceadama/in = ar a c^e/ile agus s^e/id an c^lamhairt. = Nuair a bi/os scaifte fear i d+tra/igh c^orr, ni/ b^i/onn = a/ird aca ar rud ar bith acht ar an t+seilg a+ta/ eadar la/mha = aca. Is minic a bi/os madaidh ag sclamho/gacht ar a c^e/ile = fa/ n-+a g+cosa, acht ni/ t^o/gann fear ar bith a c^eann. Acht = iad ag ro/mhar leo go di/cheallach agus ag to/ga/il na g+corr = go fuinnidhe. Is annamh a c^luin tu/ co/mhra/dh fe/in i d+tra/igh = c^orr. Ni/ tra/th co/mhra/idh e/ nuair a+ta/ an li/onadh ag teacht = agus annlann a c^odach le sola/thar ag fear. Caithfidh se/ =

deifre agus di/cheall a d^e/anamh agus a c^uid de na corra = a b^eith leis as an tra/igh sul a d+taraidh an "sro/n gan = urraim" trasna ar b^rollach na h-+*Oitreach_Mo/ire. = Acht, an la/ seo, ni/ luaithe c^uir *Bran s'+againne agus = *Cameron *M^i/chea/il_S^e/amuis an c^e/ad g^loim asta 'na/ t^o/g = gach aon f^ear a c^eann. B^i/ siad mar d'+aithneochadh siad = nach d^a/ c^oilea/n s^uaracha ar bith a b^i/ ag bagar ar a c^e/ile, = acht d^a/ a/r+-+c^oin go m+buaidh a rabh a g+cliu/ agus a saoghal i = n+geall ar an c^o/mhrac. Sa m^oimeinte c^aith gach aon f^ear = uaidh an spa/d, agus s^i/n an ra/sa ani/os an oitir ag tarraingt = ar na madaidh. Ba g^oirid go rabh cupla sco/r fear i n-+a = bh+fa/inne thart ortha, agus iad+-+san ag stro/cadh agus ag = clamhairt a c^e/ile mar b^e/adh di/oghaltas si/orruidhe i n-+a = g+croidhe da/ c^e/ile. Mar t^uigfeadh siad araon gur b^'+e/ = seo ba/ire na fola, agus an ceann aca a m+be/adh buaidh na = bruighne leis go m+be/adh se/ i n-+a ri/gh ar m^adaidh na *Rosann = le n-+a s^olus. = An t-+an+g^lo/r a b^i/ aca, ni/ f^ui/gfidh se/ mo c^luasa go deo. = Agus an c^lamhairt agus an stro/cadh a b^i/ aca, ni/l le/igheadh = na/ scri/obhadh na/ innse be/il air. Ar feadh tamaill ar tu/s, = ni/ rabh f^ios agat ce/ aca ar t^reise leis. Acht sa deireadh = t^ug *Cameron aon a/ladh amha/in ar *B^ran, agus, sul ar leig = se/ amach an greim, b^i/ leath na cluaise leis de. C^uir *Bran = uaill as fe/in a c^luinfea/ thall ar an *B^ra/ghaid. Uaill a = rabh pian agus mire agus di/oghaltas innti/. C^uaidh se/ ar = g+cu/l, mar b^e/adh eagla ag teacht air. T^uit se/ ar a t^aoibh = agus *Cameron i n-+a m^ullach. = Dar liom fe/in, "Nach truagh seo agus nach ro/+-+t^ruagh!" = B^i/ *Donnchadh_M^i/chea/il_S^e/amuis i n-+a s^easamh thall o/s mo = c^oinne agus na su/ile ag ga/iridhe i n-+a c^eann le tre/an = lu/thgha/ire. = "Cuiridh o/ c^e/ile iad, no/ muirbhfidh se/ madadh *F^eidhlimidh," = arsa *Tarlach_P^aidi/. "Ta/ se/ na/ireach againn madadh an = f^ir a leigin 'a/ m^arbhadh is gan e/ fe/in sa tra/igh." = "Leigidh do/bhtha a t^roid go g+cuiridh ceann e/igint aca an =

cean eile faoi s^lait," arsa *Conall_E/amoinn_M^o/ir, "is = gan iad a b^eith a sclamho/gacht ar a c^e/ile gach aon la/." = B^i/ *Conall i g+cleamhnas *M^i/chea/il_S^e/amuis_B^a/in, agus ni/ = rabh se/ ro/+-+g^eal do m'+athair, ar scor ar bith. = D'+e/irigh *Bran, ca/ bith mar c^uaidh aige air, agus c^uaidh = se/ fe/in is *Cameron i n+greamannai/ ari/s. Ar feadh c^upla = moimeinte ni/ aithneochadh su/il da/ n+deachaidh i g+cloiginn = ce/ aca b'+f^earr. Sa deireadh c^uir *Bran a c^os tosaigh = fa/ m^uinea/l *C^ameron agus leag se/ e/. I bh+faiteadh na = su/l b^i/ se/ de le/im i n-+a m^ullach agus greim cu/il muinea/il = aige air. Ba e/ an c^e/ad rud a tugadh fa/ dear *Cameron = i n-+a luighe go suaimhneach ar an tra/igh agus *Bran sa m^uinea/l = aige. = "Cuiridh o/ c^e/ile iad," arsa *Conall_E/amoinn_M^o/ir, ag = tabhairt iarraidh isteach ortha. = "Seasuigh amach," ars' *Eoin_Ruadh. "&Fair do& do na = madaidh. No/ an c^e/ad f^ear a rachas eatorra, be/idh se/ = aige fe/in is agam+-+sa." = "Leigidh do/bhtha a t^roid go g+cuiridh ceann aca an ceann = eile faoi s^lait, is gan iad a b^eith a' sclamho/gacht ar a = c^e/ile gach aon la/," arsa *Tarlach_P^aidi/, agus rinne se/ = ga/ire tarcuisneach. = Tarraing *Bran madadh *M^i/chea/il_S^e/amuis i n-+a d^iaidh = ar an tra/igh cupla sco/r slat. Annsin t^ug se/ crathadh do/, = agus an g^lu/iriosnach a b^ain se/ as cna/mh an droma aige = c^luinfea/ thi/os ar na *Maola_Fionna e/. Annsin leig se/ = amach e/. Ni/or b^og *Cameron. C^ruinnigh na fir thart air = go bh+feiceadh siad a rabh se/ in+-+le/ighis. Acht ni/or c^raith se/ = an dara c^ru/b. B^i/ se/ marbh. = Nuair a t^a/inig an li/onadh, b^ain me/ fe/in an baile amach = agus *Bran liom, agus e/ gonta claoidhte i n+diaidh na troda. = "Ta/ cuma ar an o/ga/nach go rabh se/ i d+teangmha/il c^ruaidh," = arsa m'+athair, ar t^eacht 'un toighe du/inn. "Ce/ an madadh = a rabh se/ a' troid leis?" =

"Madadh *M^i/chea/il_S^e/amuis_B^a/in," arsa mise. = "Caide/ mar c^uaidh a' la/?" arsa m'+athair. = "Nuair a b^i/ me/ a' tarraingt si/os ar imeall na = h-+oitreach," arsa mise, acht ni/or leig m'+athair ni/ b'+f^uide = leis an c^inea/l sin seanchais me/. = "Ce/ aca b'+f^earr?" ar seisean. = "*Bran," arsa mise. = "Maith e/," arsa m'+athair. "Gabh anall annseo," ar = seisean leis an m^adadh, "go bh+feice me/ '+bh+fuil coir ort." = C^uaidh *Bran anonn ionns' air agus b^ain se/ cupla crathadh = beag as a ruball. = "Caithfidh se/ go rabh teangmha/il c^ruaidh ann," arsa = m'+athair, agus obair aige a c^reidbhea/il go rabh buaidh na = bruighne le madadh ar bith a rabh a leithe/id de c^neadhacha = air. "Ar cuireadh o/ c^e/ile iad?" ar seisean. = "Ni/or cuireadh," arsa mise. "Leigeadh do/bhtha a t^roid = go deireadh." = "Agus '+bh+fuil madadh *M^i/chea/il_S^e/amuis beo, ar c^or ar = bith?" = "Ni/l. M^arbh *Bran e/." = "M^arbh se/ e/?" arsa m'+athair. = "M^arbh," arsa mise. "Anois go di/reach a d'+iomchuir = beirt f^ear isteach eatorra e/ agus d'+f^a/g siad '+n-+a luighe = marbh ar insea/n *P^ort_a'_C^uraigh e/." = "Bhail," arsa mo m^a/thair, "is maith an obair a+ta/ = de/anta ag scaifte fear a s^easuigh ag amharc ar d^a/ m^adadh = a' troid gur m^arbh ceann aca an ceann eile." = "'S+iad a rinne i g+ceart e/," arsa m'+athair. "Ni/ = b^e/adh maith a g+cur o/ c^e/ile. Mur' socradh siad indiu e/, = b^e/adh la/ eile ann. Ni/ rabh a/it ag an da/ m^adadh sin sna = *Rosaibh. Agus ba m^aith madadh *M^i/chea/il_S^e/amuis. Ba = m^o/r a' truaighe a b^a/s. No/ s+e/ rud a b^i/ ann gaiscidheach = madaidh. Ca/ h-+a/it ar casadh ar a c^e/ile iad?" ar seisean. = Agus t^oisigh me/ fe/in ag brath an sce/al innse o/ n-+a t^u/s = go dti/ n-+a d^eireadh. Acht ni/ f^uair me/ faill. Ni/ rabh =

ann acht go rabh me/ ar obair nuair a b^eannuigh *Eoin_= Ruadh faoi an f^a/r+-+doras. Agus t^ug seisean a innse = fe/in air. = "'+Bh+fuil tu/ go maith indiu, '+*Eoin?" arsa m'+athair = leis. = "Go measardha," arsa *Eoin, ag teacht ani/os an t-+urla/r. = "Dar Dia, '+*F^eidhlimidh, indiu a b^i/ an la/ againn," ar = seisean. "A' troid m^adadh b'+f^earr a c^onnaic me/ o/ = t^a/inig mo c^eann ar a' t+saoghal. S^i/l gach aon duine go rabh = madadh an toighe seo sa smeach d^eireannaigh. B^i/ leath na = cluaise ithte de agus gan be/al na/ su/il le feicea/il ann, le = fuil. B^i/ se/ '+n-+a luighe ar a' tra/igh agus e/, dar leat, ar = m^adaidh buailte '+bh+faca tu/ riamh. Le sin fe/in d'+e/irigh = se/ '+le/im '+n-+a s^easamh agus c^uir se/ an &hang& ar m^adadh = *M^i/chea/il_S^e/amuis mar rinne *Mi/chea/l s'+againne le *Johnny_= Mo/r_McGraw as *Belleek. Rug se/ greim droma air = agus t^o/g se/ '+n-+a b^e/al e/ mar d^e/anfadh se/ le coini/n. Agus = eadar me/ is Dia c^aith se/ seacht slata de/ag sa spe/ir e/." = **** = O/n la/ sin ni/ ba m^o/ ni/or t^o/g aon m^adadh de c^uid na = m+bailteach a s^u/il le *Bran. B^i/ an t-+iomla/n aca faoi = eagla aige. Ni/ rabh ann acht, corr+-+uair nuair a c^asfaidhe = madadh urradhanta air, go g+craitheadh se/ an c^luas g^iortach = udaigh, mar b^e/adh se/ ag maoidheamh, an la/ a fa/gadh an lear = sin air, go n+dearna se/ e/acht a t^ug le fios do m^adaidh na = *Rosann go m+b'+f^earr do/bhtha g^abha/il le n-+a t^aoibh 'na/ g^abha/il = i n-+a d^eabhaidh. =

PEADAR NA B+PI/OPAI/ =TTT I =TT Duine corr a b^i/ ann, mar *P^eadar_C^onaill_O/ig. = Daoine corra, arsa tusa, is minice a bi/os in do = c^uid sce/altach agat. Aidmhighim. Acht an te/ nach = bh+fuil corr ar d^o/igh e/igint - nach bh+fuil e/agcosamhail = an t+sluagh ar d^o/igh na/ ar d^o/igh eile - is annamh a bi/os sce/al = le h-+innse air. Ni/ b^i/onn le ra/dh fa/ na daoine coitcheanta = seo acht gur oibir siad an la/ agus gur c^odail siad an = oidhche. Gur p^o/s siad nuair a t^a/inig ann do/bhtha. Gur = c^uir siad san Earrach agus gur b^ain siad san F^o/ghmhar. = Gur t^o/g siad a d+teaghlach agus gur b^ain siad a seal as = an t+saoghal. = Acht b^i/ *Peadar_C^onaill_O/ig corr. B^i/ se/ iongantach = tugtha don p^i/opa. Is iomdha fear ariamh a rabh du/il m^o/r = sa tobaca aige. Acht b^i/ du/il as cuimse ag *Peadar ann. = Ba e/ an c^uma a b^i/ air nach d+tiocfadh barraidheacht a t^abhairt = do/. B^i/odh se/ ar obair ag caitheamh go mion is go minic = se/ la/ na seachtmhaine. Agus, nuair a t^igeadh Do/mhnach = maith sa t+Samhradh, s^uidheadh se/ i rith tra/thno/na ar lafta/n = o/s cionn na fairrge agus ple/isiu/r air ag amharc ar an = toit a b^i/ se/ a c^ur sa spe/ir. Agus b^i/ cleachtadh aige nach = m+bi/onn ag mo/ra/n eile fear: M^uscladh se/ tri/ h-+uaire o/ = am luighe go maidin. Agus ni/l aon uair aca seo nach = n+de/anadh se/ luaith de p^i/opa tobaca. = Ni/ rabh se/ riamh gan seacht b+pi/opa, ar a laghad, a b^eith = aige i g+cuideachta a c^e/ile. Ni/ d^e/anfadh a d^ath ni/ ba lugha = gnoithe do/. Ni/or li/on se/ aon p^i/opa amha/in ariamh d^a/ = uair i n+diaidh a c^e/ile. Acht nuair a b^e/adh ceann aca caithte = aige, ceann eile a li/onadh. B^i/odh na pi/opai/ i n-+a ro/dh =

aige ar cla/r a b^i/ o/s cionn na teineadh agus iad iongantach = cu/ramach aige. Agus anois nach n-+abo/rtha/ gur duine corr = a b^i/ ann? = Acht b^i/ se/ corr ar d^o/igh eile, fosta. B^i/ do/igh do/ fe/in = aige le sce/al a innse. B^i/ seanduine ar an b^aile a rabh = se/ amuigh air go rabh se/ iongantach beacht ag innse sce/il. = Ni/ f^uair tu/ riamh aon f^ocal de b^arraidheacht ag an t+sean+-+= duine c^e/adna. C^oinnigheadh se/ a s^u/il i g+co/mhnuidhe ar = b^ri/gh agus ar m^ea/dhchon agus ar a/dhbhar a sce/il, agus ni/ = t^abharfadh rud ar bith air coradh anonn na/ anall. B^i/ = *Peadar_C^onaill_O/ig ag a/irnea/l ag an t+seanduine seo o/ = b^i/ se/ i n-+a g^asu/r. T^ug se/ cluas don t+seanduine agus = t^oisigh se/ ag iarraidh b^eith ag de/anamh aithrise air. Mar = sin fe/in, b'+f^e/idir nach n+de/anfadh sin corr e/, mur beith = rud a t^a/rluigh. B^i/ Feis *T^i/r_C^onaill i g+*Cill_M^ic_n+E/ana/in, = an c^e/ad f^eis den c^inea/l a b^i/ aca, si/lim. B^i/ *Peadar = i n-+a leath+-+sto/cach, an t-+am seo, agus dubhairt sagart na = paro/iste leis gur c^o/ir do/ g^abha/il soir agus sce/al a innse. = C^uaidh. = La/ brea/gh Samhraidh a b^i/ ann - La/ F^e/il' *Peadair 's *Po/il. = Ag *Carraig_an_Du/in a b^i/ an f^eis, agus b^i/ na mi/lte daoine = cruinn ann. B^i/ rud e/igint san aer, an la/ sin, a c^uir = aigneadh ins an t+sluagh. B^i/ mar b^e/adh an a/it beo le = taidhbhsi/. Ri/ghte agus uaisle *Da/lach o/ *C^olum_Cille aniar - = b^i/, dar leat, a n+glo/rthai/ le cluinstin agus a n-+ana/l le = mothachta/il. Agus, ar n+do/ighe, t^a/inig a c^uid fe/in den = draoidheacht seo ar *P^eadar_C^onaill_O/ig. C^uaidh se/ isteach = ar c^omo/rtas na sce/alaidheachta agus d'+innis se/ sce/al. = B^i/ na sce/alaidhthe b'+f^earr sa c^onndae annsin o/s a c^oinne. = B^i/ siad ann = "O/ m^ullaigh d^ubh+-+c^noc *Inis_Eoghain go gainimh geal na d+*Tuath, =L O/ t^i/r c^napa/nach na m+*Baoigheallach go bruach an *Easa_Ruaidh." =LV

Agus ni/or na/ire ar bith d'+aon duine aca a t^eacht annsin = agus sce/al a innse. B^i/ Fianaidheacht i n-+a rabha/in aca, = agus sce/al brea/gh fa/ *C^u/_C^ulainn ag cupla duine aca. = D'+innis gach aon duine a sce/al fe/in. Agus nuair a = b^i/ siad re/idh d'+e/irigh an breitheamh i n-+a s^easamh agus labhair = se/. B^i/ a c^iall fe/in aige+-+san. Dubhairt se/ go rabh an = m^o/r+-+c^uid aca fi/or+-+m^aith. "Acht," ar seisean, "ta/ fear = amha/in in bhur measc a bh+fuil buaidh aige nach bh+fuil acht = annamh. Ni/ d^eachaidh se/ ordlach anonn na/ anall o/ t^u/s = a' sce/il go dti/ n-+a d^eireadh. Ni/or c^uir se/ aon f^ocal = isteach acht an ceann a b^i/ riachtanach, agus ni/or f^a/g se/ = bearn ar bith '+n-+a sce/al acht oiread. Molaim an c^e/ad = duais do/. *Peadar_O/_Gallchobhair as *Rann_na_Feirste." = D'+f^a/g an la/ seo a lorg ar *P^eadar. T^oisigh se/ a = smaoineadh ar an do/igh le sce/al '+innse, agus c^uaidh sin i = n-+a c^eann do/. Rachaidh rud ar bith in do c^eann duit, ma/ = leagann tu/ d'+intinn barraidheacht air. Mar a+deir na = seandaoine, ta/ measardhacht ar g^ach aon rud, da/ m+ba e/ = o/l a' b^racha/in e/. = D'+e/irigh *Peadar corr. Stad se/ de c^ur suime ins = an c^o/mhra/dh a b^i/odh ag n-+a m^acasamhail fe/in eile sa = c^o/mhursain. Nuair a rachas fear an fad sin e/ireochaidh = se/ tostach. Annsin e/ireochaidh se/ seachantach; agus, = nuair a+ta/ tu/ seachantach, ta/ tu/ corr. B^i/ se/ i n-+a e/an c^orr = sa b^aile aige fe/in. C^aith se/ seal fada ag iarraidh a = m^a/thair a c^eartughadh. Acht, nuair s^a/irigh air agus tuirsigheadh = e/, leig se/ le n-+a h+olc fe/in i/. Rinne se/ amach nach rabh gar = b^eith le/ithe, no/ nach rabh si/ in+-+le/ighis. Ba b^rea/gh an t-+a/dhbhar = grinn b^eith ag e/isteacht leis an b^eirt aca, corr+-+uair. = B'+f^e/idir gur ar c^aili/n e/igint a po/sadh a t^arraingti/ = an seanchas. "Ca/ h-+aois i/?" a+deireadh an t-+athair. = "Cu/ig bliadhna fichead go h-+Aonach a' t+Samhraidh seo = chugainn," a+deireadh an m^a/thair. = "S^i/l me/, ma/ b^i/ si/ sco/r, gur b^'+e/ a sean+-+obair e/," = a+deireadh an t-+athair. =

"Siud a h-+aois go fiu/ an lae - cu/ig bliadhna fichead = go h-+Aonach a' t+Samhraidh seo chugainn." = "Bh+fuil tu/ cinnte?" = "Is me/ a+ta/. Is maith mo c^uimhne ar a' la/ rugadh i/. B^i/ = me/ a' gabha/il suas 'un a' *Diaraigh, ni/l f^ios agam nach = pe/ire ca/rdai/ liom a b^i/ ar iasacht ag *Sorcha_M^o/ir. Agus = ni/or b^'+eadh, ta/ me/ contra/ilte. Iasacht feirsde a b^i/ me/ = '+iarraidh. B^ris *Ma/nus_Liaim_B^ig an f^earsaid a b^i/ agam = fe/in. Gasu/r iongantach crosta a b^i/ ann. Ni/ rabh a d^ath = le h-+imtheacht air. T^a/inig se/ isteach la/ amha/in agus ni/ = rabh aonduine istoigh. B^ain se/ an f^earsaid amach as a' = tu/irne agus amach ar an a/rd leis. T^oisigh se/ 'a/ caitheamh = i n-+a/irde sa spe/ir ag iarraidh a ba/rr a s^a/thadh sa talamh = nuair a t^uitfeadh si/. Sa deireadh t^a/inig si/ anuas ar = cloich agus rinneadh smionagar di/the. Ni/ rabh oiread = feirge d^a/ uair ariamh orm. B^i/ leath+-+s^na/ithe olna le sni/omhadh = agam, a/dhbhar geansai/ a b^i/ me/ a d^e/anamh duit+-+se. Agus = ni/or b^'+eadh; b^i/ geansai/ maith ort san am. Ni/l f^ios = agam nach a/dhbhar culaith' a b^i/ me/ a s^ni/omhadh do f^ear de = na gasrai/. Acht ar scor ar bith c^uaidh me/ suas chuig *Sorcha_= M^o/ir go bh+fa/ghainn iasacht feirsde uaithe. B^i/ na daoine = a' gabha/il 'un aonaigh nuair a b^i/ me/ ag an *P^ollaid. Casadh = *No/ra_Anna_Bige orm ar a' droichead agus d'+innis si/ = domh go rabh nighean o/g ag *Ma/ire_C^onaill_S^e/arluis o/ oidhche. = Sin cu/ig bliadhna fichead go h-+Aonach a' t+Samhraidh seo = chugainn. B^i/ *Tuathal annseo i g+cionn a t^ri/ mi/: b^i/ se/ = ann o/ b^i/ an F^e/il' *Pa/druig roimhe sin ann." = "A m^a/thair," a+deireadh *Peadar, "nach d+tiocfadh leat = a ra/dh gur tri/ m^i/ a+ta/ *Tuathal s'+againne ni/os sine 'na/ i/, = agus b^e/adh f^ios againn uilig a h+aois, agus an f^earsaid = b^riste agus a' gasu/r crosta agus a' sni/omhacha/n agus = a' c^uid eile den g^re/asa/n '+f^a/ga/il '+do d^iaidh?" = "Maise, nach truagh me/ agat, no/ caide/ an ceann corr = a t^o/g tu/ domh?" = "Ni/or t^o/g mise ceann corr ar bith duit, a m^a/thair. =

Acht go bh+feicthear domh go bh+fe/adfa/ aois na girsighe '+innse = gan fiche sce/al eile a t^arraingt isteach sa t+seanchas." = "Ta/ se/ comh maith agat iarraidh orm b^eith '+mo t^ost = ar fad, nuair nach bh+fa/ghaim cead a' rud a+ta/ le ra/dh agam = a ra/dh ar mo d^o/igh fe/in." = "Na/ tabhair a/ird ar a' c^iafart sin, a *Nuala," a+deireadh = an t-+athair. = "Nach bh+fuil me/ o/+'n t+saoghal aige. Ni/l focal le leigin = amach ar mo b^e/al aige nach bh+fuil se/ '+mo c^eartughadh. Acht = tugadh se/ aire do/ fe/in. C^onnaiceamar a m^acasamhail = aroimhe. Ta/ a s^aoghal roimhe. Ni/ f^aca me/ a'n f^ear o/g = ariamh a m+be/adh easurraim da/ m^a/thair aige nach bh+fuigheadh = bean a b^ainfeadh e/iric as. Agus g^eobhaidh seisean ceann = a b^ainfeas casadh as. Ta/ si/ fa/ n-+a c^oinne, ca/ bith a/it a = bh+fuil si/. Agus nuair a b^e/as si/ aige, cuirfidh me/ geall = leat go leigfidh se/ di/the a sce/al '+innse i n-+a rogha do/igh." = Anois, tuigeann tu/ gur duine corr a b^i/ ann mar *P^eadar. = Duine nach rabh toil ar bith aige do c^aidreamh na co/mhursan. = Agus an te/ nach bh+fuil toil aige do c^aidreamh na co/mhursan, = caithfidh se/ rud e/igint eile a b^eith aige le cian a t^o/ga/il = de. Sin an rud a t^ug ar *P^eadar luighe leis an tobaca. = Go dti/ sa deireadh nach rabh aon ainm air ag muinntir = a' b^aile acht *Peadar_na_b+Pi/opai/. = II =TT T^a/inig an t-+am do/ g^abha/il i g+cionn an t+saoghail, agus = t^oisigh se/ a smaoineadh ar p^o/sadh. B'+f^uras do/ bean a = f^agha/il ar an b^aile aige fe/in. B^i/ a/it m^aith suidhe aige, = agus, le n-+a c^ois sin, b^i/ cupla ce/ad punta aige d'+f^a/g = uncal do/ aige a fuair ba/s i *Meiricea/. Mar sin de, = ba c^uma caide/ comh corr is b^i/ se/ no/ caide/ an du/il a b^i/ = sa tobaca aige, ni/ b^e/adh moill air bean a f^agha/il. =

Ni/ rabh suim ar leith ag *Peadar i g+caili/n ar bith de = c^uid an b^aile. B^i/ cuid aca nach g+cromfadh se/ ortha ar = c^or ar bith. Acht b^i/ cu/igear ar an b^aile agus p^o/sfadh = se/ bean ar bith aca a b^e/adh a/balta ar a co/mhra/dh a d^e/anamh = agus a sce/al a innse i n-+a s^a/sadh. = *Sorcha_D^o/mhnaill_B^riain an c^e/ad b^ean ar c^uir se/ ceil-= eabhar uirthi/. B^i/ *Sorcha i n-+a sa/ith gnaoi, i/ i n-+a bean toighe = m^aith, agus bla/th na h-+o/ige uirthi/. Agus g^lacfadh si/ *Peadar = comh luath is d'+iarrfadh se/ i/. Acht ni/ rabh si/ ar a faithchill = fe/in, an la/ a c^uaidh se/ 'un co/mhra/idh le/ithe. Ni/ rabh f^ios aici/ = go rabh si/ faoi scru/dughadh aige fad is b^i/ si/ ag cainnt. = Da/ m+be/adh f^ios, b'+f^e/idir go d+tabharfadh si/ iarraidh labhairt = ins an do/igh a b^i/ i n-+aice le n-+a t^oil. = "C^luinim," arsa *Peadar, "go bh+fuil *Proinnsi/os_Mo/r = ag e/ileamh." = "Ta/," arsa *Sorcha, "ta/ an duine bocht '+n-+a luighe go = h-+i/seal. B^i/ an sagart is a' doctu/ir ar maidin aige. = Ni/l uchtach ro/+-+m^o/r ag an doctu/ir as." = "Caide/ t^a/inig air?" arsa *Peadar. = "Ta/," arsa *Sorcha, "b^i/ obair slea/in de m^o/naidh '+n-+a = luighe sa t+sreathnughadh aige. B^i/ se/ mall 'a/ baint, agus = ni/ rabh aici/ acht droch+-+leabaidh, no/ b^i/ an caora/n fliuch. = Seascann na/r baineadh aon f^o/d ariamh as. Ta/ '+f^ios agat = ca/ bh+fuil se/ - taobh thoir de *Loch_na_n-+Oilea/n. Ni/l a s^a/ith = bachtai/ ag *Proinnsi/os ar a c^uid fe/in; ta/ an c^e/ad b^a/rr = bainte de. Agus dar leis fe/in, `Bainfidh me/ obair slea/in = thoir ag *Loch_na_n-+Oilea/n, agus to/gfar ar d^o/igh e/igint = i/.` Annsin t^a/inig an f^earthainn mar ta/ '+f^ios agat, agus = m^air se/ a' cur gur si/leadh nach n+de/anfadh se/ aon turadh = a choidhche. Annseo, ta/ seachtmhain o/ s^oin, nuair a t^a/inig = an aimsir m^aith, c^uaidh *Proinnsi/os soir 'un a' p^ortaigh = agus t^oisigh se/ a t^ionnto/dh na mo/nadh. Agus chan 'a/ tionnto/dh = fe/in a b^i/ se/ acht 'a/ spre/idheadh ar m^ullach na d+tu/rto/g, = no/ ni/ t^riomo/chadh si/ a choidhche '+n-+a luighe sna loichea/in. = D'+oibir se/ leis ar t^eann a d^i/chill a' sanntughadh an lae =

maith. Tra/thno/na le coim na h-+oidhche, s^uidh se/ ar tu/rto/ig = a c^aitheamh a p^i/opa. Ni/or b^'+f^ada gur m^othuigh se/ e/ fe/in = ag e/irghe fuar, agus d'+e/irigh se/ agus b^ain se/ an baile = amach. Ar a t^eacht 'un toighe do/, s^uidh se/ isteach o/s cionn = na teineadh agus b^i/thear 'a/ c^onna/il. C^uir siad a luighe = e/ agus t^ug siad iarraidh allus a b^aint as. Acht ni/or c^odail = se/ aon ne/all '+rith na h-+oidhche. Tugadh an doctu/ir chuige = ar maidin agus dubhairt a' doctu/ir gur aicid na scamha/n = a b^i/ air." = "Aicid na scamha/n a fuair se/ as teas is fuacht," = arsa *Peadar, agus t^oisigh se/ a spi/onadh pi/opa tobaca. = Agus b^i/ deireadh leis an c^leamhnas sin. = C^uir se/ fora/n ar an dara bean cupla la/ i n-+a d^iaidh = sin. Agus annsin ar t^riu/r eile. Acht ni/ rabh bean ar = bith aca i n-+a s^a/sadh. Ni/ t^iocfadh le aon b^ean aca sce/al = a innse gan gre/asa/n aimhre/idh a d^e/anamh de. = **** = B^i/ na bliadhanta ag gabha/il thart agus ni/ rabh dul aige = bean a f^agha/il. Agus ca/ bh+fuil mar g^eobhadh? Ni/or nidh = leis caili/ni/ an b^aile s'+aige fe/in. Agus ni/ rachadh se/ ar = baile amach. Is iomdha uair a t^ug a m^a/thair iarraidh co/mhairle = a c^ur air. "E/irigh amach i measc a' taois o/ig," a+deireadh = si/, "agus casfar bean e/igint ort a li/onfas do s^u/ile. Sin = thuas baile, *Mi/n_a'_C^uilinn, a bh+fuil scaifte de c^aili/ni/ = brea/ghtha ann." = "Is glas na cnuic i bh+fad uainn," a+deireadh *Peadar. = Sa deireadh po/sadh deirbhshiu/r *P^eadair. Fear anoir = as *Du/n_Lu/ithche a fuair si/. Agus b^i/thear ag de/anamh re/idh = fa/ c^oinne na bainse. B^i/ eagla ar P^eadar roimh an b^aineis = c^e/adna. B^i/ se/ ag smaoineadh gur t^ruagh e/ a c^aithfeadh = suidhe seal oidhche go maidin i g+cuideachta scaifte nach = rabh aithne aige ortha, no/ toil aige da/ g+co/mhra/dh. Ni/or = d^ubhairt se/ sin, ar n+do/ighe. Leig se/ air fe/in gur 'ar =

m^aithe leis an la/namhain a b^i/ se/. "Ni/l ciall ar a' domhan = le bainseachai/ sa ti/r b^oicht seo," ar seisean. "Ni/l aon = p^ighinn de sco/r punta nach g+coso/naidh an b^aineis sin. = B'+f^earr do/bhtha go mo/r a' t-+airgead sin aca amach annseo = nuair a t^iocfas a' b^oichtineacht ortha." = "Is fiu/ do d^uine b^eith bocht agus ni/ fiu/ do d^uine b^eith = truaillidhe," ars' an m^a/thair. Agus ni/or labhair *Peadar. = Ni/ rabh a d^ath le ra/dh aige. Ni/ t^iocfadh leis a c^ur si/os = di/the, an iarraidh seo ar scor ar bith, na/r innis si/ a sce/al = i m+beaga/n focal a rabh mea/dhchon ionnta. = III =TT B'+as *Du/n_Lu/ithche *No/ra_Ruadh_Ni/_D^omhnaill. De/arfadh = cuid de na daoine go rabh si/ iongantach do/igheamhail, agus = de/arfadh cuid eile nach rabh a leithe/id de g^naoi uirthi/. B^i/ = aois a po/sta aici/, agus, b'+f^e/idir, cupla bliadhain le = n-+a c^ois. Acht ni/ rabh iomra/dh ar bith po/sta aici/, na/ cuma = uirthi/ go rabh si/ ag iarraidh fear ar bith a m^ealladh. = Caili/n i n-+a sa/ith gnaoi a b^i/ innti/ agus i/ laghach forbhfa/il-= teach. Acht b^i/ si/ corr ar d^o/igh amha/in - do b^righ de gur = ab annamh duine nach m+bi/onn a leanna/n fe/in ag ruaig air - = b^i/ an dubh+-+g^ra/in aici/ ar t^obaca. Ni/or c^aith a h-+athair aon = toit ariamh. B'+f^e/idir, da/ g+caitheadh, go m+be/adh si/ cleachttha = leis. Acht ca/ bith ba c^u/is leis, ni/or lugha uirthi/ an diabhal = 'na/ boladh tobaca. Ni/ s^easo/chadh si/ moimeinte a c^o/mhra/dh = le fear a m+be/adh pi/opa i n-+a b^e/al. Da/ d+tigeadh fear na co/mh-= ursan isteach agus a p^i/opa a d^eargadh - rud is minic a = rinne - m^aireadh si/ ag ma/nra/n ar feadh t^ri/ la/ i n-+a d^iaidh = sin, ag ra/dh go rabh an teach millte ag boladh an tobaca. = Po/sadh deirbhshiu/r *P^eadair, agus, nuair a t^a/inig an = tra/thno/na, t^oisigh lucht na bainse a c^ruinniughadh. T^a/inig = scaifte mo/r de m^uinntir *D^u/n_Lu/ithche anoir, agus b^i/ a = oiread eile de m^uinntir an b^aile s'+againne ann. B^i/ = *Peadar eadar d^a/ c^o/mhairle ce/ aca d'+f^ano/chadh se/ ag an = b^aineis no/ c^odlochadh se/ an oidhche sin i d+teach na co/mhursan. =

Acht d'+agair an deirbhshiu/r e/ agus d'+f^an se/. Eadar sin = is meadhon oidhche, ni/ f^ui/gfeadh se/ teach na bainse, da/ = m+beithidhe g^a/ g^readadh amach le su/iste. = B^i/ caili/n as *Du/n-Lu/ithche ar an b^aineis, agus, comh luath = agus t^a/inig si/ 'un an toighe, c^uir *Peadar sonnrughadh = innti/. C^onnaictheas do/ go rabh si/ iongantach do/igheamhail. = Eadar sin is tra/thas nuair a d'+e/irigh si/ a d^amhsa, c^onnaic-= theas do/ go rabh si/ thar a b^eith do/igheamhail. Gur b^'+i/ gile = na gile i/ agus a/ilne na h-+a/ilne. B^i/ croiceann uirthi/ comh = geal le sneachta na h-+aon+-+oidhche. B^i/ a gruaidh mar an = ro/s, agus b^i/ loinnear i n-+a su/ile mar bi/os ins na re/alta = oidhche s^ioca/in. B'+f^e/idir nach rabh, ar c^or ar bith. Acht = s^i/l *Peadar go rabh. B^i/ se/ i n+gra/dh leis an c^aili/n seo, = ma/ b^i/ aon f^ear ariamh i n+gra/dh le mnaoi. T^o/g se/ a d^amhsa = i/ cu/ig c^u/rsa i n+diaidh a c^e/ile. B^i/ se/ i n-+a s^uidhe ag a = taoibh nuair nach rabh se/ ag damhsa le/ithe. D'+aithneochadh = daoine dalla an domhain go rabh se/ i n+gra/dh le/ithe. Agus, = ar n+do/ighe, d'+aithin si/ fe/in e/. = An rabh si/ i n+gra/dh leis? Ta/ se/ comh maith againn siubhal = ar an f^i/rinne; ni/ rabh. Acht ni/or b^'+ionann sin is a ra/dh = nach b+po/sfadh si/ e/. B^i/ a/it m^aith suidhe aige agus dorna/n = laghach airgid. Agus ni/ rabh mi/+-+g^naoi ar bith air, acht e/ = i n-+a p^earsa c^omhthrom fir. = Tamall beag i n+diaidh an m^eadhoin oidhche b^i/ *Peadar i n-+a = s^easamh amuigh ag giall an toighe agus e/ ag amharc uaidh. = T^a/inig a c^e/ad searc agus an b^ri/ghdeog amach agus c^uaidh = siad a c^ainnt ar an radharc a b^i/ o/s a g+coinne. = "Is gala/nta an a/it a+ta/ annseo agaibh," arsa caili/n = *D^u/n_Lu/ithche. "B^e/inn beo annseo ar leath mo c^odach." = "Ni/l amharc ro/+-+m^aith le fagha/il ar a' *Tra/igh_B^a/in o/ = seo agat," ars' an b^ri/ghdeog. "Acht da/ m+beithea/ thoir = ar an *A/rd_M^o/r, sin an a/it a bh+fuighfea/ an radharc. A = *P^eadair," ar sise, "be/idh le/ithe soir. Fan go bh+fa/gha = me/ sea/l duit. Da/ f^eabhas an aimsear, g^eobhadh duine = fuacht i n+diaidh b^eith a' damhsa." =

D'+imthigh si/ fe/in is *Peadar go rabh siad thoir ar an *A/rd_= M^o/r. B^i/ oidhche d^eas c^iu/in g^ealaighe ann agus an la/n = mara go ba/rr na g+caslach. Nuair a b^i/ tamall caithte aca = ar an a/rd, d'+imthigh siad si/os an dumhaigh go rabh siad ag = an f^airrge, agus m^air siad leath+-+uair ag siubhal aniar is = siar i m+be/al na tra/gha. Rinne siad a g+cainnt agus a = g+co/mhra/dh. Agus ni/or c^uir *Peadar scru/dughadh ar bith = uirthi/ fe/acha/il an d+tiocfadh le/ithe "fiche focal a c^ur i = bh+focal amha/in". Rinne se/ sin le caili/ni/ eile a casadh = air. C^uir se/ sna sca/lai/ iad, agus b^i/ siad e/adtrom. = Acht ni/ t^ug caili/n *D^u/n_Lu/ithche faill do/ a c^uid sca/lai/ a = t^abhairt i la/thair. T^a/inig si/ air mar t^iocfadh tuile na = h-+abhanna anuas o/+'n c^noc i n+diaidh bailc s^amhraidh, agus = c^art si/ a c^uid miosu/r is sca/lai/ to/mhais amach an barra. = "Is fearr du/inn pilleadh ar t^each na bainse sul a d+te/ighidh = cuartughadh orainn," ar sise sa deireadh. = "Ta/ du/il agam," ar seisean ar an b^ealach ani/os, "go = bh+fuil muinntir *D^u/n_Lu/ithche sa/sta leis a' b^aineis. Ni/ = rabh faill agam gach aon rud a b^eith re/idh in mo s^a/sadh." = "Ta/ baineis b^rea/gh agaibh," ar sise, "agus ta/ an = m^uinntir thoir thar a b^eith sa/sta d^i/the. An b^aineis is = fearr a rabh me/ fe/in ariamh uirthi/." = "Seo an c^uid a b'+f^earr di/the," arsa *Peadar, "an = tamall a b^i/ againn amuigh a' siubhal i m+be/al na *Tra/gha_= Ba/ine." Fuair se/ uchtach an me/id sin a ra/dh. Acht ni/ = mo/ 'na/ sa/sta a b^i/ se/ leis an f^reagar a tugadh air. = "Is brea/gh an rud la/n do b^e/il den aer g^lan a n+diaidh = b^eith istoigh i measc scaifte a bi/os a' caitheamh tobaca. = Sin mo locht fe/in ar b^ainseachai/ an t+saoghail - barraidheacht = tobaca. Ni/l me/ a/balta an tobaca '+f^uilstin ar c^or ar = bith." = "Nach iongantach sin," arsa *Peadar. = "Ni/l '+f^ios agam ce/ aca du/thchas na/ oileamhain is cu/is = leis, b'+f^e/idir a' da/ c^uid," ars' an caili/n, "acht ni/ lugha = orm a' donas 'na/ boladh tobaca. Is minic a t^a/inig tinneas =

cinn orm sa b^aile, agus gan acht fear na co/mhursan a = t^eacht isteach a d^eargadh a p^i/opa." = Sin a cinea/l mna/ a rabh *Peadar_C^onaill_O/ig i n+gra/dh = le/ithe. B'+ionann sin is a ra/dh nach b+po/sfadh si/ a choidhche e/. = Agus da/ b+po/sadh caide/ an cinea/l saoghail a b^e/adh aca i = n-+a d^iaidh sin? Caide/ de/arfadh si/ nuair a m^usco/ladh si/ i = la/r na h-+oidhche agus g^eobhadh si/ a ce/ile fir agus gach aon = smailc t^obaca aige, agus a' seomra la/n toite o/ urla/r = go creata?.... D'+f^a/g sin *Peadar faoi smu/id = ar feadh tamaill. Acht as a c^e/ile t^a/inig se/ chuige fe/in. = B'+f^e/idir go d+tiocfadh leis e/irghe e/adtrom ar an p^i/opa. = B'+f^e/idir go n-+e/ireochadh sise cleachttha leis! Is mo/r = do/chas an duine. = Nuair a t^a/inig an m^aidin, d'+imthigh lucht na bainse 'un = an b^aile, agus rinne *Peadar a g+como/radh go *Ba/rr_an_= C^locha/in. D'+f^a/g se/ sla/n annsin ag *No/ra_Ruadh_Ni/_= D^omhnaill agus p^ill se/ arais ag tarraingt ar an b^aile. = Agus i n-+a/it g^abha/il a luighe agus ne/all a c^odlughadh s+e/ rud a = d'+imthigh se/ si/os go be/al na *Tra/gha_Ba/ine. B^i/ maidin = g^ruamdha ann agus, dar leis, dreach deileoir ar an t+saoghal. = B^i/ cuil f^uar ar an f^airrge agus gnu/is nimhneach ar ne/altai/ = fuara na maidne. Agus b^i/ *Peadar_C^onaill_O/ig i n-+a = s^easamh i m+be/al na tuinne agus cuaifi/n cumhaidheamhail = ceoil aige. = "'S, a Ri/, na/r laghach a/r n-+ealadhain =L A' gabha/il si/os a' gleann are/ir, =L Ag e/alo/dh fri/d a' c^anach =L Agus ciu/nas ins a' spe/ir. =L A ru/n mo c^le/ibh, na/r m^ilis =L A/r su/gradh croidhe 's na/r g^oirid, =L Is a Ri/ na glo/ire gile, =L Tabhair arais an oidhch' are/ir. =LV **** =

C^uaidh an deirbhshiu/r soir go *Du/n_Lu/ithche a c^o/mhnuidhe, = agus b^eireadh *Peadar cuairt uirthi/ go mion is go minic. = Ni/ rabh de d^i/th air acht an leith+-+sce/al. Is iomdha uair a = leig se/ a c^uid oibre fe/in 'un moille agus e/ thoir ag = cuidiughadh le fear na deirbhshiu/rach. Ma/ b^i/ mo/in le baint = no/ prea/tai/ le leasughadh no/ cruach c^oirce le bualadh, ni/ rabh = le de/anamh acht sce/ala a c^ur chuig *Peadar, agus b^i/ se/ ar = s^iubhal soir teacht d^eirg' an da/ ne/all ar maidin. = B^i/ an deirbhshiu/r ar a di/cheall ag iarraidh cleamhnas a = d^e/anamh eadar e/ fe/in is *No/ra. Agus b^i/ cuma ar *No/ra = go rabh si/ sa/sta go leor, acht rud amha/in. B^i/ aon locht = amha/in ar *P^eadar. An locht a+ta/ fada leitheadach - b^i/ se/ = ag caitheamh tobaca. = "Ni/ p^o/sfaidh me/ a choidhche," ar sise la/ amha/in, "mur' = bh+fa/gha me/ fear nach bh+fuil a' caitheamh tobaca." Dubhairt = si/ seo, agus m^aoidh si/ san am c^e/adna go n+glacfadh si/ = *Peadar, da/ stadadh se/ den p^i/opa. = An bh+fuil tu/ trom ar t^obaca, a le/ightheoir, agus an d+tug = tu/ riamh iarraidh stad? C^uaidh tu/ chuig an dochtu/ir, = b'+f^e/idir. Dubhairt se/ leat go rabh do sceadama/n do/ighte = ag tobaca. No/ go rabh do g^oile as o/rdughadh aige, no/ = casachtach ort i n-+a d^iaidh a rachadh 'un cre/achta duit, no/ = do c^roidhe no/ amharc do s^u/l i g+contabhairt. Dubhairt se/ = leat go rabh do le/igheas ar do la/imh fe/in agus, mur' stadfa/ = den tobaca, nach rabh maith ar bith duit b^eith ag iarraidh = co/mhairle air+-+san. T^a/inig tu/ 'un an b^aile; agus, ma/ = b^i/ unsa tobaca in do spaga, c^aith tu/ sa teinidh e/. Tri/ = la/ i n-+a d^iaidh sin, dubhairt tu/ na/r b^eo duit do b^eo gan = do t^oit, agus c^eannuigh tu/ feada/n tobaca. No/ b'+f^e/idir, = mo d^a/lta fe/in, gur b^uail taom c^ra/ibhtheachta t^u/ i d+tu/s = an C^orgais. Oidhche Inide, s^uidh tu/ ag caitheamh tobaca = go rabh mearbhalla/n in do c^eann. Annsin c^uir tu/ do = p^i/opa i leath+-+taoibh. Ba m^aith an rud troscadh a d^e/anamh = ar d^o/igh e/igint i rith an C^orgais.... Cupla la/ i n-+a = d^iaidh sin smaoitigh tu/ go rabh deagh+-+oibreacha eile ann. =

Urnaighe, Troscadh agus De/irce! Agus t^ug tu/ de/irce = don c^e/ad b^ochta/n a casadh ort. Agus t^oisigh tu/ ar an = urnaighe - agus ar an p^i/opa fosta. = Is doiligh stad den tobaca. Acht da/ m+be/adh ainnir = d^eas na g+ciabh+-+f^olt donn agat, agus do c^roidhe agus = d'+anam istoigh innti/, agus agat le rogha a d^e/anamh eadar = i/ fe/in is an tobaca, caide/ d^e/anfa/? Is annamh fear a = g+cuirtear an f^e/acha/il c^ruaidh seo air, no/ ta/ ciall ar na = do/igh sin ag an m^o/r+-+c^uid de m^na/ o/ga an t+saoghail. Acht = cuireadh ar *P^eadar i/. Agus rinne se/ rogha de *No/ra_= Ruadh_Ni/_D^o/mhnaill. An t-+amada/n bocht! arsa tusa. = Acht bi/ '+do t^ost. Ni/or cuireadh an f^e/acha/il sin ort fe/in = ariamh, agus bi/ buidheach de D^ia na/r cuireadh. = Stad *Peadar den tobaca. C^uir se/ na seacht b+pi/opa = ana/irde ar b^a/rr an dreisiu/ir. Ni/l f^ios againn ca/ m^e/ad = la/ agus oidhche a c^aith se/ ag coraidheacht leis an diabhal. = Acht fuair se/ buaidh air sa deireadh. Agus i g+cionn na = h-+aimsire t^oisigh se/ a ra/dh nach rabh se/ riamh i n-+a neart = agus i n-+a s^la/inte gur stad se/ den p^i/opa. Acht, ma/ = dubhairt fe/in, b^i/ cumhaidh air i n-+a d^iaidh. Is iomdha uair = a s^uidh se/ de c^ois na teineadh i n+diaidh a lae oibre agus = e/ ag amharc siar ar b^a/rr an dreisiu/ir, an a/it a rabh na = pi/opai/. Acht annsin t^igeadh aisling eile chuige, ainnir = d^eas na g+ciabh+-+f^olt donn, agus g^eibheadh se/ faoiseamh. = IV = Po/sadh e/ fe/in agus *No/ra_Ruadh agus t^ug se/ anoir go = *Rann_na_Feirste i/. Agus b^i/ *Peadar sa g^lo/ir. B'+annamh = d'+amharcadh se/ siar ar b^a/rr an dreisiu/ir. Agus, da/ = n-+amharcadh fe/in, ni/ rabh le de/anamh aige acht a c^eann a = c^oradh agus amharc ar =

"Na fuilt c^raobh+-+c^asta den o/r m^e/ar+-+lasta =L A b^i/ i n-+imeall gach duail" =LV agus b^i/ se/ le/igheasta. = **** = Is cuimhin leat na mna/ o/ga nach b+po/sfadh se/ cionn's = nach d+tiocfadh leo sce/al a innse gan fiche rud eile a = t^arraingt ortha nach rabh baint ar bith aca le bri/gh an = t+seanchais. Ni/ rabh an leanna/n seo ar *No/rainn. Agus = da/ m+be/adh fe/in, ni/ t^abharfadh se/ fa/ dear e/. Ni/or b^'+e/ = a mo/dh cainnte a c^orruigh an croidhe i n-+a c^liabh, acht "a = ciabh+-+f^olt fa/inneach frasach, a mailidh b^a/n 's a de/ad." = Acht b^i/ do/igh aici/ di/the fe/in le n-+a co/mhra/dh a d^e/anamh, = agus fuair *Peadar sin amach i g+cionn na h-+aimsire. Nuair = a b^e/adh si/ ag cainnt leat, leanfadh si/ do b^ri/gh an sce/il = maith go leor, mur' bh+feiceadh si/ a d^ath a c^uirfeadh i leath+-+= taoibh i/. Agus b^i/ si/ ar an no/s c^e/adna nuair a b^i/ tusa = ag cainnt agus i/ ag e/isteacht leat. Ni/ t^iocfadh le/ithe = rud ar bith a leigin thaire n-+a su/il. Agus ni/ f^eicfeadh si/ = rud ar bith gan labhairt air sa m^oimeinte. = B^i/ seo ag cur mi/+-+s^a/sta ar *P^eadar. B'+f^e/idir gur = c^uir si/ ceist air i n+diaidh a t^eacht o/+'n p^ortach caide/ an = cruth a rabh an m^o/in ann, agus gur t^oisigh seisean d^'+innse = di/the. As la/r an c^o/mhra/idh t^a/inig cearc an e/ili/n isteach = ar b^un an urla/ir. "Bhail, ar m'+anam, a *P^eadair, go = bh+fuil me/ ag de/anamh nach bh+fuil aon e/ireog amha/in ar an = e/ili/n sin. '+Bh+feiceann tu/ na ci/ri/ni/ a+ta/ ortha cheana fe/in?" = T^ostadh *Peadar tamall. "Acht innis leat fa/+'n m^o/naidh." = "Ta/ an bachta thoir re/idh le cro/igeadh. Ma/ m^aireann = an aimsir seo, agus ta/ me/ a' de/anamh...." = "An i/ siud *Me/arai/_P^eigi/_Tamaidh a' teacht anuas = *Lag_an_A/ird_B^a/in? Ni/ f^aca me/ oiread lucht de/irce sa = ti/r le mo c^uimhne. B^i/ triu/r aca annseo indiu cheana = fe/in - *Padai/_Reamhair agus *Conall_an_Osa/in agus sluighthea/n =

fada *G^leann_F^inne. Ba c^o/ir do/ siud na/ire a b^eith air, = fear o/g la/idir mar e/, nach d+te/id is a c^uid a s^aothrughadh... = Acht a' cainnt ar a' m^o/naidh a b^i/ tu/. Ta/ an c^uid thoir = re/idh le cro/igeadh?" = "Ta/; b^i/ me/ a' ra/dh, da/ maireadh an aimsir maith go = cionn seachtmhaine eile, go m+b'+f^e/idir...." = "Fuist! Ce/ siud a' scairtigh? Cuirfidh me/ geall go = bh+fuil a' t-+eallach sa c^uraidheacht. Ta/ mo c^roidhe briste = ag an diabhal gasu/ra sin. Is cuma leis acht ar s^iubhal = fa/ na cladaigh is ba/d beag aige. Cuirfidh me/ 'un a' b^aile = chuig n-+a m^a/thair e/ mur' n-+athruighidh se/ be/asai/.... = Acht deir tu/ go bh+fuil a' bachta thoir re/idh le cro/igeadh?" = "Ta/," arsa *Peadar. = **** = Cupla bliadhain i n-+a d^iaidh sin, b^i/ *Peadar i n-+a s^uidhe = sa c^lu/daigh agus dreach gruamdha air, agus e/ ag amharc = siar ar na pi/opai/ a b^i/ ar b^a/rr an dreisiu/ir. B^i/ se/ i n+diaidh = t^eacht o/ aonach an *C^locha/in_Le/ith agus bo/ ceannuighthe leis. = B^i/ se/ sa/sta don c^eannaidheacht agus b^i/ *No/ra sa/sta, fosta. = Acht b^i/ gruaim ar *P^eadar. = "S^i/lfea/ nach mo/ 'na/ sa/sta a+ta/ tu/ le do m^argadh," = arsa *No/ra ag teacht isteach as an b^oitheach. = "Ta/ me/ iongantach sa/sta di/the," arsa *Peadar. "Acht = c^uala me/ cainnt indiu ar a' *C^locha/n_Liath a d'+f^a/g trom+-+= c^roidhtheach me/." = "Ta/," ar seisean, "go m+b'+e/igean do na fir a b^i/ a' = troid i m+*Baile_A/tha_Cliath ge/illeamhaint, agus go bh+fuil = urchar mo/r aca go g+cuirfear 'un ba/is iad." = "Oru/, na cre/atu/ir," arsa *No/ra. "Go n-+amharcaidh = *Dia agus a' *M^aighdean_Muire ortha." = "Agus an rud ba m^o/ g^oill orm," arsa *Peadar, "a' = manadh a+ta/ ag cuid de na daoine. B^i/ me/ istoigh '+d+toigh =

*P^adai/_Rafartaigh ag o/l pionnta leanna, agus dubhairt = *Padai/ gur c^eart an uile f^ear aca '+c^ur 'un ba/is." = "Marbh+-+fa/isc air! a' spairt s^alach!" arsa *No/ra. = "Acht caide/ mar b^e/adh se/? Nach airgead lochtach a d'+f^a/g = teach biota/ilte aige? Ni/ rabh mo/ra/n ag n-+a athair nuair = a t^oisigh se/ a spi/odo/racht i n-+aimsir *P^arnell.... = Acht ta/ *Dia la/idir agus ma/thair m^aith Aige. Is minic = gur b'+e/ an c^e/ad sce/al an sce/al is measa. Innis domh = caide/ a c^uala tu/. C'+aige a g+cuala tu/ e/? '+Bh+fuil urra = m^aith leis? Innis a' t-+iomla/n domh," ar sise agus s^uidh = si/ ar sto/l os a c^oinne. = "Ta/ eagla orm, faraor, gur fi/or e/!" arsa *Peadar. = Casadh maighistir scoile an *C^locha/in_Le/ith orm. Fuair se/ = an pa/ipea/r ar maidin, an c^e/ad p^a/ipea/r a t^a/inig amach le = seachtmhain. B^i/ na h-+O/glaigh sa G.P.O. agus iad a' troid = leo go cro/dha. Sa deireadh t^a/inig &man o' war& ani/os go = be/al na h-+abhanna...." = "An aniar a' portach a t^a/inig tu/ nuair a+ta/ do b^ro/ga = comh salach sin?" arsa *No/ra. "Agus do stocai/! Na = stocai/ a t^ug me/ glan ar maidin indiu duit.... Acht = innis leat fa/+'n sce/ala a t^a/inig as *Baile_A/tha_Cliath." = Acht ni/or labhair *Peadar an dara focal. D'+e/irigh se/ = agus c^uaidh se/ amach. D'+amharc se/ si/os bealach na fairrge. = B^i/ an gasu/r fosto/idh thi/os ag an c^ladach agus e/ ag = buachailleacht. C^uaidh *Peadar si/os ionns' air. = "Fano/chaidh mise ag an eallach," ar seisean leis an = g^asu/r, "go d+taraidh tu/ as a' t+siopa." Agus s^i/n se/ = bonn leath+-+c^oro/na do/. = "Caide/ a+ta/ '+d^i/th uirthi/?" ars' an gasu/r ag breith = ar an airgead. = "Me/ fe/in a+ta/ '+do c^ur 'un t+siopa," arsa *Peadar. = "Bi/odh leath+-+c^eathramha t^obaca leat chugam, agus de/an = deifre." =

FEAR NA SI/OTHCHAIMHE =TTT I =TT Fear mo/r la/idir a b^i/ ann. Fear cruaidh gasta. Acht = ni/ rabh du/il ar bith i d+troid aige. Agus, ar n+do/ighe, = c^aithfea/ a ra/dh go rabh se/ da/iri/ribh. Da/ m+be/adh se/ = i n-+a m^arla b^eag anbhfann, c^uirfidhe si/os do/ gur b^'+e/ sin = an fa/th nach rabh du/il san iaro/ig aige - cionn's nach rabh = sracadh ar bith ann. Acht fear cruaidh feitheo/gach a b^i/ = ann. Agus b^i/ urradh t^riu/r fear ann. B^i/ sin cruthuighthe = ag na h-+e/achtai/ a b^i/ de/anta aige - na mea/dhchain a t^o/g = se/, na h-+ualaigh d'+iomchuir se/, agus an sracadh a b^i/ ann = i g+cionn ra/mha no/ ce/asladh. B^i/ se/ comh h-+e/adtrom ar a = c^ois le gealbha/n, agus ni/or g^aiste an eileat ar le/im lu/th' = 'na/ e/. Acht b'+f^e/idir gur eagla a b^i/ air? Is iomdha fear = mo/r la/idir ariamh a rabh croidhe meathta aige! Acht ni/or = b^'+amhlaidh. B^i/ se/ neamh+-+eaglach le cois b^eith cruaidh gasta = la/idir. Nuair nach rabh se/ acht i n-+a g^asu/r d^e/anfadh se/ = bromach mire a b^i/ ag *Eoghan_Ne/ill_M^o/ir a m^arcaidheacht = o/ m^ullach an *Diaraigh go tra/igh *Rann_na_Feirste. Agus, = nuair a t^a/inig se/ i me/adaidheacht, rachadh se/ amach le n-+a = c^urach a t^o/ga/il potai/ gliomach, la/ fairrge mo/ire. B'+f^e/idir, = arsa tusa, nach rabh an troid sa du/thchas aige. B^i/. B^i/ si/ = ann o/ t^aoibh na d+taobhann. Dream de d^aoine garbha a = b^i/ i muinntir a athara, *Da/laigh *C^arraig_an_C^oill. Agus, = ma/ ba taise le muinntir a m^a/thara - *Baoigheallaigh na = n-+*Oilea/n. B^i/ an da/ d^ream gortha as troid b^atai/. Acht = is cosamhail go sgiordann e/an as gach ealt. Ni/ rabh du/il ar = bith sa troid ag *Ma/nus_Mo/r_O/_Do/mhnaill. = Nuair a b^i/ se/ i g+cionn a c^u/ig m+bliadhan fichead c^uaidh = se/ go *Meiricea/. Agus s^i/l daoine go n-+a/thro/chadh se/ le =

linn na h-+imirce. "Ta/ se/ sa ti/r anois a b^ainfeas troid = as, bi/odh se/ sa/sta no/ mi/+-+s^a/sta," arsa *Se/imidh_Ne/ill_= s^a/ibhe, oidhche amha/in agus iad ag cainnt air i d+teach an = a/irnea/il. "Go h-+a/irid, ma/ t^e/id se/ amach '+f^ad leis na = ti/ortha cu/il. B^i/ mise me/ fe/in annsin, agus ni/l gnoithe = ag fear ar bith ann acht a' fear a m+be/idh a' dorn comh gasta = leis an f^ocal aige. Troidfidh *Ma/nus_Mo/r i *Meiricea/, = na/ bi/odh ceist oraibh. Ni/ b^e/idh se/ i bh+fad annsiud go = m+baintear a m^i/+-+t^apadh as. Agus be/idh se/ 'a/ g+cur i mullach = a c^e/ile '+n-+a n+duisi/ni/." = Acht, cupla bliadhain i n-+a d^iaidh sin, t^a/inig fear as = a' c^o/mhursain 'un an b^aile, agus b^i/ tuairisc *M^a/nuis M^o/ir = leis. "Ta/ se/ mar b^i/ se/," ar seisean. "B^i/ me/ ag obair = '+n-+a c^uideachta seal Geimhridh. Agus ni/ t^a/inig a/thrach = ar bith air. B^i/ scaifte garbh ann, fir as gach aon ti/r. = Acht, ma/ b^i/ fe/in, ni/ t^iocfadh le fear ar bith aca *Ma/nus_= Mo/r a c^ur thaire n-+a s^na/ithe. Ta/ do/igh iongantach aige le = cu/l a c^ur ar an iaro/ig. Ni/l '+f^ios agam ce/ aca i n+glo/r = a c^inn a+ta/ se/ na/ sa g^nu/is s^oineannta a+ta/ air. Acht c^onnaic = me/ cupla uair e/ a' teacht isteach i measc la/n toighe a b^i/ = i riocht a c^e/ile a scineadh. Agus ni/ b^e/adh se/ leath bomaite = a' cainnt go m+be/adh siad comh suaimhneach le h+uain c^aorach." = **** = Deich m+bliadhna a c^aith se/ i *Meiricea/. Agus s^iubhail = se/ cuid m^aith den ti/r fad is b^i/ se/ thall. Ni/ t^a/inig = mo/ra/n athruighthe air. Ni/ rabh ann acht gur t^romuigh se/ = rud beag agus go rabh an g^ruag ag e/irghe tana ar b^athais = a c^inn. Acht, i d+taca le troid de, b^i/ se/ i n-+a h-+aghaidh = ni/ ba de/ine 'na/ b^i/ se/ riamh. Agus b^i/ gle/as cainnte air = nach rabh roimhe sin. B'+f^uras do f^ear a s^aoghal a c^aitheamh = ar an b^aile s'+againne gan a la/mh a t^o/ga/il le aon duine. = Acht ni/ rabh se/ comh furas sin leath an domhain a s^iubhal = agus leanstan don t+si/othchaimh i rith an ama. =

"Ni/l sa troid acht amaidighe," a+deireadh se/. "Agus = is beag a' rud a t^o/gas i/. Focal fi/or e/ gur lugha 'na/ fri/gh = ma/thair c^ointinne. Is iomdha la/namhain a c^aith saoghal = corrach i g+cuideachta a c^e/ile agus gan a/dhbhar ar bith achrainn = aca ar b^'+f^iu/ tra/cht air. B^i/ aithne agam ar la/namhain i = *Meiricea/ a rabh teaghlach mo/r nigheanach aca agus gan = mac ar bith. Agus c^aith siad na bliadhanta a' clamhairt = a c^e/ile fa/+'n ainm a ba c^eart a b^eith ar a' c^e/ad duine, = da/ m+badh gasu/r a b^e/adh ann. Eisean a' ra/dh gur ainm = '+athara ba c^o/ir a b^eith air - an gna/s a+ta/ againn fe/in sa = ti/r seo - agus ise a' ra/dh gur ainm naoimh ba c^eart a = b^eith air. Agus, mar dubhairt me/, c^aith siad na bliadhanta = a' clamhairt a c^e/ile fa/+'n ainm a ba c^eart a b^eith ar g^asu/r = nach rabh ar a' t+saoghal ar c^or ar bith. Sin an rud is cu/is = le bunadhas na h-+iaro/ige - di/oghbha/il nach m+bi/onn ciall = ag duine ar bith, agus na mion+-+rudai/ a leigin thaire n-+a = c^luais. Is minic a t^arraing a m^acasamhail sin cogadh = ar t^i/r," ar seisean, oidhche amha/in agus scaifte aca ag = a/irnea/l i d+toigh *S^e/arluis_Ruaidh. = "De/anamh gur t^arraing?" arsa *Se/arlus. "S^i/l = me/ fe/in gur sainnt a ba c^u/is i g+co/mhnuidhe le cogadh." = "Bi/onn a' t+sainnt '+n-+a h-+a/dhbhar bruighne, amannai/," = arsa *Ma/nus_Mo/r. "Acht bi/onn adhbhair eile ann, fosta. = Nach minic a c^ualamar iomra/dh i n-+a/r g+cuid ceoil ar = `*He/len a rinne le/ir+-+scrios ar aicme na *Traoi.`" = "Agus car f^a/g tu/ *De/irdre s'+againn fe/in?" arsa = duine eile. "Nach rabh si/ ion+-+c^urtha le *He/len, la/ ar = bith - bean ar bith a c^uir d^a/ t^aoibh na ti/re 'un bruighne = agus a c^oinnigh a' marbhadh a c^e/ile iad ar feadh na = m+bliadhantach!" = "Ni/l iomla/n a' sce/il sin againn i seanchus na *Rosann," = arsa *Ma/nus. = "S^i/l me/ fe/in go rabh an t-+iomla/n de ag *Donnchadh_= C^athail," arsa duine eile. = "Ni/l, na/ ag duine ar bith eile acht ag an te/ a le/igh e/," =

arsa *Ma/nus. "Acht le/igh mise an sce/al i n-+a iomla/inte = as leabhar a t^ug sagart i *Meiricea/ domh - leabhar da/r = b^'+ainm an `Ta/in Bo/ *Cuailgne.` Agus '+bh+fuil f^ios agaibh = caide/ c^uir tu/s ar a' c^ogadh sin? Ta/, tarbh." = "Tarbh?" arsa *Se/arlus_Ruadh. = "Siud an f^i/rinne," arsa *Ma/nus. "B^i/ tarbh beannach = ba/n ag ri/ *C^onnacht, agus ni/ rabh aon c^eann ag an b^ainri/oghain = a b^i/ comh feicea/lach leis. Agus i n-+a/it a ra/dh `sin do = t^arbh agat agus de/an a m^o/r de,` s+e/ rud a c^uir si/ teachtairi/ = go *Cu/igeadh_Uladh d^'+iarraidh tairbh ar f^ear dar b^'+ainm = *Daire. Ni/ rabh mo/ra/n dochair annsin, dar leat; acht = tu/s iaro/ige a b^i/ ann. An druithleog b^eag b^ui/deach sin a = bi/os i g+co/mhnuidhe '+n-+a toiseach teineadh mur' g+cuirtear = as i n-+am e/. T^oiligh *Daire an tarbh a t^abhairt uaidh. = Tamall '+n-+a d^iaidh sin c^uala se/ go rabhthar a' maoidheamh go = m+bainfidhe amach le treise la/mh e/, mur' d+tugadh se/ uaidh = go suaimhneach e/. As sin a t^a/inig. Go dti/ sa deireadh = go rabh d^a/ ri/oghacht a' marbhadh a c^e/ile." = "Ni/or c^uala me/ sin ariamh," arsa fear an toighe. = "Acht gur iomdha rud a bi/os ins na leabharthai/ nach m+bi/onn = sa t+seanchas." = "Le/igh me/ leabhar eile," arsa *Ma/nus, "a rabh sce/al = innti/ fa/ c^ogadh nach rabh mar s^iocair aige acht diospo/ir-= eacht fa/+'n c^eann den uibh a ba c^eart a b^riseadh. M^air = an cogadh sin ar feadh d^eich m+bliadhan, agus nuair a b^i/ = se/ thart ni/ rabh aon uibh aca le briseadh." = Is iomdha oidhche a c^aith *Ma/nus ag iarraidh co/mhairle = a t^abhairt du/inn. "Dearcaidh oraibh fe/in annseo ar a' = b^aile seo. Ta/ droma agaibh. Ta/ droma eile ag muinntir = *Anagaire. Agus ta/ fi/omh agaibh le c^e/ile La/ F^e/il' = *Pa/druig, gach aon c^uid agaibh a' de/anamh gur brea/ghtha a = m+buidhean fe/in. Ta/ sibh ar a' do/igh c^e/adna, ma/ ta/ sibh = ag imirt cluiche leo. Acht, ma/+'s eadar na *Rosa is *Gaoth_= Dobhair a+ta/ an cluiche, ta/ sibh mo/r le muinntir *Anagaire = agus re/idh le dorn a t^arraingt ar f^ear as *Gaoth_Dobhair. =

Rachaidh sibh fe/in is muinntir *G^aoth_Dobhair d^'+aoin+-+leith i = n-+e/adan d^eisceart na conndae. T^roidfeadh sibh ar son = na conndae da/ m+be/adh *Ti/r_C^onaill is *Ti/r_Eoghain ag imirt. = Agus b'+f^uras libh bruighean a t^o/ga/il a' m^aithe le *Cu/igeadh_= Uladh, da/ m+be/adh fuireann as conndae ar bith da/r g+cuid = ag imirt i n-+e/adan *C^onnacht no/ *C^u/igeadh_Mumhan. Ni/l = ciall ar bith le rud mar sin. Ni/or c^eart do d^uine fi/omh = a b^eith aige le baile na/ le paro/iste, na/ le conndae na/ le = cu/igeadh na/ le ti/r." = B^i/odh an port seo go minic aige. Agus, ma/ b^i/ fe/in, = chan cur i g+ce/ill a b^i/ ann. Sin an dearcadh a b^i/ aige. = Acht ni/ rabh fir sta/it na h-+*Eorpa ar aon intinn leis i = m+bliadhain a Ceathair De/ag. Da/ m+be/adh, b'+f^e/idir nach = m+be/adh an scrios agus an marbhthach ann a b^i/ ann. Acht = ni/or c^uir aon duine i g+cead *M^a/nuis_M^o/ir e/, agus ni/or = tugadh cuireadh go *Versailles do/ nuair a b^i/ an cogadh thart. = I m+bliadhain a Se/ De/ag, b^i/ an t-+E/irghe Amach i m+*Baile_= A/tha_Cliath. C^uir an t+seachtmhain seo smu/id ar *M^a/nus. = Agus m^air an smu/id seo ar feadh c^upla mi/. Ni/or d^ubhairt = se/ gur lugha 'na/ fri/gh ma/thair c^ointinne nuair a c^uala se/ = go rabh O/glaigh na h-+E/ireann ag troid ar s^on ceann de = na na/isiu/in b^eaga a rabhthar i n-+ainm b^eith ag seasamh ceart = do/bhtha. Ni/or labhair se/ ar feadh fada go leor, acht e/ = faoi g^ruaim. Agus b^i/ daoine ann a+de/arfadh gur d^ubhairt = se/, aon uair amha/in, gur m^airg nach rabh se/ i m+*Baile_A/tha_= Cliath, an la/ a crochadh bratach na h-+E/ireann i n-+a/irde o/s = cionn Oifig an P^osta.... B'+f^e/idir gur c^uir an = t+seachtmhain sin bro/d air. Agus b'+f^e/idir gur c^uir na = seachtmhaineacha a t^a/inig i n-+a d^iaidh sin bro/n agus fearg = air. Acht ma/ c^uir, s^ocair se/ i g+cionn na h-+aimsire, agus = ni/ b^i/odh cuid ar bith aige de na diospo/ireachtai/ a b^i/odh = ag an c^uid eile againn, acht ag iarraidh ciall a t^abhairt = du/inn nuair a b^i/mis ag e/irghe corrach le c^e/ile. = Agus corrach a b^i/omar go minic. No/ ba g^oirid go = rabhamar rannta i n-+a/r d^a/ g+cuid, cuid ins na *Hibernians =

agus an c^uid eile ins na *Sinn_Fe/iners. Acht, ma/ b^i/omar = mar sin fe/in, ni/ rabh oiread is feallto/ir amha/in i n-+a/r = measc. B^i/ an t-+iomla/n againn i leith na h-+E/ireann. Acht = gur s^i/l siad+-+san go rabh saoirse ar aghaidh boise againn, = mur' beith gur c^uir an t-+E/irghe Amach cu/l uirthi/. Agus = gur b^'+e/ an dearcadh a b^i/ againne nach rabh maith ar bith b^eith = ag blandar le Sasain. = II =TT B^i/ *Bili/_Fada i n-+a c^omhnuidhe ar an *C^arn_B^uidhe. Albanach = a b^i/ ann, agus Albanaigh a b^i/ i n-+a m^uinntir roimhe. B^i/ = na h-+Albanaigh agus muinntir an b^aile s'+againne amuigh = ar a c^e/ile na bliadhanta a b^i/ cogadh na m+*Boers ann, agus = ar feadh fada go leor i n-+a d^iaidh sin. Acht ni/ rabh iaro/g = ar bith eadrainn le linn an dara cogaidh, ar an a/dhbhar, = creidim, go rabh cuid m^aith de na Gaedhil i leith na Sasana, = an iarraidh seo. = Ni/ rabh ag *Bili/_Fada acht e/ fe/in. Ni/ rabh cu/ram mna/ = na/ cloinne air. Acht, mur' rabh fe/in, b^i/ se/ beo bocht. = Ni/ rabh aige acht aon b^o/ amha/in, agus ta/ me/ ag de/anamh = go rabh an b^o/ sin comh h-+aosta leis an *G^las-ghaimhleann. = B^i/ si/ aige o/ t^a/inig cuimhne chugam fe/in. Agus ni/ rabh aon = deor b^ainne aici/ leis na bliadhanta roimhe sin. B^i/odh si/ = ar to/ga/il sa M^a/rta, agus is iomdha uair a si/leadh go = bh+feannfadh Laethe na Riabhaighe i/. Acht b^i/ si/ righin. = Sa deireadh rinne se/ amach go n+di/olfadh se/ i/ agus c^uir = se/ 'un an aonaigh i/. T^uit si/ as a seasamh cupla uair ar = ar b^ealach soir. T^uit si/ an tri/omhadh h-+uair i n-+ailt *M^i/n_= na_Leice, amach i n+di/g an b^ealaigh m^o/ir. B^i/ si/ annsin agus = *Bili/_Fada i n-+a s^easamh o/s a cionn ag mairgnigh, nuair a = t^a/inig beirt sto/cach as an b^aile s' againne '+f^ad leis. = T^ug siad iarraidh an b^o/ a t^o/ga/il as an di/g, acht ni/ rabh a = sa/ith urraidh ionnta. B^i/ siad ag brath imtheacht, acht le sin = fe/in, ce/ tchi/ siad aniar chuca acht *Ma/nus_Mo/r_O/_Domhnaill! =

C^uaidh siad fe/in is *Ma/nus fa/+'n b^oin gur t^o/g siad as an = di/g i/, agus c^uir ar a bonnai/ ar an b^ealach m^o/r i/. Agus = da/ bh+feicthea/ an uair sin i/, de/arfa/ gur c^laoidhte a deilbh = is a dreach. Ni/ rabh uirthi/ acht leath+-+adharc agus i/ sin fe/in = caithte. B^i/ na cna/mha ag gabha/il fri/d an c^roiceann aici/. = Agus, de b^a/rr ar an iomla/n, b^i/ la/ba/n go slat a droma uirthi/. = T^ioma/in *Bili/_Fada an t+sean+-+b^o/ soir an ailt go mall+-+= triallach, go dti/ sa deireadh gur s^roich se/ panc an eallaigh. = S^easuigh se/ annsin go tra/thno/na, agus, ar n+do/ighe, ni/or = f^iafruigh aon c^eannacho/ir de ca/ m^e/ad a b^i/ se/ d^'+iarraidh = uirthi/. Ni/ h-+aithristear sce/al ar a astar arais 'un an = b^aile; ce/ aca la/ no/ la/ go leith a b^ain se/ asta, no/ ca/ m^e/ad = uair a t^uit si/ ar an b^ealach. = B^i/thear ag cainnt ar an aonach, an oidhche sin, i d+teach an = a/irnea/il. Droch+-+aonach a b^i/ ann. B^i/ luach measardha ar = an b^ainne. Acht ni/ rabh siubhal ar bith ar an eallach o/g. = "Ni/l," arsa fear de na *Hibernians, "ar an a/dhbhar = nach bh+fuil Sasain 'a/ g+ceannacht uainn. Is iomdha uair = a+dubhairt mise sin, acht ni/ t^abharfaidhe a/ird orm. S+i/ = Sasain a' customo/ir is fearr againn. Fe/adaim a ra/dh = nach bh+fuil againn acht i/. Agus, da/ m+be/adh fe/in, ni/l soithigh = ar bith againn. Caithfimid margadh na Sasana a c^oinnea/il, = is cuma caide/ an t+saoirse a g^eobhamuid. Is beag a' = m^aith du/inn pa/irlimint a b^eith i m+*Baile_A/tha_Cliath, mura = bh+fuil aon p^ighinn le fagha/il againn ar b^eathach eallaigh i = n+diaidh a t^o/ga/il." = T^ug fear de na *Sinn_Fe/iners freagar colgach air. = "Agus nach e/ sin a' c^e/ad rud a d^e/anfadh a/r riaghaltas = fe/in du/inn? Gle/as beo a c^ur orainn sa b^aile, sa do/igh = nach m+be/imis i muinghin ti/re ar bith eile." = T^oisigh eatorra, agus b^i/ siad ag e/irghe searbh le c^e/ile = nuair a labhair *Ma/nus_Mo/r_O/_Domhnaill. Anois, a = f^eara," ar seisean, "ni/ s^oco/raidh sibh gnoithe na h-+E/ireann = a choidhche a' sclamho/gacht ar a c^e/ile '+c^ois teineadh. Ta/ = bho/ta ag an uile f^ear agaibh. Ta/ an toghadh mo/r ann fa/ =

c^ionn coicthighise eile. Sin a' la/ agaibh bhur m+breitheamhnas = a t^abhairt ar na gnoithe. Ta/ cruinniughadh thuas annseo i = n-+*Anagaire Dia Domhnaigh ag pa/irtidhe *Redmond. Agus = cruinniughadh Dia Ce/adaoine '+n-+a d^iaidh sin ag lucht *Sinn_= Fe/in. Gabhaidh chuig an da/ c^ruinniughadh. E/istidh go = foighdeach le '+bh+fuil le ra/dh ag na fir a b^e/as annsin a' cainnt. = Agus ma/ b^i/onn ceist ar bith le cur ar aon c^ainnteoir = agaibh, cuiridh air go mu/inte i/ nuair a b^e/as se/ re/idh. Agus = annsin de/anaidh do re/ir mar tchi/fear di/bh, la/ na bho/tai/." = Stad an diospo/ireacht, mar stad si/ go minic roimhe ar = o/ca/id den c^inea/l c^e/adna, le linn *Ma/nus_Mo/r labhairt. = Agus t^oisigh na fir a c^o/mhra/dh go si/odamhal fa/+'n aonach. = Dubhairt duine amha/in gur b^rea/gh an tarbh a b^i/ thoir ag = mac *Risteaird_O/ig. Dubhairt duine eile gur m^aith an = luach a fuair *Muiris_P^eadair ar an m^aoil a d^i/ol se/ le = *Se/amus_E/amoinn. = "Gach sce/al i m+bun sce/il," arsa *Niall_S^eimisi/n, "acht = a' bh+facaidh aon duine *Bili/_Fada agus a' t+sean+-+b^o/?" = "Nach me/ t^arraing amach as di/og m^o/r *P^adai/_na_h-+Ailte = i/," arsa *Ma/nus_Mo/r. "Agus da/ bh+feicthea/ an obair a = b^i/ agam! B^i/ na cna/mha a' gliu/rascnaigh aici/." = "Ca/ rabh se/ a' gabha/il le/ithe?" arsa *Sea/n_Ne/ill. "Nach = rabh '+f^ios aige nach g+ceanno/chadh aon duine an rud udai/ uaidh? = D^eamhan a n+glacfainn di/the, da/ b+pronnadh se/ orm i/." = "Ni/l '+f^ios agam caide/ mar t^ug se/ arais 'un a' b^aile i/, = no/ ni/ rabh coisce/im innti/," arsa *Ma/nus_Mo/r. = "B^e/arfaidh siad si/os i m+ba/rach ar c^o/mhlaidh i/," arsa = *Eoghan_O/_Baoighill. = "Ni/l ciall ar bith ag na h-+Albanaigh do na/ire," arsa = *Niall_S^eimisi/n. "Ni/ c^uirfeadh Gaedheal a choidhche an = cna/mharlach udai/ 'un aonaigh." = "D^eamhan e/, da/ d+tugtaidhe se/ ceathramhnacha de/ag na = *Rosann du/inn," arsa *Eoghan_O/_Baoighill. Agus rinne = siad a g+cainnt is a g+co/mhra/dh o/ sin go h-+am luighe, agus = aoibh b^rea/gh ar gach aon duine. =

III =TT T^a/inig an Do/mhnach agus b^i/ sluagh mo/r daoine cruinn i = n-+*Anagaire. Agus b^i/ Albanaigh an *P^oinnte uilig ann, o/ = d^uine liath go leanbh. T^a/inig siad annsin le b^eith mar = c^u/l taca ag an dream, dar leo, a b^i/ i n-+a seasamh eadar = iad fe/in agus le/ir+-+scrios. Chan gra/dh ar bith a b^i/ aca = ar na *Hibernians. Acht ba iad rogha an da/ d^i/oghadh iad. = C^uaidh scaifte de sto/caigh an b^aile s'+againne suas, = me/ fe/in fear mar c^a/ch. B^i/omar sna h+o/glaigh san am, = agus b^i/omar o/g teintridhe, agus b'+f^e/idir, gann i g+ce/ill. = Ba e/ an dearcadh a b^i/ againn na/r c^eart cead cainnte a = t^abhairt do d^uine ar bith a labhairfeadh i n-+e/adan P^oblacht = na h-+E/ireann. "Ni/or c^eart aon f^ocal amha/in a leigin = amach ar a m+be/al," arsa me/ fe/in. "Ni/ gnoithe poilitidh-= eachta a+ta/ ann, ar c^or ar bith, acht gnoithe na/isiu/ntachta. = Is maith a t^uigeas na h-+Albanaigh an sce/al. Ta/ f^ios aca+-+san = ce/ a+ta/ ag iarraidh E/irinn a s^aoradh agus ce/ a+ta/ ag iarraidh = a coinnea/il faoi c^rann smola." = Acht c^uir *Ma/nus_Mo/r in m'+e/adan sa m^oimeinte. "Agus = sin a' rud a d+tugann tu/ saoirse air?" ar seisean. "Cad = chuige, ma/ ta/ tu/ cinnte gur agat a+ta/ an taobh c^eart den = sce/al, nach d+te/id tu/ suas agus labhairt ag an c^ruinniughadh? = Sin a' c^e/ad saoirse a+ta/ de d^i/oghbha/il orainn. Cead a b^eith = ag gach aon duine an rud a+ta/ ar a intinn a ra/dh." = C^an se/ leis tamall fada ar an te/id seo, go dti/ sa = deireadh gur aidmhigh an m^o/r+-+c^uid againn gur aige a b^i/ = an ceart. = "Is cinnte gur agam a+ta/ an ceart," ar seisean. = "Gabhaidh go h-+*Anagaire chuig an c^ruinniughadh agus de/anaidh = mar d'+iarr mise oraibh e/. Be/idh me/ fe/in libh." = B^i/ an b^uaidh aige orainn, agus b^i/ '+f^ios sin againn. = Da/ bh+fanadh se/ sa b^aile, b'+f^e/idir nach g+coinneochaidhe = cuimhne ar a c^o/mhairle nuair a t^iocfadh an f^earg orainn. = Acht nuair a+dubhairt se/ go m+be/adh se/ fe/in linn, b^i/ f^ios =

againn nach d+tiocfadh linn g^abha/il thaire n-+a c^o/mhairle. No/, = b^i/ aithne m^aith againn air, a' t-+am seo. Agus b^i/ se/ creidte = againn go n+de/anfadh se/ si/othchaimh eadar d^a/ leomhan m^ire = a b^e/adh ag stro/cadh a c^e/ile agus gan acht cupla focal a = labhairt leo. = D'+imthigheamar linn go h-+*Anagaire tra/thno/na Dia = Domhnaigh, agus b^i/ sluagh mo/r cruinn annsin ro/mhainn. B^i/ = siad i n-+a g+clibi/ni/ thall is i bh+fos ar an t+sra/id agus iad = ag clamhairt a c^e/ile. Agus b^i/ *Bili/_Fada agus an c^uid = eile de na h-+Albanaigh ann, agus a g+cuid den c^alla/n aca. = B^i/ siad ar abair mar seo go dti/ gur nocht sluagh fear ag = teacht aniar o/+'n *M^urlach. B^i/ brat glas leo agus pioctu/ir = *D^o/mhnaill_Ui/_C^onaill air - an brat a b^i/ againn sna *Rosaibh, = La/ F^e/il' *Pa/druig le cuimhne na n+daoine. T^a/inig oibriughadh = ar an c^ruinniughadh nuair a c^onnaic siad an brat. Acht = ni/or d^adamh e/ go dti/ gur nocht buidhean eile ag teacht = anoir malaidh t^each na scoile agus brat t^ri/ n+dath leo. = Dar liom fe/in, "Be/idh cruinniughadh calla/nach annseo = nuair a t^iocfas an da/ scaifte sin i g+cuideachta a c^e/ile. = Agus be/idh obair ag *Ma/nus_Mo/r, da/ f^eabhas e/, socrughadh = a d^e/anamh eatorra!" No/ b^i/ na fir ag e/irghe feargach = le c^e/ile. Thi/os i n-+aice an droichid b^i/ cuid de na h-+Albanaigh = agus scaifte as *Mi/n_na_Craoibhe agus iad ag gabha/il 'un = feirge le c^e/ile.... D'+e/irigh calla/n uathbha/sach.... = T^arraing beirt d^a/ d^orn ar a c^e/ile.... B^i/ an laso/g sa = b^arrach.... B^i/ *Jimmy_Mo/r_B^eiti/, an caiphti/n a b^i/ ar = O/glaigh *Loch_an_Iubhair, i n-+a s^easamh thall i leath+-+taoibh = nuair a t^oisigh an raca/n. C^uaidh se/ de le/im suas ar an = b^alla agus s^e/id se/ fi/deog. "Cuiridh o/ c^e/ile an m^uinntir = a+ta/ troid," ar seisean, "agus ba/nuighidh an t+sra/id." = Agus le/im se/ fe/in isteach sa g^riollsa ar t^oiseach na = n-+O/glach. = C^ruinnigheamar thart ar an m^uinntir a b^i/ ag troid, = agus ni/ rabhamar i bh+fad g^a/ g+cur o/ c^e/ile. Ni/ rabh acht = aon f^ear amha/in nach rabh dul againn maith a d^e/anamh leis. =

B^i/ se/ comh daingean le cnoc. Nuair a fuair beirt againn = greim air c^raith se/ de sinn mar nach m+be/adh ionnainn = acht cuileogai/. Agus g^read se/ leis. Agus ni/ rabh aon = dorn da/ rabh se/ a t^arraingt nach rabh se/ ag leagan fir = leis. Sa deireadh rug seisear den c^uid a b'+urradhanta = de na h-+o/glaigh air agus c^oinnigh siad e/ gur b^a/nuigh an = cruinniughadh. = Tamall i n-+a d^iaidh sin, t^a/inig na cainnteoiri/, acht ni/ = rabh lucht e/isteachta ar bith aca. Ni/ rabh ar an t+sra/id = acht na h-+o/glaigh. Agus ni/ rabh cruinniughadh ar bith ann, = an la/ sin. = **** = "Caide/ t^a/inig ort, ar c^or ar bith?" arsa me/ = fe/in le *Ma/nus_Mo/r_O/_Do/mhnaill, ar a/r m+bealach 'un an = b^aile le coim na h-+oidhche. "Na/r s^i/l mise gur a d^e/anamh = si/othchaimhe a c^uaidh tu/ de le/im isteach eadar na fir a = b^i/ ag e/irghe garbh le c^e/ile." = "S^i/l me/ fe/in sin, fosta," ar seisean go bru/ighte. = "Acht b^ain *Bili/_Fada mo m^i/+-+t^apadh asam. Nuair a d'+iarr = me/ air ciall a b^eith aige is gan a b^eith a' cothughadh iaro/ige, = dubhairt se/ go rabh an ti/r scriosta ag na *Sinn_Fe/iners - = gur c^uir se/ bo/ b^ainne 'un aonaigh ta/ seachtmhain o/ s^oin = agus na/r fiafruigheadh de ca/ rabh se/ '+gabha/il le/ithe." =

SEILG S^LE/IBHE CUILINN =TTT (Ath+-+Innse) =TTT I =TT B^i/ siad beirt ann. Beirt ingheanach *C^uilinn *C^uailgne, = *Aoife agus *A/ine, agus b^i/ siad ar d^i/s ban o/g comh = do/igheamhail agus ar s^oillsigh grian ariamh ortha. = Is iomdha gaiscidheach o/g li/omhtha a t^ug searc agus si/or+-+= g^ra/dh do/bhtha. Acht ni/or b^'+f^e/idir ceachtar aca a m^ealladh. = Ba m^inic an b^eirt ag co/mhra/dh eatorra fe/in agus ag cainnt = ar na fir a c^uir ceileabhar po/sta ortha. = "Ni/ p^o/sfaidh me/ fe/in aon f^ear a choidhche," a+deireadh = *Aoife. = "Na/ mise acht oiread," a+deireadh *A/ine. "Se/ sin = mur' g+castar fear orm a b^e/as i n-+aice le mo t^oil. Agus = ni/or casadh an fear sin go fo/ill orm." = "Ni/or casadh mo g^aiscidheach fe/in orm+-+sa," a+deireadh = *Aoife. "B'+f^e/idir nach bh+fuil se/ i n-+E/irinn, no/ ar a' = t+saoghal ar c^or ar bith. Agus b'+f^e/idir go bh+fuil, da/ m+be/adh = f^ios agam ca/ bh+fuil se/." = "Is minic," a+deireadh *A/ine, "a m^aoidh me/ fe/in ar = *D^e/irdre an t-+a/dh a b^i/ uirthi/. Tuitim 'un suain agus = o/ga/nach a/luinn a t^eacht i m+brionglo/idigh chuici/. A p^luca = comh dearg le braon fola. A g^ruag comh dubh le cleite = an f^e/ich. Agus a c^raiceann comh geal le sneachta na h-+aon+-+= oidhche. Agus, nuair a m^uscail si/ ar maidin, t^a/inig = *Naoise chuici/ agus rinneadh a h-+aisling a c^oimhli/onadh. = Na/r m^e/anair di/the!" = B^i/ go maith agus ni/ rabh go h-+olc go dti/ la/ amha/in tamall = i n-+a d^iaidh sin agus b^i/ an b^eirt b^an o/g i n-+*Almhain. C^onnaic = siad sluagh mo/r de F^iannaibh E/ireann, agus *Fionn_Mac_=

Cumhaill i+measc ca/ich eile. Eadar sin is tra/thas tugadh = an b^eirt i la/thair *F^inn agus c^uir se/ fa/ilte c^aoin c^arthannach = rompa. T^ug se/ iarraidh comhthrom na Fe/inne a t^abhairt = do/bhtha sa' c^o/mhra/dh. Acht ma/ t^ug fe/in, d'+aithneochadh daoine = dalla an domhain gur b^'+i/ *A/ine a rogha, agus go d+tug se/ = searc is si/or+-+g^ra/dh di/the. = "Sin mo rogha+-+sa thar f^earaibh an domhain," arsa *A/ine = le n-+a deirbhshiu/ir tra/thno/na nuair a b^i/ siad leo fe/in. = "An fear is brea/ghtha a b^i/ ar a' t+saoghal ariamh. An = gaiscidheach a bh+fuil me/ a' feitheamh le fada leis. Ta/ mo = c^roidhe istoigh ann, agus ni/ b^e/idh me/ beo, mur' d+te/ighidh = agam a m^ealladh." = "Ni/ f^eicthear domh fe/in go bh+fuil a leithe/id de b^rea/ghacht = air," ars' *Aoife. "Is iomdha fear comh brea/gh leis a d'+iarr = t^u/ le po/sadh, agus d^iu/ltuigh tu/ an t-+iomla/n aca. Cuir = i g+ca/s *Caoilte. D^iu/ltuigh tu/ e/, agus is brea/ghtha an fear = e/ seacht n-+uaire 'na/ *Fionn. Sin mo d^earcadh+-+sa, ar scor = ar bith." = "A c^iall fe/in ag gach aon duine," ars' *A/ine. = "Is cosamhail gur fi/or," arsa *Aoife. "B^i/ an dubh+-+= iongantas orm fe/in, agus ar go leor diomaite di/om, = nuair a d^iu/ltuigh tu/ *Caoilte." = "D^iu/ltuigh me/ *Caoilte," ars' *A/ine, "agus ni/or b^'+f^uras = liom sin. No/ b^i/ me/ i n+gra/dh leis. Agus p^o/sfainn e/, = mur' beith lear amha/in a b^i/ air. An la/ a rabhthar le = 'r b+po/sadh, b^i/ me/ a' ci/oradh a c^inn, agus t^ug me/ fa/ dear = imir liath a' teacht i n-+a g^ruaig o/s cionn na g+cluas. C^uir = sin deireadh leis a' c^leamhnas. No/ ta/ geasa orm gan = fear liath a p^o/sadh go bra/th. Is maith liom anois gur mar = sin a b^i/. No/ is fearr liom *Fionn ce/ad uair 'na/ e/. Ta/ = mo c^roidhe istoigh ann." = "Ni/l agat acht a leath," ars' *Aoife. = "'+De/anamh go bh+fuil se/ i n+gra/dh liom?" arsa *A/ine. = "Is cinnte fe/in e/ go bh+fuil," ars' an b^ean eile. = "B'+f^uras sin '+aithne ar a s^u/ile agus ar an aoibh a b^i/ air =

nuair a b^i/ se/ a' co/mhra/dh linn ar t^ulaigh na h-+*Almhan. B^i/ = se/ a' cainnt liom+-+sa go be/asach mu/inte croidheamhail mar = ba dual do ri/gh. Acht, ma/ b^i/ fe/in, ni/ mo/ 'na/ gur amharc = se/ orm. Acht comh luath is b^eannuigh se/ duit+-+se t^a/inig = loinnear i n-+a s^u/ile mar b^e/adh deallramh na gre/ine ann. = B^i/ mar b^e/adh fa/inne soluis thart ar a' b^eirt agaibh. Agus = b^i/ mise taobh amuigh de imeall an f^a/inne sin. Is mo/r = a' gar nach d+tug me/ gra/dh do/. Da/ d+tugainn na/r t^ruagh = me/! No/ ni/ rabh spe/is ar bith aige ionnam. Acht is maith mar = t^a/rluigh. Ni/l spe/is agam+-+sa ann+-+san acht la/n comh beag." = "Is maith mar t^a/rluigh, gan b^re/ig, a d^eirbhshiu/r d^i/leas," = ars' *A/ine. "Da/ m+bi/odh a' b^eirt againn i n+gra/dh le aon = f^ear amha/in, b^e/adh saoghal corrach againn." = "Ni/ t^iocfaidh eascardas ar bith eadrainn de t^airbhe = *F^inn_M^ic_Cumhaill," ars' *Aoife. "Leat+-+sa a+ta/ se/ i = n+gra/dh, agus ni/l a/ird ar bith agam+-+sa air. Ni/ g^lacfainn e/ = da/ m+bi/odh gan a' dara fear a b^eith i n-+E/irinn." = "Ni/or b^reathnuigh me/ go bh+feicinn an rabh le/ithe ar bith = '+n-+a c^eann," ars' *A/ine. "Nach truagh me/, ma/ ta/!" = "Ni/or b^reathnuigh tu/," ars' *Aoife. "Da/ m+be/adh fe/in, = ni/ t^abharfa/ fa/ dear e/. D^all se/ t^u/ le deallramh soluis. = Acht b^reathnuigh mise e/. Sin a' c^e/ad rud ar smaoitigh me/ = air. B^reathnuigh me/ go ge/ar e/. Agus ni/l oiread agus = aon ribe amha/in liath istoigh '+n-+a c^eann." = "Acht an rachaidh agam a m^ealladh?" ars' *A/ine. = "Nach doiligh domh g^abha/il suas go h-+*Almhain ari/s i n+gea/rr+-+= aimsir. Si/lfidh se/ gur '+n-+a d^iaidh a+ta/ me/.... = Agus creidim gur annamh a g^noithe an bealach seo." = "Tiocfaidh se/ annseo roimhe La/ Lughnasa go fo/ill," = ars' *Aoife. = "Ba m^aith a' b^ean sce/il t^u/, acht ta/ eagla orm. Nach = mairg nach bh+fuil '+mo c^o/mhnuidhe ar na gaobhair aige! Tchi/finn = go minic e/. Agus ni/ b^e/adh faill aige dearmad a d^e/anamh = di/om.... Nach mairg a c^onnaic ariamh e/!" ar sise = agus rinne si/ osna." =

"Bi/odh uchtach agat," ars' *Aoife. "Tiocfaidh se/ = annseo go *Sliabh_g+Cuilinn. No/ mur' d+taraidh, b^e/arfaidh = mise air a t^eacht." = "Caide/ mar b^e/arfas tu/ air a t^eacht?" ars' *A/ine. = "Cuirfidh me/ fa/ g^easaibh e/." = "Fa/ g^easaibh? Ca/ bh+fuil mar t^iocfadh leat a c^ur fa/ = g^easaibh?" = "Fa/g agam+-+sa e/," ars' *Aoife. "B^e/arfaidh mise = annseo go dti/ an doras agat e/. Rachaidh me/ suas go = h-+*Almhain gan m^oill. Agus geallaim duit nach d+tig = mo/ra/n laethach i n+diaidh mo c^uarta go bh+feicidh tusa *Fionn_= Mac_Cumhaill i n-+a s^easamh annseo ag doras na bruidhne." = "Mo m^i/le beannacht ort, a d^eirbhshiu/r d^i/leas," ars' = *A/ine. "Caide/ d^e/anfainn ar c^or ar bith gan t^u/?.... = Ta/ su/il agam gur goirid go g+castar do g^aiscidheach fe/in = ort." = **** = B^i/ an Samhradh da/ c^aitheamh agus ni/ rabh *Fionn ag teacht = go *Sliabh_g+Cuilinn. Is iomdha la/ a c^aith *A/ine i n-+a seasamh = ar b^a/bhdhu/n na bruidhne agus i/ ag amharc suas o/ dheas, = fe/acha/il a bh+feicfeadh si/ chuici/ *Fionn_Mac_Cumhaill agus = seacht g+catha na Fe/inne g^a/ c^omo/radh. Acht ni/ rabh *Fionn = ag teacht, agus b^i/ *A/ine faoi smu/id. B^i/ galar an g^ra/dha = ag gabha/il fa/+'n c^roidhe aici/. Agus b^i/ si/ d^a/ claoidhe is = d^a/ caitheamh. = Maidin amha/in, sa deireadh, ars' *Aoife, ar sise, "Ni/l = cuma ar *F^ionn go bh+fuil se/ a' brath t^eacht i n-+aithghiorracht. = B'+f^e/idir gur geasa a c^uir bean e/igint air a t^ug deoch = d^earmaid do/. Ta/ mo/ra/n de b^antracht E/ireann i n+gra/dh = leis. Agus ni/l dadamh mo/r ag mnaoi nuair a+ta/ si/ i n+gra/dh. = Acht na/ bi/odh eagla ort. Ma/ ta/ a leithe/id sin de g^easaibh = ar Ri/gh na Fe/inne, scaoilfidh mise iad. Agus annsin = cuirfidh me/ d'+f^iachaibh air t^eacht annseo go *Sliabh_g+Cuilinn." =

Agus t^oisigh si/ d^a/ co/iriughadh fe/in fa/ c^oinne an astair = go h-+*Almhain. = "Nach me/anair duit a bh+fuil a leithe/id de c^umhacht agat!" = ars' *A/ine. "Nuair a t^iocfas do g^aiscidheach fe/in in do = s^lighe, ni/ b^e/idh moill ort a m^ealladh." = "B'+f^e/idir na/r b^'+f^uras sin," ars' *Aoife. "Acht mur' = d+tiocfadh liom a m^ealladh, ni/ leigfinn le bean ar bith eile = e/. Agus anois bi/odh uchtach agus do/chas agat. Be/idh mise = arais annseo roimhe luighe gre/ine anocht, agus ta/ me/ cinnte = gur ab e/ an deagh+-+sce/ala a b^e/as liom chugat." = "Mo s^eacht m+beannacht leat, a d^eirbhshiu/r d^eagh+-+= c^roidhtheach," ars' *A/ine, agus p^o/g si/ go gradamach i/. Agus = d'+imthigh *Aoife ag tarraingt go h-+*Almhain *Laighean. = II =TT La/ da/ rabh na Fianna a' caitheamh fleidhe i n-+*Almhain, = d'+e/irigh *Fionn amach a s^iubhal leis fe/in ar an f^aithche. Ni/or = c^ian do/ annsin go bh+faca se/ an eileat o/g ar le/im lu/th' ag = tarraingt air. C^uaidh si/ thart leis mar b^e/adh an g^aoth = M^a/rta ann. Ni/ rabh faill ag *Fionn a lucht seilge a = c^ruinniughadh. Da/ bh+fanadh se/ le sin a d^e/anamh, b^e/adh an = eileat na mi/lte uatha nuair a b^e/adh siad re/idh le h-+imtheacht. = Ni/ d^earna se/ a d^ath acht fead a d^e/anamh ar a d^a/ c^oin - = *Bran is *Sceolang - agus d'+imthigh leis sa to/ir i n+diaidh = na h-+eilte. D'+imthigh siad leo suas mullach agus si/os = ailt. An eileat o/g ag imtheacht mar b^e/adh an g^aoth M^a/rta = ann, agus an gadhar cluas+-+leathan gle/+-+g^eal ag tafann go = ge/ar ar a lorg. Fiche uair i rith an tra/thno/na, s^i/l *Fionn = go rabh an eileat gaibhte aige. Acht mar a+deir an seanchaidhe, = nuair ba deise do/ i/ 's ann a b'+f^uide uaidh i/. Agus m^air = an to/ir mar sin gur s^roich siad *Sliabh_g+Cuilinn o/ thuaidh. = Annsin c^uir an eileat cor ar na conaibh agus d'+imthigh = si/ ortha. =

C^uir sin an dubh+-+iongantas ar *F^ionn. No/ ba e/ an c^iall = a b^i/ aige nach rabh aon eileat ar d^ruim an domhain a reathfadh = *Bran is *Sceolang an fad sin, agus a d'+imtheochadh ortha = sa deireadh. = C^uaidh se/ fe/in soir guala an t+sle/ibhe, agus c^or *Bran = is *Sceolang siar, agus t^oisigh an cuartughadh aca. Acht = ni/ rabh an eileat le feicea/il aca acht oiread is da/ slugadh = an talamh i/. Sa deireadh d'+imthigh an da/ c^oin as a amharc = agus fa/gadh leis fe/in e/. = D'+amharc se/ ar an g^re/in. B^i/ an tra/thno/na ann. Dar = leis, "Ta/ an t-+am agam m'+aghaidh a t^abhairt ar a' b^aile." = Agus t^ug se/ aghaidh o/ dheas ag tarraingt go h-+*Almhain, = agus e/ ag feadalaigh ar na conaibh. Ni/or b^'+f^ada a c^uaidh = se/ go bh+faca se/ bean i n-+a suidhe ar b^ruach locha agus i/ = ag caoineadh go cra/idhte. Bean o/g a/luinn a b^i/ innti/, = agus do re/ir mar b^i/ si/ ag caoineadh, b^i/ cuma uirthi/ = go rabh bro/n trom uirthi/. = T^a/inig *Fionn 'un tosaigh agus b^eannuigh se/ di/the. Acht = ni/or amharc si/ air, ar c^or ar bith. Annsin c^uir se/ ceist = uirthi/ an bh+faca si/ d^a/ c^oin sa to/ir ar eilit ag gabhail an = bealach. = "Ni/l mo spe/is in do s^eilg," ar sise go bro/nach. "Ta/ = '+a/thrach sin a' cur b^uadhartha orm." = "Agus caide/ a/dhbhar do c^aointe?" arsa *Fionn. "An = e/ rud a c^aill tu/ do c^e/ile fir no/ do d^uine cloinne?" = "Ni/ rabh a leithe/id agam le cailleadh," ar sise. "Agus, = da/ m+bi/odh fe/in, ni/or b^'+iad a ba m^easa liom." Agus = t^oisigh si/ a c^aoineadh go h-+u/r nuaidh. = "Is dubhach liom do b^ro/n, '+ainnir d^eas na g+ciabh+-+f^olt = donn," arsa *Fionn. "Innis fa/th do b^uadhartha domh agus = b^e/arfaidh se/ faoiseamh duit." = "Ta/," ar sise agus i/ ag smeacharnaigh, "fa/inne a b^i/ = ar mo m^e/ar agus t^uit se/ amach sa loch. Agus anois cuirim = de f^iachaibh ort an fa/inne sin a c^uartughadh agus a t^abhairt = chugam o/ g^rinneall a' locha." =

Baineadh le/im as *Fionn. Ni/ rabh du/il ar bith aige sa = tasc a cuireadh air. Acht ni/ rabh neart air. B^i/ se/ faoi = g^easaibh gan athchuinge mna/ a b^e/adh i g+cruadh+-+c^a/s a d^iu/l-= tughadh. C^uaidh se/ de le/im amach sa loch agus si/os go to/in = leis. B'+e/igean do/ t^eacht ani/os d^a/ uair agus a ana/l a = t^arraingt. An tri/omhadh h-+uair a t^a/inig se/ ani/os, b^i/ an = fa/inne leis. S^i/n se/ don o/g+-+m^naoi e/ agus ni/ luaithe a rinne = se/ sin 'na/ t^uit se/ ar b^ruach an locha i n-+a s^eanduine c^aithte = liath gan lu/th gan la/thair. Agus d'+imthigh an ainnir mar = d'+imtheochadh bladhaire coinnle a g+cuirfea/ se/ideog air. = B^i/ an seanduine i n-+a s^uidhe annsin ar b^ruach an locha = ag caoi agus ag osnaighil. Ni/or b^'+f^ada do/ sa riocht seo = go d+ta/inig *Bran is *Sceolang ani/os chuige de c^ois an = locha. Acht, nuair a t^a/inig siad '+f^ad leis, ni/or aithin = siad e/, agus d'+imthigh siad leo uaidh agus dreach sca/thmhar = ortha. = III =TT Nuair a b'+f^ada le lucht na fleidhe a b^i/ *Fionn gan pilleadh = arais 'un an toighe an tra/thno/na sin, d'+e/irigh siad amach = ar an f^aithche, fe/acha/il a bh+feicfeadh siad e/. Acht ni/ rabh = se/ le feicea/il thoir na/ thiar aca. C^uir siad faisne/is, = fe/acha/il an bh+facthas ar na gaobhair e/. Acht ni/ rabh a t^uairisc = le fagha/il o/ d^uine ar bith. = Annsin d'+imthigh buidhean de na Fiannaibh agus s^iubhail = leo o/ b^aile go baile. Go dti/ sa deireadh gur h-+innseadh = do/bhtha go bh+facthas ag imtheacht o/ thuaidh e/ agus d^a/ c^oin = leis sa to/ir ar eilit. Nuair a c^ualaidh na Fianna an = sce/ala seo, d'+imthigh siad leo agus ni/or stad siad go = rabh siad ag *Sliabh_g+Cuilinn. B^i/ cinea/l de b^aramhail aca = gur fa/ seo a b^ainfeadh se/ faoi, agus c^uartuigh siad an = sliabh o/ c^eann go ceann. Acht la/ sce/il ni/ rabh le fagha/il =

fa/+'n t+seilg aca. B^i/ siad ag brath pilleadh agus iad |i|| = n-+e/ado/chas. Le sin fe/in amharcaidh fear aca si/os an gleann = agus tchi/ se/ an duine i n-+a s^uidhe thi/os ar b^ruach an locha. = Si/os leo go bruach an locha agus fuair aca seanduine = caithte liath agus e/ i n-+a s^uidhe annsin ag caoineadh agus = ag mairgnigh go le/anmhar. = "B'+f^e/idir gur c^o/ir du/inn ceist a c^ur air an bh+faca = se/ *Fionn," arsa fear de na Fiannaibh. = "Ni/ fiu/ do s^aothar e/," arsa fear eile. "No/ ni/ = cosamhail e/ le fear a m+be/adh amharc na su/l aige." = "Ta/ se/ comh maith againn fora/n a c^ur air, o/ casadh = i n-+a/r m+bealach e/," ars' an tri/omhadh fear. = C^uir. D'+f^iafruigh siad de an bh+faca se/ o/glaoch lu/thmhar = ag gabha/il an bealach agus d^a/ c^oin leis sa to/ir ar eilit. = Ni/ t^ug an seanduine freagar ar bith ar an c^eist seo = acht toiseacht a c^aoineadh ni/ ba c^ra/idhte. C^uaidh cuid = aca a b^landar leis, fe/acha/il an rachadh aca cainnt a b^aint = as. Acht ni/ rabh gar ann. T^ionnto/idh siad ag brath a = f^a/ga/il. Acht nuair a b^i/ siad ag imtheacht, c^uir se/ scread = le/anmhar as fe/in a t^ug ortha pilleadh. = T^oisigh siad da/ c^eistiughadh go h-+u/r nuaidh, agus sa = deireadh d'+innis se/ do/bhtha gur b^'+e/ fe/in *Fionn. = "Agus ce/ c^uir as do riocht t^u/?" arsa *Caoilte leis. = "Inghean *C^uilinn *Cuailgne a c^uir fa/ g^easaibh me/," arsa = *Fionn, ag toiseacht is ag innse do/bhtha. "Agus ni/l a' = dara duine beo a c^uirfeadh arais in mo c^ruth fe/in me/. = T^ig le/ithe+-+se mo le/igheas, ma/+'s maith le/ithe e/. Acht a' = droch+-+ru/n a t^ug uirthi/ mo c^ur as mo riocht, is do/iche go = d+tabharfaidh se/ uirthi/ mo c^oinnea/il ann." = "Na/r ba sla/n o/+'n c^noc sinn," arsa *Caoilte, "go n-+i/ocaidh = inghean *C^uilinn, sin no/ go g+cuiridh si/ *Fionn arais i n-+a = riocht fe/in." Agus c^uir siad a g+cuid sciath faoi agus = d'+iomchuir leo ar a n+guailneacha e/, ag tarraingt go Si/dh = *C^uilinn. =

IV =TT T^a/inig *Aoife 'un an b^aile. "Fios a' deagh+-+sce/il chugainn," = ars' *A/ine. = "S+e/ an deagh+-+sce/al a+ta/ liom ionns' ort," ars' an = b^ean eile. = "An bh+fuil se/ ag teacht?" ars' *A/ine. = "Ta/," ars' *Aoife. "Be/idh se/ annseo i g+cionn c^upla = la/." = "An bh+fuil dochar domh ceist a c^ur caide/ mar m^eall = tu/ e/? An e/ rud a c^uir tu/ geasa air?" = "Is ionann 's a' ca/s. C^uir me/ a d^a/ c^oin, *Bran is = *Sceolang, faoi g^easaibh agus t^ug me/ liom iad." = "Agus ca/ bh+fuil siad?" = "An bh+feiceann tu/ an da/ e/an b^eaga a+ta/ a' cleitearnaigh = fa/+'n c^rann sin thall? Sin *Bran agus *Sceolang. Ba e/ = an c^e/ad ru/n a b^i/ agam *Fionn e/ fe/in a c^ur as a riocht. = Acht rinne me/ ath+-+smaoineadh. Dar liom fe/in, `Ma/ = c^uirim *Fionn as a riocht, b'+f^e/idir go m+be/adh fi/omh aige = leis a' teaghlach go deo '+n-+a d^iaidh agus na/r m^aith leis = g^abha/il i g+cleamhnas linn.` Agus c^uir me/ *Bran is *Sceolang = fa/ g^easaibh." = "An miste domh ceist a c^ur ort caide/ mar c^uaidh = agat sin a d^e/anamh?" ars' *A/ine. = "Rinne me/ eileat di/om fe/in," ars' *Aoife. "Agus = siud *Fionn agus a d^a/ c^oin sa to/ir orm. Nuair a b^i/omar = a' teacht ani/os ag *Loch_Doghra rinne me/ e/anacha beaga den = da/ c^oin agus d'+f^a/g me/ *Fionn leis fe/in. Is do/iche go = rachaidh se/ arais 'un a' b^aile anocht, agus go d+tiocfaidh = sluagh mo/r de na Fiannaibh ani/os i m+ba/rach ar a lorg. Ni/ = f^a/gfaidh Fianna E/ireann aon c^lu/id na/ aon c^earn den ti/r = gan c^uartughadh. No/ ni/ beo le *Fionn_Mac_Cumhaill a = b^eo gan *Bran agus *Sceolang. Tiocfaidh siad a' fad = sin da/ g+cuartughadh agus innseochaidh mise do/bhtha ca/ bh+fuil = siad - be/idh siad arais i n-+a g+cruth fe/in agam. Agus =

be/idh *Fionn_Mac_Cumhaill faoi c^omaoin againn. Is maith = a' cuidiughadh sin i d+tu/s ba/ire, le cois a g^ra/dh duit fe/in." = "Mo m^i/le b^eannacht agus mo m^i/le buidheachas, a = d^eirbhshiu/r ionmhain," ars' *A/ine. "Ta/ stuaim c^e/ad ban = agat." = **** = "Nach fada a+ta/ se/ gan teacht," ars' *A/ine cupla la/ = i n-+a d^iaidh sin. "Bi/onn eagla orm i n-+amannai/. C^aith = me/ an oidhche are/ir ag brionglo/idigh air. T^a/inig se/ chugam = in mo ne/allta agus me/id agus brea/ghacht ann a b^ainfeadh = an t-+amharc as an t+su/il agat. T^a/inig se/ agus s^uidh se/ ag = mo t^aoibh. Fuair se/ greim la/imhe orm, agus d'+f^iafruigh = di/om a b+po/sfainn e/. Acht m^uscail me/ le bodhara/nacht a' = lae, agus faraor, b'+f^ada uaim Ri/ na Fe/inne.... = Si/lim go rachaidh me/ amach, fe/acha/il a m+be/adh aon duine a' = teacht." = C^uaidh si/ amach agus ni/ rabh si/ i bh+fad amuigh go d+ta/inig = si/ isteach arais agus cuma t^o/gtha uirthi/. = "Ta/ sluagh mo/r fear a' teacht ani/os guala an c^nuic = go mall+-+triallach," ar sise, "agus rud e/igint ar iomchur = leo mar b^e/adh cro/chna/id ann." = C^uaidh *Aoife amach agus d'+amharc si/ uaithe. "Fianna = E/ireann a+ta/ ann gan b^re/ig," ar sise. "Agus fear e/igint = ar iomchur leo. Fear e/igint, is do/iche, a d+ta/inig lagar = ar a' b^ealach air, agus ba na/ir leo a f^a/ga/il '+n-+a n+diaidh = leis fe/in sa c^noc. Bain t^usa do s^eomra amach agus = co/irigh t^u/ fe/in. Cuir ort an c^ulaith is fearr agat. Agus = cuir mo c^uid ci/or+-+sa in do g^ruaig; si/lim gur ab iad is = feicea/laighe. Nuair a b^e/as tu/ co/irighthe, si/n t^u/ fe/in ar = do leabaidh agus de/an do sci/thiste. Nuair a t^iocfas = siad, cuirfidh mise fa/ do c^oinne." = **** =

Ani/os taobh an c^nuic go fada/lach leis an t+sluagh, go = rabh siad ag geabhtai/ na bruidhne. D'+f^a/g siad a n-+ualach = si/os ar an talamh agus c^uir fear aca scairt as fe/in. = C^uaidh *Aoife amach agus corn o/ir i n-+a la/imh le/ithe. = "Cuir Ri/ na Fe/inne arais i n-+a c^ruth fe/in," arsa fear = aca go borb le/ithe. = "D^e/anfaidh me/ sin fa/ c^roidhe m^o/r m^aith," ars' *Aoife = agus s^i/n si/ an corn ionns' ar *F^ionn agus d'+iarr air deoch = a o/l. Comh luath agus d'+o/l se/ an deoch t^a/inig se/ i n-+a = c^ruth fe/in arais. Acht amha/in a g^ruag. B^i/ a c^eann geal = liath, an uile ribe de. = "T^iocfadh liom a' le/ithe a b^aint asat fosta," ars' = *Aoife, "acht da/ m+baininn, t^uitfeadh an g^ruag di/ot. Ni/ = t^iocfadh naoi la/ a choidhche go m+beithea/ comh maol le *Cona/n." = "Bain a' le/ithe as, a o/ig+-+b^ean a/luinn," arsa *Cona/n. = "Annsin tuitfidh an g^ruag de, agus ni/ b^e/idh gle/as air a = choidhche ari/s a b^eith ag aor orm+-+sa fa/ mo b^lagaid." = "Fa/g me/ mar ta/ me/," arsa *Fionn. "Acht," ar seisean, = "cad chuige nach d+tiocfadh leat a' le/ithe a b^aint asam gan = blagad a f^a/ga/il orm?" = "T^om tu/ do c^loigeann i *Loch_Doghra," ars' *Aoife, = "agus b^ain si/ loinnear an o/ir as do g^ruaig. D'+f^a/g = si/ geal liath t^u/, agus ni/l cumhacht ar bith ar a' domhan = a le/igheasfadh sin, gan leathar na cloigne a d^o/ghadh agat, = agus annsin t^iocfadh blagad ort." = "Mar dubhairt me/," arsa *Fionn, "is fearr liom liath = fe/in 'na/ maol - cosamhail le *Cona/n annseo. Acht anois, = a inghean *C^uilinn, caide/ an urcho/id a b^i/ in do c^roidhe domh = nuair a t^ug tu/ an b^ail sin orm?" = "Chan le h-+olc na/ le h-+urcho/id a rinne me/ e/, acht le = tre/an gra/dh' duit," ars' *Aoife. = "Gra/dh domh?" arsa *Fionn. "Caide/ a+dubhairt tu/?" = "Siud a' rud a+dubhairt me/ agus a+deirim," ar sise. = "An la/ ud a casadh orainn i n-+*Almhain t^u/, t^ug me/ searc = agus si/or+-+g^ra/dh duit. Acht b^i/ '+f^ios agam nach rabh gar =

domh ann. D'+aithin me/ sin ar do g^nu/is agus ar amharc do = s^u/l. B^i/ '+f^ios agam gur le mo d^eirbhshiu/r, *A/ine, a b^i/ tu/ i = n+gra/dh, agus go rabh sise i n+gra/dh leat. B^i/ mar b^e/adh = fa/inne soluis thart ar a' b^eirt agaibh, agus mise taobh = amuigh de imeall an f^a/inne sin; amuigh liom fe/in ar an = uaigneas agus le/an ar mo c^roidhe. B^i/ eagla orm go = n-+iarrfa/ *A/ine le po/sadh. Agus, da/ m+be/adh sise mar = m^naoi agat, d^o/ighfeadh se/ an croidhe in mo c^liabh. Da/ = m+ba ag mnaoi eile i bh+fad o/ b^aile a b^eithea/ d'+f^e/adfainn = fanacht '+f^ad uaibh is nach bh+feicfinn a choidhche sibh. Acht = nuair a b^eithea/ po/sta ar mo d^eirbhshiu/ir!.... B^i/ = f^ios agam nach d+tiocfadh le/ithe do p^o/sadh, da/ m+beithea/ = liath sa c^eann. No/ ta/ geasa uirthi/ nach leigeann di/the aon = f^ear a g^lacadh a choidhche a m+be/adh oiread is dlaoi da/ g^ruaig = liath. Agus, an la/ sin a casadh orm t^u/, b^reathnuigh me/ do = c^loigeann go ge/ar, acht ni/ rabh oiread agus aon ribe amha/in = liath ionnat. Dar liom fe/in, `Da/ m+be/adh folcadh a c^inn agam = agus ola e/igint a b^ainfeadh loinnear an o/mra as na fuilt = c^raobh+-+c^asta sin, is me/ d^e/anfadh go fonnmhar e/.` Ni/ rabh = an dara do/igh agam le mi/+-+g^naoi na le/ithe a c^ur ort acht = tabhairt ort do c^loigeann a t^omadh i n-+uisce c^adra/nta = *Loch_Doghra. Ma/ rinne me/ e/agco/ir ort, rud a rinne, chan = le h-+olc na/ le h++urcho/id a rinne me/ e/, acht ar m^e/ad mo = g^ra/dh' ort." = "Is truaighe sibh araon," arsa *Diarmuid_O/_Duibhne. = "Acht ni/l neart air. Ta/ se/ comh maith againn a/r n-+aghaidh = a t^abhairt ar a/r d+ti/r d^u/ithche fe/in." = "Na/ bi/odh an oiread sin deifre oraibh, le bhur d+toil, = a uaisle," ars' *Aoife. "Ta/ astar fada curtha di/bh agaibh, = agus is do/iche gur b^eag bhur n-+umhail ar b^iadh na/ ar d^eoch o/ = d'+f^a/g sibh *Almhain *Laighean. Fanaidh annsin tamall beag. = Is gearr go m+be/idh an fleadh re/idh 'un a caithte. Ni/or = m^aith liom a b^eith le ra/dh go d+ta/inig *Fionn_Mac_Cumhaill = agus maithe na Fe/inne go Bruidhean *C^uilinn agus gur = ceileadh ortha an f^e/ile ba dual do/bhtha. Suidhidh thart annsin. =

Be/idh *A/ine amach ar ball beag. Caithfidh mise amharc a' = bh+fuilthear a' giollacht a' b^idh mar is co/ir." Agus d'+imthigh = si/ isteach 'un na bruidhne. = **** = "An iad a+ta/ ann?" ars' *A/ine. "An bh+fuil *Fionn leo? = An bh+faca tu/ e/? An rabh tu/ '+cainnt leis? An rachaidh = me/ amach agus fa/ilte a c^ur roimhe? An bh+fuil se/ '+n-+a = f^ear comh brea/gh is b^i/ se/ riamh?" = "Ta/," ars' *Aoife, "acht - " = "Acht caide/?" ars' *A/ine. = "O/, b'+f^e/idir nach rabh ann acht liaspa/in a t^a/inig ar = mo s^u/ile," ars' *Aoife. "Acht c^onnaictheas domh go rabh = imir liath a' teacht i n-+a g^ruaig o/s cionn na g+cluas. = B'+f^e/idir, mar dubhairt me/, nach rabh ann acht rud a = c^onnaictheas domh. Acht gabh fe/in amach is breathnuigh e/." =

*CUIDI/N_AN_P^U/DAIR =TTT I =TT Ni/ rabh f^ios ca/ h-+as a d+ta/inig se/ 'un an b^aile s'+againne. = Ni/or leig se/ a aithne '+f^ad le aon duine riamh. Ar = n+do/ighe, b^i/ baramhlacha go leor fa/ d+taobh de. = De/arfadh daoine leat gur aniar as *Gleann_C^oluim_Cille = a t^a/inig se/. De/arfadh cuid eile gur as *Fa/naid e/. Agus = de/arfadh cuid gur b^'+as uachtar na ti/re e/, gur m^arbh se/ = ba/illidhe tighearna, na bliadhanta roimhe sin, agus gur imthigh = se/ ar ar s^eachnadh ar fud na ti/re, go dti/ sa deireadh gur = stad an to/ir agus gur b^ain se/ faoi ar an b^aile s'+againne. = Acht ni/ rabh annseo acht baramhlacha. Ni/ rabh '+f^ios ag = aon duine mar ba c^eart, no/ c^oinnigh an strainnseoir a = ru/n aige fe/in. Ni/ rabh '+f^ios aca c'+ar b^'+ainm e/, agus = ni/ rabh gar ceist a c^ur air, agus b'+e/igean g^abha/il i muinighin = leas+-+ainmneach. Ma/ tugadh aon leas+-+ainm amha/in air, = tugadh fiche ceann air. Acht ni/ rabh dul ag aon c^eann aca = greamughadh do/. Ni/ rabh siad ag fo/irstin do/. Ni/ rabh = muinntir an b^aile ar aon intinn fa/ ainm ar bith aca. Acht, = la/ amha/in, t^ug tachra/n de c^uid an b^aile "*Cuidi/n" air = agus lean an t-+ainm do/ ni/ ba m^o/. B^i/ an t-+iomla/n aca = sa/sta leis. = Mar dubhairt me/ t^a/inig *Cuidi/n go *Rann_na_Feirste = agus e/ fuar coimhightheach. D'+iarr se/ a/it botho/ige ar *T^arlach_= T^uathail. C^uir *Tarlach ceist air caide/ an gle/as beo a = b^i/ se/ ag brath a c^ur air fe/in, agus gan talamh ar bith aige. = "Figheado/ir a+ta/ ionnam," arsa *Cuidi/n. "Agus sin = a' rud a t^ug go *Rann_na_Feirste me/. No/ c^luinim nach = bh+fuil aon f^igheadar ni/os deise di/bh 'na/ droichead a' *C^oin-= le/im ar a' taoibh thiar agus *Abha_na_g+Curadh ar a' taoibh =

thoir. Is ionann sin is go bh+fuil du/ithche m^o/r f^ada f^airsing = an taobh seo i bh+fos de na *Rosaibh gan figheado/ir ar bith." = T^ug *Tarlach_T^uathail a/it na botho/ige do/ go fonnmhar. = Ar b^ruach an c^ladaigh a rinne se/ an b^otho/g. C^uir sin = iongantas ar d^aoine. C^onnaictheas do/bhtha go rabh *Gob_= C^arraic_an_C^oill ro/+-+scaithte, agus gur c^eart do f^ear = ceirde a t^each a d^e/anamh amuigh i la/r an b^aile, sa c^ruth = is go m+be/adh siubhal daoine air. Acht b^i/ a d^earcadh fe/in = ag *Cuidi/n, agus rinne se/ a b^otho/g ar b^ruach an c^ladaigh. = C^uidigh muinntir an b^aile leis an fa/rus a d^e/anamh. Agus = nuair a b^i/ sin de/anta, rann siad biadh leis. B^i/ siad go = maith do/. Agus cad chuige nach m+be/adh? Fear coimhightheach = a b^i/ ann nach rabh aon b^ra/thair ar a g^ualainn. Agus b^i/ = muinntir *Rann_na_Feirste riamh fuascailteach nuair a = c^asfaidhe fear aca sin i n-+a measc. Le n-+a c^ois sin, = fear garach a b^i/ ann, no/ a b^e/adh ann nuair a b^e/adh a s^eol = gle/asta i g+cionn an toighe aige. Ba m^o/r a d^i/oghbha/il = ortha leis na bliadhanta, agus gan aon f^igheado/ir fa/ c^u/ig = m^i/le di/obhtha. = Nuair a b^i/ an b^otho/g de/anta c^uaidh se/ a c^o/mhnuidhe innti/. = Acht ni/ t^iocfadh leis toiseacht a f^igheado/racht gan seol. = B^i/ seol aige, ar n+do/ighe, ma/ b'+f^i/or do/ fe/in, san a/it a = d'+f^a/g se/. Agus c^aithfeadh se/ fanacht go bh+fa/ghadh se/ caoi = leis an t+seol a t^abhairt go *Rann_na_Feirste. Ni/ rabh = '+f^ios ca/ rabh an seol ce/adna. Acht b^e/arfaidhe 'un an = *B^una_B^ig e/, ma/ b'+f^i/or do *C^uidi/n, agus b'+f^uras a t^abhairt = an c^uid eile den b^ealach i m+ba/d. C^uaidh *Cuidi/n fiche uair = 'un an *B^una_B^ig a c^ur faisne/ise fa/+'n t+seol. Acht ni/ = rabh dul ag an t+seol t^eacht. Sa deireadh dubhairt se/ go = bh+fuair se/ sce/ala gur do/igheadh teach a m^uinntire sa b^aile = agus an seol i g+cuideachta na cuideachta. C^aithfeadh se/ = seol u/r a f^agha/il. C^oso/nadh sin dorna/n airgid. Ni/ rabh = an t-+airgead aige. Acht, mur' rabh fe/in, ni/ iarrfadh se/ = ar aon duine ar iasacht e/. G^eobhadh se/ luach a' t+seoil la/ = e/igint. B^i/ f^ios aige go bh+fuigheadh. Agus, nuair a b^e/adh =

se/ aige, d^e/anfadh se/ a g+cuid gre/asa/n i saor+-+c^onnradh do = m^uinntir an b^aile! = Sin an manadh a b^i/ aige. Agus c^reid cuid m^o/r aca e/. = An m^uinntir na/r c^reid fe/in, ni/ rabh fonn ar bith ortha = deifre a c^ur leis. Oibridhe maith bla/thmhar a b^i/ ann agus = b^eireadh se/ la/mh c^uidighthe do na co/mhursanaigh san F^o/ghmhar = no/ san Earrach no/ i n-+aimsir b^aint na mo/nadh. G^eibheadh = se/ oiread mine is prea/tai/ ar son na h-+oibre seo is c^uirfeadh = an Geimhreadh thairis. Agus b'+annamh a b^i/odh se/ folamh gan = annlann a c^odach. No/ ni/ h-+eadh amha/in gur iasgaire maith = a b^i/ ann acht scoith sealgaire a b^i/ ann. B^i/ pe/ire piostal = aige, agus su/il iongantach f^i/or. S^easo/chadh se/ i n+doras = na botho/ige agus leagfadh se/ le h-+urchar an murdhubhchaill a = b^e/adh thall ar an *C^aiseal. = B^i/ sin i n-+a a/dhbhar iongantais ag muinntir an b^aile. = Iongantas ortha fa/+'n t+su/il a b^i/ aige ar an p^iostal agus = fa/+'n iomchur f^ada a b^i/ ag an urchar. Agus rud eile a = rabh siad ag cur iongantais ann, c'+as a rabh an pu/dar ag = teacht. No/ ni/ rabh fagha/il air, an t-+am sin, gan cead o/ = lucht an dlighidh. San am sin ni/ rabh cead ag fear arm = teineadh de c^inea/l ar bith a b^eith aige. An te/ a m+be/adh = sin aige, ni/ b^e/adh se/ i bh+fad go d+tugadh na pi/le/iri/ cuairt = air. Acht ni/ rabh aon f^ear aca ag buaidhreadh a c^inn le = *Cuidi/n na/ le n-+a c^uid piostal. = I g+cionn na h-+aimsire tugadh fa/ dear go m+bi/odh *Cuidi/n = ag do/ghadh giumhais agus ag de/anamh gualaigh de. Annsin = t^a/inig gasu/r de c^uid an b^aile isteach sa b^otho/ig la/ amha/in = agus ba e/ an sce/ala a b^i/ leis, ag teacht 'un an b^aile do/, = go rabh mias ar leic na teineadh ag *Cuidi/n agus deannach = d^ubh de c^inea/l e/igint innti/. C^uir an sce/al seo dreach = diamhrach ar s^aoghal *C^uidi/n. Sa m^oimeinte dubhairt daoine = go rabh an ealadha d^ubh aige. Agus tarraingeadh ani/os = mo/ra/n sce/altach mar c^ruthughadh ar sin. B^i/ neart bainne = is ime aige o/ c^eann go ceann na bliadhna agus gan aon = b^o/ ar an igi/n aige! Dubhairt daoine go bh+facthas amuigh =

e/, maidin La/ Bealtaine, ag cruinniughadh an driu/chta = o/+'n f^e/ar roimh e/irghe na gre/ine. Dubhairt bean amha/in = go d+ta/inig se/ isteach chuici/ fe/in la/ amha/in agus i/ ag bualadh = bainne. "B^i/ cuinneog b^rea/gh de uachtar reamhar agam," = ar sise, "agus me/ go di/reach a' toiseacht ar a' m^aistreadh = nuair a t^a/inig *Cuidi/n isteach. Ni/or b^eannuigh se/ me/ fe/in = na/ an t-+abhras a b^i/ eadar la/mha agam. Ni/ d^earn' se/ acht = t^eacht ani/os go cladach na teineadh agus aibhleog a c^ur = ar a' p^i/opa. Rinne se/ tamall beag co/mhra/idh agus annsin = d'+imthigh se/. T^oisigh mise a b^ualadh an b^ainne. B^uail = me/ e/ go rabh mo d^a/ sciatha/n marbh liom; acht, da/ m+be/inn = 'a/ g^readadh o/ s^oin, ni/ b^risfeadh se/." = B^i/ gach aon duine agus a sce/al fe/in aige. Acht sa = deireadh dubhairt fear eolach de c^uid an b^aile go rabh = '+f^ios aige+-+san caide/ b^i/ *Cuidi/n a d^e/anamh. "Ni/l ealadha = d^ubh ar bith aige," ar seisean. "A' de/anamh pu/dair a = bi/dh se/. Sin mar g^ni/thear a' pu/dar. Sal+-+pi/otar agus = bromastan agus gualach measctha leis. Sin a' rud a = b^eir a' do/ghadh na smuta/n e/ agus a' de/anamh gualaigh = di/obhtha. D'+aithin mise sin comh luath is c^uala me/ go rabh = an m^ias ar leic na teineadh aige agus deannach d^ubh innti/." = C^uir duine fiosrach e/igint ceist ar *C^uidi/n ar b^'+f^i/or = go d+tiocfadh leis pu/dar a d^e/anamh. Ni/ t^ug *Cuidi/n iarraidh = folach ar bith a c^ur ar an sce/al. Dubhairt se/ go m+b'+f^ada = an la/ ag de/anamh pu/dair e/, no/ nach rabh an dara do/igh le = n-+a f^agha/il. Sin an do/igh ar tugadh an t-+ainm air a+ta/ air = go dti/ an la/ indiu i seanchas *Rann_na_Feirste - *Cuidi/n_= a'_P^u/dair. = II =TT B^i/ muinntir *Rann_na_Feirste ag e/irghe tuirseach de = *C^uidi/n_a'_P^u/dair. B^i/ amhras aca air. Duine iongantach = a b^i/ ann. Fear domhain druidte nach leigfeadh a ru/n le = duine ar bith. San am sin b^i/thear ag de/anamh cuid m^o/r =

gadaidheachta fa/ c^ladach *G^aoth_Dobhair. Goideadh cearca = o/ d^uine amha/in. C^aill teach eile cupla ceann c^aorach. = B^i/thear ag tabhairt na mo/nadh as na clampai/ aca agus = ag tabhairt na b+prea/tai/ as na puill. B^i/ muinntir *G^aoth_= Dobhair ag maoidheamh na/r b^'+iad na co/mhursanaigh s'+aca = fe/in a b^i/ g^a/ g+creach acht muinntir *Rann_na_Feirste, no/ = gur c^uir siad lorg an g^adaidhe, cupla uair, amach an tra/igh = go bruach na feirste. = Nuair a c^ualaidh muinntir an b^aile s'+againne an sce/al = seo, b^i/ siad cinnte dearbhtha gur b^'+e/ *Cuidi/n an gadaidhe. = Agus b^i/ siad mi/+-+s^a/sta. Agus, ar n+do/ighe, a/dhbhar aca. = B^e/adh se/ dona go leor mi/+-+c^liu/ a t^arraingt ar b^aile f^iu/ntach = ar m^aithe le coir aon duine amha/in as an b^aile sin. Acht = ba m^easa mi/le uair e/ nuair a b^i/ an t-+iomla/n aca saor = air, agus mi/+-+c^liu/ a/ f^agha/il aca de t^airbhe bitheamhnaigh = nach rabh gaol na/ pa/irt aca leis, no/ fios ca/ h-+as a d+ta/inig = se/! = B^i/ a s^liocht ortha: rinne siad amach a d^i/birt as *Rann_= na_Feirste. Ni/ rabh ceart ar bith aige ann. T^a/inig se/ = le sce/al bre/agach, ag cur i g+ce/ill gur figheado/ir a b^i/ = ann. Acht ni/or b^'+eadh acht gadaidhe. Ar s^iubhal gach aon = oidhche ag gadaidheacht taobh thall de *G^aoth_Dobhair, agus = a b^rocach i *Rann_na_Feirste aige! = C^uaidh *Tarlach_T^uathail 'un cainnte leis agus dubhairt = se/ leis go g+caithfeadh se/ imtheacht. Dubhairt *Cuidi/n nach = g+corro/chadh se/, agus nach d+tiocfadh le *Tarlach_T^uathail na/ = le aon duine eile ar an b^aile a c^ur 'un siubhail, no/ go rabh = se/ ro/+-+f^ada sa t+seilbh. C^uir seo muinntir an b^aile i m+ba/rr = a g+ce/ille. Agus, ma/ c^uir fe/in, ba neamh+-+iongantach. B^i/ = se/ annsin agus, dar leo, e/ ag tabhughadh mi/+-+c^liu/ do/bhtha. = Agus b^i/ se/ ar an b^aile da/ n-+aindeoin, agus e/ ag ra/dh = leo go da/na dolba go m+be/adh se/ annsin gan b^uidheachas = do/bhtha agus nach d+tiocfadh leo a c^ur 'un siubhail. = "Ni/l acht aon do/igh amha/in leis a' ruaig a c^ur air," = ars' *E/amonn_Eoghain_O/ig, "se/ sin an b^otho/g a leagan air. =

Gan fo/d di/the a f^a/ga/il ar an f^o/d acht a ru/isceadh amach = o/+'n dubh+-+s^raith, agus na taobha/in is na creatai/ a c^aitheamh = amach san f^airrge agus a leigin ar s^iubhal leis a' t+sruth = tra/gha amach be/al a' b^arra." = "Damnughadh go m+be/adh sin claoidhte againn," arsa = *Mi/chea/l_Ruadh, "agus e/ leis fe/in '+n-+a strainnseoir i = n-+a/r measc. Ca/ bith a+de/arfa/ le fear againn a g^abha/il soir = agus bagar air agus a ra/dh leis go m+buailfidhe su/istea/il = air, mur' stadadh se/ den g^adaidheacht is den spi/odo/racht. = Acht a' b^otho/g a leagan ar a' duine g^ra/nda! Ni/ b^e/adh sin = in+-+de/anta againn, ar c^or ar bith." = "Ni/l mo/ra/n maith bagar air," arsa duine eile. = "De/arfaidh se/ leat nach gadaidhe na/ spi/odo/ir e/. Agus = ni/l gle/as cainnte ort nuair nach bh+fuil cruthughadh ar bith = agat don rud a+ta/ tu/ a c^ur si/os do/." = Dubhairt cuid go rabh an ceart ag *Mi/chea/l_Ruadh. Acht = i n-+a d^iaidh sin, mur' rabh cruthughadh fe/in aca, b^i/ siad = uilig cinnte gur d^roch+-+d^uine *Cuidi/n agus na/r p^eacadh = ar bith a d^i/birt as a measc, ca/ bith mar d^e/anfaidhe e/. = C^ualaidh gasrai/ an b^aile na sce/altai/ seo d^a/ g+ca/rda/il, = agus ni/or leig siad thaire n-+a g+cluais iad. Ta/ an diabhlaidh-= eacht ins an m^o/r+-+c^uid de g^asrai/ an t+saoghail. Is iomdha = cleas an+-+m^aili/seach a g^ni/ siad. Agus go minic ni/ = c^uireann a d^ath cu/l ortha acht an eagla. Eagla = roimh an te/ ar m^ian leo a b^eith ag bobaireacht air, sin = no/ eagla roimh a m^uinntir sa b^aile. Ins an c^a/s seo, ni/ = rabh mo/ra/n eagla ar na gasrai/ roimh a muinntir. B^i/ an = m^o/r+-+c^uid aca '+c^o/mhair a b^eith cinnte nach d+tabharfaidhe = su/il g^ruamdha sa b^aile ortha as botho/g *C^uidi/n a leagan. = Acht b^i/ eagla roimh *C^uidi/n ortha. Agus a a/dhbhar aca, = fosta. Fear ar bith a leagfadh e/an le h-+urchar trasna = an g^aoth, ni/or m^aith liom a b^eith ar f^ear de na gasrai/ a = t^iocfadh a leagan an toighe air. *Cuidi/n a t^ug dubhshla/n = an b^aile! *Cuidi/n a rabh pe/ire piostal aige....! *Cuidi/n = na/r scaoil aon urchar iomrallach ariamh! *Cuidi/n_an_P^u/dair! =

III =TT C^uaidh cupla bliadhain thart agus stadadh de c^ainnt = ar *C^uidi/n. T^a/rluigh ann e/ agus ni/or t^a/rluigh as e/ agus = rinneadh amach go rabh se/ comh maith neamh+-+iongantas a = d^e/anamh de. La/ amha/in b^i/ ra/sai/ seolto/racht i *Ros_na_= Searrach, agus b^i/ ba/d as *Rann_na_Feirste sa c^oimhlint. = Ar feadh na m+bliadhantach roimhe sin, b^i/odh an b^uaidh i = g+co/mhnuidhe le muinntir *Rann_na_Feirste. B^i/ se/ maoidhte = ar *M^i/chea/l_E/amoinn_O/ig nach rabh aon f^ear stiu/rthach ion+-+= c^urtha leis o/ *C^orra/n_Beinne go *Cruach_an_Tearmainn. = C^uaidh *Mi/chea/l agus a f^uireann go *Ros_na_Searrach, an = la/ seo, agus scoith uchtaighe aca. B^i/ ba/d brea/gh acfuinneach = aca, ba/d a rabh neart seolto/racht' innti/. B^i/ sin agus = rigi/n u/r aca, agus an fear stiu/rthach a b'+f^earr sna tri/ = p^obal. B^i/ scaifte mo/r de m^uinntir *Rann_na_Feirste = i *Ros_na_Searrach an la/ sin. Ba m^inic roimhe a b^i/ siad = ag ra/sai/ seolto/racht', agus t^a/inig siad i g+co/mhnuidhe = 'un an b^aile tra/thno/na agus iad bro/damhail a/thasach agus = buaidh na coimhlinte leo. = B^i/ uchtach aca go m+be/adh an b^uaidh, an la/ seo fosta, = leo. Ni/ b^e/adh se/ comh re/idh sin aca, ma/ b'+f^i/or na sce/altai/ = reatha. No/ b^i/ an t-+iomra/dh go rabh ba/d as *Machaire_Ui/_= Rabhartaigh ag teacht anoir agus gur d^eacair a m+buaidh = a f^agha/il. = "Ta/ ba/d maith aca," arsa *Tuathail_Eoghain. "C^onnaic = me/ i/ nuair a b^i/ me/ thoir annsin anuraidh ar iascaireacht = na scada/n. Acht an fear stiu/rthach a+ta/ aca, ni/l se/ acht = go measardha." = "Acht deir siad go bh+fuil fear eile i m+bliadhna aca," = arsa *Ma/nus_Ba/n. "Sto/cach ocht m+bliadhan de/ag a+ta/ = ann. Acht deir siad go bh+fuil la/mh as cuimse ar a' stiu/ir = aige." = "Bainfear a' gus as, Dia Sathairn seo chugainn, nuair = a b^e/as *Mi/chea/l_E/amoinn_O/ig o/s a c^oinne," arsa duine =

eile. Agus ba e/ sin an b^aramhail a b^i/ ag an m^o/r+-+c^uid = de m^uinntir *Rann_na_Feirste. B^i/ siad cinnte go m+be/adh = an b^uaidh leo. Agus b^i/ teinte amuigh ar na h-+a/irde aca = re/idh le lasadh nuair a t^iocfadh an oidhche. = T^a/inig an la/ agus c^uaidh fuireann *Rann_na_Feirste = agus a lucht leanamhna go *Ros_na_Searrach. B^i/ corradh le = fiche ba/d sa c^e/ad ra/sa. Nuair a b^i/ gach aon rud re/idh = scaoileadh urchar agus d'+imthigh siad. Ni/ rabh an ra/sa i = bh+fad ar obair go rabh d^a/ b^a/d cupla ce/ad slat ar tu/s = agus an c^uid eile scoithte. Ba iad ba/d *Rann_na_Feirste = agus ba/d *M^achaire_Ui/_Rabhartaigh a b^i/ ar tu/s, agus b^i/ = coimhlint c^ruaidh eatorra, tamall mo/r fada. Sa deireadh = c^uaidh ba/d *M^achaire_Ui/_Rabhartaigh ar tu/s, agus b^i/ si/ = cupla ce/ad slat roimh b^a/d an b^aile s'+againne ag teacht = isteach di/the. = An tra/thno/na sin, t^a/inig muinntir *Rann_na_Feirste = 'un an b^aile agus iad faoi g^ruaim. Fuarthas a m+buaidh = sa c^oimhlint. Ba/d *Rann_na_Feirste ag teacht 'un an b^aile = agus a cleiteacha si/os le/ithe! *Mi/chea/l_E/amoinn_O/ig, ar = si/leadh nach rabh aon f^ear stiu/rthach o/ *C^uan_D^oire go *Cuan_= na_g+Ceall ion+-+c^urtha leis, agus an bla/th bainte de ag = gasu/r ocht m+bliadhan de/ag! B^i/ se/ goilleamhnach. Agus = an rud ba g^oilleamhnaighe den iomla/n, na molltai/ smuta/n = a b^i/ ar na h-+a/irde agus cuma g^ruamdha d^orcha ortha, mar = b^e/adh siad faoi b^ro/n cionn's na/r lasadh iad. = B^i/ go maith agus ni/ rabh go h-+olc go dti/ an Samhradh i n-+a = d^iaidh sin, agus b^i/ ra/sai/ seolto/racht' ari/s i *Ros_na_= Searrach. C^uir duine e/igint ceist ar *Mi/chea/l_E/amoinn_= O/ig an rabh se/ ag brath g^abha/il soir. "Ta/," ar seisean, = "acht ni/ rachaidh me/ amach, ma/ b^i/onn ba/d *M^achaire_Ui/_= Rabhartaigh sa ra/sa. Ni/ ba/d iasgaireacht' |i/||, ar c^or ar = bith, acht ba/d a rinneadh fa/ c^oinne seolto/racht'. Ni/l = seans ar bith ag ba/d comhthrom ti/re le/ithe." = T^a/inig an la/ agus c^uaidh scaifte mo/r de m^uinntir = *Rann_na_Feirste soir go *Ros_na_Searrach. Acht ni/ rabh =

uchtach ar bith, an iarraidh seo, aca. B^i/ siad faoi smu/id. = Agus cad chuige nach m+be/adh nuair a loc *Mi/chea/l_E/amoinn_= O/ig roimh b^a/d *M^achaire_Ui/_Rabhartaigh sul ar t^oisigh an = ra/sa ar c^or ar bith? Ni/ rabh a/dhbhar teinte ar bith cruinn = ar na h-+a/irde aca le lasadh nuair a t^iocfadh an oidhche. B^i/ = '+f^ios aca nach rabh an b^uaidh i n+da/n do/bhtha, nuair nach rabh = uchtach aca g^abha/il i g+coimhlint leis an f^uirinn a b^ain an = bla/th di/obhtha, an Samhradh roimhe sin. = B^i/ maidin m^aith t^irim ann agus se/idea/n cruaidh gaoithe = nuair a t^a/inig muinntir *Rann_na_Feirste go *Ros_na_= Searrach. B^i/ cabhlach mo/r ba/d annsin rompa. An c^e/ad = rud a rinne siad sple/achadh a t^abhairt ar na ba/dai/ go = bh+feicfeadh siad an rabh ba/d *M^achaire_Ui/_Rabhartaigh annsin. = "Ni/l si/ ann, ar c^or ar bith," arsa fear aca. = "Ta/," arsa *Mi/chea/l_E/amoinn_O/ig. "Siud thall i/ a = bh+fuil a' be/albhach glas uirthi/. Agus siud fear na stiu/rthach, = a' sto/cach a+ta/ '+n-+a s^uidhe thiar i n+deireadh. Aithnim o/ = seo e/. Ni/ rachaidh me/ amach ar c^or ar bith." = "B^e/adh sin claoidhte againn," arsa *Mi/chea/l_Ruadh. = "Is fiu/ntaighe i bh+fad g^abha/il amach agus an ra/sa a c^ailleadh, = 'na/ fanacht istoigh le h-+eagla roimhe b^a/d *M^achaire_Ui/_= Rabhartaigh." = "Ni/ na/ire ar bith du/inn locadh roimpi/," arsa *Mi/chea/l_= E/amoinn_O/ig. "Rinneadh an ba/d sin fa/ c^oinne seolto/racht'. = Agus ni/l maith do b^a/d ar bith eile, acht ceann den c^inea/l = c^e/adna, g^abha/il amach le/ithe, is cuma ce/ b^e/adh 'a/ stiu/radh." = "B'+f^earr liom fe/in g^abha/il amach, bainimis no/ caillimis," = arsa *Mi/chea/l_Ruadh. "Be/idh an saoghal mo/r ag cainnt = orainn i m+ba/rach, ma/ locaimid." = "Bi/odh a c^ead sin aca," arsa *Mi/chea/l_E/amoinn_O/ig. = "Ni/ d^earn' cainnt dochar do a'n duine riamh." = "Ni/ abo/rainn sin," arsa *Mi/chea/l_Ruadh. "Is minic = ariamh a c^ualamar gur beo neach i n+diaidh a b^uailte acht = nach beo neach i n+diaidh a c^a/nta." =

"Maith go leor," ars' an fear eile. "Stiu/ir t^usa i/, = o/ t^a/rla gur fearr leat a' bualadh 'na/ an ca/ineadh." = "Ni/ stiu/rfaidh mise, ar c^or ar bith, i/," arsa *Mi/chea/l_= Ruadh. "Ni/l la/mh ar bith ar an obair agam, agus ta/ '+f^ios = sin agat. Acht da/ m+be/inn '+m'+f^ear stiu/rthach comh maith = leat+-+sa, rachainn amach, bainim no/ caillim." = "Agus c^uirfea/ do c^liu/ i n+geall ar a' c^oimhlint," ars' = an fear eile, "agus ba/d o/s do c^oinne a rinneadh fa/ c^oinne = seolto/racht'?". = "Ni/ ba/d seolto/racht, ar c^or ar bith, i/," ars' an duine = thiar ar a g+cu/l. Agus nuair a d'+amharc siad thart ce/ = b^i/ ann acht *Cuidi/n. "B^reathnuigh mise i/ o/ t^oiseach go = deireadh. B^i/ me/ istoigh innti/. Ni/l innti/ acht ba/d = comhthrom ti/re. Chan as a' b^a/d a+ta/ an uchtach ag fuireann = *M^achaire_Ui/_Rabhartaigh acht as fear na stiu/rthach. Deir = siad nach bh+fuil a leithe/id eile o/ *Inbhear go *Ma/lainn." = G^oill an c^ainnt seo go dti/ an croidhe ar *M^i/chea/l_= E/amoinn_O/ig. C^uir se/ dathannai/ de fe/in le feirg, agus = d'+amharc se/ go nimhneach ar *C^uidi/n. Acht ni/or c^uir sin = cosc ar bith ar *C^uidi/n. "Ba c^eart di/bh g^abha/il amach," = ar seisean, "no/ de/arfaidh gach aon duine nach roimh an = b^a/d a b^i/ eagla oraibh acht roimh f^ear na stiu/rthach." = "B'+f^e/idir, a *C^uidi/n_a'_P^u/dair, go stiu/rfa/ t^usa i/," = arsa *Mi/chea/l_E/amoinn_O/ig go tarcuisneach. S^i/l se/ gur = leor na cupla focal sin le h-+ealadha m^agaidh a d^e/anamh = de *C^uidi/n. Acht, an freagar a t^ug *Cuidi/n air, c^uir se/ = iongantas ar a rabh sa la/thair. = "Stiu/rfaidh mise i/," arsa *Cuidi/n. = "'+S^eacht m^'+anam t^u/," arsa triu/r de na fir as be/al = a c^e/ile. Acht, ma/ dubhairt fe/in, s^i/l siad nach rabh i n-+a = n+gnoithe acht amaidighe. No/ s^i/l siad nach rabh la/mh ar bith = ag *Cuidi/n ar stiu/ir. Acht ba g^oirid go bh+facthas do c^uid = aca na/r c^osamhail le h-+aineolaidhe e/. C^uaidh se/ si/os go = dti/ an ba/d agus d'+amharc se/ uirthi/. "Ni/l mo s^a/ith =

bala/iste innti/," ar seisean. "Cuiridh cupla ce/ad eile = innti/." = "Ta/ cion la/imhe innti/," arsa *Mi/chea/l_E/amoinn_O/ig, = "agus sin sa/ith ba/id la/ ar bith a d+tig le/ithe e/adach a iom-= chur, ar c^or ar bith." = "Cuiridh cupla ce/ad eile meadhchain innti/," arsa *Cuidi/n. = Agus labhair se/ mar labhairfeadh caiphti/n luinge no/ ceann = feadhna cogaidh. Agus ni/or c^uir an dara fear i n-+a aghaidh, = acht toiseacht a c^ur isteach na g+cloch, agus *Cuidi/n ag tabhairt = o/rduightheach do/bhtha. "Cuiridh cupla ceann aniar a' = bealach seo; ta/ si/ ro/+-+t^rom roimpi/.... Mar = sin.... D^e/anfaidh sin cu/is." = C^uaidh na foirne ar bo/rd agus s^i/n siad le taoibh a c^e/ile = faoi iomla/n e/adaigh, agus greim aca ar ro/pa a b^i/ trasna = i m+be/al an c^amuis. Sa deireadh scaoileadh an t-+urchar = agus d'+imthigh siad. B^i/ ga/ladh cruaidh de g^aoth deas ann = agus sruth trom li/onta ag teacht ani/os i n-+a n-+e/adan. = Agus, ar n+do/ighe, an ba/d a b'+e/adtruime, si/ a b^i/ ar tu/s. = Agus, an ceann a ba truime, si/ b^i/ ar deireadh. Ni/ rabh = ba/d *M^achaire_Ui/_Rabhartaigh ar tu/s na/ ar deireadh. B^i/ = si/ i la/r ba/ire. Acht b^i/ ba/d *Rann_na_Feirste giota mo/r = ar deireadh sul a rabh siad thi/os ag an *B^ulla_D^ubh - an a/it a = rabh aca le tionnto/dh. = Ar n+do/ighe, b^i/ '+f^ios ag an te/ a b^i/ eolach gur ins an teacht = arais i n-+e/adan na gaoithe a b^i/ an stiu/radh. Ar an b^ealach = amach b^i/ d^a/ b^uaidh ag an b^a/d e/adtrom. An g^aoth le/ithe = agus gan greim ro/+-+m^o/r ag an t+sruth a b^i/ i n-+a h+aghaidh = uirthi/. Acht, mar sin fe/in, an me/id de m^uinntir *Rann_= na_Feirste a b^i/ ar an c^ladach b^i/ eagla ag teacht ortha. = B^i/ *Cuidi/n, dar leo, ro/+-+f^ada 'un deiridh. Da/ m+be/adh an = ra/sa d^a/ uair comh fada is b^i/ se/, b^e/adh seans e/igint aige = an fear a b^i/ ar tu/s a t^abhairt isteach leath+-+m^i/le. Acht ni/ = rabh sin ar s^lighe a d^e/anta aige, an iarraidh seo. B^i/ = barraidheacht bala/iste istoigh aige! =

T^a/inig na ba/dai/ thart an an *B^ulla_D^ubh, ceann i n+diaidh = an c^inn eile, agus ba i/ ba/d *Rann_na_Feirste an ceann = deireannach a t^ug a h-+aghaidh ani/os. Annsin t^oisigh an = t+seolto/racht. Agus b^i/ ni/os mo/ 'na/ aon rud amha/in le = coimhea/d ag an m^uinntir a b^i/ amuigh sa ra/sa sin. B^i/ = gaoth la/idir i n-+a n-+aghaidh agus sruth trom leo. Annsin = b^i/ carraigeacha agus oilea/in b^eaga ar fud na ba/ighe, agus = ni/ b^e/adh '+f^ios ag fear, corr+-+uair, ce/ aca ba b^unta/istighe = fe/acha/il le n-+a d+to/ga/il 'na/ luighe fu/tha. = Ar feadh tamaill ba doiligh a d^e/anamh amach ce/ an ba/d = a b^i/ ar tu/s. No/ b^i/ siad scabtha soir is siar. B^i/ an = g^aoth di/reach i n-+a n-+e/adan, agus t^ug cuid aca aghaidh soir = agus cuid eile aghaidh siar. Agus, an fear a+ta/ ar an = c^ladach, is doiligh do/ breitheamhnas a t^abhairt ar an c^luiche = nuair nach bh+fuil ann acht tu/s imeartha. = Acht ba g^oirid go bh+facthas nach d+ta/inig *Cuidi/n i bh+fad = ani/os ar fiar gur t^ionnto/igh se/. Agus b^i/ an dara cu/rsa = comh goirid leis an c^e/ad c^eann. = "Aithnim+-+sa anois caide/ an cleas a+ta/ aige," arsa = fear da/ rabh ar an c^ladach. "Ta/ se/ a' brath t^eacht ani/os = le cu/rsai/ goiride, agus bainfidh se/ an ra/sa comh cinnte = is ta/ ceann ar do m^uinea/l. Ta/ meadhchan a' t+srotha leis = '+rith an ama.... Siud a' teacht thart ari/s e/! Agus = e/ a' coinnea/il a' t+siubhail ar fad." = B'+f^i/or e/. Rois *Cuidi/n leis ani/os. Agus b^i/ se/ leath+-+= m^i/le roimh b^a/d *M^achaire_Ui/_Rabhartaigh, ag teacht isteach = do/. T^a/inig *Cuidi/n de le/im amach ar an c^reig, agus = c^ruinnigh muinntir *Rann_na_Feirste thart air. Ba m^ian = leo a iomchur ar g^uailneacha fear suas '+toigh *D^o/mhnaill_= M^ic_Suibhne agus braon a t^abhairt le h-+o/l do/. = "Fanaidh amach o/+'n o/l go rabh obair a' lae de/anta," = arsa *Cuidi/n. "Nach bh+fuil ra/sa iomartha le fe/acha/il?" = "Ni/l fuireann iomla/in againn," arsa *Mi/chea/l_Ruadh. = "Ta/ *Donnchadh_Mo/r annseo ag e/ileamh as a d^ruim agus = ni/l uchtach ag fear ar bith eile a a/it a li/onadh." =

"Rachaidh mise '+n-+a a/it," arsa *Cuidi/n. Agus ma/ = dubhairt fe/in, ni/ t^ug fear ar bith freagar tarcuisneach, = an iarraidh seo, air. B^i/ siad '+c^o/mhair a b^eith cinnte go = rabh se/ comh maith i g+cionn an ra/mha is b^i/ se/ i g+cionn na = stiu/rthach. = "Anois," arsa *Cuidi/n nuair a b^i/ siad re/idh le g^abha/il = amach, "comh luath agus scaoilfear an t-+urchar, tarraingeadh = gach aon f^ear buille beag a c^uirfeas siubhal uirthi/. Agus = annsin cupla buille le h-+iomla/n a/r g+cuid urraidh. Da/ = laghad an c^e/ad b^uille - agus ni/l sin tuigthe ag mo/ra/n - = cuirfidh se/ oiread siubhail ar a' b^a/d is nach bh+fuil contabhairt = ar bith ort a' ra/mha a b^riseadh leis a' dara ceann. Annsin = iomla/n a/r n-+urraidh uirthi/ go rabh si/ glan amach thaire na = ba/dai/ eile. D^e/anfaidh tusa an c^uid eile," ar seisean = le fear na stiu/rthach. "Ba/d ar bith a tchi/feas tu/ a' = teacht ani/os ge/ar ort, luigh anall roimpi/, agus caithfidh = si/ iomradh thart ort le g^abha/il ro/mhat." = C^uaidh siad amach agus b^ain siad an ra/sa. Agus tugadh = cuireadh go h-+u/r nuaidh go teach an leanna do *C^uidi/n, acht = ni/ rachadh se/. = Ni/ rabh acht aon ra/sa amha/in eile le t^eacht - ra/sa na = g+curach. B^i/ *Conall_S^ea/in_Anna as *Oilea/n_Eala annsin, = fear nach rabh aon c^uracho/ir sna tri/ p^obal a b^i/ ion+-+c^urtha = leis. B^i/ an b^uaidh fa/ighte comh minic sin aige is nach bh+fuigheadh = se/ fear ar bith a rachadh amach leis, an la/ seo. Agus b^i/ = se/ mi/+-+s^a/sta. = T^a/inig se/ anall f^ad le muinntir a' b^aile s'+againne = "Ta/ sibh scaifte de f^earaibh brea/ghtha as *Rann_na_Feirste = annseo indiu," ar seisean. "Na/r c^o/ir go bh+fe/achfadh = fear agaibh a la/mh ar a' c^e/aslaidh. Ta/ cuma ort+-+sa cosamhail = le fear a m+be/adh cuid a c^aithte ann," ar seisean le *Mi/chea/l_= Ruadh. "Na/r f^e/ad tu/ t^u/ fe/in a f^e/acha/il ar a' c^e/aslaidh?" = "Ni/l la/mh agam ar a' c^e/aslaidh mar ta/ agam ar a' b^ata," = arsa *Mi/chea/l agus dubhairt se/ sin go colgach. Agus ni/ =

t^ug fear *Oilea/n_Eala freagar ar bith air. "An bh+fuil = fear ar bith sa/sta g^abha/il amach liom?" ar seisean ag = leigin scairte as fe/in. = "Rachaidh mise amach leat, ma/ g^eibhim curach is ce/aslaidh," = arsa *Cuidi/n. = "G^eobhaidh agus do rogha de sco/r aca," arsa fear as = an *M^achaire_Loiscthe. = "Maith t^u/," arsa *Conall_S^ea/in_Anna le *Cuidi/n. "Agus = anois ni/ t^abharfaidh me/ na/ire duit," ar seisean. = "Tarro/naidh me/ ar mo s^uaimhneas. Agus b^e/arfaidh me/ = leath na duaise duit." = "Ni/ t^abharfaidh tu/ fe/in na/ aon duine eile leath na = duaise domh+-+sa," arsa *Cuidi/n. "G^eobhaidh me/ an duais = iomla/n - sin no/ ni/ bh+fuighidh me/ pighinn ar bith." = C^uaidh *Conall_S^ea/in_Anna agus *Cuidi/n amach leis an da/ = c^urach agus t^oisigh an ra/sa. B^i/ siad si/nte le c^e/ile go = rabh siad thi/os ag an *C^arraig_B^uidhe, agus ar an b^ealach = ani/os go rabh siad fa/ c^e/ad slat den c^reig. Annsin t^oisigh = *Cuidi/n a t^arraingt builli/ e/adtroma tiugha, agus c^uaidh = se/ d^a/ f^ad an c^uraigh roimh *C^onall. Agus b^i/ siad mar = sin go rabh siad istoigh. = "Ni/ rabh de d^uifear eadrainn acht gur t^oisigh tusa = ar do d^i/cheall ro/mham," arsa *Conall. = "Bi/onn cead cainnte ag fear c^aillte na h-+imeartha," = arsa *Cuidi/n, ag teacht de le/im amach as an c^urach. = IV =TT T^a/inig muinntir *Rann_na_Feirste ani/os go teach an = leann, tra/thno/na, agus *Cuidi/n leo, ar n+do/ighe. B^i/ aoibh = agus lu/thgha/ir ortha, agus ni/or m^o/r leo an ono/ir agus an = urraim a b^e/arfaidhe do *C^uidi/n. B^i/ cliu/ an b^aile cosanta = go h-+e/ifeachtach aige, agus b^i/thear bro/damhail as an = g^aisceamhlacht a b^i/ de/anta aige. Rinne siad amach fanacht = go m+be/adh an sruth li/onta leo o/ b^e/al an b^arra. B^e/adh an =

oidhche ortha nuair a b^e/adh siad sa b^aile. Acht na/r c^uma? = La/ da/ saoghal a b^i/ ann. Agus la/ glo/rmhar. = "Ba e/ an la/ geal du/inn a' la/ a t^a/inig tu/ chugainn," = arsa fear aca le *Cuidi/n. = "Agus s+e/ rud a b^i/ meas ro/gaire againn air nuair = a t^a/inig se/," arsa *Mi/chea/l_Ruadh. = "Is minic a bi/os an aithne c^ontra/ilte ag daoine," = arsa *Cuidi/n. "Agus ni/ b^i/onn neart air. Acht, o/ t^a/rla = an co/mhra/dh ar obair, innseochaidh me/ cupla rud beag di/bh = nach bh+fuil '+f^ios agaibh." = C^ruinnigh an t-+iomla/n thart air agus t^oisigh se/. = Ba aniar as Conndae *M^uigheo e/. Tugadh scoil is le/igheann = do/ i d+tu/s a s^aoghail. B^i/ a m^uinntir ag brath sagart a = d^e/anamh de, acht is cosamhail nach rabh an g^airm sin i n+da/n = do/. Duine siubhalach a b^i/ ann. Agus, san am c^e/adna, = duine a rabh tallann uaigneach ann. File a b^i/ ann. Nuair = a t^a/inig na Franncaigh go *Cill_Eala, c^uaidh *Cuidi/n faoi = n-+a c^uid airm is e/ididh. Agus b'+e/igean do/ imtheacht ar = a s^eachnadh nuair a briseadh an cath ar na h-+E/ireannaigh. = "B^i/ la/mh m^aith ar a' stiu/ir agam o/ b^i/ me/ '+mo g^asu/r," ar = seisean. "Acht thiar i n+*Damhros a d'+f^oghluim me/ an = c^e/aslo/racht. C^aith me/ cu/ig bliadhna annsin sul a d+ta/inig = me/ go *Rann_na_Feirste." = "Agus b^i/omar ag brath do d^i/birt, ta/ cupla bliadhain = o/ s^oin," arsa *Mi/chea/l_Ruadh. "Acht d^e/anfamuid leoir+-+= g^ni/omh as a' droch+-+ru/n a b^i/ againn duit: d^e/anfamuid = teach cloiche duit." = "Dar Dia, d^e/anfaidh," ars' an c^uid eile as be/al a = c^e/ile. = "Ba m^aith liom teach beag seascair cloiche a b^eith = agam," arsa *Cuidi/n. "Agus ni/ 'ar m^aithe le mo s^o/gh = fe/in go h-+iomla/n, acht 'ar m^aithe le mo c^uid leabhar is = pa/ipea/r." = "Sin a' rud a b^i/ ins na ma/lai/ leat nuair a t^a/inig tu/ - = leabharthai/?" arsa fear aca leis. =

"Leabharthai/ agus scri/bhinni/," arsa *Cuidi/n. "Agus = c^uir me/ cuid m^aith eile leo o/ t^a/inig me/ go *Rann_na_Feirste. = Ta/ corradh le leith+-+c^e/ad amhra/n scri/obhtha agam, de rudai/ = a rinne me/ fe/in, gan tra/cht ar an me/id a c^ruinnigh me/, = no/ ar na sce/alta a+ta/ scri/obhtha agam. Agus ta/ cuid de = na duilleogai/ millte ag deora anuas cheana fe/in. No/ = ni/l a/it f^o/irsteanach ar bith agam le n-+a d+taiscidh ann." = "Tabhair anoir '+toigh s'+agam+-+sa iad ar be/al maidne," = arsa *Mi/chea/l_Ruadh. "Taiscfidh mise duit iad go rabh = an teach de/anta agus co/fra de/anta ag mac *P^a/druig_= Duibh annseo fa/ n-+a g+coinne. Agus mur' mian leat = scaramhaint leo seal tamaill, tar fe/in anoir i n-+a g+cuid-= eachta." = *** = I *Rann_na_Feirste! = B^i/ an oidhche ag teacht agus ni/ rabh an m^uinntir a c^uaidh = chuig na ra/sai/ le feicea/il ag tarraingt ar an b^aile. Ni/ = t^a/inig sce/ala ar bith anoir acht oiread. B^i/ muinntir = i/ochtar an b^aile cruinn ar *A/rd_an_t+Sean-Toighe agus iad = ag amharc si/os bealach *G^ob_Rinn_na_m+Broc. Sa deireadh = d'+amharc duine aca suas agus b^i/ ga soluis sa spe/ir mar = b^e/adh se/ o/s cionn *C^noc_Loch_na_bh+Faoileog. = "Ta/ teine amuigh ag muinntir a' b^aile thoir," arsa = seanduine a b^i/ ann. "Cuirfidh me/ geall go rabh an la/ = le *Mi/chea/l_E/amoinn_O/ig indiu. Agus fuair muinntir = a' b^aile thoir sce/ala, b'+f^e/idir, o/ d^uine e/igint a b^i/ ar = *Gaoth_Dobhair. Imthigheadh sto/cach den c^uid is gaiste = agaibh soir agus fa/ghadh se/ cinntiughadh an sce/il. Agus = cuirfimid fe/in amach teine, mur' m+be/adh du/inn acht dorna/n = sean+-+c^ocha/in a lasadh.... Acht fan! Fuist! An ceol = sin a c^luinim a' teacht ani/os *Gob_Rinn_na_m+Broc?" = Ceol a b^i/ ann, gan b^re/ig ar bith. Agus ni/or b^'+f^ada = gur nocht a' ba/d chuca eadar dall is dorchadas. C^onnaic =

siad+-+san fosta ga an t+soluis o/s cionn *Rann_na_Feirste. = Ta/ teinte amuigh aca le h-+ollgha/rdas," arsa *Mi/chea/l_= Ruadh, "ca/ bith mar fuair siad a' sce/ala." = "Duine e/igint as *Gaoth_Dobhair, is do/iche, a scairt anall = o/+'n *C^aiseal le muinntir *C^arraig_a'_C^oill," arsa *Tuathal_= Eoghain. = **** = An m^uinntir a b^i/ ar *A/rd_an_t+Sean-Toighe, b^i/ siad ar = obair ar t^eann a n+di/chill ag cruinniughadh a/dhbhar teineadh. = Sean+-+c^le/ibh, cocha/n, slatacha feoighte, rud ar bith a d^e/anfadh = bladhaire. B^i/ siad ag cruinniughadh leo go di/cheallach, sa = do/igh a m+be/adh si/ re/idh le laso/g a c^ur innti/ nuair a t^iocfadh = an ba/d 'un na creige. Le sin tchi/ siad sto/cach anuas = chuca. T^a/inig se/ f^ad leo agus gach aon racht ga/ire aige. = "Bhail," ar seisean, "ni/ d^eachaidh leath a luach ar = g^asrai/ an b^aile seo. Ta/ rud de/anta aca nach leigfeadh = an eagla da/ g+cuid aithreach a d^e/anamh. C^ualaidh siad, = tra/thno/na, go rabh *Cuidi/n as baile, go bh+facthas ag imtheacht = e/ go luath ar maidin. Agus c^uaidh siad si/os agus c^uir = siad a' b^otho/g le t^einidh. Agus ni/ s^amho/ladh aon duine = go rabh an oiread sin a/dhbhar teineadh sa b^otho/ig c^e/adna. = Ni/ f^aca mise i/ go rabh si/ leath+-+d^o/ighte. Agus annsin fe/in, = ar m'+anam go rabh na bladhairi/ a' gabha/il sco/r slat sa = spe/ir." =

PI/OBAIRE SI/DHE AN B^A/ID B^A/IN =TTT B^i/ ba/dai/ go leor ar an b^aile s'+againne ins an am = a c^uaidh thart. Ba/dai/ a b^i/ maith ag seolto/racht, no/ = acfuinneach i mo/rtas fairrge. Acht ni/ t^a/inig aon b^a/d = 'un an b^aile riamh a b^i/ ion+-+c^urtha leis an b^a/d b^a/n a fuair = *Tuathal_Eoghain anoir as *Port_Ruis nuair a b^i/ mise in mo = g^asu/r. T^a/inig si/ u/r amach o/ na stuic agus dath geal = ba/n uirthi/. Is iomdha ba/d maith a b^i/ ar an b^aile roimpi/. = Acht ni/ rabh ceann ar bith aca gan locht. B^i/ ceann amha/in = gann i n-+urla/r. Ni/ rabh cosnamh taoibhe ins an c^eann u/d = eile. B^i/ an tri/omhadh ceann trom ar an ra/mha, agus an = ceathramhadh ceann ro/+-+i/seal san obair. Acht ni/ rabh locht = ar bith ar b^a/d b^a/n *T^uathail_Eoghain. Ar feadh c^upla Domhnach = i n+diaidh i/ a t^eacht b^i/ na slo/ighte fear g^a/ breathnughadh. = Go dti/ sa deireadh gur scannruigh *Tuathal go n+de/anfaidhe = droch+-+amharc uirthi/. No/ galar leitheadach an tnu/th. Agus = nach rabh eagla riamh anall orainn roimh b^arraidheacht molta? = Dubhairt *Tuathal sin le n-+a m^naoi, tra/thno/na amha/in. = "A *M^a/ire," ar seisean, "ta/ eagla orm go n+de/anfaidh = siad droch+-+amharc ar mo b^a/d. Ta/ an saoghal mo/r 'a/ moladh." = "Ni/l la/ dochair annsin, ma/ ta/ siad 'a/ beannughadh ins = an am c^e/adna," ars' an b^ean. "Ins a' t+su/il a c^onnaic = agus na/r b^eannuigh a+ta/ an dochar." = "Is fi/or sin," arsa *Tuathal. "Agus ta/ me/ i n-+amhras = fa/ n-+a leithe/id seo." = "Da/ m+b'+f^i/or sin," ars' an b^ean, "nach m+be/adh se/ = contabhairteach g^abha/il 'un na fairrge innti/?" = T^ost *Tuathal tamall beag. Annsin t^a/inig mar t^iocfadh = tallann fearamhail air. "A/," ar seisean, "ni/l san = iomla/n acht pisreogai/. Nach minic a c^ualamar, = `na/ bain de g^eis agus ni/ b^ainfidh geas di/ot`." =

B^i/ go maith agus ni/ rabh go h-+olc, rinneadh re/idh an ba/d = ba/n fa/ c^oinne na fairrge. Fuair *Tuathal d^a/ s^eol u/ra, = agus maidin amha/in d'+imthigh se/ fe/in agus a t^riu/r mac amach = d^'+iasgaireacht. B^i/ an g^aoth aniar n+deas, agus b^i/ co/ir = b^rea/gh leo go rabh siad ag be/al an b^arra. Agus b^i/ tre/an = siubhail sa b^a/d b^a/n agus cuma uirthi/ gur scoith seolto/ra = a b^i/ innti/. B^i/ bro/d ar *T^uathal aisti/, agus gan eagla ar = bith, an t-+am seo, air go n+dearna aon duine droch+-+amharc = uirthi/. = Ar t^eacht go be/al a' b^arra do/bhtha, b^i/ an g^aoth daor ortha, = agus c^uir *Tuathal thart i/. Ni/ rabh ann acht go rabh na seoltai/ = ceangailte ar t^aoibh an f^oscaidh agus i/ ag toiseacht a = t^o/ga/il siubhail nuair a t^a/rluigh rud a c^uir iongantas agus = uathbha/s ar an f^uirinn. "'+G+cluin sibh dadadh, a c^lann?" = arsa *Tuathal. "Cluinim fe/in cro/na/n pi/ob," ars' an = fear a ba deise do/. "Cluinim+-+sa fosta e/," ars' an = c^uid eile as be/al a c^e/ile. = "Ar c^ladach *Oilea/n_Bo/ a+ta/ an pi/obaire," ars' an = fear ba sine de na mic. Acht, ma/ dubhairt fe/in, b^i/ eagla = air na/r b^'+ann, acht go rabh se/ ag iarraidh b^eith mo/r+-+uchtamhail. = D'+imthigh siad leo amach an be/al acht, ce/ gur f^a/g siad = cladach *Oilea/n_Bo/ si/os siar i n-+a n+diaidh, ni/ t^iocfadh = leo an pi/obaire a scothadh. B^i/ se/ mar b^e/adh glo/r i bh+fad = uatha, acht b^i/ se/ ag siubhal leo ba c^uma c'+f^ad a s^eolfadh = siad. = "Sin #La/ F^e/il' Pa/druig# a+ta/ se/ a s^einm," arsa fear = de na mic, ag iarraidh a leigin amach ar g^reann. D'+e/ist = an c^uid eile, agus d'+aithin siad uilig an port. Tamall = i n-+a d^iaidh sin, c^uaidh an ceol as aithne, agus dubhairt = fear aca gur b^'+e/ #Bean a' Baint Duilisc# a b^i/ da/ = s^einm aige. Comh luath agus dubhairt, c^ualaidh an = t-+iomla/n aca #Bean a' Baint Duilisc#. = "I n-+ainm De/, b^e/arfamuid iarraidh ar a' b^aile," arsa = *Tuathal, agus c^uir se/ thart i/. Stad an pi/obaire comh = luath agus cuireadh thart i/. Agus ni/or c^uala siad ni/ ba =

m^o/ e/ go rabh siad sa b^aile. Ba e/ an c^uma b^i/ air na/r = nidh leis a c^uid ceoil a c^ur amudha le daoine crith+-+eaglacha = a t^ug a g+cu/l le h-+a/ilne agus le fairsingeach na mara mo/ire. = T^a/inig *Tuathal_Eoghain agus a c^lann m^ac i d+ti/r ar c^ladach = *Rann_na_Feirste, agus t^arraing siad an ba/d isteach ar = an tra/igh. B^i/ na comhursanaigh amuigh ar na h-+a/irde ag = coimhea/d ortha, agus iongantas ar gach aon duine cionn's = gur p^ill siad. No/ b^i/ bun ar an aimsir agus gan cosamhlacht = ar bith go m+brisfeadh si/ go tobann. B^i/ gach aon duine ag = cur ceist' ar an duine eile cad chuige ar p^ill siad. Acht = eadar sin is tra/thno/na, b^i/ fios na fi/rinne aca. B^i/ = an sce/al reicthe ar fud na m+bailteach. B^i/ ba/d *T^uathail_= Eoghain faoi g^easaibh! = "Caide/ faoi D^ia a t^ug oraibh pilleadh?" arsa bean = *T^uathail_Eoghain, nuair a t^a/inig a fear agus a clann m^ac = 'un an toighe ionns' uirthi/. = "Ni/ beag sin, a ru/n," arsa *Tuathal ag toiseacht is = ag innse di/the. "Ta/ mo b^a/d faoi g^easaibh aca. An = t+su/il a c^onnaic agus na/r b^eannuigh, rinne si/ droch+-+amharc = ar mo b^a/d." = Ar maidin, an la/ ar n-+a b^a/rach, c^uaidh bean *T^uathail = suas go h-+*Anagaire chuig an t+sagart. Sagart as taobh = thoir de s^liabh a b^i/ againn, an t-+am sin, agus ni/ rabh ciall = ar bith de b^a/dai/ aige. Le n-+a c^ois sin, ni/or lugha air an = donas 'na/ rud ar bith a rabh cuma p^isreogach air. Rinne se/ = neamh+-+s^uim de c^o/mhra/dh na mna/, agus labhair se/ go searbh = cadra/nta. Acht i n-+a d^iaidh sin t^a/inig se/ anuas, = tra/thno/na, gur c^oisrioc se/ an Ba/d Ba/n. = B^i/ *Tuathal_Eoghain agus a t^eaghlach sa/sta, an oidhche sin. = B^i/ do/chas aige go rabh na geasa briste agus an pi/obaire = si/dhe fa/ c^omhnuidhe o/ coisriocadh an ba/d. B^i/ bean an = toighe cinnte do/, no/ b^i/ do/chas la/idir as la/mh an t+sagairt aici/. = An la/ ar n-+a b^a/rach b^i/ ge/arbhach trom gaoithe ann; acht, = ma/ b^i/ fe/in, rinne *Tuathal amach go rachadh se/ 'un na fairrge. = C^uir siad cion la/imhe bala/iste innti/, t^eann iomla/n e/adaigh =

uirthi/ agus s^i/n leo. Acht ni/or f^an an pi/obaire i n-+a t^ost, = an la/ seo, go rabh siad taobh amuigh den b^arra. Nuair a = b^i/ siad ag gabha/il trasna druim na h-+*Oitreach_Mo/ire, = t^oisigh se/ a s^einm ar t^eann a d^i/chill. Ni/or f^an *Tuathal = leis an p^ort a aithne. C^uir se/ thart i/ agus d'+iarr se/ = ar na mic an t-+e/adach a leagan agus iomradh 'un an c^ladaigh. = An m^uinntir a b^i/ amuigh fa/ na h-+a/irde, b^i/ baramhail aca = nach rabh na geasa to/gtha go fo/ill, nuair a c^onnaic siad = na seoltai/ d^a/ g+cornadh agus na fir ag suidhe ar na ra/mhai/. = B^i/ iongantas ar m^uinntir an b^aile. B^i/ imnidhe ar = *T^uathal_Eoghain, agus is beag nach rabh e/ado/chas ar a m^naoi = nuair a c^onnaic si/ gur s^a/irigh ar an t+sagart na geasa a = t^o/ga/il agus an to/ir a c^ur ar an p^i/obaire. = Tarraingeadh an ba/d ani/os ar an talamh agus cuireadh = a be/al fu/ithe. "Ni/ s^i/nfidh si/ a taobh ar tuinn a choidhche = ari/s fad is b^e/as seilbh agam+-+sa uirthi/," arsa *Tuathal. = "Mur' g+ceannuighidh aon duine uaim i/, bi/odh si/ annsin = go d+tuitidh si/ as a c^e/ile '+n-+a cla/rai/ leis a' triomlach." = C^ualaidh an sagart an sce/al agus t^a/inig se/ anuas, ath+-+uair. = B^i/ mothughadh feirge air leo; acht, ma/ b^i/ fe/in, c^oinnigh se/ = cu/l ar an f^eirg agus labhair se/ go stuamdha leo. Dubhairt = se/ nach rabh ann acht rud a samhladh do/bhtha. Nach rabh pi/obaire = ar bith ann. No/, ma/ b^i/, gur i bh+folach i n-+a/it e/igint i = scealpaigh de c^uid an c^ladaigh a b^i/ se/. Acht ni/ rabh gar = b^eith ag cainnt le *Tuathal. C^uala se/ an pi/obaire i n-+aice = an c^ladaigh, ar n+do/ighe. Acht c^uala se/ fosta e/, amuigh i = la/r na fairrge mo/ire. B^i/ a s^liocht air: ni/ rabh gar a = b^eith ag cainnt leis. Da/ d+tigeadh *Colum_Cille as an = uaigh, b^e/adh obair aige co/mhairle a c^ur air. = Luigh an ba/d annsin ar feadh c^upla mi/ agus annsin t^ug = *Tuathal iarraidh a di/ol. D^i/olfadh se/ i saor+-+c^onnradh i/. = Dubhairt a b^ean leis go m+be/adh se/ e/agco/rach aige an tubaiste = a c^ur ar aon duine eile, agus na/r c^eart do/ an ba/d a = d^i/ol gan a tubaiste a luadh sa m^argadh. Acht b^i/ a d^earcadh = fe/in ar na gnoithe seo ag *Tuathal. Dubhairt se/ gur leisean =

a tnu/thuigheadh an ba/d agus go n-+imtheochadh na geasa di/the = an la/ a scarfadh se/ le/ithe. C^onnaictheas don m^naoi go = m+b'+f^e/idir go rabh an ceart aige, agus d'+f^uagair *Tuathal = go n+di/olfadh se/ an ba/d. = Ni/ c^eanno/chadh aon duine as na bailte i/, ar n+do/ighe. = Acht c^ualaidh fuireann as na h-+oilea/in go rabh si/ le di/ol, = agus t^a/inig siad aniar gur b^reathnuigh siad i/. Ni/ rabh = locht ar bith le feicea/il ag an t+su/il uirthi/. Acht nuair a = c^ualaidh na ceannacho/iri/ nach rabhthar a iarraidh uirthi/ acht = an oiread seo c^uir siad gron ann. Dar leo fe/in, "Ta/ = locht foluighthe i n-+a/it e/igint innti/ nuair a+ta/thar g^a/ leigin = ar s^iubhal i saor+-+c^onnradh. D'+aithin siad fosta nach rabh si/ = tri/ h-+uaire riamh ar tuinn, no/ ni/ rabh an dath fe/in caithte = de na leabthacha iomartha aici/. = "Ni/l a luach as casa/n, ar c^or ar bith," arsa fear an = oilea/in. "Agus ta/ cuma uirthi/ gur ba/d maith la/idir i/. = Acht ni/l me/ cinnte go bh+fo/irfeadh si/ du/inne. B'+f^earr = linn ceann a b^e/adh claon ni/ ba m^o/. Acht," ar seisean, = "mur' miste leat a leigin linn go ceann c^upla la/, cuir-= fimid fe/acha/il uirthi/, go bh+feicimid caide/ an lasta a+ta/ = aici/, agus an bh+fuil si/ acfuinneach i bh+fairrge agus maith = a' seolto/racht." = "Maith go leor," arsa *Tuathal. "A/irdighidh libh i/." = Agus b^i/ se/ sa/sta i g+ceart leis an t+socrughadh seo. = C^rutho/chadh sin gur do/ fe/in a tnu/thuigheadh an ba/d agus nach = rabh na geasa ag siubhal le/ithe. B^e/arfadh sin faoiseamh = intinne do/. No/ b^i/ cinea/l de scrupall coinnsi/osa, i = rith an ama, air nach rabh se/ ionnraice aige ba/d a c^ur ar = d^uine eile agus tubaiste sa c^inneamhaint aici/. = Cuireadh an ba/d ar an tuinn eadar sin is tra/thas agus = d'+imthigh le/ithe ag tarraingt 'un na n-+oilea/n. = "Ni/ t^iocfaidh tri/ la/ go rabh si/ arais i g+caslaigh *Rann_= na_Feirste," arsa *Ma/nus_B^ri/ghde_O/ige, agus iad ag = cainnt uirthi/ i d+teach an a/irnea/il, an oidhche sin. =

"Ni/ h-+e/ sin a s^i/leas *Tuathal_Eoghain," arsa duine = eile. "Se/ an dearcadh a+ta/ aige gur air fe/in a rinneadh = an droch+-+amharc, agus go bh+fuil briste ar na geasaibh o/ = scar se/ leis a' b^a/d." = "Ni/ h+amhlaidh, ar c^or ar bith," arsa *Ma/nus. "Siubhailfidh = an pi/obaire sin le/ithe fad is b^e/as d^a/ c^la/r di/the le c^e/ile - = se/ sin mur' g+cuirtear fa/ c^omhnuidhe e/." = "Is mo/r a' truaighe nach bh+fuil *Aodh_O/_Domhnaill beo," = arsa *Mi/chea/l_Ruadh. "Da/ m+be/adh, d^e/anfadh se/ cupla = ceathramhadh a m^airfeadh fa/+'n B^a/d B^a/n. Ni/or d^adadh an = oidhche a t^a/inig a' sluagh si/dhe o/ *C^noc_M^i/n_na_Gaoithe agus = t^ug siad ba/d *P^a/druig_Duibh anonn 'un na *Spa/inne fa/ = c^oinne gealas do b^ri/ste *M^a/nuis." = "Be/idh a/dhbhar ceoil i *Rann_na_Feirste - da/ m+be/adh = aon duine ann a d^e/anfadh e/ - ma/ s^eolann an pi/obaire si/dhe = an Ba/d Ba/n arais chugainn," arsa duine eile. = "Comh cinnte is ta/ ceann ar do m^uinea/l," arsa *Ma/nus_= B^ri/ghde_O/ige, "be/idh si/ arais i g+caslaigh *T^uathail roimhe = s^eachtmhain o/ indiu. Se/ sin mur' bh+fuil duine e/igint fa/ = na h-+oilea/in a c^uirfeas '+n-+a t^ost e/. Ta/ '+f^ios agam+-+sa = c'+as a d+ta/inig a' pi/obaire." = "'+De/anamh go bh+fuil '+f^ios, a *M^a/nuis?" = "Ta/ '+f^ios agam," arsa *Ma/nus. "Cas+-+a/dhmad cuill a+ta/ = innti/. Agus ni/ h-+annamh a f^a/sas a' coll i n-+a/it uasail. = Riamh anall ta/muid ag e/isteacht leis, nach bh+fuil se/ sona = baint den c^oll. Agus ma/ se/ sin a' rud is cu/is leis a' = c^eol, leanfaidh se/ di/the go d+taraidh duine e/igint a c^uirfeas = a' pi/obaire fa/ c^o/mhnuidhe." = "'+De/anamh gur fe/idir sin a d^e/anamh, a *Ma/nuis?" = "Is fe/idir cinnte," arsa *Ma/nus. "Si/lim go d+tiocfadh = liom fe/in a c^ur '+n-+a t^ost. Acht go di/reach nach de mo = g^noithe e/." = S^i/l gach aon duine gur a' magadh a b^i/ *Ma/nus. Ni/or = s^amhail siad go rabh duine ar bith i *Rann_na_Feirste a = rabh a leithe/id de c^umhacht aige. Ni/or b^'+ionann sin is a =

ra/dh nach rabh na cumhachtai/ sin ann. B^i/ '+f^ios ag an t+saoghal = go rabh daoine i d+*Toraigh a d+tiocfadh leo rud comhthrom = ar bith a d^e/anamh. T^iocfadh leo *Leac_na_Leanna/n a t^ionnto/dh = ar d^uine, no/ an to/ir a c^ur ar lucho/gai/ mo/ra. D'+f^a/g *Balor = an oighridheacht sin aca. No/, mur' rabh se/ ceadmhach againn = ge/illeadh do *B^alor, b^i/ *Colum_Cille mar ughdaras againn. = Acht ni/ rabh aon duine riamh ar an b^aile s'+againne a rabh = ealadha ar bith den c^inea/l aige! = C^uaidh d^a/ la/ thart agus toisigheadh a ra/dh gur d^o/iche gur = c^uir muinntear na n-+oilea/n an pi/obaire fa/ c^o/mhnuidhe, = nuair nach rabh an Ba/d Ba/n ag teacht arais. Acht, tra/thno/na = an tri/omhadh la/, seo ani/os ag *Gob_Rinn_na_m+Broc i/ faoi = iomla/n e/adaigh. = "Anois caide/ dubhairt me/ libh?" arsa *Ma/nus_B^ri/ghde_= O/ige leis an c^e/ad f^ear a casadh air. = "Ni/l si/ in do s^a/samh?" arsa *Tuathal_Eoghain le fear = an oilea/in nuair a t^a/inig an ba/d 'un na creige. "Caide/ = an locht a+ta/ agat uirthi/?" = "Ni/l aon locht faoi an spe/ir uirthi/ mar b^a/d," arsa = fear an oilea/in. "Si/ a b^e/adh a' fo/irstin domh+-+sa ar = gach aon do/igh. Ba/d brea/gh fairrge i/ agus scoith seolto/ra. = Acht," ar seisean, agus b^ain stad de, "acht.... creidim = go bh+fuil '+f^ios agat fe/in." = "S^i/l me/," arsa *Tuathal, "gur orm fe/in a b^i/ na ciapo/gai/, = agus da/ scarainn le/ithe go rabh na geasa briste. Ca/ = h-+uair a t^ug sibh fa/ dear a' pi/obaire?" ar' seisean. = "'+Gabha/il siar be/al *Inis_Fraoich du/inn," arsa fear = an oilea/in. "Agus, o/ sin go rabhamar i m+be/al *A/ranna, = d^eamhan port de c^e/ad na/r s^einn se/. T^ug fuireann eile = amach a' la/ ar n-+a b^a/rach i/ - de/anamh go m+b'+f^e/idir nach = rabh ann acht rud a samhladh du/inn - acht t^a/inig siad arais = i g+cionn uaire agus a g+croidhe amuigh ar a m+be/al.... Is = mo/r a' truaighe, no/ ba/d brea/gh a+ta/ innti/. Deir siad go = bh+fuil fear i d+*Toraigh - fear de M^uinntir *D^ubhchon - a = d+tig leis geasa den c^inea/l sin a t^o/ga/il." =

B^i/ *Tuathal_Eoghain is a b^ean, ar n+do/ighe, ag cainnt ar = na gnoithe, an oidhche sin. "Deir siad liom," arsa *Tuathal, = "go bh+fuil fear i d+*Toraigh a d+tiocfadh leis mo b^a/d a = le/igheas. Is beag a b^e/arfadh orm g^abha/il isteach agus = mo sce/al '+innse do/." = "Ni/ rachaidh tu/, no/ fad do c^oise, mur' d+te/ighidh tu/ = gan mo c^ead+-+sa," ars' an b^ean. "Rud ar bith nach fe/idir = a le/igheas gan a d^ul i muinighin lucht pisreog, is fearr = a f^a/ga/il mar ta/ se/." = Cupla la/ i n-+a d^iaidh sin, casadh *Ma/nus_B^ri/ghde_O/ige = agus *Tuathal ar a c^e/ile agus t^oisigh siad a c^o/mhra/dh. "A = *T^uathail," arsa *Ma/nus, "b'+f^e/idir gur iongantach leat = e/, acht t^iocfadh liom+-+sa do b^a/d a le/igheas." = "Caide/ a+dubhairt tu/?" arsa *Tuathal. "Ca/ bh+fuil = mar d^e/anfa/ e/?" = "Sin sce/al ru/in, ar n+do/ighe," arsa *Ma/nus. "Acht = ta/ '+f^ios agam ca/ bh+fuil ma/thair an uilc. Ta/ coll mar c^as+-+= a/dhmad innti/. Agus comh cinnte is ta/ tu/ annsin, baineadh = an coll sin i n-+a/it uasail. Is cumhan liom+-+sa curach a = b^i/ ag *Conall_Ba/n, acht gur fidileoir a b^i/ i g+curach *C^onaill = is nach pi/obaire. Thuas i *Lios_na_Si/dhe a b^ain se/ na slatacha = a rinne easnacha do/. Nuair a b^i/ se/ de/anta cuireadh 'un = na fairrge e/. Acht ni/ luaithe a leagadh ar a' tuinn e/ na/ = t^oisigh an fidileoir a s^einm ann. Agus m^air se/ mar = sin ariamh no/ gur c^uir *Do/mhnall_F^eargail '+n-+a t^ost e/. B^i/ = *Do/mhnall, mar ta/ '+f^ios agat, '+n-+a leas+-+athair ag mo m^a/thair. = Agus, mar nach rabh sliocht ar bith air fe/in, d'+f^a/g se/ an = oighridheacht agam+-+sa." = "Ta/ tu/ cinnte go d+tig leat a d^e/anamh?" arsa *Tuathal. = "Ta/," ars' an fear eile, "ma/ b^eir tu/ punta d^'+airgead = domh. Caithfidh tu/ an t-+airgead a t^abhairt domh roimh re/, = agus a t^abhairt domh '+n-+a scillingeacha corra. Ni/ de mo = d^e/anamh fe/in na coingheallacha seo ar c^or ar bith. Cuid = den o/rtha iad, agus ni/ t^iocfadh liom+-+sa a n-+athrughadh acht = oiread is t^iocfadh liom cu/rsai/ na gre/ine a athrughadh. =

Rud eile, na/ si/n airgead ar bith as do la/imh domh, no/ = m^illfea/ an o/rtha. Caith na scillingeacha ar a' talamh ag = mo c^osa." = D'+imthigh *Tuathal agus fuair se/ na scillingeacha agus = t^ug se/ uaidh iad mar h-+iarradh air. "Maith go leor," = arsa *Ma/nus. "Fan go bh+feice me/. Be/idh iomla/n rabharta = agus iomla/n gealaighe Dia Ce/adaoine seo chugainn, ann. = Eadar meadhon oidhche is la/ an oidhche sin, cuirfidh mise = an ruaig ar a' p^i/obaire. Agus anois, ar do b^a/s, na/ tar = de mo c^o/mhair agus na/ labhair le aon duine air." = An Diardaoin sin a b^i/ chugainn, b^ain *Tuathal *Ma/nus = amach. "Caide/ mar d'+e/irigh leat?" ar seisean. = "Go leath+-+m^easardha," arsa *Ma/nus. "Is doiligh an = rud a+ta/ ann a d^e/anamh. Caithfidh se/ gur coll uilig a+ta/ = sa b^a/d sin." = "Acht innis domh caide/ a rinne tu/," arsa *Tuathal. = "C^uir me/ '+n-+a t^ost e/ go cionn s^eacht la/ f^ichead," arsa = *Ma/nus. "Tiocfaidh se/ arais i g+cionn na h-+aimsire sin. = Acht a' dara h-+uair a rachas me/ '+n-+a c^ionn, cuirfidh me/ = san a/it e/ nach g+cluin cluas s^aoghalta e/ go bra/th ari/s." = "Be/idh tuilleadh airgid, creidim, de d^i/oghbha/il an dara = h-+uair?" arsa *Tuathal. = "Ni/l neart ar bith ar sin agam," arsa *Ma/nus. "Ni/ = mise a rinne an o/rtha agus ni/ t^iocfadh liom a dlighte = '+athrughadh gan a fa/ga/il gan b^righ. Acht d^e/anfaidh deich = scillinge cu/is, an iarraidh seo." = Cuireadh an Ba/d Ba/n 'un na fairrge, agus ni/ rabh oiread = is an cro/na/n a ba lugha ar an domhan le cluinstin ag aon = duine aisti/. C^uir *Tuathal i g+ce/ill da/ m^naoi agus do na = comhursanaigh gur buide/al de uisge *T^obar_an_Du/in a c^uir = a' pi/obaire fa/ c^o/mhnuidhe. = I g+cionn na seacht la/ f^ichead b^i/ *Tuathal agus a c^lann = amuigh ag iascaireacht agus t^oisigh an pi/obaire go h-+u/r = nuaidh. Ni/ rabh amhras ar bith annsin ar *T^uathal fa/+'n o/rtha = a b^i/ ag *Ma/nus_B^ri/ghde_O/ige. Acht, i n-+a d^iaidh sin, ni/ =

rabh se/ saor o/ imnidhe. Dar leis fe/in, "B'+f^e/idir nach = g+cuirfeadh *Ma/nus an pi/obaire '+n-+a t^ost acht seal tamaill, = an iarraidh seo, acht oiread leis an c^e/ad iarraidh. Agus = ma/ c^aithim punta no/ deich scillinge a t^abhairt i g+cionn = gach aon c^upla seachtmhain uaim is goirid go rabh luach = ba/id i/octha agam!" = Acht, ar scor ar bith, c^uaidh se/ fe/in is *Ma/nus 'un co/mhra/idh = le c^e/ile, ath+-+uair. Fuair *Ma/nus deich scillinge, agus, = comh luath is b^i/ an g^ealach agus an rabharta iomla/n, c^uaidh = se/ i g+cionn a c^uid oibre eadar meadhon oidhche is la/. Ar = maidin, an la/ ar n-+a b^a/rach, b^i/ se/ thi/os ag an c^ladach agus = e/ ag caitheamh tobaca, agus t^a/inig *Tuathal anuas f^ad leis. = "Ar c^uir tu/ '+n-+a t^ost are/ir e/?" ar seisean. = "Ni/or c^uir," arsa *Ma/nus. "Acht is giorra uaim = 'na/ a d+ta/inig." = T^a/inig mothughadh feirge ar *T^uathal. "Bhail, diabhal = pighinn de mo c^uid airgid - rath Dia ar an airgead - a = g^eibh tu/ go bra/th ari/s uaim ar a' t+se/ala," ar seisean. = "Bi/odh aici/ anois go h-+Oidhche F^e/il' *Eoin, is cuirfidh mise = le t^einidh i/. Do/ighfidh me/ i/ fe/in is a' pi/obaire." = "A d^uine c^le/ibh, bi/odh ciall agus foighid agat," arsa = *Ma/nus, "go mi/nighidh me/ duit rud beag den ealadha = d^iamhrach seo a+ta/ ceilte ort fe/in agus ar a' m^o/r+-+c^uid = de s^i/ol *E/abha." = "Barraidheacht foighde a+ta/ agam agus a b^i/ agam leat," = arsa *Tuathal, "a' caitheamh mo c^uid airgid chugat, is go = rabh se/ comh maith agam a c^aitheamh amach san f^airrge. = Creidim go bh+fuil tuilleadh '+d^i/th anois ort." = "Ni/l," arsa *Ma/nus go ce/illidhe stuamdha. "Agus = ni/ h-+e/ sin amha/in e/, acht, sul a g+cri/ochnuighidh me/ an o/rtha, = caithfidh me/ do d^eich is punta a t^abhairt arais duit. Ni/ = de mo d^e/anamh fe/in an riaghal sin acht oiread," ar seisean, = ag si/neadh an airgid ionns' ar *T^uathal. "Anois," ar = seisean, "inneosaidh me/ duit ca/ bh+fuil an pi/obaire agus = leigfidh me/ oiread de ru/n diamhrach na h-+ealadhan leat =

agus go m+be/idh tu/ fe/in i n-+innimh an to/ir a c^ur go bra/th = air - sin no/ leigin do/ fanacht, acht an ceol a b^aint as a = c^uid pi/ob, am ar bith da/ d+tiocfaidh se/ de m^ian ort." = B^i/ an dubh+-+iongantas ar *T^uathal. Ni/ rabh se/ saor o/ = eagla. D'+f^e/adfadh se/ duine a f^asto/dh le geas a b^riseadh = agus pi/obaire si/dhe a c^ur 'un suain. Acht ni/ rabh fonn = ar bith air b^eith i la/thair nuair a b^e/adh duine saoghalta = ag gabha/il i n+deabhaidh leis na daoine beaga. = "Siubhail leat go bh+feice tu/ an a/it a bh+fuil se/," arsa = *Ma/nus, ag breith greim gualann ar *T^uathal. B^i/ an ba/d = i n-+a luighe ar a taoibh ar an le/ana. C^rom *Ma/nus si/os = agus c^umail se/ a m^e/ar don c^i/l aici/. = "Sin annsin e/," ar seisean. "Sin a' pi/obaire si/dhe, = agus ta/ se/ comh claoidhte anois agam is go d+tig liom = ordughadh do/ imtheacht is gan pilleadh - sin no/ fanacht = san a/it a bh+fuil se/, ar acht gan a c^uid pi/ob a t^arraingt = air go n-+iarrtar air port a s^einm." = "I n-+ainm De/, a *M^a/nuis, is labhair sa do/igh a d+tuigfidh = me/ t^u/. Ta/ tu/ '+mo scannrughadh," arsa *Tuathal. = Rinne *Ma/nus racht ga/ire. "Ni/or s^amhail me/ riamh = aroimhe, a *T^uathail_M^o/ir," ar seisean, "go rabh se/ comh = furas sin do scannrughadh, no/ dalladh mullo/g a c^ur ort = acht oiread. An bh+feiceann tu/ an t+slis sin a+ta/ to/gtha = de t^aoibh na ci/le? Sin annsin an pi/obaire si/dhe." = "Caide/ dubhairt tu/?" arsa *Tuathal. = "Siu/d an rud a+dubhairt me/," arsa *Ma/nus. "Agus = mur' g+creididh tu/ me/, cuir ta/irnge i g+ceann na slise a = c^eango/las i/, agus cuir a' ba/d 'un na fairrge." = "Caide/ mar fuair tu/ amach e/?" arsa *Tuathal agus = aithmhealtas air. = "B^i/ '+f^ios agam gur san a/dhmad i n-+a/it e/igint a b^i/ = se/," arsa *Ma/nus. "Agus c^uartuigh me/ go bh+fuair me/ = an t+slis sin agus ceann di/the greamuighthe agus i/ si/nte = leis a' c^i/l. B^i/ me/ a' de/anamh, annsin, go rabh agam. Agus = b^i/ me/ cinnte de nuair a t^ug me/ fa/ dear poll crannra =

trasna fri/d a' c^i/l, o/s coinne na slise. An t-+uisce a' = teacht fri/d a' p^oll sin a b^i/ a' coinnea/il na teangtha to/gtha = o/+'n c^i/l. Agus sin a rud a rinne an cro/na/n a c^uala sibh." = "Acht caide/ t^ug air #La/ F^e/il Pa/druig#, agus #Bean = a' Baint Duilisc# agus fiche port eile a s^einm?" arsa = *Tuathal. = "Ni/ rabh annsin acht rud a samhladh di/bh," arsa *Ma/nus. = "E/ist le tuaim ar bith a bh+fuil buille innti/, mur' m+be/adh = ann acht torma/n ra/mhai/ oidhche c^iu/in, agus g^eobhaidh tu/ an = t+samhailt c^e/adna ann. Is minic a samhladh a leithe/id = sin domh agus me/ ag e/isteacht leis a' traen a' teacht anoir = ba/rr *G^aoth_Dobhair." = "Caide/ mar c^uir tu/ an pi/obaire '+n-+a t^ost ar feadh = t^ri/ seachtmhaini/?" arsa *Tuathal. = "C^uir me/ ta/irnge sa t+slis," arsa *Ma/nus. "T^ig = leat+-+sa an cleas ce/adna a d^e/anamh. Sin no/ t^ig leat = an t+slis a g^earradh ag an b^un, ma/+'s mian leat deireadh = a c^ur go deo leis." = **** = "Caide/ dubhairt *Tuathal annsin?" arsa mise le = m'+athair nuair a b^i/ se/ an fad sin leis an sce/al. = "O/," arsa m'+athair, "caide/ b^i/ le ra/dh aige?" =

CROIDHE MNA/ =TTT I =TT B^i/ *Liam_O/_h+E/igeartaigh i n-+a s^a/ith den t+saoghal. = B^i/ siopa agus teach ta/ibhirne aige. Agus b^i/ teacht = isteach maith aige ar d^o/igheannai/ eile. B^i/ se/ i = n-+a airidheach ag *Major_Baxter, an fear a b^i/ i n-+a t^ighearna = ar *Inis_Sionnaigh agus ar *Oilea/n_Eala. Agus b^i/ se/ i = n-+a f^ear ionaid ag an &Anchor Line& sa taoibh sin den ti/r. = Triu/r de t^eaghlach a b^i/ aige, beirt m^ac agus inghean. = B^i/ fear de na mic ag cuidiughadh leis fa/+'n b^aile. Agus b^i/ = an fear eile i m+*Baile_A/tha_Cliath ag foghluim dlighidh. B^i/ = se/ sa/sta i g+ceart leis na mic. An fear a b^i/ sa b^aile, = b^i/ se/ saoghalta sanntach agus cuid m^aith aige den rud ar = a d+tugann bunadhas an t+saoghail "intleacht". An = intleacht sin a bi/os ag an te/ a d+tig leis malairt = b^unta/isteach a d^e/anamh eadar earradh agus airgead. Acht = ma/ b^i/ se/ mar seo fe/in, ba m^o/ an do/chas a b^i/ ag an athair = as an f^ear a b^i/ i m+*Baile_A/tha_Cliath. "Ta/ cuma air = go bh+fuil faobhar air chuig n-+a c^uid le/ighinn," a+deireadh = *Liam_O/_h+E/igeartaigh leis fe/in. "Nuair a b^e/as K.C. = le n-+a ainm, cuirfidh mise an c^uid eile den b^ealach le = h-+airgead e/." = B^i/ an inghean ag e/irghe ani/os i n-+a leath+-+c^aili/n agus i/ = ar scoil i *Sasain. I g+cionn na h-+aimsire t^a/inig si/ 'un = an b^aile, teacht na Fe/il' *Eoin. Agus is iomdha duine = d'+amharc uirthi/ an c^e/ad Domhnach a t^a/inig si/ go teach an = p^obail. B^i/ bla/th na h-+o/ige agus na h-+a/ilne uirthi/. Ba = m^aith leat amharc uirthi/ mar d'+amharco/chtha/ ar p^ioctu/ir no/ = ar d^eilbh, no/ ar luighe na gre/ine i g+ciu/nas Samhraidh. B^i/ = si/ a/luinn, gan b^re/ig. Acht ma/ b^i/ fe/in, ni/ rabh si/ tarrantach. = B^i/ mar b^e/adh dreach seachantach ar a gnu/is. =

Ar n+do/ighe, cuireadh si/os di/the gur bro/damhail a b^i/ si/. = Agus ni/ bro/damhail go h-+iomla/n as a sce/imh fe/in, acht = as maoin a h-+athara. B^i/thear ag cainnt uirthi/ an tra/thno/na = sin amuigh i d+toigh *S^e/arluis_M^o/ir ar na *Fairtheachai/. = Dubhairt duine amha/in go rabh si/ iongantach do/igheamhail. = Dubhairt duine eile gur plannta a/luinn, giota uait, a b^i/ = innti/. Acht nach rabh si/ comh do/igheamhail sin nuair a b^eithea/ = ag a taoibh. = "Ni/l '+f^ios agam," arsa bean a' toighe, "ca/ bh+fuighfear = fear di/the." = "Ni/l ba/rr do+'n f^ear a t^iocfas da/ h-+iarraidh spara/n = trom a b^eith aige," arsa duine eile. "Ta/ crudh = trom fa/ n-+a coinne siu/d, a ru/n, agus ni/l maith do f^ear = ar bith acht toicidhe ceileabhar cleamhnais a c^ur uirthi/." = "'+De/anamh go bh+fuil a leithe/id do m^oll airgid ag *Liam_= O/_h-+E/igeartaigh?" arsa duine aca. = "Ta/ an t-+airgead aige, agus go leor de, na/ bi/odh ceist = ar bith fa/ sin oraibh," arsa *Se/arlus_Mo/r. "S+e/ an fear = ranna e/ is acfuinnighe ar a' b^aile m^o/r. Rinne se/ a = s^aidhbhreas ar s^na/th bainri/oghaine, gan tra/cht ar a d^ath = eile. Annsin ta/ se/ '+n-+a airidheach ag an tighearna ar na = h-+oilea/in. Agus, le cois an iomla/in, cupla punta aige = as gach aon duine da/ rachaidh go *Meiricea/ as na tri/ p^obal." = "Nach ceart a t^a/inig se/ ar aghaidh sa t+saoghal," arsa = bean an toighe. = "T^a/inig se/ ar aghaidh," arsa *Se/arlus_Mo/r. "Is cumhan = liom+-+sa nuair a t^a/inig se/ 'un a' p^obail seo, agus ni/ rabh = mo/ra/n ar bith le maoidheamh as, an t-+am sin. B^i/odh se/ a' = tioma/int na b+pe/as, bliadhanta na Boighcota/la. Sin an = uair a t^ug a' Major faoi n-+a eiteoig e/ agus c^uir se/ ar a = b^onnai/ e/. O/+'n b^eaga/n go dti/ an mo/ra/n, go dti/ anois = go bh+fuil se/ ar f^ear comh toiceamhail is ta/ i n-+i/ochtar na = conndae." = B'+f^i/or e/. B^i/ neart airgid ag *Liam_O/_h-+E/igeartaigh. = B^i/ de/anamh gnoithe i n-+a c^lann m^ac, i g+cosamhlacht. An =

fear a b^i/ sa t+siopa, b^i/ se/ cri/onna bla/thmhar agus de/anamh = gnoithe ann. Agus an fear a b^i/ i m+*Baile_A/tha_Cliath! = Bhail, ar n+do/ighe, b^i/ se/ costasach. Acht b^e/arfadh se/ isteach = a b^ris la/ b'+f^uide anonn. Ni/ h-+eadh amha/in go m+be/adh = gle/as maith beatha air, acht t^abho/chadh se/ ce/imidheacht do/ = fe/in is don teaghlach. Ce/imidheacht, urraim, agus ono/ir! = An du/il a bi/os i g+comhnuidhe ag siubhal le maoin s^aoghalta. = Is beag an m^aith airgead i n-+a c^odladh sa b^ainc. Ni/ t^ig = leat a b^aint as acht do riachtanas. Caide/ is fiu/ e/, mur' = d+tugaidh se/ cumhacht duit ar do c^omhursain? Mur' d+tugaidh = se/ cliu/ agus ce/imidheacht duit? = Sin an dearcadh a+ta/ ag bunadhas an t+saoghail m^o/ir. = Agus an dearcadh a b^i/ ag *Liam_O/_h-+E/igeartaigh, ar n+do/ighe. = Agus b'+f^e/idir go rabh fonn ce/imidheachta air ni/ ba di/bhircighe = 'na/ b^e/adh ar a m^acasamhail fe/in eile. Deireadh lucht na = cu/l+-+c^ainnte gur s^iubhail se/ bo/ithre *F^a/nada le n-+a m^a/thair = agus iad ag cruinniughadh na de/irce, nuair a b^i/ se/ i n-+a = g^asu/r. Agus bi/onn a leithe/id go minic ag iarraidh cuimhne = den c^inea/l sin a c^ur fa/ c^o/mhnuidhe. = B^i/ aois a po/sta ag n-+a inghin. Agus b^i/ ni/os mo/ 'na/ = fear amha/in is 'na/ beirt ar na gaobhair a rabh a su/il aca = uirthi/. Acht ni/or nidh leis an athair iad. B^i/ fear i m+*Baile_= na_Beinne a rabh teach o/stai/ aige, agus ba m^aith leis a = fagha/il. Fear eile as an *M^uileann_Iarainn a rabh du/ithche = t^alaimh aige. Dochtu/ir o/g a t^a/inig 'un an b^aile m^o/ir go = gearr roimhe sin, agus cupla fear eile. Acht ni/ rabh = cuma ar *No/ra_Ni/_E/igeartaigh go rabh a/ird aici/ ar aon = f^ear aca. Acht, mur' rabh fe/in, ni/ t^abharfadh a h-+athair = su/il g^ruamdha fa/ sin uirthi/. Ni/ rabh iarraidh ar bith aige+-+= sean ar aon f^ear aca seo mar c^liamhain. Ni/ t^abho/chadh aon = f^ear aca ono/ir na/ urraim na/ ce/imidheacht do/. Agus sin = an rud a b^i/ de d^i/th air. = B^i/ saoghal uaigneach ag *No/rainn i n+diaidh a t^eacht 'un = an b^aile as Sasain. Ni/ rabh aon duine a d^e/anfadh = co/mhra/dh na/ caidreamh le/ithe. Ar n+do/ighe, b^i/ caili/ni/ ar =

an *C^locha/in_B^reac fa/ n-+a h-+aois fe/in. Acht ni/ mo/ 'na/ = go g+ceado/chadh a ma/thair di/the an t-+am de la/ a b^eannughadh = d'+aon b^ean aca. Agus i d+taca leis na buachailli/, ni/ = leigfeadh an eagla do/bhtha amharc an taobh den t+sra/id a = m+be/adh si/. = I g+cionn na h-+aimsire caide/ t^a/rluigh acht gur h-+athruigheadh = oifigeach na b+pi/le/iri/ as an *C^locha/n_B^reac, agus t^a/inig = fear u/r i n-+a a/it. Fear o/g leigthe gasta a rabh la/mha = boga geala air agus iomra/dh air go rabh se/ de d^aoine = ce/imeamhla. Ni/ rabh se/ i bh+fad ar an *C^locha/n_B^reac, ar = n+do/ighe, go bh+faca se/ *No/ra_Ni/_E/igeartaigh. Agus ni/ rabh = se/ i bh+fad ag amharc uirthi/ go d+tug se/ searc agus si/or+-+g^ra/dh = di/the. Agus ni/ rabh sin i bh+fad amhlaidh go bh+facthas do = *Liam_O/_E/igeartaigh go rabh aige sa deireadh fear a t^arro/nadh = loinnear air mar c^liamhain. B^i/ athair an oifigigh seo i n-+a = d^lightheoir iomra/idhteach i m+*Baile_A/tha_Cliath. B^i/ teach = gala/nta aige amuigh ar b^ruach na fairrge, agus b^i/ baint = aige leis an me/id Royal Clubs agus Societies a b^i/ = sa c^athair. Agus b^i/thear ag ra/dh go rabh se/ comh = mo/r+-+luachach sin agus go m+bi/odh se/ sa C^aislea/n no/ i n-+A/rus = an Ionadaidhe sa P^a/irc nuair a b^i/odh fleadh is fe/asta = ann. Nuair a t^a/inig an sto/cach i me/adaidheacht, cuireadh = go h-+*Oxford e/. I g+cionn na h-+aimsire t^a/inig se/ arais = agus e/ i n-+a f^ear uasal. Be/arla gala/nta aige agus e/ = mi/n ciu/in stuamdha, agus do/chas aige as fe/in i n+diaidh = tri/ bliadhna a c^aitheamh i g+cuideachta sto/cach ar d^ual do/bhtha = solus a t^abhairt don domhan. = Ni/or b^'+f^ada go rabh an t-+oifigeach seo sa c^e/ill a b'+aigean-= taighe ag *No/ra_Ni/_E/igeartaigh. Acht ni/ rabh cuma ar *No/rainn = go rabh a/ird ar bith aici/ air. Corr+-+uair g^ni/odh si/ co/mhra/dh = laghach go leor leis. Agus nuair a s^i/leadh se/ go rabh si/ = ag clo/dhadh leis, s+e/ rud a t^oisigheadh si/ a m^ion+-+m^agadh = air. Rud a c^uir cotadh agus aithmhealtas go minic air. = B^i/ *Liam_O/_h-+E/igeartaigh agus a b^ean mi/+-+s^a/sta le n-+a = n-+inghin cionn's na/r le/ar di/the a leas mar ba le/ar do/bhtha+-+=

san e/. Is iomdha uair a t^ug siad iarraidh co/mhairle a = c^ur uirthi/. Acht ni/ rabh gar b^eith le/ithe. Deireadh si/ i = g+co/mhnuidhe - agus an me/id sin ar a croidhe - nach rabh ru/n = ar bith po/sta aici/ go cionn tamaill eile. Agus, nuair = a t^iocfadh an t-+am, go m+bainfeadh si/ a rogha as an t+saoghal = comh maith is t^iocfadh le/ithe. Ni/or d^ubhairt si/ riamh anonn = is anall leo nach b+po/sfadh si/ an D.I. Ni/ rabh si/ fe/in = cinnte. B'+f^e/idir go d+tiocfadh an la/ a d+tabharfadh si/ = gra/dh do/. Acht ni/ t^a/inig an la/ sin go fo/ill. Agus, nuair = nach d+ta/inig, ni/ rabh maith b^eith ag iarraidh co/mhairle a c^ur = uirthi/. Ni/ rabh si/ i n+gra/dh le fear ar bith. Acht b^i/ aisling = aici/ a c^um si/ fe/in i n-+a croidhe. Agus ni/ b^e/adh a deifre = uirthi/ ag po/sadh go fo/ill mar m^aithe le ce/imidheacht. B^i/ = si/ i d+tu/s a saoghail. Agus t^iocfadh le/ithe fanacht mar = b^i/ si/, seal bliadhantach, fe/acha/il a rabh coimhli/onadh na = h-+aislinge sa c^inneamhaint aici/. = II =TT Casadh uirthi/ e/ nuair ba lugha b^i/ su/il aici/ leis. B^i/ cluiche = ioma/na ar an *C^locha/n_B^reac eadar buachailli/ an b^aile = sin agus buachailli/ *T^obar_an_C^onnaidh. C^uaidh *No/ra_Ni/_= E/igeartaigh amach an bealach mo/r, tra/thno/na, agus s^easuigh = si/ tamall ag amharc ar na buachailli/ ag imirt. Ni/ s^easo/chadh, = ar n+do/ighe, acht b^i/ a h-+athair is a ma/thair as baile. = B^i/ fear amha/in ar f^uireann *T^obar_an_C^onnaidh ar c^uir = *No/ra sonnrughadh ann thar an c^uid eile. Fear o/g i g+cionn = a c^u/ig m+bliadhan fichead a b^i/ ann. B^i/ de/anamh trom la/idir = air, acht san am c^e/adna e/ comh h-+umhal le h-+eascoin agus = comh h-+e/adtrom ar a c^ois le h-+eilit. B^i/ ceann catach = gruaige air a b^i/ comh dubh le cleite an f^e/ich agus su/ile = aige mar b^e/adh druithleogai/ teineadh ann. Ni/ t^iocfadh = le *No/rainn a su/il a t^o/ga/il as. Casadh uirthi/ ar an t+sra/id = e/ eadar sin is tra/thas. Agus, ar n+do/ighe, ni/or labhair =

ceachtar aca le c^e/ile. Ni/ rabh aithne aca ar a c^e/ile. Acht, = an oidhche sin, b^i/ *No/ra ag meabhrughadh go domhain fa/ n-+a = croidhe, agus i/ '+c^omhair a b^eith cinnte gur b^'+e/ seo an fear a = b^i/ daithte di/the ag an c^inneamhaint o/ b^i/ tu/s an t+saoghail ann. = Agus, an oidhche c^e/adna sin, b^i/ *Ma/nus_O/_Ne/ill sa b^aile = i d+*Tobair_an_C^onnaidh agus e/ ag smaoineadh ar an c^aili/n = a c^onnaic se/, an la/ sin, ar an *C^locha/n_B^reac. Ni/ rabh se/ = i n+gra/dh le/ithe. Acht ba m^aith leis aithne a f^agha/il uirthi/. = B^i/ rud e/igint i n-+a h-+aghaidh a b^i/ g^a/ m^ealladh. Agus nuair = a b^i/ sin amhlaidh agus gan fiche mi/le bo/thair eatorra, ni/or = b^'+f^e/idir do/bhtha gan teacht i m+bealach a c^e/ile. Ni/l f^ios = agam ca/ h+a/it a bh+fuair siad aithne ar a c^e/ile. Tig an f^aill = nuair a bi/thear i bh+fa/thach le/ithe. = Ni/ rabh *Liam_O/_h-+E/igeartaigh na/ a b^ean sa/sta ar c^or = ar bith da/ n-+inghin. T^ug an t-+athair iarraidh eagla a c^ur = uirthi/. T^ug an m^a/thair iarraidh cluain a c^ur uirthi/. Acht = ni/ t^iocfadh le ceachtar aca *No/ra a c^asadh. Ni/ abradh si/ = mo/ra/n, acht ba e/ an c^uma a b^i/ uirthi/ go rabh ru/n aici/ a = co/mhairle fe/in a d^e/anamh. = Acht i n-+a d^iaidh sin, b^i/ si/ faoi imnidhe agus faoi b^uaidh-= readh. B^i/odh an t-+athair ag clamhairt agus ag cur thairis = go minic. Agus is iomdha oidhche a g^oil *No/ra go ge/ar = goirt agus i/ i n-+a luighe ar a leabaidh. Amannai/, t^igeadh = eagla uirthi/. Eagla nach rabh se/ ceart aici/ g^abha/il thar = t^oil a muinntire, i n+gnoithe po/sta fe/in. Eagla go m+b'+f^e/idir = nach rabh an gra/dh ceart ag *Ma/nus_O/_Ne/ill uirthi/, agus = go bh+feallfadh se/ uirthi/, mar b^i/thear ag ra/dh d'+f^eall se/ = ar c^aili/ni/ de c^ois baile aige fe/in. Agus corr+-+uair b^i/odh = eagla uirthi/ mar b^e/adh ar p^a/iste sa dorchadas. Eagla = agus gan '+f^ios aici/ ca/ roimhe. = "B'+f^e/idir," ars' a c^e/ile le *Liam_O/_h-+E/igeartaigh, = oidhche amha/in agus gan istoigh acht iad fe/in a m+beirt, = "b'+f^e/idir na/r c^eart du/inn a b^eith ro/+-+d^i/bhirceach ag iarraidh = cur eatorra. Tchi/thear domh go bh+fuil *No/ra ag meath le = tamall. Ta/ si/ mar b^e/adh bean ann a m+be/adh a croidhe =

agus a h-+intinn i n-+achrann. Agus, da/ d+te/igheadh se/ 'un = di/th sla/inte di/the, b^e/adh aithreachas orainn nuair a b^e/imis = ro/+-+m^all." = "Acht nach doiligh du/inn cead a t^abhairt di/the mac = *D^omhnaill_Ui/_Ne/ill as *Tobar_an_C^onnaidh a p^o/sadh," arsa = *Liam. "Ar n+do/ighe, ni/ d^e/anfaidh an fear ud aon la/ rath' = le n-+a s^olus. C^uir siad 'un cola/iste go *Baile_A/tha_Cliath = e/, a' brath doctu/ir a d^e/anamh de. Sa deireadh b'+e/igean = do/bhtha a t^abhairt 'un a' b^aile nuair a fuair siad amach = gur m^inice i bh+fad i g+*Currach_C^ill_Dara e/ ag cur gealltach = ar c^aiple 'na/ san Ollsgoil a' foghluim le/ighinn. Ni/ d^e/anfaidh = se/ a d^ath a choidhche acht ar s^iubhal '+n-+a re/ice.... Agus = sin a' cinea/l fir ar t^o/g *No/ra s'+againne i/ fe/in leis." = "B'+f^e/idir go m+b'+f^earr 'na/ sin a d^e/anfadh se/ gnoithe," = ars' an b^ean. "B'+f^e/idir gur iarraidh a tugadh a c^ur = le gairm nach rabh i n-+aice le n-+a t^oil, agus gur+a+b e/ sin = a' rud a c^uir cinea/l 'un sioparnaighe e/. Acht c^luinim = go bh+fuil se/ ag cromadh ar a g^noithe fa/+'n b^aile anois le = tamall. Agus, mar dubhairt me/, b'+f^e/idir gur a/dhbhar = aithreachais a b^e/adh againn, da/ d+te/ighimis ro/+-+d^ian = eadar *No/ra agus an rud a+ta/ i n-+aice le n-+a croidhe." = As a c^e/ile baineadh faoi *Liam. Ni/ rabh se/ sa/sta, ar = n+do/ighe. Acht ni/ rabh neart air. "Nach iongantach an = dearcadh a bi/os ag cuid de na mna/!" a+deireadh se/ leis = fe/in. "Agus nach mise a t^o/g an nighean c^onra/ideach. Nach = innti/ a+ta/ an tallann duibheaga/nach do+-+t^uigthe nuair is = fearr le/ithe re/ice uallach 'na/ fear uasal a t^abho/chadh sogh = agus ce/imidheacht di/the le n-+a saoghal!" Acht ni/ rabh neart = air. B^i/ '+f^ios aige nach d+tiocfadh leis a inghean a c^asadh = na/ a lu/badh. = **** = B^i/ toil m^o/r ag *Ma/nus_O/_Ne/ill do *No/rainn. P^o/sfadh = |se/ i/ ||agus b^e/arfadh se/ mo/dh agus urraim di/the. D'+oibeoradh =

se/ go cruaidh agus b^e/arfadh se/ saoghal so/ghamhail di/the. = D^e/anfadh se/ rud ar bith go fonnmhar ar m^aithe le/ithe acht = aon rud amha/in. Agus b'+f^e/idir nach n-+iarrfadh si/ air an = rud sin a d^e/anamh. '+N-+a d^iaidh sin b^i/ eagla air go = n-+iarrfadh. Ba doiligh di/the buaidh a f^agha/il ar a na/du/ir = agus ar a du/thchas agus ar an to/ga/il a fuair si/. Ar ansmacht = na n+Gall a t^a/inig si/ fe/in agus a muinntir roimpi/ i d+ti/r. = O/ t^a/inig ciall no/ cuimhne chuici/, teagascadh di/the meas a = b^eith aici/ ar re/im na h-+Impireachta agus droch+-+m^eas ar = an E/ireannach a c^uirfeadh i n-+a aghaidh sin. Teagascadh = di/the gur daoine gan c^reideamh ariamh anall na daoine = a t^ug iarraidh E/ire a scathadh as cru/ba na Sasana. Na/r = d^oiligh di/the b^eith geallmhar ar *M^a/nus_O/_Ne/ill nuair a = g^eobhadh si/ amach go rabh se/ ins na h-+o/glaigh! = Ba m^inic a smaoinigh se/ gur c^eart do/ na h-+o/glaigh a = f^a/ga/il. Acht na/r d^oiligh do/ sin a d^e/anamh. Na/r d^oiligh = do/ buaidh a f^agha/il ar a na/du/ir agus ar an teagasc a fuair = se/ o/ n-+a m^a/thair. Na/r d^oiligh do/, mar m^aithe le bean = ar bith, cu/l a c^inn a t^abhairt le *Cu/_C^ulainn is le *Colum_= Cille is le gach naomh is gaiscidheach da/ rabh i n-+E/irinn o/ = sin anall. B'+f^urast, ar n+do/ighe, a c^eilt uirthi/ go ceann = tamaill eile go rabh baint ar bith aige leis na h-+o/glaigh. = Acht t^iocfadh an t-+am na/r b^'+f^e/idir a c^eilt. B^i/thear ag = de/anamh re/idh 'un troda. T^iocfadh an t-+am a g+caithfeadh = se/, b'+f^e/idir, imtheacht ar a s^eachnadh ar fud na ti/re. Sa = deireadh rinne se/ amach go n-+innseochadh se/ an t-+iomla/n = di/the. = D'+innis. Agus t^a/inig smu/id uirthi/. Ni/ rabh gra/dh ar = bith do E/irinn aici/. Ni/ rabh sin i n+da/il na/ i n+du/thchas aici/. = B'+annamh a smaoinigheadh si/, ar c^or ar bith, ar na h-+o/glaigh. = Dream droch+-+m^easamhail a b^i/ ionnta. B^i/ siad, ar d^o/igh, = cosamhail leis na tincleoiri/ a t^igeadh isteach 'un an b^aile = m^o/ir, la/ aonaigh, agus a t^roideadh, tra/thno/na, nuair a = b^i/odh siad ar meisce. Daoine ar c^uma leo fa/ c^a/il no/ = fa/ c^liu/. Daoine gan creideamh gan c^oinnsias nach rabh =

ar a n-+a/ird acht slad is creach is du/n+-+m^arbhadh. Agus = anois b^i/ si/ i n+gra/dh le fear den c^eithearn c^oilleadh seo! = Ba m^aith ariamh e/ go dti/ go bh+fuair *Liam_O/_h-+E/igeartaigh = amach go rabh *Ma/nus_O/_Ne/ill i n-+a c^eann feadhna ar b^uidhin = o/glach i d+*Tobar_an_C^onnaidh. S^i/l se/ nach d+tiocfadh le = na/ire s^aoghalta ba m^easa 'na/ seo t^eacht trasna air fe/in = is ar a t^eaghlach. "Da/ d+to/gadh si/ i/ fe/in le tincleoir = de c^uid na *Machaireach, ni/ b^e/adh a leath oiread imnidhe = orm," ar seisean, la/ amha/in, le n-+a m^naoi. "Acht fear = den drong m^alluighthe d^roch+-+m^easamhail sin, a t^arro/nas = mi/+-+rath ortha fe/in ar a' t+saoghal seo agus ar a' t+saoghal = ud eile. Ar s^iubhal a' slad agus a' marbhadh agus a' = creach daoine fiu/ntacha. O/, *No/ra, *No/ra!" ar seisean = agus t^a/inig dreach pianmhar san aghaidh air. "Nach mairg a = c^onnaic aon amharc ariamh uirthi/. Nach i/ a cuireadh chugam = le mo c^roidhe a d^o/ghadh!" = "Is fearr duit labhairt le/ithe go stuamdha," ars' an = m^a/thair, "no/ ta/ si/ righin, agus b^i/ riamh, nuair a c^uirfeadh = si/ rud i n-+a ceann. Acht ta/ oiread de g^ra/in aici/ ar obair = na n-+o/glach is t^iocfadh le duine ce/illidhe ar bith a b^eith = aige. Nach minic a c^uala tu/ i/ ag innse fa/+'n na/ire a b^i/ = uirthi/, Seachtmhain na Ca/sca, agus i/ ar scoil thall i Sasain? = Is iomdha deor g^oirt a s^il si/, an b^liadhain sin. Is iomdha = uair a b'+e/igean di/the a ceann a c^romadh le na/ire as an = f^eall a tugadh iarraidh a d^e/anamh i m+*Baile_A/tha_Cliath, = an t-+Earrach sin. G^oill sin go trom uirthi/. Agus mur' = m+be/adh ann acht e/, b^e/adh fuath aici/ ar na h-+o/glaigh. Is = fearr du/inn labhairt go ciu/in le/ithe agus co/mhairle a t^abhairt = di/the. Ma/ imreann si/ a cleas mar is ceart, b^e/arfaidh si/ = air cu/l a t^abhairt do n-+a d^roch+-+b^e/asai/. S+e/ sin ma/ ta/ se/ = i n+gra/dh, ar c^or ar bith, le/ithe." = "Ta/ eagla orm," ars' an t-+athair. "Ta/ barraidheacht = greama ag an diabhal ar a' b^aicle m^alluighthe sin. Agus, = an c^uid is measa de, go bh+fuil mna/ o/ga ann a bi/os 'a/ = m+broslughadh 'un uilc, a' de/anamh gur laochraidhe a+ta/ aca." =

Acht ni/ rabh *No/ra ag iarraidh *Ma/nus_O/_Ne/ill a "b^roslughadh = 'un uilc." T^ug si/ iarraidh co/mhairle a c^ur air ni/os mo/ = 'na/ aon uair amha/in. Acht ni/ rabh ann acht an c^o/mhairle. = Ni/or d^ubhairt si/ riamh leis go g+caithfeadh se/ rogha a d^e/anamh = eadar ise agus na h-+o/glaigh. B'+f^e/idir gur eagla a b^i/ = uirthi/ na/r le/ithe ba treise ins an rogha. B'+f^e/idir, o/s a = c^oinne sin, na/r nidh le/ithe mar c^e/ile fear a b^e/adh comh = leamh is go d+tiocfadh le/ithe smacht a c^ur air. T^ug si/ le = fios do/, ar n+do/ighe, go rabh fuath agus gra/in aici/ ar an = obair a b^i/ ar na h-+o/glaigh. Acht d'+f^a/g si/ an sce/al mar = sin. Agus ni/or iarr si/ riamh air an da/ g^ra/dh a c^ur i n-+aghaidh = a c^e/ile, agus rogha a d^e/anamh de c^eann e/igint aca. = III =TT I g+cionn na h-+aimsire t^oisigh an teangmha/il d^'+e/irghe = tre/an, agus b'+e/igean do *M^a/nus_O/_Ne/ill imtheacht ar a = s^eachnadh. C^uaidh tamall mo/r thart agus ni/ f^acaidh *No/ra = ar c^or ar bith e/. Ni/ leigfeadh an eagla do/ t^eacht 'un an = *C^locha/in_B^ric, no/ b^i/ an to/ir go ge/ar i n-+a d^iaidh, an bealach = sin. C^uireadh se/ corr+-+leitir chuig *No/rainn, agus b'+f^uras = aithne ar na leitireacha seo go rabh uaigneas trom ar a = c^roidhe cionn's go rabh se/ scartha uaithe. = Acht sa deireadh stad na leitireacha de t^eacht agus ni/ = rabh '+f^ios ag *No/rainn ca/ rabh se/. Ni/ rabh '+f^ios aici/ go = rabh se/ breoidhte agus e/ i n-+oisbidea/l i m+*Baile_A/tha_Cliath. = Fuacht agus fliuchlach agus a/nro/dh an G^eimhridh a t^o/g an = b^reoidhteacht air. T^a/inig scoilteacha air, agus dubhairt = doctu/ir go rabh contabhairt go g+creaplo/chadh an aicid e/, = mur' bh+fa/ghadh se/ le/igheas agus aire. = Tra/thno/na polltach sna Faoilligh, s^roich se/ *Baile_A/tha_= Cliath, tamall i n+diaidh g^abha/il o/ s^olus do/. C^uaidh se/ = isteach 'un an oisbide/il, an oidhche sin, agus eadar an = fuacht agus an t-+astar b^i/ se/ iongantach claoidhte. B^i/ = se/ i n-+a luighe muscailte bunadhas na h-+oidhche agus gan =

aon c^na/mh i n-+a c^orp nach rabh pian ann. B^i/ se/ i n-+a luighe = annsin ag e/isteacht le torma/n na g+carrannai/ ani/os is = si/os an t+sra/id. I d+tra/tha an m^eadhon oidhche c^uala se/ = cu/ig no/ se/ d^'+urchair d^a/ scaoileadh, dar leis, thi/os fa/ = c^eann na sra/ide. Anois is ari/s t^igeadh banaltra isteach = d^'+amharc air. Eadar meadhon oidhche is la/ t^a/inig si/ isteach = agus buidea/l beag i n-+a la/imh le/ithe. C^roith si/ an buidea/l = cupla uair, agus annsin li/on si/ miosu/r beag agus d'+iarr = si/ air a o/l. Dubhairt si/ gur o/rduigh an doctu/ir di/the an = deoch sin a t^abhairt do/ ar a leithe/id seo de uair, da/ m+bi/odh = se/ muscailte. Acht dubhairt si/ sin go fuar cadra/nta, = dar leis. C^onnaictheas do/ nach rabh teas ar bith i n-+a = na/du/ir. D^e/anfadh si/ an rud a d'+iarrfadh an doctu/ir = uirthi/. Nuair a b^i/ an deoch o/lta b^eir si/ ar an g^loine = uaidh. S^ocair si/ an adhairt faoi n-+a c^eann agus d'+f^iafruigh = si/ de an rabh a s^a/ith teas e/adaigh air. Annsin dubhairt = si/ go rabh su/il aici/ go bh+fuigheadh se/ codladh, agus d'+imthigh si/. = An la/ ar n-+a b^a/rach, b^i/ se/ ni/ ba m^easa. Dubhairt an = doctu/ir go rabh an aicid ag gabha/il 'un fiabhrais do/, agus = go m+be/adh banaltra speisealta riachtanach aige le h-+aire = a t^abhairt san oidhche do/. = T^a/inig si/, an oidhche sin, i d+tra/tha a naoi a c^log. Caili/n = ceann+-+leathan fuileachtach a rabh gruag d^onn uirthi/ agus = su/ile loinnireacha aici/. C^uir si/ deis ar an leabaidh, = t^ug si/ co/mhghaisi/ don f^ear a b^i/ i n-+a luighe. D'+f^eistigh si/ = rudai/ a b^i/ ar an ta/bla, agus annsin s^uidh si/ de c^ois na = teineadh. Ni/ d^earna si/ co/mhra/dh ar bith leis. Acht na = corr+-+rud a+dubhairt si/, dubhairt si/ go cinea/lta iad. T^uit = se/ i n-+a c^odladh. I g+cionn tamaill m^uscail se/. Agus = ni/ rabh ann acht go rabh se/ muscailte mar ba c^eart nuair = a b^i/ si/ i n-+a seasamh ag colbha na leabtha ag freastal air. = Gach aon uair da/r m^uscail se/ o/ sin go maidin, b^i/ si/ ag a = t^aoibh. Tinn 's mar b^i/ se/, c^uir se/ sonnrughadh ins an = do/igh a siubhaileadh si/ an t-+urla/r gan torma/n da/ laghad a = d^e/anamh. Ar a naoi a c^log ar maidin d'+imthigh si/. =

C^onnaictheas do *M^a/nus gur fa/gadh uaigneach e/ nuair a = d'+imthigh si/. Ce/ nach n+dearna si/ co/mhra/dh ar bith leis, b^i/ = se/ tuigthe aige gur caili/n laghach deagh+-+c^roidhtheach a b^i/ = innti/. B^i/ muinighin aige aisti/ cheana fe/in. Amannai/ = b^i/odh se/ ag smaoineadh agus ag meabhrughadh. Ag smaoineadh = ar an b^aile agus ar a m^uinntir agus - ar *No/rainn. Ca/ = h-+uair a tchi/feadh se/ ari/s i/? Caide/ mar b^i/ si/? An rabh = imnidhe uirthi/? An d+tiocfadh si/ d^'+amharc air, da/ g+cuireadh = se/ sce/ala chuici/? Smaoinigh se/ annsin go leigfeadh se/ a = ru/n leis an b^analtra. Scri/obhfadh sise leitir do/ le cur = chuig n-+a leithe/id seo, agus c^uirfidhe chuig *No/rainn i/. = Cupla oidhche i n-+a d^iaidh sin, b^i/ ru/n aige an athchuinge = seo a iarraidh ar an b^analtra nuair a t^iocfadh si/ isteach. = Acht ni/or iarr. Ni/ t^iocfadh leis. Ni/ rabh '+f^ios aige = cad chuige nach d+tiocfadh. Ni/ rabh ann acht gar a d'+iarrfadh = duine ar bith ar d^uine eile. S^i/lfea/ go m+b'+f^uras a = iarraidh. Acht ni/or b^'+f^uras. B^i/ se/ mar b^e/adh fear ann = a b^e/adh ceangailte le sna/ithe si/oda, agus a m+be/adh an = sna/ithe ag e/irghe la/idir do re/ir mar righfidhe e/, go dti/ sa = deireadh go m+be/adh se/ mar b^e/adh te/ad cruadhach ann. Sa = deireadh dar leis fe/in go bh+fano/chadh se/ go m+bi/odh aghaidh = m^aith bisigh air, agus go g+cuirfeadh se/ fe/in sce/ala chuici/. = C^uaidh naoi no/ deich de laethe thart agus b^i/ *Ma/nus ag = bisiughadh go maith. Acht ni/ rabh iomra/dh ar bith aige scri/obhadh = chuig *No/rainn. Is minic a smaoinigh se/ air, acht b^i/ se/ = g^a/ c^ur o/ la/ go la/. B^i/ neart faille aige i rith an lae, acht = ni/ t^iocfadh leis a intinn a s^ocrughadh. B^i/ cinea/l de = uaigneas air. Acht comh luath is t^igeadh an b^analtra isteach = d'+imthigheadh an t-+uaigneas mar imthigheas an dorchadas = nuair a lastar an solus. = Acht sa deireadh t^oisigh imnidhe de c^inea/l eile a t^eacht = air. Cad chuige a g+cuireadh an caili/n sin loinnir i n-+a = s^aoghal nuair a t^igeadh si/ i la/thair? Caide/ an greim a = b^i/ aici/ air? Ar c^uir si/ ceangal le sna/ithe si/oda air, = an c^e/ad uair a c^onnaic se/ i/? Agus an rabh an sna/ithe =

sin anois ag e/irghe i n-+a t^e/ad c^ruadhach? An d+tabharfadh = se/ gra/dh di/the? A/, ni/ t^abharfadh, ar c^or ar bith. B^i/ si/ = laghach cinea/lta. Acht ni/ rabh si/ leath comh do/igheamhail le = *No/ra_Ni/_E/igeartaigh! B^i/odh se/ ag smaoineadh agus ag = meabhrughadh mar seo o/ am go h-+am i rith an lae. Agus = nuair a t^igeadh se/ co/mhgarach don naoi a c^log g^eibheadh se/ = faoiseamh. D'+imthigheadh an t-+achrann as a intinn. No/ = d^i/breadh se/ e/ mar b^e/adh se/ g^a/ c^ur fa/ c^omhnuidhe go maidin = la/ ar n-+a b^a/rach. = Nuair a t^a/inig tuilleadh bisigh air t^oisigh se/ fe/in agus = an b^analtra a d^e/anamh corr+-+t^amall co/mhra/idh. Agus = ni/ rabh an comhra/dh i bh+fad ar obair go bh+fuair siad aithne = ar a c^e/ile. B'+ionann dearcadh na beirte ar *E/irinn agus = ar Impireacht na *Sasana, acht gur t^eintridhe an croidhe = agus an t-+anam a b^i/ aici/+-+se, agus gur b^eodhcha an gra/dh = a b^i/ aici/ da/ ti/r fe/in, agus gur d^uibhe an fuath a b^i/ aici/ = ar an daor+-+smacht. B^i/ cuma uirthi/ go rabh se/ san f^uil = agus sa c^na/mh aici/. B'+as *Du/n_Geanainn i/, agus b^i/ mar = b^e/adh du/thchas f^ichead li/ne de *C^lanna_Ne/ill innti/. = Ba m^o/r an duifear a b^i/ eadar i/ fe/in agus *No/ra_Ni/_= E/igeartaigh. Ar an ansmacht a t^a/inig *No/ra agus a bunadh = i d+ti/r. B^i/ an droch+-+d^eor innti/. Agus an me/id na/r f^a/g = an du/thchas aici/, c^uir an oileamhaint innti/ e/. C^aith si/ na = bliadhanta b'+f^earr da/ saoghal ar scoil i *Sasain. Acht = b^i/ se/ i n+gra/dh le/ithe agus i/ leis. An rabh an gra/dh sin comh = tre/an is go bh+fuigheadh se/ buaidh ar gach achrann da/ m+be/adh = le re/idhteach eadar la/namhain na/r b^'+ionann dearcadh do/bhtha = ar c^eart na n+*Gaedheal agus ar neart na n+*Gall?.... = Acht ta/ se/ i n+gra/dh le/ithe.... imtheochaidh an imnidhe seo = de nuair a b^e/as se/ arais i n-+a cuideachta.... Da/ m+bi/odh = an teas i n-+a croidhe a+ta/ sa b^analtra. Da/ m+bi/odh an = gra/dh ce/adna do *E/irinn aici/, agus an fuath ce/adna ar = na/mhaid na h-+*E/ireann.... Da/ m+bi/odh an b^analtra comh = do/igheamhail le/ithe. B^e/adh achrann ar foghnamh annsin aige. = Tra/thno/na amha/in t^a/inig an b^analtra isteach mar ba =

g^na/thach le/ithe. D'+f^eistigh si/ cupla rud sa t+seomra. C^uir = si/ dlaoi b^la/thann i soitheach g^loine a b^i/ ar an ta/bla. Annsin = s^easuigh si/ thall ag taoibh na fuinneoige mar b^e/adh si/ ag = amharc amach ar an dorchadas. B^i/ si/ annsin tamall beag = mar b^e/adh si/ ag meabhrughadh. B^i/ culaith g^eal uirthi/ eadar = b^eara/d is uile, agus dlaoi da/ gruaig ris faoi imeall = an beara/id ar t^aoibh a h-+e/adain. B^i/ an solus ag lonnrughadh = ar a h-+aghaidh. = B^reathnuigh *Ma/nus i/ ar feadh tamaill. Agus c^onnaic-= theas do/ go d+ta/inig athrach milltineach uirthi/. B^i/ si/ ag = e/irghe do/igheamhail gach aon la/ le tamall roimhe sin. Acht = an tra/thno/na seo ba i/ gile na gile agus a/ilne na h-+a/ilne = i/. B'+f^e/idir gur b^'+e/ sin i g+co/mhnuidhe i/ acht nach rabh amharc = na su/l mar ba c^eart ag *Ma/nus - go rabh se/ dallta ag an = loinnir a c^uir *No/ra ortha. Ma/+'s amhlaidh b^i/, fuair se/ = amharc na su/l, an oidhche seo, agus c^onnaic se/ an a/ilne = a b^i/ ceilte air roimhe sin. = Ni/ rabh se/ i bh+fad i n-+a d^iaidh sin gur leig se/ a ru/n le/ithe. = Cupla la/. Acht d'+f^ulaing se/ pian anama, na cupla la/ = sin. B^i/ la/mh is focal eadar e/ fe/in is *No/ra_Ni/_E/igeartaigh. = P^o/sfadh si/ e/ ar neamh+-+c^ead don t+saoghal i n+diaidh an fuath = a b^i/ ag a muinntir air fe/in is ar a d^earcadh. Na/r b^'+e/agco/rach = agus na/r c^laoidhte an rud fealladh ar a leithe/id de c^aili/n! = "A/, ni/ f^eallfaidh me/ uirthi/," a+deireadh se/ leis fe/in. = "Da/ bh+feallfainn, ni/ b^e/adh ionnam acht cladhaire gan seanadh. = Ta/ me/ i n+gra/dh leis a' b^analtra. I n+gra/dh go milltineach = le/ithe. Acht caithfidh me/ b^eith fearamhail ono/rach. Stro/cfaidh = me/ an gra/dh sin amach as mo c^liabhlach, da/ m+ba i n+da/n is = go m+be/adh fuil mo c^roidhe ar na fre/amhacha!".... Acht = nuair a t^igeadh an b^analtra isteach tra/thno/na d'+imthigheadh = an le/an a b^i/ ar a c^roidhe agus g^eibheadh se/ faoiseamh. = "A/," ar seisean leis fe/in sa deireadh, "rud e/ = nach d+tig liom a d^e/anamh agus mo stuaim a c^oinnea/il = san am c^e/adna." Agus g^e/ill se/. = **** =

Amach eadar sin is tu/s an t+Samhraidh a fuair *No/ra = iomla/n an sce/il. Baineadh le/im aisti/, ce/ nach leis an = deagh+-+sce/ala a b^i/ si/ ag su/il. B'+f^ada o/ fuair si/ leitir = uaidh, agus b^i/ a s^a/ir+-+f^ios aici/ go rabh rud e/igint cearr, = go rabh an gra/dh ag fuarughadh. Sa deireadh fuair si/ leitir = uaidh. D'+iarr se/ maitheamhnas uirthi/. Dubhairt se/ gur = tuigeadh do/ nach m+be/adh suaimhneas intinne a choidhche aca = mar la/namhain p^o/sta. Go rabh siad ro/+-+f^ada o/ c^e/ile i = n-+a n+dearcadh. D'+iarr se/ maitheamhnas, ath+-+uair uirthi/, = agus dubhairt se/ go rabh su/il aige go g+cuirfeadh Dia an = t-+a/dh uirthi/. Acht ni/or labhair se/ ar an b^analtra, ar c^or = ar bith. Ni/or luaidh se/ a h-+ainm. Ni/or d^ubhairt se/ go = rabh a leithe/id ar an t+saoghal. = Ni/or leig *No/ra dadadh uirthi/ le duine ar bith. Ma/ g^oil = si/, an oidhche sin nuair a b^i/ si/ le/ithe fe/in i n-+a seomra, = ni/ rabh '+f^ios sin ag a h-+athair na/ ag a ma/thair. Agus ni/or = aithin siad gruaim ar bith uirthi/ an la/ ar n-+a b^a/rach. Caili/n = bro/damhail ceann+-+a/rd a b^i/ innti/, agus ni/ leigfeadh si/ a = ru/n le duine ar bith. Sin mar ba m^easa i/, no/ b^i/ se/ ag = goilleadh go trom uirthi/. B^i/ an ru/n sin i bh+folach aici/ i = n-+uaigneas a h-+intinne, agus b^i/ se/ ag cognadh an c^roidhe = aisti/. D'+f^eall *Ma/nus_O/_Ne/ill uirthi/. T^ug se/ cu/l di/the. = Agus b^i/ '+f^ios aici/, ce/ na/r innis se/ di/the e/, go rabh bean = eile sa sce/al. Amannai/, b^i/odh fuath aici/ air. Acht b'+e/igean = di/the aidmhea/il i n-+a croidhe go rabh an gra/dh annsin ar fad. = Acht la/ amha/in amach eadar sin is an F^e/il' Muire nuair = a d'+f^oscail si/ an pa/ipea/r ar maidin, caide/ c^onnaic si/ = acht gur po/sadh *Ma/nus_O/_Ne/ill as *Tobar_an_C^onnaidh ar = c^aili/n as *Du/n_Geanainn. Ni/ t^iocfadh le/ithe buaidh a f^agha/il = ar an tocht, an m^aidin seo. = B^i/ truaighe ag a ma/thair di/the. Acht c^onnaictheas do = *Liam_O/_E/igeartaigh na/r b^'+a/dhbhar ar bith truaighe i/, acht = gur b^'+e/ a leas uilig e/. = "Nach e/ an bitheamhnach bradach e/," ars' an m^a/thair, = eadar sin is tra/thas. =

"Agus nuair is amhlaidh," arsa *Liam, "nach h-+e/ Dia = a b^i/ le/ithe na/r p^o/s e/. B^i/ '+f^ios agam+-+sa i g+co/mhnuidhe nach = rabh ciall ar bith do ono/ir ag aon duine den droing m^alluighthe = sin. Da/ m+be/adh, chan ar s^iubhal a' creach na ti/re a b^e/adh = siad. Is iomdha uair a+dubhairt me/ sin le/ithe. Acht," = ar seisean, agus t^a/inig tallann milltineach feirge air, = "ni/l ba/rr do/ fanacht amach as a' taoibh seo den ti/r. No/, = ma/ t^ig liom+-+sa a d^e/anamh, cuirfidh me/ a c^na/mha i g+ceangal. = Agus," ar seisean, tamall beag i n-+a d^iaidh sin, nuair = a s^i/oltho/igh se/, "is maith liom nach bh+fuil a' truaill g^ra/nda = greamuighthe domh. No/ b^i/ fuath riamh agam air, agus b^e/adh = go la/ mo b^a/is, da/ m+be/adh se/ '+n-+a c^liamhain uair is ce/ad = agam." = T^oisigh se/ annsin a smaoitiughadh gur le n-+a leas fe/in = agus le leas an teaghlaigh a t^a/rluigh seo. C^uir Dia an = droch+-+uair tharsta. T^iocfadh *No/ra chuici/ fe/in. Ni/ m^airfeadh = an taom di/the acht tamall beag. B^i/ si/ bro/damhail ceann+-+a/rd = agus ni/ t^abharfadh si/ de s^a/sadh do aon duine gur g^oill = po/sadh an ruagaire reatha seo uirthi/. P^o/sfadh si/ fear = fiu/ntach e/igint. B'+f^e/idir go b+po/sfadh si/ an D.I. B^i/ = se/ ar s^iubhal as an *C^locha/n_B^reac le tamall, e/ fe/in agus a = c^uid pi/le/iri/. Acht, da/ bh+fuigheadh se/ uchtach ar bith, b'+f^uras = an cleamhnas a s^ocrughadh. Annsin ni/ b^e/adh '+f^ios ag aon = duine na/r b^'+e/ rud a t^ug *No/ra cu/l do *M^a/nus_O/_Ne/ill. = Cuireadh an sce/al seo i la/thair *No/rann nuair a b^i/ cuma = uirthi/ go rabh si/ aici/ fe/in ari/s. Acht dubhairt si/ go ciu/in = stuamdha nach rabh ru/n ar bith aici/ fear a p^o/sadh 'ar m^aithe = leis an b^aramhail a b^e/adh ag na co/mhursanaigh. Acht dubhairt = si/ rud eile a c^uir lu/thgha/ir ar a muinntir. "Si/lim anois," = ar sise, "gur b^'+e/ Dia a b^i/ liom na/r p^o/s e/. No/ ni/ rabh = du/il agam i n-+a d^o/igheannai/ na/ i n-+a d^earcadh. Agus na/ = labhaireadh a'nduine liom air, feasta. No/ ni/ smaoitighim = air la/ ba/n na/ oidhche." = Agus ba e/ sin an c^uma a b^i/ uirthi/. Ni/or aithin aon duine = gruaim na/ bro/n uirthi/. B^i/ si/ comh ceann+-+a/rd agus comh =

bro/damhail is b^i/ si/ riamh. Agus ar d^o/igh amha/in b^i/ si/ scaoilte = as ceangal a g^oilleadh uirthi/ go minic roimhe sin. Nuair = a g^ni/thidhe ionnsuidhe ar b^eiric no/ luigheacha/n roimhe b^uidhin = saighdiu/ir ni/ t^iocfadh le/ithe a racht a leigin amach mar = d^e/anfadh an c^uid eile den teaghlach. C^aithfeadh si/ a b^eith = i n-+a tost. Ni/ rabh gle/as cainnte uirthi/ agus i/ da/lta = le fear de na du/n+-+m^arbhtho/iri/ seo! Acht, sa deireadh, = b^i/ si/ saor. B^i/ cead cainnte aici/. Agus b^i/ a/thas ar a = muinntir nuair a c^onnaic siad go rabh si/ di/leas don = c^e/imidheacht a ba dual di/the, agus go rabh droch+-+m^eas aici/ = ar na gni/omharthai/ a b^i/, dar leo, ag tabhairt na/ire don ti/r. = IV =TT Oidhche G^eimhridh a b^i/ ann. B^i/ scaifte beag cruinn i = d+toigh *Liaim_Ui/_E/igeartaigh agus cuma iongantach s^eascair = ortha. B^i/ siad i n-+a suidhe i seomra m^o/r a rabh saidhbhreas = agus so/gh ann. Teine b^reagh ar an teallach agus teas is = te/igheadh aca, d^'+aindeoin na doininne agus an t+sneachta. = Acht ma/ b^i/ siad seascair ni/ rabh siad saor o/ imnidhe. B^i/ = droch+-+s^aoghal ann, agus ni/ rabh '+f^ios caide/ an deireadh = a b^e/adh air. = "Is goirid go d+tuirsighthear iad, da/ m^e/ad a bh+fuil an = diabhal a t^abhairt de n-+a c^abhair do/bhtha," arsa bainisteoir = na baince, agus iad ag cainnt ar na h-+o/glaigh. = "Ta/ an riaghaltas ro/+-+leamh leo," arsa duine eile a b^i/ = ann. "Mur beith go bh+fuil, b'+f^ada claoidhte iad." = "B^ain tu/ an focal as mo b^e/al," arsa *Liam_O/_h-+E/igear-= taigh. "Sin go di/reach an rud a+ta/ cearr. Ni/l '+f^ios = agam faoi an spe/ir caide/ a+ta/ a' teacht ar a' riaghaltas, = ar c^or ar bith. Da/ li/onadh siad na reiligi/ i n-+a/it b^eith a' = li/onadh na b+pri/osu/n, b'+f^ada deireadh leis a' raca/n seo. = Nach iongantach agus nach aistidheach a' rud e/. An riaghaltas =

a fuair buaidh ar an *Eoraip, nach d+tig leo smacht a c^ur = ar scaifte b^eag bitheamhnach sa b^aile. Is minic a c^uireas = se/ o/ c^odladh na h-+oidhche me/ a' smaoitiughadh air." = "Is doiligh don riaghaltas an ti/r a s^ocrughadh gan = cuidiughadh na n+daoine," arsa dlightheoir a b^i/ sa la/thair. = "Ag muinntir na ti/re a+ta/ an c^uid is mo/ de le de/anamh. = Mur beith go bh+fuil fa/rus ag na daoine fa/ c^oinne na = sladairi/ seo, ni/ b^e/adh siad i bh+fad ar an obair a bh+fuil = siad. Acht, taobh amuigh de na bailte mo/ra, s+e/ rud a+ta/ = fa/ilte fa/ n-+a g+coinne. E/ireochaidh teaghlach agus fa/gfaidh = siad a g+cuid leabthach aca, is cuma ce/+'n t-+am san oidhche = a d+tiocfaidh scaifte aca 'un toighe. G^eobhaidh siad an = greim bidh is fearr sa teach. Ta/ urraim agus ono/ir fa/ = n-+a g+coinne. Agus ni/ d^e/anfadh aon duine sce/ala ortha - = ni/ d^e/anfadh, ar a m^eadhchan fe/in de o/r. Mar sin de, is = doiligh don riaghaltas an rud a+ta/ ann a d^e/anamh. Acht = g^eobhaidh siad buaidh air, ta/ me/ cinnte. Acht chan i = n-+aithghiorracht. Bainfidh se/ cupla bliadhain eile asta." = "Tchi/ an t-+Athair Si/orruidhe sinn!" arsa bean an = toighe. "Ma/ ta/ cupla bliadhain den c^inea/l seo saoghail = romhainn, na/r b^'+f^earr du/inn b^eith marbh! Agus gan '+f^ios = againn, a' tuitim '+a/r g+codladh du/inn san oidhche, an musco/l-= amuid a choidhche." Dubhairt si/ an c^ainnt sin go h-+e/agnach = agus dreach pianmhar ar a h-+aghaidh. S+e/ an rud a b^i/ si/ a = m^aoidheamh, is do/iche, nach rabh '+f^ios ce/ an oidhche a c^uirfidhe = an teach le t^einidh ortha. Acht, an do/igh ar d^ubhairt si/ e/, = s^i/lfeadh duine go m+be/adh le/as ar a saoghal aici/, mur' beith = O/glaigh na h-+E/ireann. = "Is annamh a t^ig siad an bealach seo, glo/ir do D^ia," = ars' an dlightheoir. "Ta/ barraidheacht eagla ortha roimh = na saighdiu/iri/ a+ta/ thall annseo ar a' *B^un_B^eag. Mur = beith sin, b^e/adh cuid againn i g+contabhairt o/ d'+imthigh a/r = g+cuid cosanto/ir fe/in." = "Sin rud eile nach n-+aontuighim leis, ar c^or ar bith," = arsa *Liam_O/_h-+E/igeartaigh. "I n-+a/it na pe/as a t^abhairt =

ar s^iubhal as a' b^aile seo, da/ bh+fa/gthaidhe ann iad agus = cupla sco/r saighdiu/ir a c^ur chugainn le n-+a g+cois, ni/or = b^'+eagal du/inn. Eadar iad fe/in agus an me/id daoine = fiu/ntacha a+ta/ ar a' b^aile, b^e/imis comh la/idir agus nach = leigfeadh an eagla do na du/n+-+m^arbhtho/iri/ t^eacht fa/ d^eich = mi/le du/inn." B^i/ se/ ag smaoineadh, da/ m+be/adh an D.I. = ar an *C^locha/n_B^reac, go m+b'+f^e/idir go bh+fe/adfaidhe co/mhairle = a c^ur ar *No/rainn, la/ e/igint. = "Ni/l muinntir a' b^aile comh di/leas don C^oro/in is ba = c^eart do/bhtha b^eith," ars' an dlightheoir. "Ta/, ar n+do/ighe, = an me/id daoine fiu/ntacha a+ta/ ann mar ba m^aith a leithe/idi/ = '+b^eith. Acht ta/ smugacha/in fa/ na cu/l+-+sra/ideannai/ nach = bh+fuil aon p^ighinn ar a d+tu/s na/ ar a n+deireadh, agus si/lidh = siad nach rabh aon oighri/ ar *Wolfe_Tone acht iad fe/in. Agus = i d+taca le muinntir na ti/re de, ni/or f^an ciall na/ creideamh = na/ fiu/ntas ionnta. B^i/ me/ thi/os annsin i d+teach na cu/irte, = Dia Ma/irt s' c^uaidh thart, agus ni/ rabh acht tri/ c^a/s le = fe/acha/il ann. Is fearr leo a n+gnoithe a f^a/ga/il le socrughadh = ag *Domhnall_'Ac_Suibhne as a' *Scamhthaidh agus ag scaifte = do/irne/alach nach bh+fuil eolas ar bith ar d^ligheadh aca acht = oiread is b^e/adh ag tarbh." = "Be/idh *Domhnall a' du/il le b^eith '+n-+a b^reitheamh nuair a = t^iocfas Poblacht na h-+E/ireann i d+treis," arsa fear na = baince. = "Ta/ se/ ina b^reitheamh mar ta/ se/," ars' an dlightheoir. = "Si/lidh se/ nach rabh a leithe/id ann o/ b^i/ *Feidhlimidh_Reachtmhar = ann." = "Ce/+'r b^'+e/ *Feidhlimidh_Reachtmhar?" arsa *Liam_O/_= h-+E/igeartaigh. = "Ri/ a b^i/ i n-+E/irinn fad o/ s^oin a b^i/ iongantach maith = a' de/anamh dlighidh, ma/+'s fi/or an seanchas," ars' an dlightheoir, = agus rinne se/ ga/ire tarcuisneach. = "Bi/onn a' c^eithearn+-+c^oilleadh go minic aige," arsa = fear na baince. =

"Bi/onn," arsa fear an toighe, "acht ce/ g^eobhas greim = annsin ortha? Ta/ an teach do/mhain sa c^noc, agus ni/ = fe/idir t^eacht air i gainfhios." = "Nach rabh na saighdiu/iri/ a' cuartughadh an toighe aige, = ta/ seachtmhain o/ s^oin?" arsa duine eile. = "B^i/," arsa *Liam, "acht, ma/ b^i/ fe/in, sin a rabh ar a = s^on aca." = "C^onnaic me/ na saighdiu/iri/ a' gabha/il fri/d a' b^aile = seo," arsa *Bean_Ui/_E/igeartaigh. "B^i/ lucht carr aca = amuigh annsin ag an doras agus iad ar crioth leis an f^uacht. = Ni/ leigfeadh an eagla domh cuireadh a t^abhairt 'un toighe = do/bhtha. Acht t^ug me/ braon beag amach chuca. Agus, a = D^ia, is iad a b^i/ laghach mu/inte! B^e/adh truaighe agat de = na cre/atu/ir, i bh+fos annsin ag iarraidh a/r g+cur ar d^eagh+-+= staid, agus gan de b^uidheachas le fagha/il aca acht urchar = fealltach as cu/l claidhe." = "Chan le buidheachas a+ta/ siad a' su/il," ars' an dlightheoir. = "Ta/ siad a' coimhli/onadh a n+dualgais, mar g^ni/ siad in = gach cearn san Impireacht. Agus is cuma leo acht sin." = "Caithfidh se/ go bh+fuair na diabhail sce/ala i d+toigh = *D^omhnaill_'Ic_Suibhne go rabh na saighdiu/iri/ a' tarraingt = ortha, an la/ sin," arsa fear na baince. "No/ b^i/ siad = ann le tri/ la/ roimhe sin, c^luinim." = "Bi/ cinnte go bh+fuair siad sce/ala," arsa *Liam_O/_= h-+E/igeartaigh. "Ta/ na droch+-+d^aoine fairsing, agus b^i/ = riamh." = "Ni/ abo/rainn+-+se nach bh+fuil siad anocht ari/s ann," ars' = an dlightheoir. = "Cad chuige a n-+abair tu/ sin?" = "Ta/, rinneadh ionnsuighe ar b^eiric *G^leann_G^eise are/ir. = Sin mar g^ni/ na h-+o/ga/naigh sin e/. Baineann siad a' cnoc = amach i n+diaidh iarraidh aca sin, agus ni/ stadann siad = den ra/sa go m+bi/dh siad fiche mi/le o/+'n a/it a dearn siad = an t-+olc. Ta/ an ceann feadhna a+ta/ ar a' droing sin = iongantach cleasach, do re/ir mar c^luinim." Ni/or luaidh =

se/ ainm an f^ir. Ba doiligh labhairt ar *M^a/nus_O/_Ne/ill = sa teach seo, agus go rabh caili/n an toighe da/lta leis, = tra/th, agus annsin go d+tug se/ cu/l a c^inn le/ithe agus gur = p^o/s se/ bean eile. = M^air siad ag cainnt mar seo go h-+am luighe. Agus an = oidhche sin t^oisigh *Liam_O/_h-+E/igeartaigh a m^eabhrughadh agus = a smaoineadh. Caide/ an do/igh a b'+f^earr le breith ar an = ruagaire reatha seo? B^i/ an dubh+-+f^uath aige ar *Ma/nus_= O/_Ne/ill. B^i/ di/oghaltas aige do/ i n-+a c^roidhe. T^eilgfeadh = se/ 'un ba/is e/, da/ d+tigeadh leis a d^e/anamh. Da/ m+b'+f^e/idir = a f^agha/il amach nuair a b^e/adh se/ i d+toigh *D^omhnaill_'Ic_= Suibhne amuigh ar a' *Scamhthaidh. "Is mo/r a' rud a t^ig = le h-+airgead a d^e/anamh," ar seisean agus t^oisigh se/ = d^'+ainmniughadh daoine i n-+a intinn fe/in a c^uideochadh leis. = "Ta/ coimhea/d maith agam ar na bealaigh anois," ar = seisean leis an dlightheoir cupla seachtmhain i n-+a d^iaidh = sin. "Si/lim nach fe/idir do/ t^eacht i gainfhios." = "An bh+fuil tu/ cinnte nach bh+fuil a'nduine pa/irteach in = do ru/n a b^e/arfadh sce/ala do/?" ars' an fear eile. = "Ni/or labhair me/ le a'nduine air, taobh amuigh de d^oras = acht leat fe/in," ars' an fear eile. = "An bh+fuil do c^uid seirbhiseach ion+-+taobhtha?" ars' an = dlightheoir.||"| = "Ni/l f^ios aca a d^ath fa/ d+taobh de," arsa *Liam. = "Acht nach bh+fuil f^ios agat go bh+fuil faisiu/n ag caili/ni/ = aimsire b^eith a' cu/l+-+e/isteacht fa/ d^oirse?" ars' an = dlightheoir. = "Ta/ '+f^ios agam go maith," arsa *Liam. "Acht na/ bi/odh = eagla ort go n+de/antar cu/l+-+e/isteacht ar bith i d+toigh = s'+againne. Na seirbhisigh a+ta/ againn, t^a/inig an t-+iomla/n = aca o/ d^aoine fiu/ntacha. An co/caire a+ta/ againn, b^i/ a = h-+athair san arm. Agus an caili/n cistineadh a+ta/ againn, = ta/ a dearbhra/thair '+n-+a b^a/irseoir ar *Abhainn_na_g+Coradh." = "Ta/ f^ios agam nach m+be/adh seirbhiseach ar bith agat = acht seirbhiseach di/leas," ars' an fear eile. "Acht den =

imirt a' coimhea/d. Da/ g+cluineadh siad leideadh ar bith, = b^e/adh siad a' cainnt air, b'+f^e/idir. Agus ni/ b^i/onn sce/al = i bh+fad da/ reic. Am ar bith a m+be/idh tu/ fe/in is do b^ean = is do nighean ag cainnt ar na rudai/ seo, tabhair do d'+aire = nach m+bi/onn a'nduine ar na gaobhair. Rud deacair ru/n = a c^oinnea/il. Loiteann se/ an croidhe ag an m^o/r+-+c^uid de = na daoine. Agus bi/onn siad ag tochailt thart air ag iarraidh = faoiseamh a f^agha/il uaidh." = "Na/ bi/odh eagla ort," arsa *Liam. "Ta/ an t-+iomla/n = de sin to/mhaiste agam+-+sa." = V =TT Oidhche amha/in mi/ i n-+a d^iaidh sin, eadar meadhon oidhche = is la/, buaileadh an doras ag *Domhnall_'Ac_Suibhne ar an = *Scamhthaidh. = "Ce/ sin?" ar seisean, ag cliseadh as a c^odladh. = "Mise," ars' an duine taobh amuigh. D'+aithin *Domhnall = an glo/r agus d'+e/irigh se/ de le/im amach as an leabaidh agus = t^arraing se/ air a b^ri/ste. Annsin las se/ coinneal agus = c^uaidh se/ si/os gur f^oscail se/ an doras. T^a/inig seisear = fear isteach agus a g+cuid gunnai/ leo, *Ma/nus_O/_Ne/ill = agus cu/igear eile. = "Ca/ bh+fuil a' c^uid eile? Ar a' b^ealach a' teacht?" = arsa *Domhnall_'Ac_Suibhne. = "Ni/l," arsa *Ma/nus. "Rinneamar tri/ c^uid di/nn = fe/in ar maidin inde/. Tiocfamuid i g+cionn a c^e/ile ari/s = gan m^oill, le cuidiughadh De/. Seo a bh+fuil a' teacht a' = bealach seo anocht." = D'+e/irigh bean *D^omhnaill agus rinne si/ re/idh tra/th bidh. = Nuair a b^i/ an biadh caithte aca, s^uidh siad thart fa/+'n teinidh = a c^aitheamh tobaca agus a c^o/mhra/dh. Acht ni/or m^air an = co/mhra/dh i bh+fad. B^i/ siad tuirseach i n+diaidh deich mi/le =

f^ichead a s^iubhal trasna na g+cnoc. T^oisigh na su/ile a = t^uitim ortha, agus ni/or b^'+f^ada go rabh an t-+iomla/n aca = i n-+a g+codladh. = Ni/ rabh fonn ar bith codladhta ar *D^omhnall_'Ac_Suibhne. = C^uir se/ tulleadh mo/nadh ar an teinidh agus li/on an pi/opa. = B^i/ na buachailli/ i n-+a luighe ar an urla/r agus cuma ortha = go rabh codladh comh trom sin ortha is nach musco/ladh urchar = gunna m^o/ir iad. = T^ig linn an seanduine sin a s^amhailt i n-+a s^uidhe annsin = ag caitheamh tobaca agus e/ ag amharc isteach sa teinidh. = Ni/l smid le cluinstin acht an e/agcaoin a+ta/ ag an g^aoith = sa t+simleoir agus an ana/l a/rd a+ta/ ag na fir a+ta/ i n-+a = luighe i n-+a g+codladh ar an urla/r. = Le sin fe/in t^oisigh an madadh a t^afann. Baineadh cliseadh = as *Domhnall. An c^e/ad rud ar smaoinigh se/ air gur c^eart = do/ na buachailli/ a m^uscladh. Acht rinne se/ ath+-+smaoineadh. = S^iubhail se/ si/os go dti/ an doras agus rinne se/ leath+-+f^oscladh = ar an c^o/mhlaidh. D'+amharc se/ amach agus d'+e/ist se/. Ni/ = rabh a d^ath le feicea/il aige, na/ a d^ath le cluinstin aige = acht an madadh ag tafann thi/os ag ceann an c^abhsa. S^iubhail = se/ si/os le taoibh an b^alla go giall an toighe agus scairt = se/ ar an m^adadh. = "Bagair air," ars' an duine, giota si/os uaidh. = "Ce/ t^u/ fe/in?" arsa *Domhnall. = Le sin nochtaidh an duine thi/os ag ceann an c^abhsa. = "Bagair 'un toighe ar a' m^adadh agus fan san a/it a bh+fuil = tu/," ar seisean, agus s^iubhail se/ ani/os f^ad le *Domhnall. = "Na/ bi/odh eagla ort," ar seisean nuair a t^a/inig se/ fa/ g^iota = do/. "Chan le mioscas acht le caradas a+ta/ me/ a' teacht." = "Ni/ aithnim t^u/," arsa *Domhnall nuair a t^a/inig an = fear eile '+f^ad leis. "Luigh fu/t, a *F^uaid." = "Ni/ do/iche go n-+aithneann," arsa fear s^iubhalta na = h-+oidhche. "Anoir as *Loch_Beara a t^a/inig me/." Annsin = rinne se/ tamall co/mhra/idh i g+cogarnaigh le *Domhnall, agus = d'+imthigh se/. =

P^ill *Domhnall 'un an toighe agus s^uidh se/ tamall beag = de c^ois na teineadh agus e/ ag meabhrughadh. B'+f^e/idir nach = rabh an teachtaireacht ion+-+taobhtha. B'+f^e/idir gur+a+b e/ = rud a b^i/ aige spi/odo/ir a t^a/inig '+f^e/acha/il a bh+fuigheadh se/ = eolas ar bith. An sce/al a d'+innis se/, ni/ rabh craiceann = na fi/rinne air. B^i/ se/ do+-+c^reidte, dar leis. Acht, ar = eagla na h-+eagla, m^uscail se/ na buachailli/. = "Si/lim, i n-+ainm De/, gur fearr di/bh b^eith ag imtheacht," = ar seisean, nuair a b^i/ siad comh muscailte is go rabh = a c^uid cainnte ion+-+tuigthe aca. "Do re/ir a' sce/ala a fuair = me/, be/idh na saighdiu/iri/ annseo san oidhche i m+ba/rach. Ma/ = ta/ fi/rinne ar bith annsin, is fearr di/bh gan fanacht leis = a' m^aidin acht b^eith ar a' taoibh thoir de *C^noc_na_Searradh = sul a n-+e/irighidh na daoine." = "Ar aithin tu/ e/?" arsa *Ma/nus_O/_Ne/ill. = "Ni/or aithin," arsa *Domhnall. "B'+f^e/idir nach rabh = i n-+a s^iubhal acht amaidighe. Acht, leis a' de/agh+-+ru/n a = t^a/inig se/. Sin mo b^aramhail, ar scor ar bith." = D'+e/irigh na buachailli/ agus c^uir ortha a g+cuid bro/g. = T^ug *Domhnall leis bonno/g ara/in agus g^earr se/ i/, agus = t^ug stiall do gach aon f^ear aca le cur i n-+a b+po/cai/. T^ug = siad leo a g+cuid gunnai/, d'+f^a/g sla/n ag fear an toighe, = agus d'+imthigh siad. = An oidhche ar n-+a b^a/rach, ni/ d^eachaidh *Domhnall_'Ac_Suibhne = a luighe go rabh se/ mall san oidhche. Acht e/ i n-+a s^uidhe = de c^ois na teineadh ag meabhrughadh ar an teachtaire = c^oimhightheach a t^a/inig chuige, an oidhche roimhe sin, agus ar = an sce/ala iongantach a b^i/ leis ionns' air. Ma/ d'+e/irigh = se/ uair 'un an dorais, d'+e/irigh se/ fiche uair agus d'+amharc = se/ amach. Acht ni/ rabh a d^ath le feicea/il na/ le cluinstin = aige. Sa deireadh c^uaidh se/ a luighe. Agus e/ '+c^o/mhair a = b^eith cinnte gur spi/odo/ir a b^i/ amuigh ag breathnughadh a = t^a/inig chuige, agus nach nochtadh se/ e/ fe/in ar c^or ar bith = acht eagla go rabh se/ gaibhte ag an m^adadh. = T^uit se/ i n-+a c^odladh sa deireadh. Agus ba e/ an rud =

a m^uscail e/ tailim m^illtineach a buaileadh ar an doras. = D'+e/irigh se/ i n-+a s^uidhe sa leabaidh. B^i/ soluis amuigh = o/s coinne na fuinneo/ige agus si/os an cabhsa. = "Ce/ sin?" ar seisean. = "&Open the door and be quick about it&," ars' an duine = taobh amuigh. = D'+f^oscail *Domhnall an doras, agus i bh+faiteadh na = su/l li/on an teach isteach. B^i/ saighdiu/iri/ agus pi/le/iri/ = agus Tans ann. = B^i/ siad ar ga/rda thart ar an teach. An c^uid a b^i/ istoigh, = t^oisigh an cuartughadh aca. C^uaidh cuid suas 'n an = t+seomra. T^ug cuid eile iarraidh ar an sciobo/l. C^uartuigh = scaifte eile an boitheach. Annsin c^ruinnigh siad isteach = 'un na cistineadh agus, dar leat, iongantas ortha. = "&Where 'ave you put the blinking Shinners who = came here last night&?" arsa fear aca. = T^a/inig iongantas ar *D^omhnall, ma/ b'+f^i/or do/ fe/in. = Ni/ rabh '+f^ios aige caide/ b^i/ siad a m^aoidheamh! Ni/ rabh = aon duine aige are/ir roimhe sin acht e/ fe/in is a t^eaghlach! = Ni/or f^a/g siad aon c^oirnea/l sa teach gan c^uartughadh. = B^uail siad na ballai/ le bonn na n+gunnai/ '+f^e/acha/il an m+be/adh = doras folaigh i n-+a/it ar bith. B^agair siad ar *D^omhnall = go d+tabharfadh siad leo e/, mur' n-+innseadh se/ do/bhtha ca/ = rabh na h-+o/glaigh. Dubhairt *Domhnall nach rabh neart ar sin = aige. Sa deireadh d'+imthigh siad. = **** = An oidhche c^e/adna sin, ni/or c^odail *Liam_O/_h-+E/igeartaigh = go rabh se/ de/idheannach san oidhche. B'+f^ada leis no/ go = d+tigeadh an m^aidin agus go g+cluineadh se/ an sce/ala = lu/thgha/ireach - go rabh *Ma/nus_O/_Ne/ill agus a b^aicle m^alluighthe = gaibhte i n-+a b+pri/osu/naigh. B^i/ lu/thgha/ir air go rabh an gaduidhe = droch+-+m^easamhail sa dol. No/ b^i/ di/oghaltas ar leith aige =

do/. "D^o/igh se/ an croidhe in mo c^liabh," ar seisean leis = fe/in, "acht ni/or leig mise riamh mo c^na/mh leis a' m^adadh. = S^i/l se/ na/r b^'+f^e/idir breith air i d+toigh *D^omhnaill_'Ic_Suibhne. = Acht b^i/ mise tiugh aige".... B^e/adh lu/thgha/ir ar d^aoine = fiu/ntacha an b^aile nuair a c^luinfeadh siad go rabh se/ san = eangaigh. B^e/adh lu/thgha/ir ar a m^naoi. Agus b^e/adh lu/thgha/ir = ar *No/rainn. D'+imir se/ cleas gra/nda uirthi/. M^eall = se/ i/ go dti/ gur t^oiligh si/ ar a p^o/sadh. Annsin d'+f^a/g se/ i/ = agus p^o/s se/ bean eile. Acht b^i/ cu/iteamh ag *No/rainn as! = Ar maidin, an la/ ar n-+a b^a/rach, nuair a b^i/ se/ i n-+a s^uidhe = ag a b^ricfasta t^a/inig an sce/ala go rabh sluagh saighdiu/ir = ag teacht isteach ba/rr an b^aile. C^uaidh *Liam_O/_h-+E/igeartaigh = suas an staighre. S^easuigh se/ i leath+-+taoibh san a/it nach = bh+feicfidhe e/, agus d'+amharc se/ amach ar an f^uinneoig. = Ba m^aith leis an pri/osu/nach a f^eicea/il le n-+a s^u/ile cinn, = e/ caithte i g+carr agus glais la/mh air. Acht t^a/inig na = carrannai/ anuas an t+sra/id agus amach an bealach i/ochtarach. = Agus ni/ rabh pri/osu/nach ar bith leo. = B'+iongantach an sce/al e/ seo. B^i/ siad i d+toigh *D^omhnaill_= 'Ic_Suibhne are/ir roimhe sin. B^i/ se/ cinnte den me/id sin. = Agus ar b^'+f^e/idir gur e/alo/idh siad? Ce/ b^i/ le sce/ala a = c^ur chuca? = Eadar sin is tra/thas, fuair se/ amach go d+ta/inig na = saighdiu/iri/ go teach *D^omhnaill_'Ic_Suibhne eadar meadhon = oidhche is la/. Gur c^uir siad fa/inne cruadhach thart ar an = teach sul ar iarr siad foscladh. Acht, nuair a leigeadh = isteach iad, nach rabh fa/ n-+a g+coinne acht teaglach an toighe. = "Ni/l neart air," arsa *Liam go bru/ighte le n-+a m^naoi = is le n-+a inghin tamall i n-+a d^iaidh sin. "Is cosamhail = gur doiligh a d^ath a d^e/anamh '+g^ainfhios do na droch+-+d^aoine. = S^i/l me/ inde/ go rabh ceangal na g+cu/ig g+caol agam air. Acht," = ar seisean agus cuil ag teacht air, "ni/l se/ re/idh go fo/ill = liom. Leanfaidh me/ e/, agus an dara h-+uair a c^uirfeas = me/ dol roimhe, ni/ b^e/idh lu/b ar la/r ar bith ann." =

VI =TT Laethe na Fe/il' Eoin a b^i/ ann agus an aimsir gala/nta. = B^i/ sos cogaidh eadar E/irinn agus Sasain. Agus na = buachailli/ a b^i/ amuigh ar na sle/ibhte le fada roimhe sin, = b^i/ siad ag tabhairt cuairt ar a muinntir agus ar a g+ca/irde. = Taobh amuigh de t^each *D^omhnaill_'Ic_Suibhne, b^i/ *Ma/nus_= O/_Ne/ill si/nte ar an le/ana agus e/ ag caitheamh tobaca. = Agus fear an toighe i n-+a s^uidhe ag a t^aoibh. B^i/ *Ma/nus = ag sce/alaidheacht ar an t+saoghal a b^i/ aige fe/in o/+'n oidhche = d^eireannach a b^i/ se/ i d+toigh *D^omhnaill. = "Ni/ rabh codladh comh trom ariamh orm," ar seisean, = "is b^i/ orm an m^aidin u/d a d'+f^a/gamar a' teach seo. B^i/ = me/ eadar d^a/ c^omhairle, ma/ b^i/ aon f^ear ariamh ann, ce/ = aca d'+e/ireochainn agus b^e/arfainn m'+aghaidh amach ar an = c^noc no/ luighfinn an a/it a rabh me/ go maidin. No/ b^i/ me/ = a' de/anamh nach rabh contabhairt ar bith orainn." = "Da/ m+be/adh iomla/n a' sce/il agat," arsa *Domhnall, = "ni/ b^e/adh amhras ar bith ort. Agus anois ni/ t^o/mhaisfea/ = a choidhche ce/ a c^uir sce/ala chugat, an oidhche sin, ag iarraidh = ort imtheacht." = "Ni/l baramhail ar bith agam," arsa *Ma/nus. = "Ta/," arsa *Domhnall, "inghean *Liaim_Ui/_E/igeartaigh = as a' *C^locha/n_B^reac - *No/ra_Ni/_E/igeartaigh." =

AN FEAR DEIREANNACH DE NA = FIANNAIBH. =TTT I =TT "*Oisi/n, ar n+do/ighe," arsa tusa. "Ta/ a f^ios sin = ag gach aon duine. C^ualaidh an saoghal iomra/dh = air. Nach bh+fuil `*Oisi/n i n+diaidh na bh+Fiann` i = m+be/al a' b^ig is a' m^o/ir sa G^aedhealtacht." = Sin an b^aramhail a+ta/ ag an m^o/r+-+c^uid de na daoine. = Agus be/idh iongantas ortha nuair a c^luinfeas siad na/r = b^'+e/ *Oisi/n an fear deireannach de na Fiannaibh, ar c^or ar = bith, acht fear a rabh aithne agam fe/in air - *Conall_E/amoinn_= Ruaidh as an b^aile s'+againne. B^i/ *Conall sna Fiannaibh. = No/, ar scor ar bith, s^i/l se/ fe/in go rabh. Agus sin a/dhbhar = mo sce/il. = B^i/ agra c^inn agus deise labhartha riamh aige. B^i/ du/il = m^o/r aige sa sce/alaidheacht agus sa t+seanchas. Ba c^uma = caide/ an deifre a b^e/adh le h-+obair air, da/ d+tigeadh sean-= chaidhe an bealach la/ Fo/ghmhair, c^aithfeadh *Conall uaidh an = speal agus s^uidhfeadh se/ ag ceann an iomaire i rith lae, = da/ bh+fanadh an sce/alaidhe aige. = B^i/ uncal do/ i n-+a c^o/mhnuidhe thuas ar *S^liabh_an_Darta/in. = I g+cionn na h-+aimsire d'+f^a/g *Conall an baile s'+againne = agus c^uaidh se/ suas chuig an uncal. B^i/ an t-+uncal ag = brath oighre a d^e/anamh de, no/ ni/ rabh cu/ram mna/ na/ cloinne = air fe/in. D'+f^an *Conall aige ar feadh c^u/ig m+bliadhan. = Acht sa deireadh t^a/inig easaontas eatorra agus t^a/inig = *Conall arais 'un an b^aile. = Seo mar t^a/rluigh. B^i/ seanduine ar *S^liabh_an_Darta/in = dar b^'+ainm *Donnchadh_Dorcha, agus ni/ rabh aon f^ear Fiannaidh-= eachta ins na *Rosaibh ion+-+c^urtha leis. Ni/ rabh *Conall =

i bh+fad thuas gur t^oisigh se a g^abhail d^'+a/irnea/l chuig *Donnchadh_= Dorcha. Agus t^oisigh *Donnchadh ar an F^iannaidheacht. Ni/ = rabh, ar n+do/ighe, dochar ar bith annsin, dar leat. Acht = t^oisigh an F^iannaidheacht a g^abha/il i n-+a c^eann do *C^onall. = B^i/ sean+-+m^adadh ag an uncal a b^i/ leath+-+c^aoch agus an ca/r = ag tuitim as. *Jack a b'+ainm don m^adadh. Acht ni/ d^e/anfadh = an t-+ainm sin gnoithe do f^ear a b^i/ ins na Fiannaibh. Agus = t^ug se/ "*Bran" air. B^i/odh se/ go minic amuigh sa c^noc = e/ fe/in agus an madadh ag seilg gearrfhiadhach. = Ni/ rabh an t-+uncal sa/sta. Fear saoghalta sanntach a = b^i/ ann. Ba e/ an dearcadh a b^i/ aige gur c^eart do f^ear = "an la/ a oibreadh agus an oidhche a c^odlughadh, agus neamh+-+= iongantas a d^e/anamh de amaidighe." Acht b^i/ se/ comh maith = aige b^eith ag cainnt leis an g^ealaigh. B^i/ a d^o/igh fe/in le = *Conall, agus ce/ c^uirfeadh thairsti e/? = B^i/ an b^eirt ag e/irghe corrach le c^e/ile gach aon la/ da/ = rabh ag teacht. T^a/inig Earrach fliuch fuar agus b^i/thear ar = deireadh leis an obair. B^i/ an t-+uncal cianach confadhach, = acht ba c^uma le *Conall. Ni/or b^'+f^earr rud a m+be/adh ann = 'na/ gaoth m^o/r is ba/isteach. Amannai/ nuair a d'+e/irigheadh = se/ ar maidin agus tchi/odh se/ ag cur e/, s+e/ rud a b^i/odh lu/thgha/ir = air. Ni/ t^iocfadh le aon duine ordughadh do/ fanacht amuigh = ag obair faoi an f^earthainn. Ar scor ar bith, b^i/ an talamh = ro/+-+f^liuch le ro/mhar. Ba b^rea/gh an leithsce/al an droch+-+aimsir = aige, agus d'+imthigheadh se/ si/os chuig *Donnchadh_Dorcha. = Sa deireadh stad an f^earthainn. Amach i la/r an Aibrea/in = a b^i/ ann. T^oisigh muinntir na m+bailteach a ro/mhar t^alamh = na b+prea/tai/ go di/cheallach. Agus t^oisigh *Conall comh maith = le duine. C^aith se/ seachtmhain ag ro/mhar ar t^eann a d^i/chill. = Rinne se/ iomaireacha de, Dia Sathairn. B^i/ an po/r scoilte = ag an uncal sa sciobo/l, agus b^i/ siad ag brath roiseadh = mo/r prea/tai/ a c^ur Dia Luain. = Oidhche S^athairn c^uaidh an seanduine a luighe agus e/ sa/sta. = B^i/ bun ar an aimsir. Agus b^i/ obair m^o/r de/anta ag *Conall. = "Ni/ f^aca me/ riamh ag obair comh dlu/samhail e/ agus d'+oibir =

se/ le seachtmhain," ars' an t-+uncal leis fe/in. "Agus = ni/ d^eachaidh se/ ar amharc na/ ar e/isteacht a' t+sean+-+amada/in = sin thi/os '+rith na seachtmhaine. B'+f^e/idir gur t^ionnto/idh = Dia a la/mh leis. Sce/al cinnte nach bh+faca mise a' cromadh = ar a g^noithe riamh e/ mar rinne se/ le seachtmhain." = An oidhche sin, sul a n+deachaidh an t-+uncal a luighe, c^uaidh = se/ amach go giall an toighe agus d'+amharc se/ uaidh. B^i/ = cuma m^aith ar an aimsir. An g^aoth thoir agus cuma t^irim = ar an spe/ir. = Ar maidin Dia Luain, d'+e/irigh an t-+uncal teacht d^eirg' = an da/ ne/all. Rinne se/ re/idh an bricfasta agus scairt = se/ ar *C^onall. D'+e/irigh *Conall agus aoibh b^rea/gh air, no/ = b^i/ a sci/thiste go maith de/anta aige i n+diaidh an Domhnaigh. = B^i/ an seanduine ag cainnt ar an obair a b^i/ leagtha amach = aige, agus iad i n-+a suidhe ag an ta/bla ag de/anamh a g+codach. = "Cuirfimid na prea/tai/ luath ar a' *M^alaidh_B^uidhe, agus = na Lumpers i b+*Pa/irc_a'_Locha. Agus fa/gfamuid an taobh = seo i bh+fos de *C^uibhreann_na_Carraige fa/ c^oinne ca/il." = Nuair a b^i/ a c^uid de/anta ag *Conall d^earg se/ a p^i/opa = agus c^uaidh se/ amach. B^i/ maidin d^eas c^iu/in ann agus = an g^rian go di/reach i n+diaidh e/irghe. D'+amharc se/ ar gach = taoibh de/. B^i/ *Loch_an_Iubhair comh ciu/in le leac g^loine = agus deallramh maiseach i n-+a croiceann ag grian na maidne. = B^i/ toit ag e/irghe as na simleoiri/ gach aon a/it o/ *C^ro/_P^a/druig = go *Mi/n_na_Cuinge. B^i/ an saoghal mo/r i n-+a suidhe. Agus = ba g^oirid go m+be/adh siad amuigh ins na cuibhrinn ag cur = a g+cuid prea/tai/ go di/cheallach. = Maidin g^ala/nta a b^i/ innti/. Agus c^uir si/ aoibhneas = ar *C^onall. Acht sin ar c^uir si/ air. Ni/or c^uir si/ draoi-= dheacht na/ geasa air na/ liaspa/in ar a s^u/ile. B^i/ '+f^ios = aige gur ar *S^liabh_an_Darta/in a b^i/ se/ agus b^i/ ru/n aige = g^abha/il amach a c^ur p^rea/tai/ nuair a b^e/adh a p^i/opa caithte = aige. Acht b^i/ an la/ fada go dti/ an oidhche. Rachadh se/ = suas giota beag eile taobh an c^nuic go bh+fa/ghadh se/ amharc = mar ba c^eart ar m^uir is ar t^i/r. =

Nuair a b^i/ se/ giota suas an m^alaidh, d'+amharc se/ = thart. B^i/ an t-+uncal agus gasu/r fasto/idh ag iomchur = ma/lai/ scoiltea/n amach as an scoibo/l. Dar le *Conall, = "Is tu/ an seanduine saoghalta sanntach. Agus nach beag = tro/caire a+ta/ ionnat na/r leig don tachra/n sin ne/all a = c^odlughadh ar maidin!" Mar sin fe/in, b^i/ se/ ag brath = pilleadh anuas arais agus g^abha/il i g+cionn a c^uid oibre. = Agus p^illfeadh, mur beith rud a t^a/rluigh. Nuair a b^i/ = sco/r slat siubhalta aige ar a b^ealach anuas le/im gearrfhiadh = amach as tom aitinighe ag n-+a c^osa. = Dubhairt me/ na/r c^uir a/ilne na maidne draoidheacht ar = bith air. Nach rabh ann acht go n+deachaidh se/ suas taobh = an c^nuic go bh+fa/ghadh se/ amharc ar ba c^eart ar *Loch_an_= Iubhair agus ar i/ochtar t^i/re, agus ar an f^airrge agus ar = na h-+oilea/in. Acht ce/ aige bh+fuil '+f^ios nach tu/s draoidheachta = a b^i/ annsin fe/in? C^uaidh se/ suas taobh an c^nuic, agus = nuair a b^i/ se/ thuas, le/im gearrfhiadh amach as tom aitinighe. = Agus c^uir an gearrfhiadh sin cor i n-+a c^inneamhaint. = Comh luath agus c^onnaic se/ an gearrfhiadh rinne se/ fead = ar *B^ran agus s^i/n an t+seilg. Suas cnoc agus si/os gleann, = "seal go h+ioscadai/, seal go h+ascallai/," go rabh siad = amuigh ar f^i/or_m^ullach *C^noc_na_Searradh. Agus d'+imthigh = an gearrfhiadh sa deireadh ortha. = **** = C^uir an t-+uncal ma/la po/ir ar an asail agus t^ioma/in = an gasu/r amach 'un an c^uibhrinn i/. T^ug an seanduine = leis basca/id agus leag se/ cupla iomaire po/ir, agus = d'+iarr ar an g^asu/r toiseacht a c^aibea/il. B^i/ an dubh+-+= d^eifre air agus ni/ t^iocfadh leis fanacht go d+taradh *Conall. = B^i/ se/ ag e/irghe mi/+-+s^a/sta. Ca/ rabh *Conall? Ca/ n+deachaidh = se/? Caide/ an siabhra/n a t^a/inig air? I g+cionn tamaill = t^a/inig se/ ani/os 'un an toighe. Ni/ rabh *Conall istoigh. = C^uaidh se/ suas taobh an c^nuic. D'+amharc se/ sna ceithre =

h+a/irde fichead, acht ni/ rabh *Conall le feicea/il thoir na/ = thiar. P^ill se/ anuas arais agus scaoil se/ amach cupla = ceann eallaigh a b^i/ aige. Scairt se/ ar an m^adadh go = d+tioma/nadh se/ amach an cnoc iad, acht ni/ t^a/inig an madadh = ar a scairt. T^oisigh an seanduine d^'+f^eadalaigh air. = Acht ni/ rabh gar ann. Ni/ rabh an madadh le fagha/il acht = oiread is da/ slugadh an talamh e/. = C^uaidh an seanduine si/os 'un an c^uibhrinn agus t^oisigh = se/ d^'+obair i g+cuideachta an g^asu/ra. B^i/ se/ mi/+-+s^a/sta. = B^i/ *Conall agus an madadh ar s^iubhal. Agus ni/ rabh acht = aon c^iall amha/in le baint as sin. B^i/ *Conall ar s^iubhal = amach an cnoc a s^eilg.... Nuair a ba c^o/ir do/ an = la/ maith a f^reastal agus a c^uid prea/tai/ a c^ur! = **** = C^uir an gearrfhiadh folach cnoc ar *C^onall is ar *B^ran = amuigh i n+doimhneacht an t+sle/ibhe. M^air siad tamall mo/r = fada ag cuartughadh. Acht ni/ rabh gar ann. Agus, = tra/thno/na beag le luighe gre/ine, t^a/inig *Conall arais 'un = an b^aile agus gan a d^ath leis ar s^on an astair. = "Ca/ rabh tu/?" ars' an t-+uncal nuair a t^a/inig *Conall = 'un an toighe. = "Amuigh a' seilg," arsa *Conall, ag toiseacht is ag = innse do/. = "Ni/ rabh ru/n ar bith sealg' agam nuair a d'+e/irigh me/ = amach ar maidin," ar seisean. "Acht ce/ riamh a fuair = buaidh ar a c^inneamhaint? Suas taobh a' c^nuic liom ar = maidin, me/ fe/in is *Bran. Ni/or b^'+f^ada a c^uamar gur = du/isigheadh linn an gearrfhiadh donn fad+-+c^luasach. D'+imthigh = me/ fe/in is *Bran sa to/ir air. Agus b^i/omar a' le/imnigh = thaire alta/in is aibhne go rabhamar amuigh ar *C^noc_na_= Searradh. Acht d'+imthigh an gearrfhiadh orainn i n+diaidh an = iomla/in. B^i/ an gearrfhiadh ce/adna faoi g^easaibh, ma/ b^i/ = aon c^eann ariamh amhlaidh. No/, mur beith go rabh, ni/ c^uirfeadh = se/ folach cnoc ar *B^ran mar c^uir se/." =

"*Bran," ars' an seanduine go tarcuisneach ag amharc = ar an m^adadh. "Is leis a crochadh an t-+ainm nuair a = tugadh `*Bran` air. D'+f^e/ad tu/ a f^a/ga/il '+n-+a *Jack nuair = a b^i/ se/ '+n-+a *Jack, agus b^e/adh rud e/igint le gno/thugadh = air, mur' n+de/anadh se/ acht na cearca a c^ur as a' c^uraidheacht. = *Bran na Fe/inne! Ar n+do/ighe, ni/ b^eirfeadh an cre/atu/r = sin ar s^eilide chan e/ amha/in ar g^earrfhiadh." = "Ni/ fi/or duit sin, a uncail," arsa *Conall. "Acht = gearrfhiadh draoidheachta a b^i/ ann. Inghean *C^uilinn_= C^uailgne, comh cinnte is ta/ ceann ar do m^uinea/l." = "Is iongantach nach rabh si/ ro/mhat a' teacht arais duit," = ars' an t-+uncal go tarcuisneach. "'+N-+a suidhe ar b^ruach = *Loch_na_Faithreach a' caoineadh a fa/inne." Agus t^a/inig = racht feirge air agus t^oisigh se/ a c^ur thairis. "T^ug = mise annseo t^u/ a' brath a' t-+ionad beag seo '+f^a/ga/il agat = o/ mo la/ fe/in amach. Acht i n-+a/it cromadh ar do g^noithe, = ba c^uma leat acht a' cuartaidheacht is ag a/irnea/l ag an = t+sean+-+g^lagaire sine thi/os, go dti/ gur c^uir se/ ciapo/gai/ = ort. Acht ba m^aith ariamh e/ go dti/ indiu. C^uir a' la/ = indiu an dlaoidheog m^ullaigh ar do g^noithe. Imtheacht leat = amach a' sliabh mar b^e/adh fear mire ann, nuair a+ta/ an = saoghal mo/r ar t^eann a n+di/chill a' cur a g+cuid prea/tai/.... = Go dti/ go bh+fuilmid '+a/r n-+ealadha m^agaidh ag na bailte." = T^ug an liosu/n seo *Conall chuige fe/in rud beag agus t^ug = se/ iarraidh baint faoi an uncal. "Cuirfear na prea/tai/, = na/ bi/odh eagla ort," ar seisean. "Fan go bh+feice = tu/ an roiseadh a b^e/as curtha agam+-+sa tra/thno/na i m+ba/rach." = "Ni/ c^uirfidh tu/ prea/ta ar bith in mo c^uid talaimh+-+sa = i m+ba/rach," ars' an t-+uncal. "No/ seachtmhain o/ i = m+ba/rach, no/ bliadhain o/ i m+ba/rach. Ar be/al maidne, sla/n = a b^e/as tu/, e/ireochaidh tu/ agus rachaidh tu/ si/os go *Rann_na_= Feirste chuig d'+athair is chuig do m^a/thair. B'+f^e/idir go = rachadh aca+-+san ciall a c^ur ionnat. No/ b'+f^e/idir go d+tiocfa/ = chugat fe/in nuair nach m+bi/onn *Donnchadh_Dorcha '+do c^omhair = le siabhra/n a c^ur ort." =

II =TT Sin mar t^a/inig *Conall arais 'un an b^aile s'+againne. = Ar feadh tamaill i n+diaidh a t^eacht b^i/ se/ amuigh air go = rabh boc mearaidh air. Acht ni/ rabh urcho/id ar bith ann. = Agus, i g+cionn na h-+aimsire, rinneadh amach nach rabh a = d^ath air a d^e/anfadh dochar do/ fe/in na/ don c^o/mhursain. = Nach rabh seachra/n ar bith air acht aon seachra/n beag amha/in - = go si/leadh se/ i n-+amannai/ gur fear de na Fiannaibh a = b^i/ ann. = G^ni/odh se/ la/ oibre mar d^e/anfadh fear ar bith e/. = Acht, nuair a t^igeadh an tallann air, ni/ labhaireadh se/ = focal ar bith acht i g+canamhaint na Fe/inne - no/ i g+canamhaint = na Fe/inne comh maith is b^i/ si/ aige. = T^a/inig tallann aca seo air la/ amha/in agus e/ ag baint = m^o/nadh ag *Ma/nus_Beag_O/_Baoighill. T^a/inig tallann = Fiannaidheachta air, an la/ seo, agus t^a/inig se/ air i bh+fi/or+-+= t^u/s an lae. B^i/ cliu/ f^ial ag bean *M^a/nuis_B^ig, agus b^i/ = la/mh m^aith aici/ ar g^iollacht bidh. B^eireadh si/ scoith an = b^idh do na fir a b^i/odh ag baint m^o/nadh aici/. Agus b^i/ si/ = bro/damhail mo/rtasach as a cuid bidh agus a cuid co/caireachta. = Ar sise le *Conall ar maidin nuair a b^i/ se/ i n+diaidh suidhe = isteach chuig a b^ricfasta, "B^e/arfaidh mise biadh duit = indiu, a *C^onaill, agus cuirfidh me/ geall nach bh+faca = tu/ a leithe/id ariamh, la/ mo/nadh ins na *Cnuic." Ba m^i/+-+= t^ra/thamhail an t-+am ar labhair si/, no/ b^i/ *Conall ag cur a = scine san im san am. Agus b^i/ sin ar an b^o/rd, measca/n = ime comh brea/gh is c^onnaic su/il ariamh. = "C^onnaic me/ caor c^aorthainn ba m^o/ 'na/ do m^easca/n," = ar seisean. T^a/inig smu/id ar a rabh fa/+'n b^o/rd. T^a/inig = mi/+-+s^a/samh ar b^ean an toighe. Acht ni/ t^ug *Conall fa/ dear = mi/+-+s^a/samh ar aon duine. B^i/ se/ sna Fiannaibh, an la/ seo, = agus b^e/adh se/ ionnta go tra/thno/na. = Eadar sin is tra/thas b^i/ siad amuigh ar an p^ortach agus iad = ag baint m^o/nadh. =

"Bi/odh geall air nach bh+fuil la/mh ar b^aint na mo/nadh = ag muinntir na g+*Cnoc mar ta/ ag muinntir a' b^aile seo," = arsa fear aca le *Conall. = "Ta/ siad ion+-+c^urtha linn, la/ ar bith," arsa *Conall. = "Ni/ b^e/inn a' du/il go m+be/adh," arsa fear eile. "Ta/ = a c^uid caora/in fe/in ag gach aon f^ear suas a' bealach sin, = agus ni/ b^i/onn a' deifre ortha a bi/os orainne. Bachtai/ = pa/ighe a rinne fir m^o/nadh de m^uinntir a' b^aile seo." = "Bi/onn a' deifre c^e/adna ortha bi/os oraibh fe/in," = arsa *Conall. = "Agus cad chuige a m+bi/onn deifre ortha?" = "Ta/, maise," arsa *Conall, "bi/onn siad i g+co/mhnuidhe = a' coimhlint. Ta/ na bachtai/ uilig si/nte le c^e/ile. Agus = baineann siad uilig an to/mhas amha/in - tri/ p^e/ire ar leithead = agus tri/ fo/ide ar doimhne. B^i/omar la/ amha/in, ta/ cupla = bliadhain o/ s^oin, a' baint m^o/nadh ag m'+uncal. Agus a = leithe/id de c^oimhlint is ni/ f^aca tu/ riamh." Agus t^oisigh = se/: "B^i/omar fe/in is meitheal *F^eidhlimidh_C^onaill_O/ig = a' coimhlint agus an da/ b^achta si/nte le c^e/ile. O/ m^aidin = go meadhon lae m^air a' stro/cadh agus a' t+slathairt, agus = ni/ rabh ceachtar den da/ m^eithil slat roimh an c^eann eile. = Acht i n+diaidh am di/nneara t^oisigh siad da/r scathadh. B^i/ = fear slea/in as *Leitir_Catha aca nach rabh a leithe/id sa da/ = p^obal, mar b^i/ - mac *P^a/druig_'Ic_Co/mhghail. B^i/ me/ fe/in = ar an f^o/d ba/rr ag an m^eithil s'+againne agus me/ a' gearradh = ar t^eann mo d^i/chill. Acht b^i/thear '+a/r scathadh. B^i/ me/ = ag e/irghe tuirseach agus s^easuigh me/ go d+tarrainginn = m'+ana/l. Agus annsin c^onnaic me/ rud a c^uir iongantas = orm." = "Caide/ c^onnaic tu/, '+*C^onaill?" = "Su/il da/ d+tugas siar o/ dheas go bh+facas an t-+aon+-+= o/glach chugam aniar a' portach. Ba g^aiste an siubhal a = b^i/ leis 'na/ an eileat o/g ar le/im lu/th'. B^i/ laigins go dti/ = n-+a g^lu/ine air agus bri/ste den m^uilscin a b'+f^earr a = t^a/inig ariamh as a' *Spa/inn. B^i/ slea/n ciotach ar a g^ualainn =

leis, agus soitheach de sta/in loiscthe leis i n-+a la/imh, = cosamhail le corn a m+be/adh ann po/iti/n. Ar a t^eacht i = la/thair do/, b^eannuigh se/ do c^a/ch, agus d'+iarr orainn a/r = d+tart a c^oscadh le su/gh na h-+eorna. Annsin b^ain de caso/g = de g^lais/in caorach a b^i/ air agus c^orn muinchilli/ riabhacha = a le/ineadh line/adaigh go dti/ n-+a uileannacha mo/ra maola = geala. Rug se/ ar a' t+slea/n go cruaidh miotalach agus = t^oisigh an gearradh. Ar feadh t^ri/ n-+uair b^i/ an da/ m^eithil = si/nte le c^e/ile agus gan raimhe an ribe eatorra. Agus = ni/ f^eicfea/ a d^ath acht deallramh na gre/ine a' de/anamh = deala/n ar lannaibh na slea/ntach, pe/iri/ slime sleamhaine = mo/nadh ag e/irghe as a' p^oll agus a' le/imnigh chuig fear = a' t+sreathnuighthe, gur s^amhailt do/bhtha ealt e/anach o/s cionn = coilleadh, no/ mi/olto/gai/ ag e/irghe as mi/odu/n, go rabh neoin = b^eag is deireadh lae ann, agus meitheal *F^eidhlimidh_C^onaill_= O/ig ce/ad slat taobh thiar di/nn." = "Agus ce/+'r b^'+e/ an fear slea/in e/ seo a t^a/inig chugaibh?" = arsa *Condai/_E/amoinn. = "D^e/anfaidh tu/ ru/n ar sin, agus mise comh maith leat," = arsa *Conall. "D'+imthigh se/ mar t^a/inig se/, agus ni/or = aithin a'n duine againn e/. Acht fear iongantach a b^i/ ann. = G^earrfadh se/ oiread mo/nadh agus nach g+cuirfeadh seisear = fear as poll. S^i/lfea/ le h-+amharc air na/r s^a/ith se/ an slea/n = acht d^a/ uair agus b^i/ tri/ p^e/ire mo/nadh gearrtha aige. Nuair = a b^i/omar uilig marbh tuirseach a' cur amach do/ c^uaidh se/ = fe/in sa p^oll, agus b^i/ se/ a' caitheamh na b+pe/iri/ ar bo/rd = mar nach m+be/adh ionnta acht bocsai/ snaoisi/n." = "Ma/ ta/ me/ beo," ars' *Eoghan_O/_Baoighill, "s+e/ = *Ceithearnach_Ui/_D^omhnaill a b^i/ agaibh." = "A m^acasamhail a b'+e/igean a b^eith ann," arsa duine = eile. = **** = "Rinne tu/ la/ mo/r oibre indiu, c^luinim," arsa bean = *M^a/nuis_B^ig le *Conall nuair a t^a/inig siad isteach chuig = a suipe/ar tra/thno/na. =

"M^arbh se/ sinn, a' gearradh orainn," ars' *Eoghan_= O/_Baoighill. = "G^earr me/ ortha go rabh siad claoidhte amach," arsa = *Conall. = "{*Eoghan alpardha *O/_Baoighill, =L Agus *Conchubhar maol na n-+alt seang, =L G^earras go mear ortha mo/in, =L T^ugas iad fa/ b^ro/n, a b^ean.}" =LV **** = B^i/ scaifte aca, la/ amha/in, amuigh ag iascaireacht, agus = c^uir *Eoghan_O/_Baoighill *Conall ar obair. "B^i/ la/ cruaidh = agaibh, a' la/ anuraidh a scoitheadh sibh, a *C^onaill," ars' = *Eoghan. = "Mur' rabh, bi/odh againn," arsa *Conall. Agus ni/ = rabh cuma air go rabh se/ ag brath cur leis an sce/al acht = mar sin. = "Na/r b^'+iongantach na/r b^ain sibh isteach na cladaigh = amach sul a d+ta/inig a' ge/arbhach?" ars' *Eoghan. = "Ni/ t^iocfadh linn," arsa *Conall. "T^a/inig se/ ro/+-+= t^obann orainn. B^i/omar i n+diaidh to/ga/il ag *Builg_C^onaill = nuair a t^a/inig a' se/idea/n orainn mar b^uailfea/ do d^a/ = b^ois ar a c^e/ile. D'+e/irigh an f^airrge '+n-+a gleanntaibh = luaimneacha liath+-+g^lasa, go dti/ go rabh tonna garbha grusacha = ag e/irghe thar an *Tor_G^las agus cubhar geal mar b^rat = sneachta a' do/rtadh '+n-+a m^e/ilte ar na *Mic_O/_g+Corra. = S^iubhail linn fri/d b^risteacha sca/thmhara, go dti/ na/r fa/gadh = re/aba/n gan righe na/ sco/d gan teannadh na/ crann gan lu/badh = na/ ranca/s gan scoilteadh. Go dti/ sa deireadh gur claoidheadh = gach neart da/ rabh ins na tonnaibh tre/an+-+g^arbha, agus go = d+ta/inigeamar go h-+urradhasach i d+ti/r, agus go d+tugamar = aithne gur ag beannaibh corracha *C^ladach_na_Croiche a = g^abhamar cuan agus caladh+-+p^ort." = **** =

T^a/inig tolga/n tinis air, Geimhreadh amha/in, agus = d'+f^obair gur d^aor a c^eanno/chadh se/ b^eith i bh+Fiannaibh E/ireann. = T^a/inig se/ isteach, tra/thno/na, agus e/ ar crioth leis an = f^uacht. S^uidh se/ isteach o/s cionn na teineadh agus cuma = c^laoidhte i g+ceart air. "An Ulpo/g M^o/r a+ta/ ort, a m^ic," = ars' an m^a/thair leis, "agus ta/ an c^ontabhairt innti/ ag = an te/ nach d+tugann aire do/ fe/in. Gabh a luighe ar do leabaidh = comh tiugh ge/ar is t^ig leat. B^e/arfaidh mise cupla gloine = biota/ilte as *Anagaire chugat a ruaigfeas an aicid as = do c^na/mha, agus ni/ b^e/idh a d^ath i m+ba/rach ort." = Ar an droch+-+uair ce/ h+air a rabh *Conall ag smaoineadh = san am acht ar *G^oll_M^ac_Mo/irne! = "Ni/ rachaidh me/ a luighe, ar c^or ar bith," ar seisean, = "ni/l orm acht sceiteadh beag e/adtrom slaghda/in." = "Gabh a luighe ar do leabaidh agus bi/odh co/mhairle ort," = ars' an m^a/thair. = "A inghean *C^onaill agus ni/ bre/ag (arsa *Conall), =L Is truagh mar d'+aithris tu/ an sce/al, =L No/ co/mhairle mna/ o/ thuaidh no/ o/ dheas =L Ni/ d^earna mise agus ni/ d^e/anfad." =LV Ar feadh c^u/ig seachtmhaini/ i n-+a d^iaidh sin b^i/ se/ i n-+a = luighe eadar ba/s is beatha le h-+aicid na scamha/n. Acht = ni/ d^earna sin fe/in a s^u/ile do/. Nuair a fuair se/ biseach = b^i/ manadh na Fe/inne go h-+u/r nuaidh aige. = III =TT Acht sa deireadh caide/ t^a/rluigh acht go n+dearna se/ = amach gur c^o/ir do/ po/sadh. Dubhairt daoine nach n+glacfadh = bean ar bith e/. Acht m^eath a m+baramhail ar na daoine seo. = D'+iarr se/ *Na/bla_C^onchubhair_C^iotaigh as *Oilea/n_Eala - = caili/n mo/r a/balta a rabh ceann ruadh gruaige uirthi/ - agus = g^lac si/ e/. =

"S^i/l me/ nach rabh aon b^ean i n-+*E/ireann a g^lacfadh e/," = arsa mo m^a/thair, oidhche amha/in a b|^||i/ scaifte ag a/irnea/l = i d+toigh s'+againne agus iad ag cainnt ar c^leamhnas *C^onaill. = "Be/idh cuideachta ar an oilea/n, ma/ s^eaduigheann se/ ins = na Fiannaibh," arsa *Niall_S^eimisi/n. = "Bainfidh *Na/bla_M^o/r an F^iannaidheacht as," arsa = *Condai/_E/amoinn. "Cuirfidh me/ geall nach n-+abair se/ = le/ithe+-+se mar dubhairt se/ le n-+a m^a/thair, `Co/mhairle mna/ = o/ thuaidh no/ o/ dheas, ni/ d^earna mise agus ni/ d^e/anfad`." = "Chan ar *G^oll a+ta/ se/ a' smaoitiughadh anois, ce/ be/ = tchi/ e/, acht ar *Oisi/n," arsa m'+athair. "Si/lidh se/ gur = ag imtheacht go *Ti/r_na_h-+O/ige a+ta/ se/ agus gur+a+b i/ *Na/bla_= M^o/r *Niamh_C^inn_O/ir." = "Mur beith comh fairsing le be/al *Oilea/n_Eala," arsa = duine eile, "b^e/arfadh se/ iarraidh sna/mh isteach leis a' = t+sean+-+g^earra/n b^a/n." = "Ni/ abo/rainn+-+se nach rachadh se/ i n-+a c^ionn, ca/ bith = sin," arsa *Donnchadh_Mo/r. = "Acht gra/sta De/, g^eobhfar e/ fe/in is a' sean+-+g^earra/n = ba/n ba/idhte i b+*Port_na_h-+Innse," ars' *Eoghan_O/_Baoighill. = "Deirim+-+se libh+-+se," arsa *Condai/_E/amoinn, "ma/ ta/ = se/ in+-+le/ighis, go le/igheasfar, an iarraidh seo, e/. Bainfear = an F^iannaidheacht as, ma/ ta/ an aithne c^eart agam+-+sa ar an = dream a bh+fuil se/ a' gabha/il '+n-+a g+cleamhnas. G^eobhaidh se/ = amach nach i/ *Niamh_C^inn_O/ir a+ta/ mar c^e/ile aige acht *Na/bla_= M^o/r_C^onchubhair_C^iotaigh as *Oilea/n_Eala. Bainfidh inghean = *C^onchubhair an F^iannaidheacht as." = An la/ sul a rabh *Conall ag imtheacht da/ p^o/sadh, d'+iarr = se/ ar a m^a/thair a le/ine c^aol a nighe agus a smu/da/il. = "A b^ean, beir leat mo le/ine, =L Is cuir starch i n-+a brollach, =L Cuir a' t-+iarann ar na pleatai/ =L An m^aidin roimh mo p^o/sadh." =LV **** =

C^uaidh se/ isteach go h-+*Oilea/n_Eala agus po/sadh e/. B^i/ = teach is talamh ar an oilea/n ag *Conchubhar_Ciotach, agus = gan an dara duine cloinne aige. Agus c^uaidh a inghean = is a c^liamhain a c^omhnuidhe i n-+aoin+-+teach leis. Ni/ t^a/inig = *Conall arais go ti/r mo/r go rabh se/ bliadhain po/sta. Agus, = nuair a t^a/inig se/, b^i/ iongantas ar c^uid m^o/r daoine. No/ = s^i/l cuid aca go bh+feicfeadh siad chuca ar each b^a/n e/, agus = e/ ag cuartughadh '+f^e/acha/il ca/ h+a/it a m+be/adh scaifte fear = fa/ ana/s ag streachailt le leic, go d+tugadh se/ ta/rrtha/il = ortha. Acht ni/or b^'+amhlaidh b^i/. T^a/inig *Conall arais ar = cuairt go ti/r mo/r agus rinne se/ a c^ainnt is a c^o/mhra/dh = mar d^e/anfadh fear ar bith eile de c^uid an b^aile. M^air = se/ tamall ag cainnt ar b^aint m^o/nadh, acht ni/ rabh ceithearnach = caoilriabhach ar bith ar a' m^eithil aige. M^air se/ tamall = eile ag cainnt ar s^eolto/racht, acht ni/ rabh aige acht ba/d = comhthrom ti/re agus e/ ag seoladh o/ *B^uilg_C^onaill go be/al = *A/ranna. Ni/ rabh Breac+-+b^a/rc ar bith aige ins an c^o/mhra/dh = seo, agus ni/ d^eachaidh se/ a b^aint e/irice as *Miogach_Mac_= Colga/n go *Cri/och_Lochlann na g+ceol caoin. = IV =TT Ni/ rabh mise acht in mo g^asu/r b^eag nuair a b^i/ *Conall_= E/amoinn_Ruaidh ins na Fiannaibh. Ni/ rabh aithne ar bith = agam air, na/ mo/ra/n cuimhne acht oiread. Acht, ar n+do/ighe, = c^uala me/ iomra/dh go minic air, agus b^i/ ru/n ar fad agam = cuairt a t^abhairt air. Annseo, ta/ cupla bliadhain o/ s^oin, = t^a/rluigh i *Rann_na_Feirste me/ seal mo c^uarta, agus b^i/ = me/ ag iarraidh an me/id Fiannaidheachta a b^i/ ar an b^aile = a scri/obhadh, sul a n-+imthigheadh si/ 'un na h+uaighe leis na = seandaoine. Agus t^a/inig *Conall_E/amoinn_Ruaidh in mo = c^eann. C^uir me/ faisne/is agus h+innseadh domh go rabh se/ = beo ar fad, agus a c^iall is a c^o/mhra/dh aige comh maith le = aon la/ riamh. =

An c^e/ad la/ maith a t^a/inig, t^ug me/ liom ba/d agus ni/or = stad me/ go rabh me/ i n-+*Oilea/n_Eala. D'+f^eistigh me/ mo = b^a/d i b+*Port_na_h+Inse agus d'+imthigh liom suas an t-+oilea/n = ag tarraingt ar t^each *C^onaill. Ar g^abha/il 'un an toighe = domh, ni/ rabh istoigh acht e/ fe/in agus an t+sean+-+b^ean, duine = aca ar gach taoibh den teinidh. Ni/ rabh '+f^ios ag *Conall ce/ = b^i/ aige; acht nuair a leig me/ m'+aithne '+f^ad leis, c^roith = se/ la/mh go forbhfha/ilteach liom, agus t^oisigh an co/mhra/dh. = Agus b^i/ sin aige, tre/an co/mhra/idh ar c^uid m^o/r rudai/; an = ba/rr, an iascaireacht, an cogadh, lucht poilitidheacht', agus = fiche rud eile. Acht oiread is focal amha/in fa/ F^iannaibh = E/ireann! = Sa deireadh nuair a b^i/ se/ ag e/irghe mall sa la/ agus = eagla ag teacht orm fe/in go m+be/adh an sruth tra/gha in m'+e/adan = ag teacht arais domh, d'+innis me/ do *C^onall caide/ bri/gh = mo s^iubhail. "Ta/ me/ ag iarraidh an me/id de s^eanchas = na Fe/inne a+ta/ ins na *Rosaibh a scri/obhadh agus a c^ur i = leabhar," arsa mise. "Sin a' rud a t^ug isteach me/. C^luinim = gur tusa an fear is mo/ eolais ar na Fiannaibh beo anois." = "Ce/ a+dubhairt tu/?" ar seisean. = D'+amharc an t+sean+-+b^ean air le su/il b^agarthach. = "Fianna E/ireann," arsa mise. "*Oisi/n, *Goll, *Oscar, = *Caoilte, *Cona/n_Maol." = T^ochais se/ a c^eann agus d'+amharc se/ i n-+a/irde ar na = creatai/ mar b^e/adh se/ ag cuartughadh a c^uimhne. "Fianna = E/ireann," ar seisean go fada/lach. "*Oisi/n, *Goll, *Oscar, = *Caoilte, *Cona/n_Maol.... Ni/ c^uala me/ aon iomra/dh riamh = ortha." =

TURAS NA CROICHE. =TTT I =TT Ni/ rabh an *Sagart_O/_Domhnaill acht i d+tu/s a s^aoghail = nuair a t^a/inig se/ 'un na *Rosann. Fear mo/r+-+= uchtamhail do+-+c^laoidhte a b^i/ ann. B^i/ neart oibre = le de/anamh ins na *Rosaibh ag an t+sagart a m+be/adh fonn oibre = air. Agus b^i/ sin ag an t+*Sagart_O/_D^omhnaill. B^i/ deilbh = b^ocht anro/idhteach ar t^each an p^obail, agus c^uir an sagart = fa/ n-+a c^oinne fe/in go g+cuirfeadh se/ bail air. B^i/ an = pobal bocht san am. Acht, ma/ b^i/ fe/in, ba c^uma. Ni/ c^uirfeadh = boichtineacht beag+-+uchtach ar bith ar an te/ a m+be/adh do/chas = an t+*Sagairt_Ui/_D^omhnaill aige. = C^aith se/ cupla bliadhain leis go dti/ sa deireadh go rabh = se/ i n-+a s^a/samh ar gach aon do/igh acht aon do/igh amha/in: Ni/ = rabh pioctu/iri/ T^uras na Croiche ag cur leis an m^aise a = b^i/ aige ar an c^uid eile de t^each an p^obail. Ni/ bh+fuigheadh = mo/ra/n de m^uinntir na h-+a/ite la/ loicht ortha. Acht b^i/ su/il = ealadhanta ag an t+sagart. B^i/ '+f^ios aige nach rabh ionnta = acht rudai/ gan m^aise, an la/ b'+f^earr a b^i/ siad. Agus = ba m^aith leis cur u/r a c^ur i n-+a n-+a/it. Da/ m+be/adh a s^a/ith = saidhbhris aige agus cead aige a c^aitheamh ar a rogha do/igh, = t^o/gfadh se/ teampall ar c^reagacha garbha na *Rosann nach = rabh a leithe/id ar an domhan ariamh. = B'+f^e/idir go si/lfea/ gur b^'+aistidheach an dearcadh ag = sagart e/, go h-+a/irid i g+ceanntar b^ocht. Acht b^i/ an *Sagart_= O/_Domhnaill gaolmhar do *C^olm_Cille. = @"Feacht ann do rinneadh eaglais ag *Mobhi, agus do = b^a/tar na cle/irigh ag smaoineadh cre/ad e/ an la/n budh fearr = le gach naomh aca do b^eith aige san eaglais. `Do badh = m^aith liom fe/in,` ar *Ciara/n, `a la/n de d^aoinibh naomhtha = agam do m^oladh De/.` `Do badh m^aith liom+-+sa,` ar *Cainneach, =

|`||a la/n de leabhraibh diadhachta agam do m^e/adughadh seirbhise = De/.` `Do badh m^aith liom+-+sa,` ar *Comhghall, `a la/n de g^alar = agus d'+easla/inte do b^eith orm do t^raothadh mo c^uirp.` = |`||Do badh m^aith liom+-+sa,` ar *Colum_Cille, `a la/n d'+o/r = agus d'+airgead agam, agus ni/ do g^ra/dh ionnmhais sin,` = ar se/, `acht do c^umhdach mionn agus mainistreach agus = da/ t^abhairt don te/ do rigfeadh do leas e/ ar son De/.`"@ = Sin an dearcadh a b^i/ ag *Colum_Cille. Agus an dearcadh = ce/adna a b^i/ ag fear a c^inidh, tri/ c^e/ad de/ag bliadhain i = n-+a d^iaidh sin. Ni/or m^o/r leis a g+caithfidhe le teach an = p^obail. C^uir se/ maise ar alto/ir agus ar b^allai/. Agus = annsin b^i/ imnidhe air cionn's nach rabh se/ uilig ag cur le = c^e/ile. Ba m^aith leis pioctu/iri/ T^uras na Croiche '+b^eith = aige nach m+be/adh a leithe/idi/ eile sa digheoise. Acht ca/ = bh+fuighfidhe an t-+airgead? B^i/ an pobal bocht. M^eath an = iascaireacht, cupla bliadhain i n+diaidh a c^e/ile. Agus ni/ = rabh saothrughadh na h-+*Alban acht go measardha. Acht b^i/ = do/chas ag an t+*Sagart_O/_D^omhnaill as Dia agus as *Colum_= Cille. Agus, ma/ b^i/ fe/in, ni/or f^eall siad air. T^a/inig = an c^abhair ionns' air, bealach nach rabh se/ ag su/il leis. Ni/ = rabh aithne ar bith aige ar an f^ear a riar do/. Ni/or c^uala = se/ iomra/dh riamh ar an sto/cach as *Seasconn_an_Ro/in a = d'+imthigh go *Meiricea/, tri/ sco/r bliadhain roimhe sin, agus = a rinne la/n na la/mh amuigh i g+*Klondyke. Ni/ rabh '+f^ios = ag an t+sagart go rabh a leithe/id ariamh ann, go dti/ an la/ = a fuair se/ leitir o/ d^lightheoir as *Nua-Eabhrach ag innse = do/ go rabh mi/le punta daithte do/ sa tiomna le caitheamh = ar t^each an p^obail. = B^i/ an *Sagart_O/_Domhnaill sa/sta, na laethe sin, ma/ = b^i/ aon f^ear ariamh sa/sta. T^a/inig an t-+airgead seo chuige = mar t^iocfadh se/ o/ Neamh. Ar feadh tamaill ar tu/s b^i/ = se/ mar b^e/adh eagla air nach rabh ann acht brionglo/id agus = go musco/ladh se/ agus gan aon p^ighinn ruadh i n-+a s^eilbh. = Acht, as a c^e/ile, b^i/thear ag cinntiughadh do/ na/r b^rionglo/id = ar bith e/. Le/igh se/ an leitir, uair agus d^a/ uair, agus fiche =

uair. B^i/ an oighridheacht aige. Agus ni/ rachadh aon duine = eadar e/ fe/in agus mian a c^roidhe. C^aithfidhe an t-+airgead = a c^ur i d+teach an p^obail. Sin an rud a b^i/ sa tiomna. = Agus, nuair a b^i/ sin mar sin, c^uirfeadh an *Sagart_O/_= Domhnaill pioctu/iri/ T^uras na Croiche i d+teach pobail = *C^eann_Caslach a m+be/adh sce/alaidheacht ortha o/ b^ruach na = h-+*E/irne go *Loch_Su/ilighe. = II =TT Acht b^i/ rudai/ eile ar intinn an t+sagairt le cois bail a = c^ur ar t^each an p^obail. Is iomdha rud a b^i/ ag de/anamh = buadhartha do/, o/ am go h-+am. B^i/odh muinntear *C^lochar_= na_g+Cat ag troid ar na h-+aontaigh. B^i/thear ag de/anamh = po/iti/n i g+*Cro/_na_Madadh, agus b^i/odh aos o/g na *Beinne_= Glaise ag damhsa sa C^orgas. Agus b^i/ cupla seanduine = ar an *C^oin-le/im nach rabh riamh faoi la/imh Easbuic. Fuair = an sagart buaidh ar na rudai/ seo uilig, Acht b^i/ rud = amha/in nach rabh se/ a/balta buaidh '+f^agha/il air. B^i/ bean = ins an p^aro/iste nach rabh cuma uirthi/ go rabh ciall na/ = creideamh aici/, mar b^i/ *Ma/ire_Ruadh_Ni/_D^omhnaill. B^i/ = si/ amuigh is istoigh ar na tri/ sco/r, san am seo. Agus, = le d^a/ f^ichid bliadhain roimhe sin, ni/or d^all si/ doras t^each = an p^obail. B^i/ sagairt sa p^aro/iste, o/ am go h-+am, a = t^ug iarraidh a ceannsughadh. Acht ni/ rabh siad i bh+fad ag = cainnt le/ithe gur m^eas siad go rabh seachra/n uirthi/. Agus, = ar n+do/ighe, nuair a b^i/, ni/ rabh gar b^eith le/ithe. Ni/ b^e/adh = Dia '+n-+a d^iaidh uirthi/, ar scor ar bith. Ni/or f^a/g Se/ = a ciall aici/, agus, nuair na/r f^a/g, ni/ b^e/adh Se/ cruaidh uirthi/ = nuair a rachadh si/ i la/thair an b^reitheamhnais. = Bean iongantach a b^i/ innti/. B^i/ do/igheannai/ aisteacha = le/ithe. B^i/ si/ tostach seachantach agus gan toil ar bith = aici/ do c^aidreamh na co/mharsan. S^iubhaileadh si/ le/ithe = fe/in de c^ois tra/gha, oidhcheannai/ gealaighe. Amannai/ =

eile g^eobhfa/ i n-+a suidhe ar carraig i/ agus i/ ag amharc ar = na tonna mo/ra glasa ag teacht aniar o/+'n *Tor_G^las. = D'+e/irigheadh si/ maidineacha Samhraidh roimh an la/, agus = b^i/odh si/ ar b^a/rr an *G^ruga/in nuair a b^i/odh an g^rian ag = e/irghe. B^i/thear ag ra/dh gur ceolto/ir iongantach a b^i/ innti/. = Is annamh a c^ualthas ag gabha/il c^eoil i/. Acht daoine a = b^i/odh ar a g+cois go mall san oidhche, c^luineadh siad ar obair = corr+-+uair i/. C^ualaidh *Sea/n_Ne/ill_O/ig agus *Tarlach_T^uathail = i/, oidhche amha/in agus iad ag teacht 'un an b^aile i n+diaidh = b^eith ag iascaireacht i n-+*Inis_Fraoich. Agus b^i/ siad ag = ra/dh, da/ m+bi/odh ceachtar aca leis fe/in ann, go d+tuitfeadh = se/ i laige. "C^onnaictheas domh na/r de c^uid a' t+saoghail = seo an ceol, ar c^or ar bith," arsa *Sea/n_Ne/ill_O/ig, agus e/ = ag cainnt air oidhche amha/in a b^i/ scaifte aca ag a/irnea/l i = d+toigh s'+againne, bliadhanta i n-+a d^iaidh sin. "B^i/ bro/n = ann mar b^e/adh an saoghal mo/r a' caoineadh na marbh i = g+cuideachta a c^e/ile." = Acht an rud ba m^o/ a c^uireadh ionantas orm fe/in agus = ar an c^uid eile den aos o/g, turas a g^ni/odh *Ma/ire_Ruadh = go ba/rr an *Eargail, uair i g+cionn na bliadhna. Ni/ leigeadh = si/ Samhradh ar bith thart gan an ruaig sin a t^abhairt. Nuair = a b^i/odh bun ar an aimsir i la/r an t+Samhraidh d'+imthigheadh = si/ le/ithe, tra/thno/na, agus b^i/odh si/ ar f^i/or+-+b^a/rr an *Eargail = nuair a b^i/odh an g^rian ag e/irghe ar maidin, an la/ ar n-+a = b^a/rach. Is iomdha uair a c^uir me/ ceist orm fe/in caide/ = b^i/ faoi an turas sin aici/. An dia da/ cuid fe/in a b^i/ aici/ = i n-+a/it an c^reidimh a b^i/ ag n-+a muinntir roimpi/ agus aici/ = fe/in i n-+a h-+o/ige? An ag adhradh na gre/ine a b^i/ si/? No/ = ar b^'+e/ rud a t^e/igheadh si/ i n-+a/irde ar an c^noc seo le la/n a = su/l a b^aint as an du/ithche a/luinn a b^i/ i seilbh a sinnsear = nuair a b^i/ ri/ghte *Da/lach ar *C^arraig_an_Du/in agus i g+cu/irt = d^orsach *D^u/n_na_n+Gall? Is minic, nuair a b^i/ me/ in mo = g^asu/r, a s^i/l me/ go bh+fuighinn fuascladh na ceiste seo o/ = m'+athair. Acht t^arraingeadh se/ i g+co/mhnuidhe sce/al e/igint = eile air. Rud a t^ug baramhail domh gur bean *Ma/ire_Ruadh =

na/r c^o/ir b^eith ag cainnt uirthi/. Agus cad chuige? Ni/ = rabh si/ ag Aifreann De/ na/ ar faoiside le cuimhne na n+daoine. = Acht mur' rabh fe/in, nach m+b'+f^uras a ra/dh gur as a ce/ill a = b^i/ si/ agus b^eith re/idh leis an t+seanchas? Acht cad chuige = na/r m^aith le daoine a h-+ainm a luadh, ar c^or ar bith, i la/thair = pa/isti/? Caide/ an ru/n duibheaga/nach a b^i/ ag baint le/ithe? = An n+dearna si/ peacadh na/ireach i n-+a h-+o/ige na/r m^aith le = muinntir na *Rosann tra/cht air o/s coinne aosa o/ig? Is = minic a smaoinigh me/ fe/in gur rud e/igint mar sin a b^i/thear = a c^eilt orainn. Agus stad me/ de c^ur na g+ceisteann. = Acht, oidhche amha/in nuair a b^i/ me/ in mo sto/cach agus cead = agam g^abha/il d^'+a/irnea/l c^uala me/ iomla/n an sce/il i d+toigh = *S^ea/in_Ne/ill_O/ig. = III =TT "'+Bh+faca tu/ go fo/ill iad?" arsa *Sea/n_Ne/ill_O/ig le = fear a t^a/inig 'un an toighe. = "Caide/ rud?" ars' an fear eile. = "Pioctu/iri/ T^uras na g+Cros." = "Ni/ f^acaidh. C^uala me/ go d+ta/inig siad." = "T^a/inig," arsa *Sea/n, "Dia Luain s'+c^uaidh thart. = Agus ni/or t^ra/igh teach a' p^obail o/ s^oin, acht na slo/ighte = si/orruidhe a' teacht a d^'+amharc ortha. C^luinim go bh+fuil a' = dubh+-+b^ro/d ar a' t+sagart asta. Deir siad nach bh+fuil fa/ga/il = amach le de/anamh ar t^each a' p^obail aige acht a' siubhal = ortha o/ c^eann go ceann agus 'a/ m+breathnughadh." = "C^osain siad pighinn m^o/r," arsa duine eile. = "Iomla/n na h-+oighridheachta," ars' an tri/omhadh duine. = "Anall as an *Eada/ilte a fuair se/ iad." = "S^i/lfea/ go n+de/anfadh rud a ba ta/ire cu/is i b+pobal = b^ocht mar seo." = "Go m+b'+f^earr cuid den airgead a c^ur i d+taiscidh = le tuilleadh bala a c^ur ar t^each a' p^obail nuair a b^e/as = se/ riachtanach amach annseo." =

"No/ gur m^o/ i bh+fad an gra/dh Dia cuid de a rann ar na = bochtaibh." = Acht c^uir *Sea/n_Ne/ill_O/ig deireadh leis an c^o/mhra/dh seo = le sce/al de c^uid *C^oluim_Cille. Agus, rud ar bith a rabh = *Colum_Cille mar ughdaras leis, ni/ rabh gabhail taobh anonn = de. = "Is brea/gh an sagart e/," arsa *Tuathal_Mo/r, agus = toisigheadh a c^ainnt ar an me/id a b^i/ de/anta aige o/ t^a/inig = se/ 'un an p^obail. = "Acht ni/or e/irigh leis *Ma/ire_Ruadh a s^eoladh ar stad = na n+gra/sta," arsa *Proinnsi/os_T^arlaigh_P^eadair. = "Ni/or e/irigh," arsa *Sea/n_Ne/ill_O/ig. "Acht b^e/arfaidh = se/ iarraidh eile di/the. Nuair a t^a/inig se/ annseo, ta/ cupla = bliadhain o/ s^oin, s+e/ rud a s^i/l se/ gur seachra/n a b^i/ uirthi/. = Agus creidim gur m^eas se/ nach rabh si/ freagrach i n-+a saoghal = i la/thair De/." = "M'+anam, maise, gur a+b e/ sin an rud a s^i/l cuid m^o/r = againn," arsa *Sea/n_C^ormaic. = "Is minic a bi/os an aithne c^ontra/ilte ag duine," arsa = *Sea/n_Ne/ill_O/ig. "B'+f^e/idir gur mo/ an b^einn a+ta/ ar D^ia = ag *Ma/ire_Ruadh 'na/ ta/ ag cuid da/ m+bi/onn a' cu/l+-+c^ainnt = uirthi/. Fuair si/ a/dhbhar bro/in i n-+a h-+o/ige agus c^uaidh se/ = i n-+a ceann di/the. B'+f^e/idir nach rachadh, da/ m+bi/thidhe rud = beag ni/ ba si/odamhla le/ithe 'na/ b^i/thear. An sagart a b^i/ = annseo san am, fear teintridhe a b^i/ ann. D'+ionnsuigh = se/ *Ma/ire ro/+-+g^arbh. B^i/ sise comh teintridhe leis fe/in. = Agus, eadar racht na feirge agus a' bro/n, c^uaidh a' cre/atu/r = rud beag 'un seachra/in. Rud nach rachadh, b'+fe/idir, da/ = m+bi/thidhe stuamdha le/ithe. Acht," arsa *Sea/n, "d'+innis = mise iomla/n a' sce/il don t+*Sagart_O/_D^omhnaill, la/ amha/in = ar na mallaibh, agus b^i/ truaighe an domhain aige di/the. Ni/ = t^iocfaidh seachtmhain o/ indiu go d+tuga se/ cuairt uirthi/. = Agus ta/ me/ cinnte go m+be/adh se/ aici/ roimhe seo, mur beith = go d+ta/inig na pioctu/iri/ agus nach bh+fuil a d^ath eile ar a = intinn san am i la/thair." =

"Ta/ da/imh leis a' c^ineadh aige," arsa bean an toighe. = "Ta/," arsa duine eile. "Ni/l aon teaghlach de *D^a/lach sna = *Rosaibh nach d+tug se/ cuairt ortha sul a rabh ra/ithe caithte = sa p^obal aige." = "Ta/ an leanna/n sin a' ruaig ar na *Da/laigh, gach aon = a/it a bh+fuil duine aca," arsa *Tuathal_Mo/r. "Si/lidh siad = nach bh+fuil a'n dream i n-+*E/irinn comh mo/r+-+luachach leo." = "Deir siad go bh+fuil an dearcadh ce/adna ag an Easboc = amuigh annseo," arsa bean an toighe. = Agus b^i/ me/ fe/in ag e/irghe mi/+-+s^a/sta. B^i/ siad ar obair = ag diospo/ireacht fa/ t^reibheannai/ daoine. Ba de *D^a/lach = mo m^a/thair, agus ni/or m^o/r liom a bh+fuigheadh an cineadh = de m^oladh. Acht c^onnaictheas domh go rabh *Sea/n_Ne/ill_O/ig = ag brath sce/al '+innse, agus go rabh contabhairt nach n-+inn-= seochadh, da/ maireadh lucht a e/isteachta i bh+fad eile ag cainnt = ar t^re/ithe na n+*Da/lach. Acht labhair fear an toighe ari/s. = "Ta/, creidim," ar seisean, "da/imh ag an t+*Sagart_= O/_D^omhnaill le *Ma/ire_Ni/_D^omhnaill. Acht be/idh da/imh ar = leith aige feasta le/ithe, o/ c^uala se/ go rabh si/ le po/sadh ar = f^ear den c^ineadh c^e/adna a bh+fuil iomra/dh leis ar fud na = h-+*E/ireann." = Dar liom fe/in, "Ce/ an *Da/lach, taobh amuigh de na sean+-++= taoisigh, a bh+fuil iomra/dh leis ar fud na h-+*E/ireann?" = Agus ni/ t^iocfadh liom smaoineadh air go dti/ gur t^oisigh = *Sea/n_Ne/ill_O/ig ar an sce/al. = "B^i/," arsa *Sea/n, "la/mh is focal eadar i/ fe/in agus = *Padai/_M^i/chea/il_Airt a b^i/ thoir annseo i m+*Baile_B^raighnidh. = Ni/ rabh *Ma/ire_Ruadh acht iongantach o/g, an t-+am seo. Ma/ = b^i/ si/ ocht m+bliadhna de/ag, ba e/ a sean+-+obair e/. B^i/ si/ ar = a' c^aili/n a ba do/igheamhla a b^i/ eadar a' da/ f^earsaid. = Ni/ rabh aon f^ear o/g ins na tri/ p^obal nach rachadh amach ar = an f^airrge '+n-+a diaidh. D'+iarr fear as *Leitir i/, a rabh = taobh ti/re de t^alamh aige agus neart eallaigh is airgid. = Acht ni/ rachadh si/ leis. B'+f^earr le/ithe *Padai/_M^i/chea/il_= Airt gan talamh gan tra/igh, b'+f^earr le/ithe sin 'na/ an fear =

a ba toiceamhla sa c^onndae. D'+imthigh an *Da/lach go *Meiricea/, = mar imthigheas go leor daoine, a' brath dorna/n a s^aothrughadh = agus t^eacht arais i g+cionn c^u/ig m+bliadhan agus *Ma/ire_= Ruadh a p^o/sadh. Acht ni/ f^acaidh *Ma/ire, na/ a'nduine eile = sa ti/r seo, an dara h-+amharc air. B^i/ se/ marbh sul a rabh = na cu/ig bliadhna caithte. = "Ni/ rabh ann acht gur c^oinnigh *Ma/ire_Ruadh_Ni/_D^omhnaill = a ciall san am sin, ma/ c^oinnigh si/ i/. Si/leadh ar feadh i = bh+fad go rabh an ba/s aici/. Luigh si/ se/ m^i/ ar a leabaidh. = Agus, nuair a d'+e/irigh si/, b^i/ dath a' b^a/is uirthi/ agus amharc = scaolmhar '+n-+a su/ile. B^isigh si/ i sla/inte c^uirp '+n-+a d^iaidh = sin, acht ta/ an t+su/il sca/thmhar ar fad aici/." = "Ba tubaisteach a d'+e/irigh don *Da/lach b^ocht," arsa = *Tuathal_Mo/r. = "Si/leadh san am go leigfidhe a b^eo leis," arsa *Niall_= S^eimisi/n. "Ni/or c^reid me/ fe/in ariamh go g+crochfaidhe e/ = go dti/ gur c^uala me/ fa/ n-+a b^a/s agus me/ ar mo b^ealach = 'un a' b^aile as *Albain. Nuair a t^a/inig a' ba/d go *Greenock = t^a/inig gasu/r isteach agus batal p^a/ipea/r leis 'a/ n+di/ol. = An scairt a c^uir se/ as fe/in ag doras a' &steerage&, ni/ f^ui/gfidh = si/ mo c^luasa a choidhche. = "`&Evening News - Execution of O'Donnell!&` ar = seisean a leigin be/ice as fe/in a t^o/g amach o/+'n talamh me/. = C^eannuigh me/ pa/ipe/ar agus le/igh me/ tri/ h-+uaire e/ sul ar = c^reid me/ e/. No/ ba e/ an b^aramhail a b^i/ roimhe sin againn = go bh+fuigheadh muinntir *M^eiricea/ a p^a/rdu/n." = "Ni/or b^'+eagal do *S^asain pa/rdu/n a t^abhairt do/," = arsa *Sea/n_Ne/ill_O/ig. "C^roch siad na fir a b^i/ cionntach = i n+gnoithe *B^aile_A/tha_Cliath, uilig acht *Ce/araidh. Leig = siad *Ce/araidh ar s^iubhal gan c^osnamh, sa do/igh a muirbhfidhe = eisean fosta. Agus annsin, an t-+E/ireannach a b^ain e/iric = as *Ce/araidh, ba e/ an fear ba m^easa den iomla/n e/." = Agus ba e/ sin an c^e/ad uair a c^uala mise fa/+'n tubaiste = a t^a/inig ar *M^a/ire_Ruaidh agus d'+f^a/g dreach sca/thmhar = ar a h-+aghaidh agus amharc sca/thmhar i n-+a su/ile. "Acht =

caide/ t^ug uirthi/ stad de t^eacht 'un Aifrinn?" arsa = mise nuair a b'+f^ada liom a b^i/ an c^uid sin den sce/al = gan innse. = "Di/th na ce/ille, creidim," arsa *Sea/n_Ne/ill_O/ig. "Acht = da/ m+bi/odh an *Sagart_'Ac_Eiteaga/n rud beag ni/ ba si/odamhla = le/ithe 'na/ b^i/ se/, b'+f^e/idir nach n-+imtheochadh si/ mar d'+imthigh = si/. B^i/ an *Sagart_'Ac_Eiteaga/n '+n-+a f^ear t^re/amanta, = agus ni/ rabh acfuinn aige ar d^uine ar bith cur i n' aghaidh. = Cupla bliadhain i n+diaidh an *Da/lach a c^ur 'un ba/is, t^oisigh = cuid de m^uinntir *G^aoth_Dobhair a smaoitiughadh gur c^eart = leacht a t^o/ga/il '+n-+a c^uimhne ar b^a/rr an *Eargail. Rinne = muinntear na *Rosann amach gur c^o/ir do/bhtha fe/in b^eith = rann+-+p^a/irteach san obair, agus b^i/ siad a' brath toiseacht a = c^ruinniughadh airgid. Acht fuair a' *Sagart_'Ac_Eiteaga/n = amach e/, agus rinne se/ la/ ar an alto/ir i g+*Ceann_Caslach a = m+be/idh cuimhne air fad is b^e/as aon duine beo da/ rabh ann = a' la/ sin. Ta/ se/ i n-+a/it na fi/rinne, agus ni/ ceart domh = bre/ag a c^ur air, b^i/thear a' baint na h-+ana/la de ar m^e/ad = is b^i/ de f^eirg air. `Leacht a t^o/ga/il i g+cuimhne du/n-= mharbhtho/ra!` a+deireadh se/. Sa deireadh d'+e/irigh *Ma/ire_= Ruadh agus s^iubhail si/ amach as teach a' p^obail. Agus an = t-+amharc scaolmhar a b^i/ i n-+a su/ile, a' teacht anuas a' = p^aso/id di/the, ni/ d^e/anfaidh me/ dearmad go bra/th de. Sin a|'|| = la/ a c^uir thaire n-+a do/igh i/. Agus ni/ f^uair si/ biseach ariamh = ni/ ba m^o/. Cupla mi/ '+n-+a d^iaidh sin, nuair a fuair a' sagart = amach nach rabh si/ a' teacht 'un Aifrinn, c^uaidh se/ 'un cainnte = le/ithe. Acht ni/ rabh se/ i bh+fad a' cainnt le/ithe go d+ta/inig = fearg air. Agus, i n-+a/it toiseacht a b^landar le/ithe, s+e/ = rud a+dubhairt se/ go n+di/beoradh se/ as a' p^obal i/. Acht = ni/ t^ug si/ sotal ar bith do/, agus b'+e/igean do/ a fa/ga/il = mar fuair se/ i/." = "Bhail, ni/or b^'+iongantas ar bith go d+ta/inig seachra/n = uirthi/," arsa *Tuathal_Mo/r. = "Ar b^a/rr an *Eargail a b^i/thear a' brath an leacht a = t^o/ga/il?" arsa *Sea/n_C^ormaic. =

"Is ann," arsa *Sea/n_Ne/ill_O/ig. "Agus ta/ leacht = mo/r to/gtha annsin anois, ta/ comh mo/r le cruach m^o/nadh. = Ni/l aon b^liadhain o/ s^oin nach deachaidh *Ma/ire_Ruadh go = ba/rr an *Eargail agus na/r c^aith si/ la/ Samhraidh a' cur cloch = sa leacht sin. Deirtear go samhailtear di/the anois gur = faoi an leacht sin a+ta/ *Pa/druig_O/_Domhnaill si/nte. Is = iomdha rud a+deirtear. De/arfaidh daoine leat go si/leann = si/ nach bh+fuil se/ marbh ar c^or ar bith, agus go g+caitheann = si/ la/ iomla/n, uair i g+cionn na bliadhna, ar b^a/rr an *Eargail = a' du/il le n-+a f^eicea/il." = IV =TT C^uir an sce/al seo iongantas ar an me/id againn na/r = c^ualaidh go dti/ sin e/. Agus c^uir se/ iongantas fosta, = ar an t+*Sagart_O/_D^omhnaill nuair a h-+innseadh do/ e/. B^i/ = truaighe an t+saoghail aige do *M^a/ire_Ruaidh. Agus b^i/ se/ = a' de/anamh nach m+be/adh si/ mar b^i/ si/, da/ m+bi/thidhe cinea/lta = le/ithe nuair a b^i/ le/an agus buaidhreadh agus cumhaidh a' = do/ghadh an c^roidhe i n-+a cliabh. Agus rinne se/ amach go = rachadh se/ 'un cainnte le/ithe. = C^uaidh se/ suas, tra/thno/na amha/in, go dti/ an teach beag = a rabh si/ i n-+a co/mhnuidhe ann. B^i/ si/ i n-+a suidhe ar = leic taobh amuigh den doras agus i/ ag amharc siar ar luighe = na gre/ine. B^eannuigh an sagart di/the, acht ni/ t^ug si/ freagar = ar bith air acht amharc fiadhta. B^eannuigh se/, an dara = h-+uair, di/the agus t^ug si/ freagar giorraisc air. Ni/l = '+f^ios agam ca/ m^e/ad cuairt a t^ug se/ uirthi/ sul a bh+fuair = si/ amach go rabh se/ i n-+a c^eolto/ir b^rea/gh agus gur iarr si/ = air an t-+amhra/n a ra/dh di/the a b^i/ scri/obhtha ar a croidhe. = Acht ta/ '+f^ios agam go rabh me/ fe/in agus cupla sto/cach = eile a' gabha/il a' bealach, oidhche F^oghmhair, agus gur s^easamar = taobh amuigh den teach d^'+e/isteacht leis an t+sagart ag =

gabha/il c^eoil. B^i/omar go di/reach ag ceann an c^abhsa, = o/s coinne an dorais, nuair a t^oisigh se/ ar an amhra/n: = {&"My name is Pat O'Donnell, I come from Donegal, =L I am, you know, a deadly foe to traitors one and all; =L For the shooting of James Carey I was tried in = London Town, =L And on the cold an weary scafford my life I = must lay down."&} =LV I g+cionn na h-+aimsire b^i/ an *Sagart_O/_Domhnaill agus = an t+sean+-+b^ean iongantach carthannach le c^e/ile. B^i/odh = lu/thgha/ir uirthi/ nuair a t^igeadh se/ ar cuairt chuici/. B^i/ = meas aici/ air. Ba da/ cineadh fe/in e/. Sagart o/ir a b^i/ = ann den c^inea/l a b^i/ i *n+E/irinn le linn *P^a/druig. B^i/ fuil = uasal na n+*Da/lach ann. B^i/ tallann *Da/lach ann. B'+f^uras sin = '+aithne ar a c^uid ceoil. B^i/ guth breagh cinn aige. Acht = b^i/ tuilleadh aige. B^i/ se/ gaolmhar de *C^oluim_Cille. B^i/ = gra/dh De/ agus gra/dh Gaedheal fighte fuaighte le c^e/ile i n-+a = c^roidhe. = Sa deireadh t^ra/cht se/ leis an t+sean+-+m^naoi ar p^ioctu/iri/ = T^uras na Croiche. Ba m^aith leis a baramhail a f^agha/il ortha! = "Deir daoine go rabh siad ro/+-+d^aor," ar seisean. "Daoine = a s^i/leas, cionn's go rabh siad fiche uair comh daor le = rudai/ coitcheanta, gur c^eart do/bhtha b^eith fiche uair comh = mo/r, i n-+a/it a b^eith fiche uair comh h-+a/luinn." = T^oiligh *Ma/ire_Ruadh ar g^abha/il go teach an p^obail, la/ = den t+seachtmhain nuair nach m+be/adh na daoine ar a g+cois. = Ar t^eacht go dti/ an doras di/the, c^onnaic si/ soitheach an = uisce c^oisrioctha. C^uir si/ a me/ar ann agus c^uir si/ an = t-+uisce coisrioctha ar a h+e/adan. Annsin smaoinigh si/ nach = n+dearna si/ sin le d^a/ f^ichid bliadhain aroimhe. C^uaidh = si/ isteach. Ni/ rabh aon duine i d+teach an p^obail acht i/ = fe/in. B^i/ solus beag dearg lasta o/s coinne na h-+alto/ra. = B^i/ a/thrach mo/r ar an teach o/ b^i/ si/ annsin go deireannach. = Alto/ir u/r ann agus dath maiseach ar an ballai/ agus ar =

obair an a/dhmuid. Acht is fada an seal d^a/ f^ichid bliadhain. = Is iomdha a/thrach a t^ig san am sin. D^a/ f^ichid bliadhain = gus an t-+am seo, t^a/inig si/ anuas an p^aso/id sin, a croidhe = d^a/ scoilteadh agus a h-+inchinn da/ re/abadh. Ta/ si/ anois = i n-+a sean+-+m^naoi c^ri/on c^aithte. = Acht na pioctu/iri/! C^uaidh si/ anonn agus d'+amharc si/ = ar an c^e/ad c^eann aca. C^onnaic si/ fear d^a/ d^aoradh. = Ni/or smaoinigh si/ ce/ aca b^i/ a/ilne sna pioctu/iri/ no/ nach = rabh. Ba c^uma fa/+'n a/ilne. B^i/ siad beo. B^i/ an fear = annsin o/s a coinne, agus an breitheamh g^a/ t^eilgin 'un = ba/is. Duine d^a/ t^eilgin 'un ba/is! Na/r m^illtineach an = rud e/! Na/r b^'+uathbha/sach na focla iad ag duine le = cluinstin, agus gan galar na/ tinneas na/ easla/inte air! = Na/r c^oscarthach an smaoineadh ag duine e/ nuair a t^iocfadh = an oidhche agus fios aige go g+caithfeadh se/ e/irghe leis an = la/ ar maidin agus siubhal 'un na croiche! Agus annsin = ma/ b^i/ se/ neamh+-+c^orthach! Ma/ t^oghaidh se/ an ba/s sin do/ = fe/in ag iarraidh domhan a s^la/nughadh no/ ti/r a s^aoradh. Agus = ma/ c^uir lucht maili/se si/os do/ gur droch+-+d^uine a b^i/ ann! = Sin an rud a b^i/ i n-+a ceann agus i/ ag amharc ar na c^e/ad = c^upla pioctu/ir.... As a c^e/ile t^a/inig smaointe = eile i n-+a ceann. Cuimhne ar an am a rabh si/ i n-+a girsigh. = Rinne si/ Turas na g+Cros annsin fad o/ s^oin, i/ fe/in agus = a ma/thair!.... S^iubhail si/ thart gur b^reathnuigh si/ = na pioctu/iri/ uilig. Annsin t^ug si/ aghaidh ar na doras. = C^roith si/ an t-+uisce coisrioctha uirthi/ fe/in, ath+-+uair, agus = amach le/ithe. = An oidhche sin, b^i/ cinea/l de s^o/la/s i n-+a croidhe na/r m^othuigh = si/ le d^a/ f^ichid bliadhain roimhe sin. C^aith si/ pa/irt den = oidhche ag smaoineadh ar na pioctu/iri/. Sin an uair a = t^uig si/ mar ba c^eart ce/ b^i/thear a d^aoradh 'un ba/is agus = a c^e/asadh. Smaoitigh si/ annsin na/r b^reathnuigh si/ mar ba = c^eart na pioctu/iri/, ar c^or ar bith. Ni/ rabh a d^ath aici/ le = ra/dh leis an t+sagart nuair a t^iocfadh se/. Ni/ f^acaidh si/ = a d^ath i d+teach an p^obail acht an pioctu/ir coscarthach a b^i/ =

o/s coinne a su/l le d^a/ f^ichid bliadhain - fear d^a/ d^aoradh = 'un ba/is. Saighdiu/iri/ g^a/ t^abhairt go h-+ionad a c^rochta. = Seala/n na croiche ag gabha/il fa/ n-+a m^uinea/l. = C^aithfeadh si/ cuairt eile a t^abhairt ar t^each an p^obail = gan m^oill... Rachadh si/ si/os, an la/ ar n-+a b^a/rach. = S^iubhailfeadh si/ thart ar an pioctu/iri/.... D^e/anfadh = si/ Turas na g+Cros.... D'+iarrfadh si/ maitheamhnas = ar D^ia.... An rabh dearmad de/anta da/ h-+urnaighe = aici/? Ba c^uma. Labhairfeadh si/ leis an t+Sla/nuightheoir = agus t^uigfeadh Se/ i/.... Ar scor ar bith, t^uigfeadh = an *M^aighdean_M^uire i/. *Muire na Seacht n+Do/la/s. T^uig-= feadh si/ croidhe mna/ agus bro/n mna/. = La/ ar na b^a/rach, nuair a b^i/ gach aon duine eile i g+cionn = a c^uid oibre, c^uaidh si/ si/os go teach an p^obail. S^easuigh = si/ o/s coinne an c^e/ad p^ioctu/ir agus d'+amharc si/ air. Agus = ni/ t^ug si/ fa/ dear caide/ mar b^i/ se/ daithte. Ni/ rabh f^ios = aici/ ce/ aca b^i/ se/ deas no/ nach rabh. Ni/ f^aca si/ a d^ath = acht Mac De/ d^a/ d^aoradh 'un ba/is. T^a/inig truaighe agus bro/n = agus aithreachas uirthi/. C^uaidh si/ anonn agus s^easuigh si/ o/s = coinne na h-+alto/ra. B^i/ na pioctu/iri/ uilig ar a h-+amharc. = Agus ni/ pioctu/iri/ daithte a b^i/ ann acht turas le/anmhar = na croiche o/ c^u/irt *P^iolo/id go mullach *S^liabh_Calbharai/. = C^onnaic si/ pa/is agus ba/s an t+Sla/nuightheora le n-+a su/ile = cinn. M^othuigh si/ le/an na pa/ise sin i n-+a croidhe. M^othuigh = si/ leathtrom na *Maighdeana_Muire agus an Te/ b'+annsa = le/ithe ar an domhan da/ c^ur 'un ba/is. Smaoinigh si/ ar = p^eacaidh S^i/ol *E/abha. Smaoinigh si/ ar a peacaidh fe/in. = T^a/inig taom e/ado/chais uirthi/. Annsin c^onnaic si/ *Ma/ire_= Magdelan a c^uir na mi/lte 'un peacaidh. C^onnaic si/ i/ = ag pilleadh agus ag iarraidh maitheamhnais ar an t+Sla/nuigh-= theoir agus g^a/ leanstan go bun na croiche.... T^a/inig = truaighe iongantach aici/ do M^ac De/. Cad chuige a rabhthar = g^a/ c^e/asadh? Eisean nach n+dearna olc ar bith ariamh. = Cad chuige a bh+fuil na droch+-+d^aoine seo g^a/ stro/cadh mar = stro/cfadh conairt allta uan caorach? '+Bh+feiceann tu/ an =

fear sin ag magadh air? An fear sin eile ag caitheamh = seileog air? An tri/omhadh fear g^a/ b^ualadh agus g^a/ leagan? = '+Bh+fuil duine ar bith annseo le cosc a c^ur leis na diabhail = s^aoghalta seo agus gan leigin do/bhtha a leithe/id de an+-+= oidheadh a t^abhairt do M^ac De/? Ca/ bh+fuil na fir?.... = Ca/ bh+fuil *Gofraidh agus *Conn agus *Ma/ghnus agus *Aodh_= Ruadh? Ca/ bh+fuil *Padai/?.... An bh+fuil duine ar = bith le n-+a t^a/rrtha/il? Duine ar bith le buille a b^ualadh = ar A s^on? = T^a/inig racht feirge uirthi/ den c^inea/l a t^a/inig uirthi/ = d^a/ f^ichid bliadhain roimhe sin. C^aithfeadh si/ rud e/igint a = d^e/anamh. Ba c^uma le/ithe, da/ marbhadh siad fiche uair i/. = C^onnaic si/ coinnleoir mo/r bras ar c^e/imeannai/ na h-+alto/ra. = Fuair si/ greim ar an c^oinnleoir agus anonn le/ithe de = ra/sa go dti/ an saighdiu/ir a b^i/ ag bualadh an t+Sla/nuightheora. = T^arraing si/ a sean+-+b^uille agus c^nag si/ an saighdiu/ir = eadar an da/ s^u/il. Agus i n-+a/it an saighdiu/ir tuitim i = n-+a c^uid fola, s+e/ rud a t^uit cioth de g^loine b^riste fa/ = n-+a cosa agus scoilt an c^anafas o/ b^un go ba/rr. = C^ualaidh an sagart an torma/n uathbha/sach agus e/ i n-+a = s^uidhe istoigh i n-+a t^each fe/in. Rith se/ isteach go teach = an p^obail agus fuair se/ *Ma/ire_Ruadh i n-+a luighe ar an = urla/r agus i/ i laige. D'+iomchuir se/ taobh amach den doras = i/. Agus ni/ rabh si/ i bh+fad annsin go d+ta/inig si/ chuici/ fe/in. = "A s^agairt," ar sise, "rinne me/ smionagar de bhur = b+pioctu/ir. Ni/l f^ios agam caide/ t^a/inig orm. T^a/inig = ciapo/gai/ orm. S^i/l me/ go rabh siad ag ce/asadh an = t+Sla/nuightheora. C^uaidh me/ as mo c^e/ill." = **** = Ar b^a/rr an *Eargail, la/ brea/gh gre/ine an Samhradh sin = a b^i/ chugainn. Sean+-+b^ean agus sagart o/g i n-+a suidhe ag = carna/n cloch, agus an sagart ag gabhail c^eoil. =

{&|"||My name is Pat O'Donnell, I come from Donegal, =L I am, you know, a deadly foe to traitors one and all; =L For the shooting of James Carey I was tried in = London Town, =L And on the cold and weary scaffold my life I must = lay down."&} =LV

&SCIENTIFIC TRAINING.& =TTT I =TT Teach mo/r a/irnea/il a b^i/ i d+teach *S^ea/ini/n_an_Da/laigh. = B^i/ seanchas agus sce/altai/ ag *Sea/ini/n nach rabh ag = mo/ra/n eile. B^i/ cainnt agus co/mhra/dh agus deise = labhartha aige, agus e/ i g+co/mhnuidhe forbhfha/ilteach ple/isiu/rdha = leis an te/ a t^iocfadh 'un an toighe chuige. B^i/ a s^liocht = air: b^i/odh scaifte mo/r ag a/irnea/l aige gach aon oidhche i = rith a' G^eimhridh, agus deirim+-+sa leat+-+sa go m+b'+f^iu/ e/isteacht = leo. M^air sin mar sin ar feadh na m+bliadhantach. Agus = annsin t^a/inig Geimhreadh amha/in agus ni/ b^i/odh ag *Sea/ini/n_= an_Da/laigh o/ g^abha/il o/ s^olus de go h-+am luighe acht e/ fe/in = is an t+seanbhean - duine aca ar gach taoibh den teinidh - = agus fear o/g i n-+a s^uidhe ag ceann an ta/bla agus e/ ag = le/igheadh no/ ag scri/obhadh. = B'+iongantach an t-+a/thrach e/ agus a t^eacht ar t^each nach = d+ta/inig e/ag na/ tubaiste air. Anuraidh b^i/ la/n a' toighe = ag a/irnea/l ann gach aon oidhche. I m+bliadhna ni/l aon duine = ann. Cuirfidh tu/ ceist caide/ t^a/rluigh. Ar d^ubhairt = *Sea/ini/n no/ a b^ean rud ar bith a c^uirfeadh fuath an toighe = faoi lucht an a/irnea/il? An d+tug se/ le fios do/bhtha ar = d^o/igh ar bith nach rabh iarraidh aige ortha? No/ cad chuige = a d+tug siad cu/l do/? = An fear o/g a+ta/ i n-+a s^uidhe ag ceann an ta/bla is cu/is = leis. Maighistir scoile a+ta/ ann agus e/ ar lo/isti/n i d+toigh = *S^ea/ini/n_an_Da/laigh. Agus sin a/dhbhar mo sce/il. = Ba anuas as *Sliabh_an_Iolair an maighistir. Fear o/g = a b^i/ ann agus ba i/ scoil na *Mi/ne_Glaise an c^e/ad scoil = a fuair se/ i n+diaidh a t^eacht amach as an c^ola/iste. Fear = cliste a b^i/ ann. Ni/ h-+ionann sin is a ra/dh go rabh intleacht = na/ agra c^inn aige no/ go rabh ciall aige do eagnaidheacht =

no/ do litridheacht, no/ do f^i/rinne an t+saoghail. Acht b^i/ = se/ maith ag foghluim nuair a b^i/ se/ sa c^ola/iste. Rud ar = bith da/ rabh sna leabharthai/ agus a b^i/ riachtanach ag fear = le scru/dughadh a s^easamh b^i/ se/ leis comh luath is d'+amharc = se/ air. Fuair se/ ce/im a/rd ag fa/ga/il na cola/iste do/, = agus b^i/ se/ bro/damhail da/ t^airbhe sin. = B^i/ fre/amh g^aoil ag a b^unadh le *Sea/ini/n_an_Da/laigh agus = sin an rud a t^ug ar lo/isti/n ann e/. Le n-+a c^ois sin, b^i/ = a/it m^aith aige ann. Teach seascair, neart teineadh, a = s^a/ith le h+ithe, agus leabaidh m^aith le luighe uirthi/. Agus = an t-+iomla/n de sin i saor+-+c^onnradh. No/ ni/ rabh muinntir = *S^ea/ini/n_an_Da/laigh ag iarraidh gno/thughadh air. Ni/ c^oinneochadh = siad ar c^or ar bith e/, mur beith go rabh da/imh g^aoil aca leis. = I d+tu/s an G^eimhridh a t^a/inig an maighistir agus b^i/ lu/thgha/ir = m^o/r roimhe. Cuireadh *Eoghan_O/_Baoighill agus *Feidhlimidh_= Ruadh agus *Condai/_E/amoinn agus an c^uid eile aca i n-+aithne = do/ do re/ir mar t^a/inig siad 'un an toighe. C^roith an = t-+iomla/n aca la/mh go carthannach leis. Da/ m+be/adh ciall = aige sa do/igh a d+tuigfeadh se/ nach rabh se/ acht i d+tu/s a = c^uid oidis, b^i/ se/ san a/it a b'+f^earr i n-+*E/irinn. Acht ni/ = rabh an c^iall sin ag an duine g^ra/nda. Ni/or s^amhail se/ = riamh go rabh a d^ath le fo/ghluim aige o/ na doirnea/laigh = g^arbha g^lasa seo a b^i/ ag teacht d^'+a/irnea/l chuige. = B^i/ se/ tostach go leor ar feadh seachtmhaine i n+diaidh = a t^eacht. Acht fuair se/ an c^ainnt as a c^e/ile, agus t^ug = se/ a c^uid do/ fe/in den c^o/mhra/dh. = B^i/ *Sea/ini/n_an_Da/laigh ag cainnt ar na *Mic_O/_g+Corra, = tri/ carraigeacha a+ta/ seacht mi/le i bh+fairrge taobh amuigh = de c^ladach na *Rosann. "Triu/r a t^eich as *Toraigh nuair = a c^uaidh *Colum_Cille isteach," arsa *Sea/ini/n. "Ni/ rabh = siad a' brath *Colum_Cille a leigin i d+ti/r, ar c^or ar bith. = D'+iarr *Colm_Cille ar t^ighearna *T^oraighe leithead a b^rait = den oilea/n a t^abhairt do/. `B^e/arfad,` ars' an tighearna, = `o/ir ni/ di/oghbha/il liom sin a t^abhairt duit.` B^ain *Colum_= Cille de a b^rat agus s^i/n se/ ar a' c^ladach e/. Spre/idh a' =

brat go dti/ gur c^umhduigh se/ a t-+oilea/n o/ c^eann go ceann. = T^a/inig fearg m^illtineach ar a' tighearna agus scairt = se/ chuige ar c^u/ nimhe a b^i/ aige agus d^reasuigh se/ le *Colum_= Cille i/. G^ea/rr *Colum_Cille an c^roich c^e/asta eadar e/ = fe/in is a' cu/ agus t^uit si/ marbh i n-+a/it na m+bonn. Nuair = a c^onnaic tighearna an oilea/in na miorbhailti/ seo, c^uaidh = se/ ar a g^lu/ine agus g^e/ill se/ do c^reideamh *C^oluim_Cille. = Agus rinne muinntir an oilea/in an rud ce/adna, uilig = acht triu/r - na tri/ *Mic_O/_g+Corra. T^eich siad amach go = h-+imeall a' c^ladaigh. C^uaidh siad i bh+fairrge agus s^na/mh = siad leath bealaigh go h-+*A/rainn. Rinneadh tri/ carraigeacha = di/obhtha annsin. Agus ta/ siad annsin go dti/ an la/ indiu. = Acht b^eir siad iarraidh go *Toraigh go fo/ill. Uair i g+cionn gach = aon seachtadh bliadhain, to/gann siad a seoltai/ agus imthigheann = leo soir. Acht ma/ tchi/ a'nduine de m^uinntir *T^oraighe iad, = caithfidh siad pilleadh arais ar a' talamh d'+f^a/g siad." = Rinne an maighistir draothadh ga/ire. = "S^i/lfea/ nach g+creideann a' duine uasal seo do sce/al," = ars' *Eoghan_O/_Baoighill. "Acht, beo sla/n a b^e/as se/, = tchi/fidh se/ fe/in faoi s^eol iad, ma/+'s fear e/ a c^aithfeas = a s^aoghal ar a' b^aile seo." = "Ni/ c^reidim agus ni/ c^reidfead," ars' an maighistir. = "'+De/anamh nach g+creideann tu/ i g+*Colum_Cille, a = m^aighistir?" arsa *Feidhlimidh_Ruadh. = "Creidim ins an me/id den t+seanchas a+ta/ sna leabharthai/," = ars' an maighistir bocht. "Fear e/ifeachtach a b^i/ ann mar = *C^oluim_Cille. C^uaidh se/ go *Toraigh agus t^ug se/ muinntir = an oilea/in 'un creidimh, mar rinne se/ i mo/ra/n a/iteach = eile ar fud na h-+*E/ireann. Acht i d+taca leis a' c^u/ nimhe = agus na *Mic_O/_g+Corra, ni/ c^reidim iad - acht oiread is = c^reidim na sce/altai/ a+ta/ ag na daoine fa/ *C^u/_C^ulainn." = "S^i/lmid+-+inne go rabh an da/ c^uid in+-+c^reidthe," arsa = *Condai/_E/amoinn. "Agus c^onnaictheas do c^uid againn = go rabh cosamhlacht m^o/r ar d^o/igheannai/ eadar *Cu/_C^ulainn = is *Colum_Cille." =

"Amaidighe," ars' an maighistir. = "Fan go bh+feicidh tu/ na *Mic_O/_g+Corra faoi s^eol, agus = be/idh a/thrach sce/il agat." = "C^onnaic mise faoi s^eol, cupla uair, iad," arsa = *Sea/ini/n_an_Da/laigh, mar nach m+be/adh aon duine ag cur = i n-+a aghaidh. "Agus, an uair d^eireannach a c^onnaic = me/ iad, be/idh cuimhne agam air go la/ mo b^a/is. Maidin = d^eas S^amhraidh a b^i/ ann agus me/ fe/in is *E/amonn_Mo/r = a' gabha/il go *Builg_C^onaill a d^'+iascaireacht. Nuair a = b^i/omar a' gabha/il amach be/al a' *Toir_G^lais d'+amharc me/ = fe/in siar agus tchi/m a' cabhlach aniar chugam. B^i/ seoltai/ = geala ortha a b^i/ a' gabhail i n-+a/irde go dti/ an spe/ir agus = siubhal milltineach leo. C^uaidh siad thart soir taobh amuigh = di/nn agus me/ilte de c^ubhar g^eal b^a/n ag e/irghe roimhe n-+a = d+toiseach agus 'a/ s^iabadh taobh siar daobhtha. Soir leo, = taobh amuigh de na h-+oilea/in, agus soir a' tarraingt ar = *g^ob_an_A/ird_Dealbhtha. Acht, le sin fe/in, s^easuigh siad. = Agus i g+cionn moimeinte seo chugainn anoir arais iad. = C^oimhea/d me/ iad go rabh siad sa talamh a m+baineann siad = fu/tha ann. Annsin c^or me/ mo c^eann. Agus indiu is a' = la/ sin ni/l '+f^ios agam cad chuige a d+tearn' me/ sin. Acht, = nuair a d'+amharc me/ siar ari/s, ni/ rabh ann acht na tri/ = carraigeacha, tonn b^eag a' briseadh fa/ n-+a m+bun, agus = iad comh daingean i g+cosamhlacht is da/ m+bi/odh siad suidhte = annsin o/+'n t+si/orraidheacht." = "C^onnaic me/ fe/in a leithe/id sin go minic," ars' an = maighistir. "Ni/l le de/anamh agat acht g^abha/il a s^na/mh, = la/ ar bith a m+be/idh na spe/arthai/ i/seal. Agus nuair a b^e/as = do s^u/il thi/os ar c^roiceann an uisce agat si/lfidh tu/ go = bh+fuil beanna an c^ladaigh mi/le troigh ar airde." = "Acht ni/ h-+ionann sin is a bh+feicea/il faoi rigi/n iomla/n = seoltach agus iad ag imtheacht leo soir go *Toraigh," arsa = *Feidhlimidh_Ruadh. = "Ni/l annsin acht rud a s^amhailtear do d^aoine," ars' = an maighistir. =

"Ta/ sce/al na cu/ nimhe sna leabharthai/," arsa *Condai/_= E/amoinn. "Is minic a c^uala me/ *Sea/n s'+againne, gura = sla/n do/, 'a/ le/igheadh. Agus ta/ mo/ra/n eile sce/altach ionnta = as Tarngaireacht *C^oluim_Cille." = "An tarngaireacht a c^uirtear si/os do *C^oluim_Cille = go minic," ars' an maighistir, "ni/ h+e/ is ughdar di/the ar = c^or ar bith. Acht ni/ t^uigeann duine ar bith sin mar is = ceart nach bh+fuair &scientific training& i n+gnoithe staire. = Mar sin de, ni/l gar b^eith a' cainnt air." = T^a/inig meath ar an c^o/mhra/dh i n-+a d^iaidh sin. Agus ni/or = f^an aon duine de lucht an a/irnea/il go h-+am luighe. B^i/ a = leithsce/al fe/in ag gach aon f^ear. B^i/ bo/ tinn ag *Condai/_= E/amoinn. B^i/ spilea/d le to/ga/il ag *Feidhlimidh_Ruadh. Ba = m^aith le h-+*Eoghan_O/_Baoighill b^eith amach thaire *p^i/opa_T^uathail = sul a luigheadh an g^ealach! = Nuair a d'+imthigh lucht an a/irnea/il d^earg *Sea/ini/n_an_= Da/laigh an pi/opa agus s^uidh se/ de c^ois na teineadh a = c^aitheamh tobaca agus gan focal as. B^i/ se/ faoi smu/id. = B^i/ se/ tuigthe aige nach rabh mo/ra/n ce/ille leis an dearcadh = a b^i/ ag an m^aighistir ar m^o/ra/n rudai/. Acht b^i/ se/ tuigthe, = fosta, aige gur d^eacair a leithe/id de g^eabada/n a c^ur i = n-+a t^ost. Le n-+a c^ois sin, ni/or m^aith leis b^eith ro/+-+g^iorraisc = i n-+a t^each fe/in leis an te/ a b^i/ ar lo/isti/n aige. = Cupla oidhche i n-+a d^iaidh seo, b^i/ siad ag a/irnea/l ari/s = ag *Sea/ini/n_an_Da/laigh. D'+innis *Sea/ini/n sce/al Fiannaidheachta. = Dubhairt an maighistir nach rabh na Fianna riamh ann. = "Nach cinnte go rabh siad ann," arsa *Condai/_E/amoinn - = (rinne cuid aca amach, an oidhche seo, na/r c^eart ge/illstin = do/) - "No/ mur' rabh, cad chuige '+bh+fuilthear a' cainnt = ortha riamh anall?" = "Ni/or b^'+f^e/idir do/bhtha b^eith ann san am a+ta/ luaidhte = sa t+seanchas," ars' an maighistir. "Ta/ sin soile/ar ag = duine ar bith a fuair &scientific training& i n+gnoithe staire = agus teangthach." =

Tarraingeadh an co/mhra/dh annsin ar &Will_o'_the_Wisp&. = Ni/ rabh a leithe/id ann, ma/ b'+f^i/or don m^aighistir. Ins = an aer a b^i/ se/, agus b^eireadh na h-+e/anacha leo ar a g+cuid = eiteo/g e/. = "Agus ca/ bh+fuil mar b^i/onn '+f^ios ag na h-+e/anacha go = bh+fuil duine de m^uinntir a' *P^oinnte a' fagha/il b^a/is?" = ars' *Eoghan_O/_Baoighill. "Is iomdha uair a c^onnaictheas = *B^ulaidh fa/ na *Maola_Fionna sin thi/os '+rith oidhche. Agus = ni/ f^acthas ariamh e/, nach d+ta/inig to/rramh ani/os a' *Tra/igh_= B^a/n go gearr '+n-+a d^iaidh sin." = "Is furas le daoine uallacha na rudai/ sin a c^reidbhea/il," = ars' an maighistir. = "Maise go bh+fuil sagairt ann a m+bi/onn suim m^o/r = aca ins a' c^inea/l sin seanchais," arsa *Sea/ini/n_a'_Da/laigh = go si/odamhail. "B^i/ sagart as *Muineacha/n ar a' b^aile = seo anuraidh seal a c^uarta. B^i/odh se/ annseo go mion = is go minic, agus ni/ b^i/odh aoibh ar bith ar an oidhche nach = m+beithidhe a' cainnt ar t^aidhbhsi/." = "B^i/, ar n+do/ighe, suim ag an t+sagart sna taidhbhsi/," = ars' an maighistir. "Acht be/al+-+oideas a b^i/ ar cur b^uadh-= artha air, ce/ bith c^onnaic e/. Rud iongantach spe/iseamhail = be/al+-+oideas. Acht ni/ h-+ionann sin, ar c^or ar bith, is = creidbhea/il i d+taidhbhsi/." = T^oisigh lucht an a/irnea/il a t^abhairt cu/il do t^each *S^ea/ini/n_= an_Da/laigh. Agus, ar n+do/ighe, ni/or b^'+iongantas ar bith = sin. Ni/or s^ult ar bith leo t^eacht annsin agus a g+cuid = pi/opai/ a d^eargadh agus suidhe thart fa/+'n teinidh. B^i/ an = fear le/igheanta seo ag de/anamh smionagar da/ g+cuid aislingi/ = le &scientific training&. Ni/ rabh *Cu/_C^ulainn ariamh ag ioma/in = le macraidh na Craobhruaidhe. Ni/ rabh se/ i n+deabhaidh le = madadh craosach ag Du/n *C^ulainn, oidhche na fleidhe. Ni/or = g^earr se/ le/im *D^roichead_na_n-+Alt nuair a b^i/ se/ ag imtheacht = go h-+*Oilea/n_Scathaighe. Ni/ t^a/inig se/ arais gur imir se/ = cleas a' g^ae builg ar s^lo/ighte *M^e/ibhe ar c^ri/ochaibh na = ri/oghachta. Ni/or m^arbh se/ an dobhar+-+c^u/ le h-+urchar a' daill, =

agus ni/or d^ubhairt se/ sul ar f^a/g an ana/l e/ gur "cu/ mo = c^e/ad e/acht agus cu/ m'+e/acht d^eireannach." Daoine uallacha = gan c^e/ill a c^reid ariamh go rabh draoidheacht no/ Fiannaidheacht = ann. Gur imthigh an *Ceithearnach_Caoilriabhach eadar cliath = agus ursain as Caislea/n *Ui/_D^omhnaill agus gallo/glaigh = a' scoilteadh cloigne a c^e/ile le be/imeannaibh iomrallacha. = Samhlaidheacht amaideach a t^ug ar d^aoine a c^reidbhea/il = go n+deachaidh *Goll_Mac_Mo/irne amach maidin S^amhraidh = agus gur t^reascair se/ plu/r laochradh *C^ri/och_Lochlann go = dti/ gur m^arbh se/ an fear deireannach de b^unadh *Arraigin_= M^ic_Ancair_na_Long. Ni/ rabh acht amaidighe ins an t+seanchas = agus ins an f^ilidheacht agus ins an litridheacht a rabh doir-= nea/laigh na *Rosann beo air leis na ce/adtai/ bliadhan. Ni/ = rabh *Balor ariamh i d+*Toraigh. Ni/ rabh *Cu/_C^ulainn i n-+*Eamhain, = na/ *Fionn_Mac_Cumhaill i n-+*Almhain_Laighean. Ceo gealaighe = u/ire ba c^u/is leis na seoltai/ a b^i/ ar na *Mic_O/_g+Corra. = Agus liaspa/in a t^igeadh ar na su/ile ag na h-+iascairi/ nuair = a+tchi/odh siad caislea/n fa/ n-+a m^i/le solus maidin S^amhraidh = ar b^eanna *C^ladach_na_Croiche! = II =TT Sin an tuigbhea/il a b^ain lucht an a/irnea/il as co/mhra/dh = an m^aighistir. Agus t^ug siad cu/l do t^each *S^ea/ini/n_an_= Da/laigh. Ni/or s^ult leo b^eith ann agus fear annsin a b^i/ = ag de/anamh neamh+-+s^uim da/ g+co/mhra/dh. Rinne siad teach = a/irnea/il de t^each *F^eidhlimidh_Ruaidh i n-+a d^iaidh sin, agus = fa/gadh *Sea/ini/n_an_Da/laigh agus gan aon duine le co/mhra/dh = a c^oinnea/il leis acht an maighistir. Agus is beag co/mhra/dh = a b^i/odh eatorra. B^i/odh an maighistir i n-+a s^uidhe ag ceann = an ta/bla agus moll leabharthach aige. Agus *Sea/ini/n i n-+a = s^uidhe sa c^lu/daigh ag caitheamh tobaca agus ag amharc isteach = sa teinidh. Mar b^e/adh se/ ag iarraidh le/aro/dh a f^agha/il = eadar na h-+aibhleogai/ ar an t+sean+-+t+saoghal a b^i/ aige fe/in = is ag a d^aoine maithe muinteardha sul ar milleadh e/ le = &scientific training&. =

B^i/thear, ar n+do/ighe, ag cainnt ar an m^aighistir i d+toigh = *F^eilimidh_Ruaidh. = "Ce/ s^i/lfeadh go d+to/gfaidhe a leithe/id ar *S^liabh_an_= Iolair?" arsa *Feidhlimidh. = "An c^ola/iste a m^ill e/," ars' *Eoghan_O/_Baoighill. = "Barraidheacht le/ighinn a fuair a' sto/cach." = "Ni/ raibh barraidheacht le/ighinn ag aon f^ear ariamh, acht = a' dubh+-+s^raith c^eart a b^eith ag an le/igheann sin," arsa = *Condai/_E/amoinn. "Fuair *Sea/n s'+againne le/igheann = sagairt, agus m^airfeadh se/ tri/ s^eol mara ag e/isteacht le = *Donnchadh_C^athail a' Fiannaidheacht." = "C'+ainm seo a+ta/ ar a' rud a+ta/ ag an m^aighistir?" = ars' *Eoghan_O/_Baoighill. "Bh+fuil cuimhne agat+-+sa air?" = ar seisean le sto/cach a b^i/ ann. = "&Scientific training&," ars' an sto/cach. = "Ba m^aith liom e/ fe/in is do d^earbhra/thair *Sea/n = a f^eicea/il o/s coinne a c^e/ile, seal oidhche," ars' *Eoghan = le *Condai/_E/amoinn. "B^e/arfadh *Sea/n &scientific train-= ing& do/." = Rinne *Condai/ ga/ire agus c^raith se/ a c^eann, ionann is = a ra/dh, "Ni/ m^airfeadh an co/mhra/dh i bh+fad eadar e/ fe/in is = *Sea/n." = "Nach mo/r a' truaighe gan fear le/ighinn againn a rachadh = i n-+a d^eabhaidh," arsa *Feidhlimidh_Ruadh. = "Da/ m+be/adh *Donnchadh_Mo/r_D^omhnaill_P^roinnsi/s sa = b^aile, c^uirfeadh se/ '+n-+a t^ost le cupla focal e/," ars' = *Eoghan_O/_Baoighill. = "Caide/ an le/igheann a+ta/ ag *Donnchadh acht oiread leis = a' c^uid eile againn?" arsa *Feidhlimidh_Ruadh. = "Ni/ gnoithe le/ighinn a b^e/adh ann eadar e/ fe/in is *Donnchadh," = ars' *Eoghan_O/_Baoighill. "S+e/ rud a d^e/anfadh *Donnchadh = eala' m^agaidh de agus c^uirfeadh se/ an saoghal mo/r a = g^a/iridhe faoi." = "M'+anam, maise, nach bh+fuil coir ort fe/in ag an obair = sin, '+*Eoghain," arsa *Feidhlimidh_Ruadh. =

"Ni/l, ar d^o/igh," ars' *Eoghan. "Acht ta/ do/igh do/ = fe/in ag *Donnchadh. Amannai/, molfaidh se/ leat agus e/ = ag e/irghe magamhail do re/ir a c^e/ile. Annsin tiocfaidh se/ = ort le rois amaideach a c^uirfeas a bh+fuil istoigh a g^a/iridhe. = Is cumhan liom oidhche amha/in a b^i/ scaifte againn ag a/irnea/l = i *Mi/n_na_Craoibhe agus *Se/amus_P^a/idi/n a' taidhbhseoracht. = B^i/ maighistir scoile ann, macasamhail an f^ir seo againn = fe/in, agus ba m^ian leis a c^ur i g+ce/ill du/inn gur bun o/s = cionn a+tchi/ an t+su/il gach aon rud. Le sin d'+e/irigh *Donnchadh_= Mo/r a' brath imtheacht. = "`Caide/ do d^eifre?` arsa bean a' toighe. = "`Ta/ an t-+am agam a b^eith ag imtheacht,` arsa *Donnchadh. = `Be/idh an mea/dhon oidhche dearg orm sul a m+bi/dh me/ sa = b^aile, ma/ c^aithim siubhal o/ seo go to/in *Rann_na_Feirste ar = m^ullach mo c^inn.` Fa/gadh a rabh istoigh marbh leis na = ga/iri/, agus t^ost a' maighistir. Ni/or labhair se/ an dara = focal go h-+am luighe." = "Ta/thar a' du/il 'un a' b^aile leis ar na h-+oidhcheannai/ seo, = mar *D^onnchadh," arsa *Condai/_E/amoinn. "Is do/iche go = m+be/idh se/ ar b^a/d a' Luain." = "Bhail, be/idh me/ a' furachas leis go bh+feice me/ e/ fe/in = is a' maighistir o/s coinne a c^e/ile," ars' *Eoghan_O/_Baoighill. = III =TT Seachtmhain i n-+a d^iaidh sin, t^a/inig *Donnchadh_Mo/r 'un = an b^aile, agus, ar n+do/ighe, h-+innseadh do/ go rabh maighistir = u/r scoile aca agus na/r f^a/g se/ aon taidhbhse na/ aon si/dheog = na/ a d^ath draoidheachta na/ aon sce/al gaisceamhail fa/ na = bailte na/r d^i/bir se/. = "B^e/arfaidh mise arais iad," arsa *Donnchadh_Mo/r. = "B^i/ '+f^ios agam go d+tabharfa/," ars' *Eoghan_O/_Baoighill. = "Rachaidh an t-+iomla/n againn a d^'+a/irnea|/||l chuige san = oidhche i m+ba/rach," arsa *Feidhlimidh_Ruadh. = "Ni/ rachaidh aon duine acht me/ fe/in," arsa *Donnchadh. =

"Caithfidh me/ aithne a c^ur ar tu/s air, go bh+feice me/ caide/ = an mianach a+ta/ ann." = Cupla oidhche i n-+a d^iaidh sin b^i/ *Sea/ini/n_an_Da/laigh i n-+a = s^uidhe ag caitheamh an p^i/opa de c^ois na teineadh, agus an = maighistir ag ceann an ta/bla ag le/igheamh. Ni/ rabh aon = duine ag labhairt. B^i/ an teach comh suaimhneach le reilig. = Le sin b^eannuigh an fear faoi an f^a/r+-+doras. "Dia = sa teach," ar seisean. = "Dia is Muire duit, agus ce/ad mi/le fa/ilte ro/mhat = 'un a' b^aile, a *D^onnchaidh_M^o/ir_D^o/mhnaill_P^roinnsi/s," = arsa *Sea/ini/n_an_Da/laigh, ag e/irghe is ag croitheamh la/imhe = leis. = D'+amharc an maighistir anall le ruball a s^u/l. = "Seo maighistir na scoile," arsa *Sea/ini/n. = "Fa/ilte ro/mhat, a d^uine uasail," arsa *Donnchadh go = ple/isiu/rdha, agus t^arraing se/ air cathaoir. T^oisigh se/ = fe/in is *Sea/ini/n a c^o/mhra/dh fa/ *Albain, agus c^rom an maighistir = arais ar a c^uid leabharthach. = "Na-nach m+bi/onn a'nduine ag a/irnea/l agat?" arsa = *Donnchadh_Mo/r eadar sin is tra/thas. = "Ni/ b^i/onn," arsa *Sea/ini/n go gruamdha. "T^ug siad = cu/l domh, ca/ bith ba c^u/is leis." = "Bhail, sin rud na/r t^aitin ariamh liom fe/in," arsa = *Donnchadh, "scaifte mo/r cruinn i d+teach a/irnea/il. B'+f^earr = liom+-+sa i bh+fad mo c^o/mhra/dh a d^e/anamh san a/it nach m+be/adh = acht beirt no/ triu/r, go di/reach mar ta/muid+-+inne annseo = anocht." = "Ni/l ann uilig acht cleachtadh, creidim," arsa *Sea/ini/n. = "B^i/ cleachtadh agam fe/in ariamh ar scaifte m^aith i d+teach = a/irnea/il. Agus b^e/inn thall i d+toigh *F^eidhlimidh_Ruaidh = corr+-+oidhche i n-+a g+cuideachta, da/ m+be/adh lu/th na g+cna/mh = liom." = "Is fearr duit go mo/r an c^uideachta a+ta/ agat," arsa = *Donnchadh. "Ta/ '+f^ios agam go m+b'+f^earr liom+-+sa sin, = ar scor ar bith. Ta/ fear ar a' taoibh eile den teinidh agat =

a bh+fuil le/igheann agus agra c^inn aige. T^ig leis a' pa/ipea/r a = le/igheadh duit agus sce/altai/ nuaidhe an domhain a innse = duit. T^ig leis leabhar a t^arraingt air agus eolas a t^abhairt = duit fa/ na re/alta agus fa/n g^ealaigh agus an c^uid eile = de iongantais a' t+saoghail. Agus nach fearr a' c^uideachta = sin ce/ad mi/le uair 'na/ b^eith ag e/isteacht le scaifte amhlo/ir = nach bh+fuil ciall aca do rud ar bith acht ur+-+sce/alaidheacht = is draoidheacht is pisreogai/?" = D^ruid an maighistir an leabhar agus t^ug se/ a aghaidh = aniar bealach na teineadh. T^a/inig an c^ainnt leis do re/ir = a c^e/ile agus t^oisigh se/ fe/in is *Donnchadh a c^o/mhra/dh.... = "D'+oibir me/ ar a' &Forth Bridge&," arsa *Donnchadh, = nuair a tarraingeadh an co/mhra/dh ar d^roichid. "Acht is = minic a c^uir se/ iongantas orm cad chuige nach d+tuiteann = se/." = "Ta/ a p^ioctu/ir annseo agam," ars' an maighistir ag = tarraingt anuas leabhair. "Sin annsin na rudai/ a+ta/ = 'a/ c^oinnea/il '+n-+a s^easamh. &Cantilevers& a b^eir siad ortha." = "&Cantilevers&?" arsa *Donnchadh_Mo/r. = Tamall i n-+a d^iaidh sin, b^i/ siad ag co/mhra/dh fa/ m^ea/dhchain. = "Sin rud a c^uir iongantas orm fe/in go minic," arsa = *Sea/ini/n_an_Da/laigh, "go m+bi/onn cloch cuid m^o/r ni/os = e/adtroime faoi an uisce." = "Mea/dhchan na toirte den uisce," ars' an maighistir. = "&Archimedes& an c^e/ad f^ear a fuair sin amach." = "B^i/ me/ ag de/anamh gur b^'+e/," arsa *Donnchadh_Mo/r. = "La/ amha/in a b^i/ se/ 'a/ nighe fe/in," ars' an maighistir. = "Agus s^i/l na daoine gur ar mire b^i/ se/ nuair a c^onnaic = siad '+n-+a rith fri/d c^athair na h-+*Aithne e/ agus e/ a' scairtigh = sean+-+a/rd a c^inn - `&Eureka&.`" = "`&Eureka&,` a g^iolla seo," arsa *Donnchadh_Mo/r. = M^air an co/mhra/dh ar an te/id seo go rabh se/ ag teannadh = suas le h-+am luighe. "Caithfidh me/ an baile a b^aint amach," = arsa *Donnchadh_Mo/r ag e/irghe i n-+a s^easamh. "Sin an = oidhche c^o/mhra/idh b'+f^earr a c^uala me/ ariamh. A d^uine," =

ar seisean, ag amharc anonn ar *S^ea/ini/n_an_Da/laigh, "ta/ = fad saoghail do d^uine tamall de oidhche a c^aitheamh ag = e/isteacht leis a' duine uasal seo. Fear a bh+fuil agra = c^inn agus le/igheann agus eolas aige. Is neamh+-+ionann is = na h-+uasca/in a+ta/ ar a' b^aile seo nach bh+fuil co/mhra/dh aca = fa/ rudai/ ar bith acht sce/altai/ si/dhe agus taidhbhsi/." = "Rinne mise mo d^i/cheall ag iarraidh na taidhbhsi/ a c^ur = as a g+ceann," ars' an maighistir. "Acht ni/ rabh gar ann." = "Bhail, ta/ '+f^ios agam+-+sa nach rabh," arsa *Donnchadh. = "No/ b^i/ me/ ag e/isteacht le scaifte aca thall i d+toigh *F^eidh-= limidh_Ruaidh, an oidhche fa/ d^eireadh. Deir siad nach = bh+fuil in do g^noithe ach cur i g+ce/ill, no/ nach leigeann an = t-+uaigneas duit g^abha/il amach thar d^oras i n+diaidh oidhche." = T^a/inig cuil ar an m^aighistir. "B^e/arfaidh mise le = fios do/bhtha nach bh+fuil uaigneas orm," ar seisean. "Ce/ = an a/it is uaignighe ar a' b^aile, do re/ir a g+cuid seanchais?" = "Na *Beanna_Dearga," arsa *Donnchadh. "Deir siad = nach deachaidh aon duine an bealach sin leis fe/in i n+diaidh = oidhche le ce/ad bliadhain nach bh+facaidh cro/chna/id." = "Rachaidh mise ann san oidhche i m+ba/rach, agus gach aon = oidhche go cionn seachtmhaine ar uair a' m^eadhon oidhche," = ars' an maighistir, "go g+cruthuighidh me/ do/bhtha nach bh+fuil = i n-+a g+cuid cro/chna/id acht amaidighe." = "Crann do s^la/inte leat," arsa *Donnchadh_Mo/r. = B^i/ eagla ar *S^ea/ini/n_an_Da/laigh go rabh an maighistir = ro/+-+d^a/na, agus ba m^aith leis cu/l a c^ur air. "B'+f^e/idir = nach bh+fuil ann acht cainnteannai/ daoine," ar seisean; = "acht, da/ d+taradh se/ d^e s^onas no/ d^e d^onas orm fe/in = cro/chna/id a f^eicea/il, t^uitfinn marbh i n-+a/it na m+bonn. = Rud sca/thmhar ceathrar de m^uinntir a' t+saoghail u/d eile = agus corp ar na maidi/ leo i n+duibheaga/n na h-+oidhche." = "Ni/l ann acht amaidighe," ars' an maighistir. = "Amaidighe m^o/r," arsa *Donnchadh. "Ta/ an ceart = agat+-+sa, a m^aighistir. Acht caithfidh me/ imtheacht. Sla/n = codladhta agaibh." =

Acht ni/ d^eachaidh *Donnchadh caol di/reach 'un an b^aile. = B^ain se/ teach *F^eidhlimidh_Ruaidh amach agus b^i/ se/ annsin = sul ar scab lucht an a/irnea/il. = "B^i/ me/ tamall anocht aige," ar seisean. "Ta/ da/lta = go leor da/ c^inea/l air: ni/l aige acht a' me/id a b^ain se/ = as na leabharthai/. Acht deir se/ nach m+bi/onn uaigneas = ar bith air. Agus 'a/ d^earbhadh sin, go siubhailfidh se/ na = h-+a/iteacha is uaignighe ar na bailte ar uair a' m^eadhon = oidhche. Acht g^eobhaidh se/ ciall, ma/+'s fear e/ a c^aithfeas = i bh+fad ar a' b^aile seo." = IV =TT Cupla oidhche i n-+a d^iaidh seo, b^i/ scaifte aca ag a/irnea/l = i d+toigh *F^eidhlimidh_Ruaidh agus iad ag iarraidh a s^ocrughadh = caide/ an do/igh a b'+f^earr leis an m^aighistir a scannrughadh. = "An scannrughadh ba m^o/ fuair me/ fe/in ariamh," arsa = *Niall_S^eimisi/n, "oidhche amha/in a b^i/ me/ a' seilg coini/n = ar a' *B^a/insigh. B^i/ cupla dol curtha sna me/ilte agam = agus c^uaidh me/ si/os i d+tra/tha am luighe, fe/acha/il a' rabh a = d^ath ionnta. Nuair a b^i/ me/ ar ruball *A/rd_na_Mo/nadh = caide/ tchi/m acht fiche solus, ceann i n+diaidh a' c^inn eile, = a' teacht ani/os an f^airrge! B^i/ tuairim ar leith+-+c^e/ad = slat eadar gach aon p^e/ire aca, agus iad si/nte '+n-+a sreanga/n = o/ *T^obar_a'_C^onnaidh go *gob_na_Ba/inseadh. D'+e/irigh mo = t^eangaidh reamhar in mo b^e/al, agus d'+e/irigh an g^ruag '+n-+a = seasamh ar mo c^loiginn. B^e/arfainn mionna duit go = rabh me/ ag amharc ar na daoine a' siubhal ar b^a/rr a' la/in = m^ara agus solus le gach aon duine aca. D'+imthigh me/ '+mo = rith agus b^i/ me/ a' tuitim i laige nuair a t^a/inig me/ f^ad = le teach *M^i/chea/il_Ne/ill.... Caide/ fuair me/ amach, a' = la/ ar n-+a b^a/rach, acht gur giotai/ de c^la/rai/ agus coinnle = lasta ortha a c^ur '+t-+aos o/g amach ar a' la/n m^ara. B^i/ = an oidhche ciu/in agus t^a/inig siad ani/os leis a' t+sruth li/onta= .... Ni/l '+f^ios agam an scannro/chadh a m^acasamhail sin = an maighistir?" =

"Ni/ scannro/chaidh a d^ath e/, mur' scannruighidh an c^ro/chna/id = e/," arsa *Donnchadh_Mo/r. "D'+aithin me/ sin air nuair = a b^i/ *Sea/ini/n_a'_Da/laigh a' cainnt. Caithfimid fe/acha/il le = le/im a b^aint as ar d^o/igh e/igint." = "Ni/l sin ceart agaibh, a *D^onnchaidh_M^o/ir," arsa bean = *F^eidhlimidh_Ruaidh. "Is gan f^ios agaibh caide/ mar rachadh = scannrughadh aca sin do/." = "Diabhal a n+de/anfaidh se/ de d^ochar do/," arsa *Condai/_= E/amoinn. = "Ni/ d^e/anfaidh acht maith," arsa *Donnchadh_Mo/r. "B^i/ = me/ fe/in a' smaoitiughadh gur b^'+e/ an do/igh a b'+f^earr a = d+tabharfaidhe air a s^i/lstin go rabh taidhbhsi/ ann - " = Acht sul a rabh faill aige an ra/idhte a c^ri/ochnughadh t^a/inig = sto/cach le *Mi/chea/l_E/amoinn isteach agus a ana/l i m+ba/rr = a g^oib leis. "T^uit a' gearra/n leis na *Beanna_Dearga," = ar seisean. "Ta/ se/ sa/ithte istoigh i scealpaigh agus = gan bogadh ann. Ta/ eagla orainn nach d+tugtar ani/os = beo a choidhche e/. D'+iarr m'+athair oraibh deifre a d^e/anamh." = D'+e/irigh gach aon f^ear d^e le/im i n-+a s^easamh agus amach = leo. Rinne siad dearmad si/os siar den m^aighistir agus = d'+imthigh siad i n-+a rith '+fe/acha/il a d+tiocfadh leo cuidiughadh = le fear na co/mhursan a' gearra/n ba/n a t^abhairt ani/os = as an scealpaigh. = **** = "B^e/arfaidh mise le fios do/bhtha nach bh+fuil uaigneas = orm," ars' an maighistir le *Sea/ini/n_an_Da/laigh. "Ni/ = f^a/gfaidh me/ aon c^earn ar na bailte nach siubhailfidh me/ = liom fe/in gach aon am o/ m^ea/dhon oidhche go maidin. Agus = ta/ me/ a' gabha/il siar anois go rabh me/ thiar ag na *Beanna_= Dearga." = D'+iarr *Sea/ini/n air gan a/ird a t^abhairt ar lucht cu/l+-+= c^ainnte, acht ni/ rabh gar ann. D'+imthigh se/ leis suas an = tra/igh, anonn ag to/in na *Mi/ne agus siar ag tarraingt =

ar na *Beanna_Dearga. B^i/ na beanna i n-+a staca/in a/rda = d^orcha thall o/s a c^oinne. Smaoinigh se/ ar na sce/altai/ = a c^uala se/. Agus t^oisigh cratha/n eagla a t^eacht air. Sa = deireadh baineadh le/im as. M^othuigh se/ mar b^e/adh torma/n = toll cos ag siubhal ar an tra/igh. Leis sin nocht an sluagh = chuige, mar b^e/adh lucht to/rraimh ann. Baineadh stad as = an m^aighistir. S^easuigh se/. Cro/chna/id a b^i/ ann, gan b^re/ig ar = bith. An m^uinntear a b^i/ ar toiseach, b^i/ corp ar iomchur ar = maidi/ leo. Corp mo/r fada agus tais+-+e/adach ba/n anuas air. = T^ionnto/igh an maighistir a c^u/l leis an c^ro/chna/id agus = d'+imthigh se/ ag tarraingt ar an b^aile fa/ s^iubhal g^e/ar. Ba = g^oirid gur leig se/ e/ fe/in 'un reatha. Buaileadh a c^os = i n-+e/adan cloiche agus t^uit se/. Leis sin c^uir crotach mara = scread g^e/ibheannach as fe/in, agus d'+e/irigh se/ ar eiteogai/ = amach as beanna an c^ladaigh. S^i/l an maighistir, agus = e/ i n-+a luighe ar an tra/igh, go rabh mi/le taidhbhse ag teacht = sa m^ullach air. Sa deireadh c^uaidh aige e/irghe agus d'+imthigh = se/ i n-+a rith ari/s. Isteach an cladach agus ani/os ag = tarraingt ar an b^aile. Ag teacht aniar an *Seasconn_= Mo/r do/, fa/gadh thi/os i scrath luinge go dti/ na h-+ascallai/ = e/. Nuair a t^a/inig se/ isteach chuig *Sea/ini/n_an_Da/laigh = tamall i n-+a d^iaidh sin, b^i/ se/ fliuch salach o/ m^ullach a c^inn = go ba/rr a c^oise, agus b^i/ dath air san aghaidh comh geal = leis an t+sneachta. = "Deoch uisce!" ar seisean agus c^aith se/ e/ fe/in si/os = go h-+anacaireach ar cathaoir. = "Faoi D^ia, a m^aighistir, caide/ t^a/inig ort?" arsa = fear an toighe. = "Cro/chna/id a c^onnaic me/ ag na *Beanna_Dearga," = ars' an maighistir agus crioth ar a g^lo/r. = "Cumhdach an Athair Si/orruidhe ar a' me/id is ceist = orainn," ars' an t+sean+-+b^ean, agus d'+e/irigh si/ agus c^roith = si/ an t-+uisce coisrioctha air. = "Ta/ tu/ cinnte gur cro/chna/id a b^i/ ann?" arsa *Sea/ini/n_= an_Da/laigh. =

"Nach rabh siad ag mo t^aoibh," ars' an maighistir. = "Sluagh milltineach agus an m^uinntear a b^i/ ar toiseach = ag iomchur cuirp. Corp mo/r agus tais+-+e/adach ba/n anuas = air." = "Dia '+a/r sa/bha/il," arsa *Sea/ini/n. = **** = I g+cionn leath+-+uaire i n-+a d^iaidh sin isteach le *Donnchadh_= Mo/r. = "Bhail, a *D^onnchaidh, '+bh+fuil sce/al nuaidh ar bith anocht = leat?" arsa bean an toighe. = "Ta/, '+ru/n," arsa *Donnchadh, "droch+-+sce/al liom. *Mi/chea/l_= E/amoinn_M^o/ir bocht a c^aill a g^earra/n, do/ fe/in a h-+innstear = e/. T^uit se/ sa c^ladach agus marbhadh e/, ar sca/th a bh+fuil = de b^eo air. Briseadh an da/ c^ois tosaigh aige." = "Ma/ briseadh," arsa *Sea/ini/n_an_Da/laigh, "ni/l se/ = in+le/ighis." = "Nach e/ sin a' rud a t^ug orm a ra/dh go rabh se/ marbh," = arsa *Donnchadh.... "B^i/ se/ suas fa/+'n *Rannaigh_M^o/ir, = tra/thno/na. Nuair a c^uaidh cuartughadh air le coim na h-+oidhche, = ni/ rabh se/ le fagha/il. Tamall i n+diaidh g^abha/il o/ s^olus do/, t^a/inig = fear de na sto/caigh air agus e/ fa/iscthe istoigh i scealpaigh. = B^i/ scaifte againn ag a/irnea/l i d+toigh *F^eidhlimidh_Ruaidh = nuair a t^a/inigtheas fa/+'r g+coinne. Da/ bh+feicfea/ an obair = a b^i/ againn ag iarraidh a t^abhairt amach as a' scealpaigh. = Agus, nuair a d'+f^a/gamar ar a' tra/igh e/, ni/ t^iocfadh leis = seasamh. B'+e/igean du/inn a iomchur 'un a' b^aile ar d^a/ = d^re/imire." = "Is milltineach a' tubaiste ar *M^i/chea/l b^ocht a g^earra/n = a c^ailleadh," arsa fear a' toighe. Ni/or labhair an maighistir = i rith an ama. = "Ta/ du/il as Dia agam," arsa *Donnchadh, "nach d+ta/inig = tubaiste ar bith trasna ar a' b^aile is measa 'na/ gearra/n = *M^i/chea/il_S^e/amuis, dona is mar ta/ sin fe/in." =

"Caide/ ta/ faoi sin agat, a *D^onnchaidh_M^o/ir?" arsa = bean an toighe go crith+-+eaglach. = "Ta/," arsa *Donnchadh, "nuair a b^i/omar a' teacht = anuas o/ na *Beanna_Dearga b^i/ fear e/igint a' teacht ani/os = i n-+a/r n-+araicis. Ni/ f^aca se/ sinn go d+ta/inigeamar thart = a' gob agus go rabhamar '+c^o/mhair a b^eith sa m^ullach air. = Ba c^osamhail do/ gur s^i/l se/ gur cro/chna/id a b^i/ ann. No/ = d'+imthigh se/ '+n-+a rith an me/id a b^i/ i n-+a c^na/mha, agus darna = 'ach a'n tuitim 's 'ach a'n e/irghe aige. S+e/ an eagla a+ta/ = orm, ce/ bith a b^i/ ann, go deachaidh se/ as a m^eabhair le = scannrughadh." = "Na/r b^'+iongantach na/r scairt duine agaibh leis," arsa = *Sea/ini/n. = "Nach rabh mise a' scairtigh leis go rabh pi/ocha/n ionnam," = arsa *Donnchadh. "Acht ni/ rabh gar ann." = "Ni/l f^ios agam ce/ b^e/adh ann," ars' an t+sean+-+b^ean = agus d'+amharc si/ ar an m^aighistir mar b^e/adh si/ ag du/il = go labhairfeadh se/. = "Ni/l f^ios agam go fo/ill," arsa *Donnchadh_Mo/r. "Acht = be/idh '+f^ios ag an t+saoghal i m+ba/rach e/. No/ d'+imthigh beirt = de na sto/caigh '+n-+a d^iaidh, agus ni/ do/iche gur leig siad = as a n-+amharc e/ gur b^ain se/ teach e/igint amach." = T^a/inig dreach gruamdha ar an m^aighistir. = "Acht ce/ bith e/ fe/in," arsa *Donnchadh, "duine iongantach = uallach e/. Ni/l mo/ra/n &scientific training& aige." = **** = Cupla bliadhain i n-+a d^iaidh sin, b^i/ scaifte mo/r ag a/irnea/l = i d+toigh *S^ea/ini/n_an_Da/laigh, agus *Sea/ini/n ar obair ag = innse sce/altai/ Fiannaidheachta. B^i/ an maighistir i n-+a = s^uidhe sa c^lu/daigh agus moll leabharthach ar c^eann an ta/bla = ag a t^aoibh - #&Silva Gadelica&#, #Duanaire F^inn#, = #Fian+-+Laoithe#, #Eachtra Lomnochta/in#, agus #Fiann-=

aidheacht#. B^i/ se/ ag tabhairt cluas g^e/ar don sce/alaidhe, = agus e/ ag scri/obhadh corr+-+f^ocal anois is ari/s i leabhar = no/tai/ a b^i/ aige. = "Is mo/r a' t-+a/thrach a t^a/inig ar a' m^aighistir o/+'n am = nach rabh aon f^ocal le leigin amach ar a/r m+be/al aige," arsa = *Condai/_E/amoinn, agus e/ fe/in is cuid eile de lucht an = a/irnea/il ar a m+bealach 'un an b^aile i n-+am luighe. = "Ta/ ciall is ce/adfaidhe anois aige, rud nach rabh aige," = arsa *Feidhlimidh_Ruadh. = "Bi/odh se/ buidheach de s^ean+-+g^earra/n *M^i/chea/il_E/amoinn," = ars' *Eoghan_O/_Baoighill. "Ni/ t^ig olc i d+ti/r nach fearrde = d^uine e/igint. Ba m^o/r a' c^aill ar *M^i/chea/l b^ocht tubaiste = an g^earra/in. Acht b^ain se/ an &scientific training& as a' = m^aighistir." =

TOINNTE NA CINNEAMHNA =TTT I =TT Ni/ rabh *Domhnall_Catach acht i n-+a sto/cach san am, = acht sto/cach cruaidh la/idir a b^i/ ann, agus scoith fir = fairrge. Nuair nach rabh se/ acht i g+cionn a s^e/ = m+bliadhan de/ag b^i/ se/ le n-+a athair ar iascaireacht na scada/n. = B^i/ se/ iongantach maith ag iomradh. Agus, sul a rabh na = fiche bliadhain fa/gtha i n-+a d^iaidh aige, ni/ rabh aon f^ear sna = *Rosaibh a c^uirfeadh an ba/d air. = B^i/ se/ fe/in agus an t-+athair, bliadhain amha/in, ag = iascaireacht scada/n thiar i *Ro/n-inis. Ni/l comhnuidhe ar = bith ar an oilea/n seo. Agus di/oghbha/il bidh is cruaidhe = ~+c^uirfeas ar na h-+iascairi/ nuair a t^ig an doineann agus bi/dh = siad le port. T^a/inig an doineann go tobann, an = Geimhreadh seo; agus, an f^uireann a b^i/ ar an oilea/n, ni/ = rabh aon g^reim bidh le h+ithe aca acht cupla prea/ta an duine = ar feadh c^eithre la/. Maidin an cu/igeadh lae, c^uaidh an = g^aoth siar o/ dheas. B^e/adh co/ir m^aith go leor leo 'un an = b^aile, acht b^i/ roisteacha fairrge mo/ire ann. = "Ba c^eart du/inn, i n-+ainm De/, iarraidh a t^abhairt = ar a' b^aile," arsa *Domhnall_Catach. = "Is garbh liom e/," ars' an t-+athair. "Caide/ deir = tusa, a *S^ea/ini/n?" ar seisean le fear meadhon+-+aosta a = b^i/ ann. = "Is fearr du/inn fanacht san a/it a bh+fuilmid, cupla = la/ eile," arsa *Sea/ini/n. "Ta/ d^a/ p^rea/ta an fear againn go = Domhnach (c^untais me/ are/ir iad). Agus b'+f^e/idir gur aimsir = m^aith a b^e/adh roimhe sin ann. Mur' rabh, ar n+do/ighe, ni/l = neart air. Ma/ c^aithimid g^abha/il i g+contabhairt, is leor = a luathas." =

Beithear a' du/il sa b^aile linn," arsa *Domhnall_Catach. = "Ta/ siad a' de/anamh go bh+fuil breac+-+la/ ann agus nach m+bi/onn = moill orainn paso/id a d^e/anamh. Be/idh cuid de na sean+-+= iascairi/ a' ra/dh nach bh+fuil maith ar bith ionnainn, ma/ leigimid = a' la/ indiu tharainn gan iarraidh a t^abhairt soir." = "Be/idh siad a' ra/dh, ma/ e/irigheann linn an baile a b^aint = amach," arsa *Sea/ini/n, "nach rabh moill orainn, go rabh = bo/rd den g^aoith linn. Acht, ma/ b^a/ithtear sinn, be/idh siad = a' ra/dh gur ar mire b^i/omar a/r n-+aghaidh a t^abhairt amach a = leithe/id de la/." = C^aith siad tamall ag diospo/ireacht. Ni/or d^o/iche go = d+tabharfaidhe mo/ra/n a/irde ar an f^ear o/g, acht dubhairt = an t-+athair nach rabh cuma ar bith socruighthe ar an aimsir, = agus go m+b'+f^e/idir gur mi/le uair ni/ ba m^easa ~+b^e/adh si/ = nuair a b^e/adh deireadh na b+prea/tai/ ithte aca. Agus rinne = siad amach imtheacht. = C^uir siad a g+cuid eangach agus gle/asaraidhe ar bo/rd = agus c^uir siad isteach dorna/n maith bala/iste. B^i/ an = f^airrge ag iomchur croicinn agus s^i/l siad ar tu/s nach = m+be/adh moill ar bith ortha. Acht nuair a c^uaidh siad giota = amach b^i/ mo/rtas milltineach fairrge ann. = "Ni/ rachamuid soir a choidhche," arsa fear aca. = "Agus ni/ t^ig linn pilleadh," arsa fear eile. = "'+Bh+fuil de s^eans againn," arsa fear na stiu/rthach, = "de/anamh ar t^o/in na *Rannacha_Le/ithe agus rith cladaigh = a t^abhairt di/the." = B^i/ sin fe/in le/anmhar go leor. B^risfidhe an ba/d. C^aill-= fidhe na h-+eangachai/. B^i/ contabhairt go loitfidhe cuid de = na fir. B'+f^e/idir go m+ba/ithfidhe fear no/ beirt aca. Acht = ni/ rabh neart air. = "Da/ d+tigeadh leat a coinnea/il suas rud beag eile," = arsa *Domhnall_Catach le n-+a athair, "b'+f^uras t^eacht i = d+ti/r i m+be/al na tra/gha." =

"Ni/ t^ig liom g^abha/il ni/os luime ar a' g^aoith 'na/ ta/ = me/," ars' an t-+athair. "Caithfidh me/ siubhal trom a = c^oinnea/il uirthi/ ar eagla gur thaire n-+a corp a rachadh si/." = S^eol siad leo go cro/dha go rabh siad fa/ c^upla ce/ad slat = do c^ladach na *Rannacha_Le/ithe. Acht ni/ rabh o/s a g+coinne = isteach acht beanna a/rda. B^i/ na slo/ighte cruinn ar an = c^ladach agus iad ag scairtigh leo, acht ni/ rabh focal le = cluinstin ag an m^uinntir a b^i/ sa b^a/d, no/ b^i/ tuaim na = mara agus na gaoithe i n-+a g+cluasa. B^i/thear ag de/anamh = co/mharthai/ do/bhtha o/+'n c^ladach. Acht ni/ t^iocfadh leo na = co/mharthai/ seo a t^uigbhea/il. B^i/ siad ar t^alamh c^oimhightheach, = agus ni/ rabh f^ios aca go rabh siad ag tarraingt di/reach = ar li/ona/n. Ni/or m^othuigh siad gur b^ris se/ ortha, agus = cuireadh an ba/d thar a corp, mar nach m+be/adh innti/ acht = blaosc ruaca/in. = C^uaidh ceathrar aca ar a ci/l. Acht ni/ rabh an cu/igeadh = fear le feicea/il. Agus, an dara rud a c^onnaic an = m^uinntear a b^i/ ar an c^ladach, *Domhnall_Catach ag gabha/il de = le/im san f^airrge agus ag teacht ani/os arais agus fear = faoi n-+ascaill leis. C^uir se/ an fear ar d^ruim an b^a/id. = Acht sul a bh+fuair se/ greim leis an da/ la/imh ar an c^i/l, = t^a/inig tonn air agus c^art si/ le/ithe e/. S^na/mh se/ go = h-+urradhanta ar feadh moimeinte, agus, nuair a c^uir se/ = ani/os a c^loigeann, b^i/ ra/mha ag a t^aoibh. Fuair se/ greim = ar an ra/mha agus c^uir se/ faoi n-+a b^rollach e/. = Siabadh an ba/d isteach go bun na m+beann, agus c^uaidh = ag an m^uinntir a b^i/ ar an c^ladach na fir a t^abhairt ani/os = le ro/pai/. Acht b^i/ *Domhnall_Catach amuigh ar an ra/mha, = agus caide/ mar b^e/arfaidhe ta/rrtha/il air? Ni/ t^iocfadh = leis sna/mh 'un an c^ladaigh sa m^o/rtas a b^i/ ann gan an ra/mha = a leigin uaidh. Agus is doiligh le fear ra/mha a leigin = uaidh agus a g^abha/il i muinighin a c^uid sna/mha nuair a bi/os = an f^airrge garbh agus an t-+astar fada agus an cladach = fiadhain. = B^i/ scaifte cruinn ar an c^ladach, mar dubhairt me/, =

cuid ag urnaighe agus cuid ag caoineadh. B^i/ fir c^ruaidhe = la/idire i n-+a measc. Acht ni/ rabh uchtach ag fear ar bith aca = iarraidh ta/rrtha/la a t^abhairt ar an f^ear a b^i/ ar an ra/mha. = Sa deireadh seo anuas chuca fear o/g scaoilte an me/id = a b^i/ i n-+a c^roiceann agus ce/aslaidh i n-+a la/imh leis. = "Ca/ bh+fuil tu/ '+g^abha/il, a m^ic?" arsa seanduine a b^i/ = ann agus glo/r sca/thmhar aige. = "'+Gabha/il amach go d+to/ga me/ e/," ars' an fear o/g. = "Ni/ b^e/idh moill orm." = "Pill, a m^ic o/, agus bi/odh ciall agat. Nach bh+fuil = '+f^ios agat go m+ba/ithfear t^u/? Ni/ rachtha/ d^a/ f^ad a' c^uraigh = fri/d na tonna sin. Pill arais annseo, do g^eall ar D^ia. = Ni/ beag a bh+fuil caillte." = Acht, sul a rabh deireadh ra/idhte ag an t+seanduine, b^i/ = an mac as a e/isteacht. Rith se/ leis suas taobh na rannacha, = agus annsin si/os go dti/ caslaigh a b^i/ ann. C^uir se/ curach = ar an tuinn agus amach leis ag tarraingt ar an f^ear a = b^i/ ar an ra/mha. T^arraing se/ leis go dian do/chasach go = rabh se/ amuigh ag *Domhnall_Catach. T^o/g se/ e/ agus t^ug = isteach e/ sla/n sa/bha/ilte. = II =TT C^aith *Domhnall_Catach seachtmhain ar an *Rannaigh_Le/ith, = fad is b^i/thear ag co/iriughadh an b^a/id. T^a/inig se/ 'un an = b^aile i g+cionn na seachtmhaine agus cumhaidh air. S^i/lfeadh = duine gur lu/thgha/ir a b^e/adh air, ar a leithe/id de o/ca/id. = Acht b^i/ mo d^uine b^ocht i n+gra/dh. Agus b^i/ se/ trom+-+c^roidhtheach = i n+diaidh scaramhaint le/ithe. Ni/or b^uaidhir se/ a c^eann = le mna/ ariamh roimhe sin. Nuair a b^i/odh sto/caigh an b^aile = ag cainnt ar na caili/ni/ do/igheamhla a rabh spe/is aca ionnta, = s+e/ rud a b^i/odh droch+-+m^eas ar a g+co/mhra/dh ag *Domhnall_Catach. =

Ni/ rabh a d^ath ar a intinn acht ba/dai/ agus iascaireacht, = agus leabharthai/. Acht, nuair a t^a/inig an gra/dh air, t^a/inig = se/ comh tobann le tonn an b^arra. An c^e/ad amharc a fuair = se/ ar *No/ra_Ni/_B^aoighill t^ug se/ searc agus si/or+-+g^ra/dh di/the. = Acht b^i/ cumhaidh air ag teacht 'un an b^aile do/. Agus = b^i/ se/ imnidheach. B^i/ eagla air nach rabh spe/is ar bith aici/ = ann. Agus annsin b^i/ si/ i bh+fad uaidh. Ca/ h+uair a+tchi/feadh = se/ ari/s i/? Caide/ an leithsce/al a b^e/adh aige a b^e/arfadh = suas an bealach sin e/? Agus b'+f^e/idir go m+b'+f^ada ari/s = go m+be/adh iascaireacht annsin. B'+f^e/idir nach m+be/adh le = saoghal duine! = Ar scor ar bith, ni/or d^o/iche go b+po/sfadh si/ e/, da/ m+bi/odh = si/ i n+gra/dh fe/in leis. Ta/ na mna/ fad+-+c^eannach. Dearcann = siad rompa. Ta/ '+f^ios aca nach m+bi/onn duine beo ar = g^ra/dh. Fuair si/ seo to/ga/il m^aith i g+cosamhlacht. Fuair = si/ scoil is le/ighinn. Agus ta/ teacht isteach maith anois = aici/, i n-+a banaltra ar an *Rannaigh_Le/ith. Ba doiligh = le/ithe fear bocht a p^o/sadh, fear nach rabh aige acht teach = beag c^eann+-+tuigheadh agus gra/ini/n prea/tai/ agus na corr+-+= p^ighinn a s^aothro/chadh se/ ar an iascaireacht.... = Agus, i n-+a d^iaidh sin, b'+f^e/idir go rabh gra/dh as cuimse = aici/ do/. An c^e/ad uair a casadh ar a c^e/ile iad, b^i/ aoibh = uirthi/ a b^e/arfadh uchtach do d^uine! = Ag cainnt leis fe/in mar sin a b^i/odh se/ go minic. Sa = deireadh, la/ amha/in, b^uail tallann e/ agus scri/obh se/ chuici/. = Agus, a rabh le ra/dh aige, dubhairt se/ sa leitir e/. = Seachtmhain i n-+a d^iaidh sin, fuair se/ freagar uaithe. B^i/ = iongantas uirthi/, no/ leig si/ uirthi/ fe/in go rabh. Agus ni/ = t^ug si/ uchtach ar bith do/. = B^i/ an duine bocht faoi g^ruaim ar feadh tamaill i n-+a = d^iaidh sin. Agus, nuair a b^i/ se/ ag toiseacht a t^eacht = chuige fe/in an Samhradh sin a b^i/ chugainn, fuair se/ leitir = uaithe, la/ amha/in. Agus le/igh se/ an leitir sin tri/ h-+uaire, = ar eagla gur liaspa/in a b^i/ ar a s^u/ilibh. =

An Rannaigh Liath. = 7/6/19+-+- = "A D^uine C^o/ir, = "Be/idh iongantas ort nuair a le/ighfeas tu/ an leitir = seo agus tchi/feas tu/ go bh+fuilthear '+mo c^ur si/os 'un = na *Rosann. Agus, ar n+do/ighe, b^i/ iongantas orm = fe/in, fosta. Ta/ siad ag tabhairt tuilleadh tuarastail = domh, agus '+mo c^ur si/os cionn's go bh+fuil Gaedhilg = agam. T^iocfadh liom diu/ltadh do g^abha/il, acht ni/ t^e/id = a leithe/id sin ar sochar do d^uine, an saoghal a+ta/ anois = ann. Agus ni/l me/ cinnte nach m+bi/m buadhartha, i = n+diaidh g^abha/il si/os, na/r f^an annseo, is cuma ce/ = b^e/adh sa/sta no/ mi/+-+s^a/sta. No/, do re/ir mar c^luinim, = ta/ ti/r f^iadhain thi/os annsin agaibh - bailte scaithte = agus droch+-+b^o/ithre. Agus, an c^uid is measa den = iomla/n, na h-+oilea/in. = "Is do/iche go bh+feicfidh me/ t^u/, corr+-+uair. Is = maith liom go bh+fuil duine amha/in fe/in sna *Rosaibh a = bh+fuil aithne agam air. No/ ni/l du/il ar bith i = strainseoiri/ agam. Amannai/, bi/m buadhartha gur = t^oiligh ar athrach, ar c^or ar bith. Acht ni/l neart = air an iarraidh seo. = "Mise," = "*No/ra_Ni/_B^aoighill." = Mar dubhairt me/ leat, le/igh *Domhnall_Catach an leitir seo = tri/ h+uaire ar eagla gur liaspa/in a b^i/ ar a s^u/ile. Acht = ni/or b^'+amhlaidh. B^i/ a c^e/ad+-+searc ag teacht 'un na *Rosann! = Acht i n-+e/adan a cos a b^i/ si/ ag teacht. B^i/ droch+-+m^eas = aici/ ar an a/it sul a bh+facaidh si/ riamh i/.... Acht b'+f^e/idir = go n-+athro/chadh si/, nuair a g^eobhadh si/ aithne ar na daoine. = Ar scor ar bith, b^i/ si/ ag teacht. B^e/adh si/ i n-+a co/mhnuidhe = ar an dara baile do/. Tchi/feadh se/ go minic i/. Agus = b'+f^e/idir.... Is beag an rud nach d+tugann uchtach do = d^uine, corr+-+uair. =

T^a/inig si/ i g+cionn na h-+aimsire, agus, ar n+do/ighe, casadh = *Domhnall_Catach uirthi/. B^i/ si/ laghach caoidheamhail leis, = agus ni/ rabh si/ i bh+fad sa teach b^eag ag droichead na *Ceann-= Tra/gha go rabh se/ ag de/anamh garaidheacht' di/the. Ma/ b^i/ = bail le cur ar g^eabhta, no/ scaineaga/in le cur ar an c^abhsa, = no/ scratha glasa le cur ar an le/ana a b^i/ o/s coinne an = dorais, b^i/ *Domhnall_Catach i g+co/mhnuidhe re/idh le g^abha/il = i n-+a c^ionn. B^i/thear ag magadh air. B^i/thear ag cu/l+-+c^ainnt = air. Acht ba c^uma leis. = "Ta/ a/it d^eas go leor annseo agus daoine laghacha ann," = ar sise tra/thno/na amha/in. "Acht b'+f^ea/rr liom an a/it = a d'+f^a/g me/." = "An *Rannaigh_Liath!" arsa *Domhnall. "Ni/ f^acthas = domh fe/in mo/ra/n don ti/r sin." = "Ba doiligh duit e/, a ru/n, agus an do/igh ar c^uir tu/ = aithne uirthi/," ar sise. "Ni/ f^aca tusa a d^ath acht beanna = fiadhaine a' feitheamh le smionagar a d^e/anamh de do b^a/d. = Acht da/ m+beithea/ tri/ bliadhna annsin mar b^i/ mise, de/arfa/ = nach rabh a leithe/id de a/it ar a' domhan." = "Caithfidh me/ ruaig a t^abhairt suas a' bealach sin, am = e/igint gan m^oill," ar seisean, "mur' m+be/adh ann acht = go bh+feicidh me/ an sto/cach a t^ug ta/rrtha/il orm." = "Ni/l se/ sa b^aile," arsa *No/ra. = "I n-+*Albain?" arsa *Domhnall. = "Ni/l fiachadh air g^abha/il go h-+*Albain," arsa *No/ra. = "Ta/ neart airgid ag n-+a athair. Ta/ se/ i m+*Baile_A/tha_= Cliath a' fo/ghluim doctu/rachta. Sa b^aile ar laethe saoire = a b^i/ se/, an la/ a t^a/inig a' ba/thadh oraibh+-+se. B^i/ se/ le h-+imtheacht = an m^aidin sin, acht b^i/ se/ mall ag an traen. Agus ba = m^aith duit+-+se go rabh. No/ ni/ rabh an dara fear sa p^obal = a s^a/bha/ladh t^u/ an la/ sin." = "Agus nach iongantach a' la/mh a+ta/ ar a' c^urach aige," = arsa *Domhnall. "Deir muinntir a' b^aile s'+againne = nach bh+facaidh siad a leithe/id ariamh." = "Ta/ se/ ar an f^airrge o/ b^i/ se/ '+n-+a g^asu/r," arsa *No/ra. =

"Ar s^iubhal leis na h-+iascairi/ gach aon f^aill da/ bh+fuigheadh = se/. Go dti/ nach bh+fuil aon f^ear ce/asladh na/ aon f^ear = stiu/rthach sa ti/r ion+-+c^urtha leis. Agus annsin fear mo/r+-+= uchtamhail e/. Ni/l dadamh le h-+eagla a c^ur air." = "Bhail, ba e/ Dia a b^i/ liom+-+sa gur imthigh an traen an = m^aidin sin air," arsa *Domhnall. = "Fe/adann tu/ sin a ra/dh," arsa *No/ra. = **** = Tra/thno/na Samhraidh bliadhain i n-+a d^iaidh sin. B^i/ = *Domhnall_Catach sa g^lo/ir ma/ b^i/ aon f^ear ariamh ann sin. B^i/ = *No/ra_Ni/_B^aoighill i n+gra/dh leis. Agus, nuair a b^i/, ni/ rabh = a d^ath ar an t+saoghal acht aoibhneas agus a/ilne agus ple/isiu/r. = B^i/ sin le h-+aithne ar luighe na gre/ine. B^i/ aoibh p^le/isiu/rdha = ar muir agus ar ti/r. B^i/ an aoibh c^e/adna ar an g^ealaigh = nuair a d'+e/irigh si/ ani/os as cu/l an *Eargail, agus ar na = re/alta a b^i/ ag breacughadh na spe/ire. Ni/ rabh bro/n na/ = buaidhreadh na/ easla/inte na/ e/agcaoin na/ osna ar an t+saoghal. = B^i/ ri/oghacht na bh+Flaitheas ar an t+saoghal seo - ar scor = ar bith, ag *Domhnall_Catach. = Acht ni/or m^air sin acht seal beag gearr. I d+tu/s an = F^oghmhair dubhairt *No/ra leis, la/ amha/in, go g+caithfeadh = si/ imtheacht. Tairgeadh posta maith di/the i n-+oisbuide/al = i m+*Baile_A/tha_Cliath. Ni/ t^iocfadh le/ithe a d^iu/ltadh. Acht = ni/ f^ano/chadh si/ ann acht cupla bliadhain! = D'+imthigh si/, agus d'+imthigh an solus as an g^re/in. B^i/ = *Domhnall bocht faoi g^ruaim. T^a/inig deireadh an F^oghmhair = agus b^i/ dreach lom anro/idhteach ag teacht ar c^ladaigh na = *Rosann. Na/r g^oirid a m^air an Samhradh! = {"A ru/n mo c^le/ibh, na/r m^ilis =L A/r su/gradh croidhe, is na/r g^oirid, =L Is a Ri/ na Glo/ire gile =L Tabhair arais an oidhch' are/ir."} =LV

Acht ni/ t^a/inig an oidhche are/ir arais. Agus ni/ t^a/inig = an b^analtra acht oiread. Scri/obh si/ minic go leor chuige = ar feadh c^upla mi/. Acht i n-+a d^iaidh sin t^oisigh a cuid = leitreach d^'+e/irghe tearc agus d^'+e/irghe gruamdha. B^i/ si/ = mar b^e/adh bean ann a m+be/adh rud e/igint ag cur b^uadhartha = uirthi/. Sa deireadh scri/obh si/ chuige agus dubhairt si/ leis = nach g+ceado/chadh a muinntir di/the a p^o/sadh agus nach d+tiocfadh = le/ithe g^abha/il ar a m+be/alaibh. = Creidim gur iomdha fear ariamh ar h-+imreadh an cleas = ce/adna air agus a fuair biseach den b^uaidhreadh is den = c^umhaidh leis an aimsir. Ni/ m^aireann taom den c^inea/l = seo acht tamall don m^o/r+-+c^uid de f^earaibh is de m^na/ibh an = t+saoghail. Acht ni/ f^uair *Domhnall_Catach biseach den = c^umhaidh ariamh. Ar scor ar bith, ni/ f^uair se/ oiread de = b^uaidh air is go d+tiocfadh leis bean eile a c^ur ins an = ionad a b^i/ daithte aige i n-+a c^roidhe do *No/rainn. D'+imthigh = se/ go *Meiricea/ agus c^aith se/ cu/ig bliadhna de/ag ann. = Acht, ma/ d'+imthigh fe/in, ni/or imthigh se/ le drabhlas na/ le = droch+-+c^uideachta. S^aothruigh se/ dorna/n mo/r airgid. Agus = nuair a t^a/inig se/ arais rinne se/ teach gala/nta ar b^ruach = an c^ladaigh. B'+iomdha caili/n o/g sna *Rosaibh ar m^aith le/ithe = b^eith i n-+a maighistreas sa teach c^e/adna. Acht ni/or c^uir = *Domhnall_Catach ceileabhar po/sta ar aon b^ean aca. B^i/ = cainnt agus co/mhra/dh aige fa/ c^oinne an iomla/in aca, acht = sin a rabh ann. Ni/ rabh se/ ar d^o/igh ar bith seachantach, de = f^ear a c^aith tamall fada ar an c^oigcrigh. Agus b^i/ se/ = greannmhar subhailceach, mar b^e/adh fear ann nach m+be/adh = a d^ath ag cur b^uadhartha air. Acht b^i/ se/ aisteach ar = d^o/igheannai/. B^i/odh se/ ag gabha/il c^eoil i n+duibheaga/n na = h-+oidhche agus gan aige acht e/ fe/in. Agus, nuair a b^i/odh = se/ ag gabha/il thart le *Cnoc_an_F^raoich, s^easuigheadh se/ i = la/r an b^ealaigh m^o/ir agus d'+amharcadh se/ suas ar b^a/rr = an c^nuic. Agus d'+f^anfadh se/ i n-+a s^easamh mar sin ar = feadh c^upla moimeinte, ba c^uma caide/ an deifre a b^e/adh = air, no/ ce/ a b^e/adh i n-+a c^uideachta. =

III =TT "Fiche bliadhain gus a' la/ indiu a t^a/inig a' ba/thadh orainn = a' teacht as *Ro/n-Inis du/inn," ar seisean leis fe/in, la/ = amha/in, agus e/ ag le/igheadh an p^a/ipe/ir. "Fiche bliadhain! = Is fada an tamall e/ agus nuair a+ta/ se/ caithte, ni/l ann, = dar leat, acht seal beag gearr. Fiche bliadhain gus a' = la/ indiu! Sin a' la/ a c^uir cor in mo c^inneamhaint. Da/ = bh+fanainn d^a/ la/ eile ar an oilea/n, b'+f^uras t^eacht 'un a' = b^aile, an tri/omhadh la/. Agus ni/ do/iche go m+be/inn liom = fe/in annseo indiu. Ni/ bh+fuighinn aithne uirthi/. Ni/ b^e/adh = f^ios agam go rabh a leithe/id ar a' t+saoghal. P^o/sfainn = caili/n de c^uid a' b^aile, mar rinne na sto/caigh a t^a/inig = ani/os in mo c^uideachta... Acht b'+f^e/idir gur ab e/ = seo a' rud a b^i/ fa/ mo c^oinne... Ni/l f^ios agam caide/ = d'+e/irigh don f^ear o/g a t^ug ta/rrtha/il a' la/ sin orm. Ni/ = f^aca me/ riamh o/ s^oin e/. Agus nach me/ an anairidh nach = deachaidh riamh a d^'+amharc air. Caithfidh me/ ruaig a = t^abhairt suas a' bealach nuair a t^iocfas me/ith na bliadhna." = An Samhradh sin a b^i/ chugainn, c^uaidh *Domhnall_Catach = siar go *Baoigheallach. Acht ni/ rabh fear a t^a/rrtha/la annsin = fa/ n-+a c^oinne. Ni/ rabh aon duine da/ m^uinntir ann acht = oiread. B^i/ fear coimhightheach san a/it. "D'+imthigh siad = as an ti/r seo cupla bliadhain '+n-+a d^iaidh sin," arsa = seanduine as na c^o/mhursain le *Domhnall. "B^i/ neart = airgid ag *Mi/chea/l_'Ac_Niallghuis. Rinne se/ la/n na la/mh, = na bliadhanta a b^i/ an iascaireacht maith. Agus, nuair a = m^eath si/, c^eannuigh se/ teach biota/ilte thiar i m+*Bun_Dobhra/in." = "Ni/ c^uala tu/ ca/ deachaidh an mac?" arsa *Domhnall. = "Ca/ bh+fuil mar c^luinfinn?" ars' an seanduine. "Acht = chan de c^u/l+-+c^ainnt air e/, ta/ me/ '+c^omhair a b^eith cinnte = gur imthigh se/ gan rath. No/ b^i/ se/ '+n-+a re/ice d^e/anta nuair = a b^i/ se/ ag e/irghe ani/os. C^aith a athair la/n a' hata sin = ar do c^eann de airgead leis. C^oinnigh se/ i *Leitirceanainn = ar feadh c^eithre m+bliadhan e/. Annsin c^uir se/ go *Baile_=

A/tha_Cliath e/, a' brath doctu/ir a d^e/anamh de. Acht ni/ rabh = a/ird ag *Ma/nus_'Ac_Niallghuis ar a d^ath acht ba/dai/ is curaigh = is seolto/racht. C^uaidh a' t-+athair go *Baile_A/tha_Cliath, = aon uair amha/in, go bh+feiceadh se/ caide/ an b^ail a b^i/ air. = Acht ni/ rabh *Ma/nus co/ir sa c^ola/iste, ar c^or ar bith. S+e/ = rud a b^i/ se/ amuigh sa b^a/ighe a' seolto/racht. Is mo/r a' = do/ghadh croidhe ar athair ar bith a leithe/id de m^ac a b^eith = to/gtha aige. Acht da/ m+ba liom+-+sa e/, c^uirfinn a = d^'+iascaireacht e/. D'+f^a/gfainn an f^airrge aige, agus = de/anadh se/ a m^o/r di/the. D'+f^a/gfainn sin." = An la/ ar n-+a b^a/rach, c^uaidh *Domhnall siar go *Bun_Dobhra/in. = B^i/ na slo/i|ght|gth|e si/orruidhe cruinn annsin, agus ni/or b^'+f^uras = mo/ra/n eolais a f^agha/il. S^iubhail se/ an baile cupla uair, = acht ni/ rabh #*Mac_Niallghuis# le feicea/il aige ar t^each = biota/ilte na/ ar t^each o/staidh ar bith.... B^i/ *Domhnall_= Catach ag brath pilleadh arais 'un an b^aile, an la/ ar n-+a = b^a/rach. = Tra/thno/na, b^i/ se/ ag teacht anuas ag teach an p^obail = agus c^uaidh se/ isteach go n-+abradh se/ paidir - gna/s a b^i/ = aige. Ar t^eacht amach do/, casadh an sagart air, agus = c^uaidh an b^eirt 'un co/mhra/idh. = "B^i/ aithne agam ortha," ars' an sagart. "Ni/l se/ = acht cupla bliadhain o/ fuair a' seanduine ba/s. Duine = fiu/ntach a b^i/ ann. Acht ni/ rabh ciall ar d^o/igh aige. B^i/ = se/ ro/+-+t^rom ar a' m^ac. S^i/l se/, '+d^eoin no/ d^'+aindeoin, = go n+de/anfadh se/ doctu/ir den m^ac. Acht ni/ rabh oiread = cola/isti/ ar a' domhan is d^e/anfadh doctu/ir den *M^a/nus = c^e/adna. Acht ba b^reagh an fear fairrge e/. Is iomdha = la/ gaoithe mo/ire a s^easuigh me/ ar c^eann na Rannacha u/d = thi/os ag amharc air agus e/ amuigh fri/d na bristeacha. Ba = m^o/r a' peacadh doctu/ir a d^e/anamh den f^ear udai/. Fear = a t^a/inig 'un t+saoghail fa/ c^oinne na fairrge.... = Deir siad go dearn' se/ e/achta m^illtineach nuair a b^i/ se/ = thi/os i m+*Baoigheallach. B^i/ fuireann a' teacht aniar as *Ro/n-= Inis, la/ fairrge mo/ire. Tionnto/igheadh an ba/d ortha taobh =

amuigh de c^ladach na *Rannacha_Le/ithe. C^uaidh siad uilig = ar a ci/l acht aon f^ear amha/in. C^aill seisean a g^reim = agus b^i/ se/ amuigh agus ra/mha faoi n-+a ucht aige agus e/ d^a/ = luascadh eadar na tonna. B^i/ fir m^o/r+-+uchtamhla ar a' = c^ladach, acht ni/ rabh uchtach ag fear ar bith aca iarraidh a = t^abhairt ar a t^a/rrtha/il. Le sin fe/in, seo anuas na = faraga/in *Ma/nus_O/g_M^ac_Niallghuis. C^uir se/ curach ar = a' tuinn agus amach leis. Agus t^o/g se/ an fear a b^i/ ar = a' ra/mha glan amach as an f^airrge agus d'+f^a/g '+n-+a luighe = thiar i n+deireadh an c^uraigh e/. Ni/l focal bre/ige ann. = Do mo b^e/al fe/in a d'+innis an *Sagart_'Ac_a_B^a/ird e/: b^i/ se/ = ar a c^ladach a' la/ sin comh maith le fear." = "Ni/l focal bre/ige ann," arsa *Domhnall. "Ma/ ta/ = faidhnaise de d^i/oghbha/il oraibh, t^ig liom+-+sa cruthughadh leis = a' sce/al a c^uala sibh." = "'+Rabh tusa ar a' c^ladach a' la/ sin?" ars' an sagart. = "Ni/ rabh me/ ar a' c^ladach," arsa *Domhnall. "Acht = b^i/ me/ ar a' ra/mha, amuigh sna bristeacha. Mise an fear = a s^a/bha/il se/." = "Siubhail leat isteach, siubhail leat isteach," ars' an = sagart ag breith greim gualann air. "Agus deir tu/ = liom gur tusa a b^i/thear a b^a/thadh, an la/ sin!" = "Is me/," arsa *Domhnall, "agus ni/ f^aca me/ riamh o/ = s^oin e/. D'+imthigh me/ go *Meiricea/ go gearr '+n-+a d^iaidh = sin, agus c^aith me/ cu/ig bliadhna de/ag thall. C^uala me/, = ar na mallaibh, go rabh a m^uinntear ar a' b^aile seo, agus = sin a' rud a t^ug ani/os me/; fe/acha/il a' bh+feicfinn e/." = "B^i/ *Mi/chea/l_'Ac_Niallghuis, seal bliadhantach, ar a' b^aile = seo," ars' an sagart. "B^i/ teach o/staidh aige thiar i = g+cionn a' b^aile. Fuair se/ ba/s, ta/ ceathair no/ cu/ig d^e = b^liadhnaibh o/ s^oin. Acht is fada an la/ an mac ar s^iubhal = as *Bun_Dobhra/in. B^i/ siad ag iarraidh doctu/ir a d^e/anamh = de. Acht ni/ rabh dul aige maith a d^e/anamh, no/ ni/ rabh a = intinn leis a' g^airm sin. Sa deireadh p^o/s se/, agus b^i/ an = t-+athair iongantach mi/+-+s^a/sta leis cionn's na/r f^an se/ go =

m+be/adh a c^u/rsa cri/ochnuighthe aige agus gle/as air bean is = teaghlach a t^o/ga/il. Acht char m^i/+-+s^a/sadh riamh e/ gur imthigh = *Ma/nus leis na h-+O/glaigh. Ni/or leig a' t-+athair fa/ d^i/din = ni/ ba m^o/ e/. B^i/ an seanduine iongantach di/leas don = dligheadh a b^i/ ann - agus d^o/igh se/ an croidhe aige a m^ac a = b^eith a' troid i n-+e/adan an dlighidh sin.... Loiteadh = *Ma/nus le linn na troda sin; oidhche amha/in thiar annsin = ag *Lios_an_Daill. Beireadh air '+n-+a d^iaidh sin. Agus = c^aith se/ tamall fada i b+pri/osu/n." = "Agus a bh+fuil baramhail ar bith agaibh ca/ bh+fuil se/ anois?" = arsa *Domhnall. = "An t-+iomra/dh deireannach a c^uala me/ air - ta/ d^a/ = b^liadhain o/ s^oin ann - b^i/ siopa beag aige thiar i *Sligeach," = ars' an sagart. "E/ ag iarraidh a b^eatha a t^abhairt i = d+ti/r a' di/ol pa/ipea/r nuaidheacht' agus tobaca. Si/lim = go rabh droch+-+d^o/igh ar a' duine b^ocht, a' t-+am sin. Agus = creidim go bh+fuil go fo/ill, no/ ta/ teaghlach mo/r air agus = gan a'nduine aca ion+-+saothruighthe." = "Da/ m+be/inn cinnte go rabh se/ i *Sligeach, rachainn siar, = nuair a+ta/ me/ ar mo c^ois," arsa *Domhnall. = "Acht b'+f^e/idir nach bh+fuil anois," ars' an sagart. = "Gabh 'un a' b^aile, agus cuirfidh mise faisne/is. Agus = scri/obhfaidh me/ chugat, an c^e/ad eolas a g^eobhas me/." = **** = Caitheadh an Geimhreadh agus an t-+Earrach, agus ni/ t^a/inig = sce/ala ar bith o/+'n t+sagart. B^i/ *Domhnall_Catach imnidheach. = "Nach mairg nach bh+fuil '+f^ios agam ca/ bh+fuil se/," a+deireadh = se/ leis fe/in. "Ma/ ta/ se/ beo ar c^or ar bith, ta/ an saoghal = a' teannadh go cruaidh ar a' duine b^ocht. B'+f^e/idir ocras = ar a c^uid pa/isti/ go minic agus gan a'n g^reim aige le = tabhairt le h-+ithe do/bhtha. Agus mise annseo agus tuilleadh = is mo s^a/ith agam." =

La/ amha/in i d+tu/s a' t+Samhraidh, t^a/inig leitir o/+'n t+sagart = as *Bun_Dobhra/in. B^i/ iomla/n eolais innti/. B^i/ *Ma/nus_= 'Ac_Niallghuis i *Sligeach i rith an ama. Siopa beag aige = ar a leithe/id seo de c^u/l+-+s^ra/id. = Ar maidin an la/ ar n-+a b^a/rach d'+e/irigh *Domhnall_Catach = agus t^eann air agus ni/or stad se/ go rabh se/ thiar i *Sligeach. = Nuair a b^i/ greim bi||/|dh caithte aige agus a sci/thiste de/anta = aige c^uaidh se/ amach. C^uir se/ ceisteannai/ ar d^aoine = a casadh air ar a c^oisce/im, go dti/ sa deireadh gur seoladh = si/os cu/l+-+s^ra/id b^eag c^umhang e/ a rabh cuma b^ocht uirthi/. = Thi/os ag i/ochtar na sra/ide seo c^onnaic se/ siopa beag = a rabh pa/ipe/ir nuaidheachta san f^uinneoig ann. C^uaidh = se/ anonn go le/igheadh se/ an scri/bhinn m^ion a b^i/ ar c^la/r = b^eag o/s cionn an dorais. Ba e/ b^i/ ann, ceart go leor. = &"*Manus_McNelis. Licensed to sell Tobacco."& = C^uaidh *Domhnall isteach. Siopa beag i/seal plu/chtach = nach rabh cuma air go rabh mo/ra/n le di/ol na/ le ceannacht = ann. B^i/ girseach i n-+a suidhe i g+cu/l an c^abhantair - leath+-+= c^aili/n i g+cionn a se/ m+bliadhan de/ag no/ fa/+'n tuairim sin - = agus i/ a' le/igheadh. D'+e/irigh si/ i n-+a seasamh nuair a t^a/inig = an custamo/ir isteach. = "Ta/ cupla unsa tobaca 'e d^i/oghbha/il orm," arsa = *Domhnall. = "Ni/l againn indiu acht plug dubh," ar sise agus lasair = ag teacht i n-+a h-+aghaidh. "Agus ni/ do/iche go g+caithfeadh = do m^acsamhail+-+sa e/." = "Cuir anall d^a/ unsa chugam," ar seisean. "Ta/ = du/il agam sa tobaca sin." = C^eannuigh se/ an tobaca, agus t^oisigh se/ a c^o/mhra/dh leis = an g^irsigh. Ba m^aith leis b^eith ag co/mhra/dh le/ithe. B^i/ aoibh = t^arrantach uirthi/. Acht ni/ rabh fonn co/mhra/idh ar bith uirthi/+-+se. = B^i/ si/ ag tabhairt freagar go mu/inte ar na ceisteannai/ = a b^i/ se/ a c^ur uirthi. Acht sin a rabh ann. Ni/ rabh fonn = co/mhra/idh ar bith uirthi le strainseoir nach rabh aithne aici/ = air. =

Sa deireadh arsa *Domhnall, "An bh+fuil fear a' toighe = e/ fe/in fa/ b^aile - *Ma/nus_'Ac_Niallghuis?" = B^ain stad den g^irsigh. Caide/ an cinea/l duine a b^i/ = annseo? An fear fiach a b^i/ ann? Caide/ an gnoithe a b^i/ = le n-+a h-+athair aige? = T^ug *Domhnall seo fa/ dear. "B^i/ aithne againn ar a = c^e/ile fad o/ s^oin," ar seisean. "Ta/ me/ a' baint fu/m = ar a' b^aile seo anocht. Agus c^onnaictheas domh go = d+tiocfainn a d^'+amharc air." = C^uaidh si/ siar go dti/ doras a b^i/ eadar an siopa agus = an c^istineach, agus rinne si/ leath+-+f^oscladh ar an c^o/mhlaidh. = "'+Athair," ar sise, "ta/ fear uasal annseo ar m^aith = leis labhairt leat." = Sa m^oimeinte c^ualaidh *Domhnall coisce/im anacaireach = ar urla/r na cistineadh. Annsin foscladh an doras agus = nocht fear meadhon+-+aosta chuige. B^i/ ce/im t^rom b^acaighil' = ann agus e/ ag siubhal le bata. B^i/ aghaidh c^ruaidh lom air = agus e/ bric+-+liath sa g^ruaig. D'+amharc se/ go ge/ar ar an f^ear = a b^i/ sa t+siopa. D'+imthigh an caili/n siar 'un na cistineadh. = "An tu/ *Ma/nus_'Ac_Niallghuis?" arsa *Domhnall. = "Is me/," ars' an fear eile. "Agus ta/ an b^uaidh = agat orm. Ni/ aithnim t^u/. An bh+faca me/ riamh aroimhe t^u/?" = "C^onnaic, agus ba c^o/ir go m+be/adh cuimhne agat orm." = "Fan go bh+feicidh me/. Ar an iolsgoil i m+*Baile_A/tha_= Cliath? B'+f^e/idir gur tu/ *Peadar_O/_h-+Annluain as *Du/n_= Dealgan." = "Ni/ rabh me/ '+riamh i m+*Baile_A/tha_Cliath. Acht ba c^o/ir = go m+be/adh cuimhne agat orm." = "Ni/l.... Ni/ cumhan liom go bh+faca me/ '+riamh t^u/." = "Na-nach cumhan leat a' la/ a s^a/bha/il tu/ an fear ar a = b^a/thadh thi/os i m+*Baoigheallach?" = "Is cumhan liom go maith. '+Rabh tusa annsin?" = "B^i/. B^i/ me/ amuigh fri/d na bristeacha agus gan eadar = me/ is a' ba/s acht ra/mha nuair a t^a/inig tusa amach agus = t^o/g tu/ me/." =

"I n-+ainm De/," arsa *Ma/nus_'Ac_Niallghuis, ag breith = greim d^a/ la/imh ar *D^omhnall. = **** = "Siubhal leat amach tamall, mur' miste leat e/," = arsa *Domhnall, "go m+bi/dh deoch leanna againn agus = go n+de/anamuid a/r g+cainnt is a/r g+co/mhra/dh." = Cuaidh siad trasna na sra/ide agus isteach i d+teach = o/staidh. = "T^ig linn a/r g+cainnt is a/r g+co/mhra/dh a d^e/anamh annseo = gan aon duine coiscreamh a c^ur fu/inn," arsa *Domhnall = nuair a b^i/ siad istoigh sa t+seomra. "Caide/ '+o/lfas tu/?" = **** = "Fuair tu/ do c^uid fe/in de le/an a' t+saoghail," arsa = *Domhnall cupla uair i n-+a d^iaidh sin, nuair a b^i/ a sce/al = innste ag *Ma/nus. "Acht is goirid go rabh an teaghlach = ion+-+c^uidighthe leat, an c^e/ad c^uid aca a+ta/ me/ a m^aoidheamh. = Agus ni/ leigfidh mise ana/s ort go dti/ sin." = "Acht," arsa *Ma/nus. = "Na/ bi/odh `acht` ar bith ann," arsa *Domhnall. "Ta/ = me/ '+do c^uartughadh leis na bliadhanta. S^i/l me/ gur marbh = a b^i/ tu/ agus nach bh+feicfinn a choidhche ar a' t+saoghal seo = t^u/. Anois, nuair a fuair me/ t^u/, tabhair rud beag de = mo t^oil fe/in domh." = "Fan bomaite," arsa *Ma/nus. "Ta/ do s^aoghal ro/mhat, = no/ cuid m^aith de, go fo/ill, glo/ir do D^ia. Is do/iche go = b+po/sfaidh tu/ agus go m+be/idh do t^eaghlach fe/in agat le = riar do/bhtha." = "Ni/ p^o/sfaidh me/ choidhche," arsa *Domhnall agus tocht i = n-+a g^lo/r. = "Ni/ t^ig le fear ar bith sin a ra/dh," arsa *Ma/nus. "No/ = ni/l '+f^ios ag fear ar bith ce/ an la/ a c^asfar bean air a = b^e/arfas air a intinn '+athrach." =

"Ni/ c^asfar orm+-+sa choidhche i/," arsa *Domhnall. "Casadh = orm aon uair amha/in i/. Acht ni/ rabh ann acht seal beag = gearr. Mar dubhairt Mangan bocht, `&I saw her once, one = little while, and then no more."& P^o/s si/ fear e/igint i = m+*Baile_A/tha_Cliath. Agus d'+f^a/g si/ mise ar a' tra/igh = f^oilimh. Is iomdha caili/n do/igheamhail a casadh o/ s^oin = orm. Acht ni/ t^ug me/ spe/is do b^ean ar bith aca. Agus ni/ = t^abharfaidh go bra/thach." = T^ost se/ tamall beag. "Acht," ar seisean annsin, = "caide/ an amaidighe a+ta/ orm? Ta/ me/ '+do c^uartughadh = leis na bliadhanta, fe/acha/il a d+tiocfadh liom gar beag a = d^e/anamh duit. Agus ta/ me/ annseo anois a' crionga/n = fa/+'n b^uaidhreadh a t^a/inig orm fe/in. Is fea/rr du/inn a' = seanchus '+f^a/ga/il '+a/r n+diaidh agus cupla focal a ra/dh fa/+'n = rud a t^ug annseo me/." = "Bhail, fe/adaim a b^eith buidheach duit," arsa *Ma/nus. = "Sin a d+tig liom a ra/dh go fo/ill beag." = "Ni/ cuid b^uidheachais ar bith domh e/, agus na/ labhair = liom air," arsa *Domhnall. = "'+Bh+fuil tu/ a' fanacht i bh+fad ar a' b^aile seo?" arsa = *Ma/nus. = "Ta/ me/ ag imtheacht ar be/al maidne, le cuidiughadh = De/." = "Nach mairg nach d+tig liom iarraidh ort an oidhche a = c^aitheamh go maidin againn." = "Bi/odh ciall agat, a d^uine." = "Acht ni/ imtheochaidh tu/ mar sin," arsa *Ma/nus. = "Caithfidh tu/ b^eith liom si/os go g+cuiridh me/ i n-+aithne = do b^ean a' toighe t^u/. M^uirbhfeadh si/ me/, da/ leiginn ar = s^iubhal t^u/ gan cuireadh a t^abhairt 'un toighe duit." = "Rachad cinnte," arsa *Domhnall. Agus amach leo. = Ar t^eacht arais '+f^ad leis an t+siopa do/bhtha, c^uaidh = siad isteach agus siar 'un na cistineadh. = "Ca/ bh+fuil do m^a/thair?" arsa *Ma/nus le duine de na = pa/isti/. =

"Amuigh i g+cu/l a' toighe a' tabhairt isteach an e/adaigh," = ars' an tachra/n. = Ni/or b^'+f^ada gur foscladh an doras cu/il agus isteach le/ithe. = Bean lom liath agus an ca/r caillte aici/. = "Seo fear aitheantais de mo c^uid a t^a/inig ani/os as = *Rosaibh *T^i/r_C^onaill a d^'+amharc orainn," arsa *Ma/nus. = D'+f^a/g si/ si/os basca/id an e/adaigh ar c^oirnea/l an = ta/bla agus t^a/inig si/ anall agus s^i/n si/ a la/mh ionns' air. = "Ce/ad fa/ilte ro/mhat," ar sise. = Baineadh le/im as *Domhnall_Catach nuair a labhair si/. = "An tusa a+ta/ annseo?" ar seisean. = "Is me/," ar sise. = **** = "Ar do b^ealach go *Sligeach?" arsa sagart *B^un_= Dobhra/in, nuair a t^a/inig *Domhnall isteach chuige, i d+tra/tha = an m^eadhon lae. = "Ar mo b^ealach aniar, a s^agairt," arsa *Domhnall. = "B^i/ me/ thiar are/ir." = "An bh+fuair tu/ e/?" ars' an sagart. = "Fuair," arsa *Domhnall. "San a/it a+dubhairt sibh. = Ta/ me/ buidheach di/bh ar s^on bhur saothair. T^ug sibh cuid = m^o/r eolais domh. D'+innis sibh dom|h|| ca/ bh+fuighinn e/ agus = d'+innis sibh mo/ra/n rudai/ fa/ n-+a s^aoghal domh. Acht ni/or = innis sibh domh gur b^'+i/ *No/ra_Ni/_B^aoighill a b^i/ po/sta aige." =

AR UAIGH A C^ARAD =TTT I =TT B^i/ fear muinnteardha agam a rabh me/ go maith do/. = Agus, da/lta go leor eile, c^uaidh se/ i n-+arm na = *Sasana i m+bliadhain a Ceathair De/ag, agus marbhadh = sa c^ogadh e/. Ta/ mo d^uine bocht curtha i m+*Bethune sa = *F^rainnc "i bh+fad o/ n-+a d^aoine eadar d^a/ d+ti/r." = Casadh sa F^rainnc me/, bliadhain amha/in, agus c^onnaictheas = domh, nuair a b^i/ me/ annsin, gur c^o/ir domh cuairt a t^abhairt = ar an reilig a rabh se/ curtha innti/. Maidin d^eas i d+tu/s = an t+Samhraidh c^uaidh me/ ar an traen i b+*Paris agus ni/or = stad me/ go rabh me/ i m+*Bethune. = C^uir me/ faisne/is agus fuair me/ amach ca/ rabh mo = c^omra/daidhe curtha. I n-+a d^iaidh sin, b^i/ tamall den la/ = le cur isteach agam, agus dar liom go d+tabharfainn cuairt = ar c^upla reilig eile a b^i/ ann. Reilig F^ranncach an c^e/ad = c^eann a n+deachaidh me/ isteach innti/, agus c^aith me/ tamall = annsin ag meabhrughadh agus ag amharc ar na h-+ainmneacha = a b^i/ ar na tumbai/. I g+cionn tamaill, t^a/inig me/ '+f^ad leis = an tri/omhadh reilig - ceann Gearma/nach. Taobh istoigh = den g^eabhta, b^i/ leacht mo/r a/rd agus scri/bhinn gearrtha = sa c^loich ag n-+a b^un: = "&Hier ruhen 6253 bekannte und 3780 unbekannte = Deutsche Soldaten.&" = Agus si/os malaidh a b^i/ ann, fad m'+amhairc, b^i/ crosa = comh tiugh leis an f^e/ar. = S^iubhail me/ si/os cabhsa a b^i/ eadar na crosa agus me/ g^a/ = m+breathnughadh. Ni/ rabh aon duine sa reilig acht me/ fe/in = agus na mairbh. Ar scor ar bith, s^i/l me/ nach rabh. Acht = nuair a b^i/ me/ leath bealaigh si/os, c^uala me/ glo/r duine = i g+cu/l crainn iubhair a b^i/ cupla slat isteach o/ imeall an =

c^asa/in. Baineadh le/im asam. S^easuigh me/ san a/it a rabh = me/ agus d'+e/ist me/ tamall beag, B^i/ duine e/igint ag = urnaighe istoigh i g+cu/l an c^rainn, agus ag urnaighe go = cra/ibhtheach: = "&Donnez-nous aujourd'hui notre pain quotidien. = Pardonnez-nous nos offenses, comme nous par-= donnons a\ ceux qui nous ont offense/s. Et ne = nous laissez pas succomber a\ la tentation; = mais de/livrez-nous du mal. Ainsi soit-il.& = S^iubhail me/ si/os giota eile go d+ta/inig se/ ar m'+amharc. = B^i/ se/ ar a g^lu/ine ar c^eann de na h-+uaigheannai/ agus e/ = ag urnaighe. Sa deireadh c^rom se/ anuas ar an talamh = agus a d^a/ b^ois faoi n-+a aghaidh aige. D'+f^an se/ mar sin = ar feadh tamaill, agus d'+aithin me/ ar an c^rioth a b^i/ ar a = c^orp go rabh se/ ag gol, agus gur c^osamhail e/ le duine a = m+be/adh tocht milltineach air. = S^iubhail me/ si/os uaidh giota. Acht ni/ rabh ru/n ar bith = agam a leigin as m'+amharc. C^uaidh me/ isteach i g+cu/l crainn = eile a b^i/ ann, a/it a d+tiocfadh liom amharc amach fri/d na = craobhacha gan eisean '+mo t^abhairt fa/ dear ag cu/l+-+c^oimhea/d = air. = C^uir se/ mo s^a/ith iongantais orm. Rud iongantach a = b^i/ ann, dar liom; Franncach ag gol is ag guidhe ar uaigh = Gearma/naigh. Ni/ leis a b^i/ me/ ag du/il; no/ b^i/ an da/ t^i/r = searbh i g+ceart le c^e/ile, na bliadhanta sin. Sa deireadh = d'+e/irigh se/ i n-+a s^easamh. Dar liom fe/in, "Rachaidh me/ = amach ro/mhat. B'+f^e/idir go labhairfea/ liom. Acht mur' = labhairidh cuirfidh me/ fora/n ort." = I bh+fos i n-+aice an g^eabhta casadh orm e/. = "&Bonjour, monsieur,&" ar seisean. = T^ug me/ fe/in freagar air, agus t^oisigh se/ a c^ainnt. B^i/ = glo/r a c^inn bro/nach agus b^i/ cuma c^ra/idhte air agus lorg = na n+deor ar a leicne. =

C^uir se/ cupla ceist orm i g+cionn tamaill. Agus = d'+innis me/ fe/in do/ ce/ an ti/r ar b^'+as me/ agus fa/th mo = t^urais go *Bethune. = "B^i/ tu/ gaolmhar do?" ar seisean. = "Clann na deirbhsheathar is a' dearbhra/thar," arsa = mise. "Agus le n-+a c^ois sin b^i/ me/ go maith i g+ceart do/. = B^i/omar a' comra/daidheacht ar feadh na m+bliadhantach, = go d+ta/inig a' cogadh, agus go deachaidh gach aon f^ear againn = a b^ealach fe/in." = "Agus t^a/inig tu/ annseo indiu go bh+feicthea/ an a/it a = rabh se/ curtha," ar seisean. "T^a/inig mise annseo, = fosta, le paidir a c^ur le comra/daidhe a b^i/ agam fe/in, = la/ den t+saoghal." = "Franncach i n-+arm na Gearma/ine?" arsa mise. = Ni/ t^iocfadh liom smaoitiughadh ar rud ar bith eile. = "Ni/ h-+eadh, ar c^or ar bith," ar seisean. "Ni/l gaol = na/ pa/irt agam leis an f^ear a bh+fuil a c^na/mha '+n-+a luighe = thi/os annsin. Acht b^i/ mo c^roidhe istoigh ann. B'+f^earr = domh e/ 'na/ a rabh de d^aoine muinnteardha ar a' t+saoghal = agam. A D^ia, nach me/ fuair a' cra/dh croidhe," ar seisean, = agus b^ris a' gol air. = I g+cionn tamaill b^ig, t^a/inig se/ chuige fe/in agus t^oisigh = se/ a c^ainnt ari/s. "Nach milltineach a' rud cogadh," = ar seisean. "Amharc ar a' c^oillidh c^ros sin, si/os go = bun na malacha. Na mi/lte Gearma/nach '+n-+a luighe annsin = faoi na fo/ide. Reilig den c^inea/l c^e/adna thall annsin = agus na mi/lte Franncach innti/. Caide/ an t-+a/dhbhar troda = a b^i/ aca? Caide/ an di/oghaltas a t^ug ortha a t^eacht i n-+e/adan = a c^e/ile annseo le gunnai/ is le baigne/idi/ agus a c^e/ile a = m^arbhadh? Nach damanta an rud e/ mar c^ogadh? Dearc = fe/in air. Smaoitigh ar na cuirp a+ta/ '+n-+a luighe '+n-+a g+cre/a-= fo/ig sa da/ reilig sin. Tabhair leat beirt ar bith aca. = Fear aca thoir i m+Bavaria agus an fear eile thiar sa = Vende/e, de/arfaidh me/. T^o/g a muinntir iad araon le = h-+obair c^ruaidh. Nuair a t^a/inig siad i me/adaidheacht, =

p^o/s siad agus c^uaidh siad fe/in i g+cionn a' t+saoghail. B^i/ = bean agus scaifte pa/isti/ ag gach aon f^ear aca. An b^eirt = aca ag obair go cruaidh '+rith a' lae agus na pa/isti/ a' teacht = i n-+a n-+araicis, tra/thno/na. Smaoitigh ar c^eachtar den = da/ t^eaghlach sin. An la/namhain '+n-+a suidhe taobh amuigh = den doras Dia Domhnaigh a' de/anamh a sci/thiste i n+diaidh = t^eacht o/+'n Aifreann. Na pa/isti/ thart fa/ n-+a g+cosa. An = fear is sine aca '+n-+a leath+-+g^asu/r m^aith m^o/r. Is goirid = go m+bi/dh se/ ion+-+c^uidighthe leis an athair. Agus a' g^irseach = a+ta/ '+n-+a aice, fa/ c^ionn c^upla bliadhain eile be/idh si/ a' = cuidiughadh le n-+a ma/thair obair a' toighe a d^e/anamh. Agus = annsin, la/ amha/in, amach as la/r a' t+suaimhnis, t^a/inig ordughadh = as *Paris chuig an f^ear thiar agus ordughadh as *Berlin ag = an f^ear thoir. Tugadh airm do gach fear aca, agus h-+iarradh = ortha t^eacht annseo go *Bethune agus an inchinn a s^iabadh = as a c^e/ile." = "Sin mar ta/," arsa mise, "agus mar b^e/as, creidim." = "Mar b^e/as a choidhche," ar seisean, "go bh+fa/ghaidh na = daoine oiread de c^e/ill agus go d+tabharfaidh siad ar = a' m^uinntir a f^uago/ras an cogadh a g^abha/il amach agus an = troid a d^e/anamh. Da/ g+cuirtidhe reacht mar sin i bh+feidhm, = ba g^oirid go stadadh an cogadh.... Sin a' teagasc a ba = c^eart a t^abhairt don aos o/g in gach ti/r. Sin a' teagasc = a+ta/ mise a t^abhairt do mo p^a/isti/ fe/in. Ta/ beirt g^asu/r = agam. Fa/ c^ionn c^u/ig no/ se/ '+b^liadhna eile be/idh siad '+n-+a = bh+fir, beo sla/n a b^e/as siad. Agus ta/ mise 'a/ si/or+-+innse = do/bhtha gur mo/r a' peacadh tabhairt ortha g^abha/il amach go = marbhthar iad, sin no/ go marbha siad+-+san sto/caigh nach bh+fuil = olc na/ urcho/id aca do/bhtha. Da/ n+de/anadh gach aon athair = agus gach aon m^a/thair a' cleas ce/adna, ba g^oirid go d+taradh = athrach ar a' t+saoghal." = C^uir se/ iongantas orm. Ni/or c^osamhail ar d^o/igh ar = bith an dearcadh seo leis a' dearcadh a b^i/ ag an m^o/r+-+c^uid = de na Franncaigh a rabh aithne agam ortha. Smaoinigh me/ = ar la/namhain a rabh me/ ar lo/isti/n aca, an Geimhreadh roimhe =

sin. B^i/ gasu/r beag c^u/ig m+bliadhan aca agus b^i/ gunna = maide aige, agus e/ '+n-+a s^aighdiu/ir, ma/ b'+f^i/or do/ fe/in. = B^i/ bro/d mo/r ar an athair as. T^o/gadh se/ eadar a d^a/ la/imh = e/, nuair a t^igeadh se/ isteach tra/thno/na, agus t^oisigheadh = se/ a g^abha/il c^eoil: = {&Quand le tambour battra demain, =L Que ton a^me soit aguerrie; =L Car j'irai t'offrir de ma main =L A notre me\re, la Patrie. =LV Sois fils et fre\re jusqu 'au bout, =L Sois ma joie et mon espe/rance; =L Mais souviens-toi bien qu'avant tout, =L Mon fils, il faut aimer la France.&} =LV Ba m^o/r a' duifear a b^i/ eadar a' fear seo agus a' fear = a casadh orm i reilig *B^ethune. B^i/ fuath aige+-+san ar = c^ogadh. Agus an dearcadh a b^i/ aige fe/in, b^i/ se/ g^a/ t^eagasc = da/ c^loinn. Rud a b^e/adh ion+-+tuigthe, b'+f^e/idir, da/ m+b'+ar = uaigh a athara no/ a d^earbhra/thar a b^e/adh se/. Acht, do re/ir = c^osamhlacht', chan fa/ d^uine da/ m^uinntir fe/in a b^i/ an bro/n = air acht fa/ f^ear c^oimhightheach a b^i/ '+n-+a na/mhaid aige i n-+aimsir = na teangmha/la. = II =TT "Ni/l me/ fe/in saor o/ ocras," arsa mise tamall i n-+a = d^iaidh sin, agus sinn amuigh ar a' b^aile m^o/r. "An eol = duit a/it ar bith a bh+fuigheadh fear greim le h+ithe?" = "Ta/ estaminet beag maith thuas annseo ag ceann na = sra/ide," ar seisean. = "Siubhail leat," arsa mise. = C^uamar isteach agus s^uidheamar thall i g+coirnea/l linn =

fe/in. Ni/or d^ubhairt se/ mo/ra/n go rabh an biadh caithte = againn. Annsin t^oisigh se/ go h-+u/r nuaidh a m^airgnigh agus = a c^ainnt ar an G^earma/nach a rabh se/ ar a uaigh nuair a = casadh orm e/. = "Gearma/nach a b^i/ ann," ar seisean. "Ni/ rabh aon = deor de mo c^uid fola ann. B^i/ se/ '+n-+a na/mhaid againn = sa c^ogadh. Ach ba e/ an duine muinnteardha e/ a b'+f^earr = a b^i/ agam+-+sa ar a' domhan. Ni/ rabh agam acht e/. Ni/ rabh = athair na/ ma/thair na/ deirbhshiu/ir na/ dearbhra/thair agam. = B^i/ me/ liom fe/in ar a' t+saoghal, agus me/ ar b^ealach m'+aimhlis = nuair a casadh *Karl_Weinhardt orm.... B^i/," ar = seisean. "B^i/ me/ ar a' drabhlas agus ar an ana/s nuair = a t^a/inig se in mo s^lighe agus s^a/bha/il se/ me/. = "Seo mar b^i/," ar seisean. "Fa/gadh '+mo d^i/lleachta = me/ i g+cionn mo d^eich m+bliadhan. Thi/os sa deisceart a = rugadh me/, agus is ann a c^aith me/ tu/s mo s^aoghail - a/it = a d+tugann siad *Roquebrune air, eadar *Monte_Carlo = agus cri/gh na h-+*Eada/ilte. Ni/ rabh ag mo m^uinntir de = t^eaghlach acht me/, agus b^i/ me/ comh cu/ramach aca leis a' = t+su/il a b^i/ '+n-+a g+ceann. Mo m^a/thair b^ocht, t^eagasc si/ = m'+urnaighe domh agus t^oisigh si/ a t^abhairt fios mo c^reidimh = domh comh luath is fuair me/ an c^ainnt.... Gabhaim pa/rdu/n = agat, an miste domh a f^iafruighe di/ot an Caitliceach = t^u/?" = Dubhairt me/ fe/in gur b^'+eadh. = "Pratiquant?" ar seisean. = "Ni/ t^uigimid '+athrach sa ti/r s'+againne," arsa mise. = "Ar n+do/ighe, is fi/or duit sin," ar seisean. "Bhail, = t^eagasc mo m^a/thair m'+urnaighe agus a' Teagasc Cri/osta = domh. Ta/ cuimhne g^linn agam ar a' la/ a g^lac me/ mo c^e/ad = C^omaoineacha. Tchi/thear domh go bh+feicim mo m^a/thair a' = teacht o/+'n Aifreann agus mise ar g^reim la/imhe le/ithe. = Ni/ f^aca me/ riamh i/ comh do/igheamhail is b^i/ si/ an la/ sin. Acht = faraor! an Geimhreadh '+n-+a d^iaidh sin t^a/inig tubaiste =

orainn a b^ain bla/th na h+o/ige di/the. Ba/itheadh m'+athair = bocht - Go n+de/anaidh Dia tro/caire air. Iascaire a b^i/ = ann, agus ba/itheadh fuireann iomla/n aca oidhche amha/in = a b^i/ siad ag gabha/il go *Nice a d^i/ol a g+cuid e/isc. = "Ni/ rabh gle/as beo ar bith ag mo m^a/thair '+n-+a d^iaidh = sin. B'+e/igean di/the imtheacht as *Roquebrune. B^i/ bean = aitheantais i b+*Paris aici/, agus m^ol sise di/the t^eacht ani/os = agus go d+tiocfadh le/ithe oiread a s^aothrughadh le n-+a sna/thaid = agus c^oinneochadh an b^eirt againn beo. D'+f^a/gamar sla/n = ag a/r d+ti/r d^u/ithche agus t^a/inigeamar go *Paris. Fuaireamar = seomra beag i g+cu/l+-+s^ra/id de c^uid na cathrach, agus t^oisigh = mo m^a/thair b^ocht a d^'+obair ar a di/cheall ag iarraidh a/r = g+cuid a s^aothrughadh don b^eirt againn. Acht, eadar an = obair c^ruaidh agus a' la/ fada agus aer plu/chtach na cathrach, = ni/or b^'+f^ada gur b^uail breoidh|t||eacht i/. Agus, d^a/ b^liadhain = O/+'n la/ a t^a/inigeamar go *Paris, b^i/ si/ marbh. = "Fa/gadh mise liom fe/in '+mo g^asu/r b^eag o/g, gan athair = gan m^a/thair, gan caraid na/ duine muinnteardha ar a' = t+saoghal. Agus, ar n+do/ighe, is furas do d^uine mar sin = imtheacht 'un drabhlais. B^i/ a s^liocht orm. Casadh gasrai/ = orm a b^i/ tuartha leis a' c^inea/l sin saoghail, agus ba g^oirid = gur f^o/ghluim me/ a rabh de d^roch+-+no/sai/ aca. D'+e/irigh me/ = ani/os '+mo sto/cach. T^iocfadh liom obair a d^e/anamh, an = t-+am sin, acht b'+f^earr liom i bh+fad b^eith beo ar g^aduidheacht = is ar ro/gaireacht den uile c^inea/l. Stad me/ de g^abha/il = 'un Aifrinn. Ni/ d^eachaidh me/ 'un faoiside ar feadh c^u/ig = m+bliadhan. Stad me/ de m'+urnaighe. Sa deireadh beireadh = orm as co/ta mo/r a g^oid me/ agus cuireadh se/ m^i/ 'un a' = p^ri/osu/in me/. = "I la/r a' dubh+-+g^eimhridh a leigeadh mo c^eann liom ari/s. = B^i/ sneachta troigh ar doimhne ar na sra/ideannai/. S^iubhail = me/ an baile ar feadh t^ri/ la/, fe/acha/il a g+casfaidhe a'nduine = de mo c^uid comra/daidhe orm. Acht ni/or casadh. Tra/thno/na, = an tri/omhadh la/, b^i/ me/ lag leis an ocras agus an fuacht = a' gabha/il go dti/ an croidhe ionnam. B^i/ me/ a' teacht anuas =

&l'Avenue den Champs Elyse/es& - ma/ b^i/ tu/ riamh a' bealach - = agus me/ ar b^o/rdai/ b^eith i n-+e/ado/chas, ma/ b^i/ aon f^ear = ariamh ann. A' teacht thart le cafe/ domh, m^othuigh me/ boladh = an b^idh, agus ni/ t^iocfadh liom g^abha/il ni/ b'+f^uide. Dar = liom fe/in, `ca bith e/ireochas domh, rachaidh me/ isteach. B'+f^e/idir = go m+be/adh duine tro/caireach ann a d^e/anfadh de/irc orm = de g^eall ar D^ia.` = "C^uaidh. Acht, nuair a b^i/ me/ taobh istoigh den doras, = t^a/inig mearbhalla/n in mo c^eann agus t^uit me/ anonn i = n-+e/adan a' b^alla. B^i/ freasta/laidhe '+n-+a s^easamh fa/ g^iota = b^eag domh. Rith se/ anall f^ad liom agus c^uir se/ a la/mh = faoi m'+ascaill gur c^uir se/ '+mo s^uidhe ar cathaoir me/. = "`An tinn a+ta/ tu/?` ar seisean. Agus comh luath = is labhair se/ d'+aithin me/ na/r de t^o/ga/il na *Frainnce e/. Ni/ = rabh '+f^ios agam caide/ de/arfainn, agus d'+amharc me/ air. = Comh luath agus d'+amharc, c^onnaictheas domh gur fear a = b^i/ ann a rabh truaighe agus tro/caire '+n-+a c^roidhe. = "`Ocras a+ta/ orm,` arsa mise. = "`Is maith an a/it ar t^a/rluigh t^u/,` ar seisean. = "`Acht,` arsa mise, `ni/l comh beag le sou in mo s^eilbh. = Agus ni/or b^lais me/ biadh le tri/ la/.` = "`Na-nach bh+fuil tu/ ag obair?` ar seisean. = "`Ni/l,` arsa mise, `ni/l obair ar bith le fagha/il agam.` = "`Bhail,` ar seisean, `b^e/arfaidh mise greim le h+ithe = duit anocht a c^oinneochas beo go maidin t^u/. Agus ma/ = t^ig tu/ an bealach seo i m+ba/rach, b'+f^e/idir go bh+fuighthea/ = obair. Ta/ fear de d^i/oghbha/il ortha le garbh+-+obair taobh = amuigh agus teachtaireacht a d^e/anamh. Ni/ b^e/idh do = t^uarastal mo/r,` ar seisean, `acht g^eobhaidh tu/ do c^uid. = Ma/ g^lacann siad t^u/, m^olfainn duit a t^eacht, agus an = Geimhreadh a b^aint as, ar scor ar bith.` = "Sin mar fuair mise aithne ar *Karl_Weinhardt. Ni/ = rabh me/ i bh+fad sa c^afe/ go bh+fuair me/ amach gur duine laghach =

cinea/lta de/irceach a b^i/ ann. Nuair a t^a/inig a' Domhnach = c^uaidh se/ 'un Aifrinn. Agus an Domhnach '+n-+a d^iaidh sin = b^i/ mise leis. Go gearr '+n-+a d^iaidh sin, d'+innis me/ iomla/n = mo sce/il do/. D'+innis me/ do/ go rabh me/ i b+pri/osu/n as = gadaidheacht, agus gur t^re/ig me/ mo c^reideamh. Acht, i = n-+a/it cu/l a t^abhairt domh le n-+a linn sin, ba e/ an rud = a+dubhairt se/ liom go rabh a/it a/rd sna Flaithis daithte ag = Dia don te/ a d^e/anfadh aithreachas. O/+'n la/ sin ni/ ba m^o/ = b^i/ me/ ar b^ealach mo leasa. Agus t^oisigh an saoghal a = d^'+e/irghe liom. Agus ni/ rabh aon la/ da/ rabh a' teacht nach = rabh me/ ag e/irghe ni/ ba g^eallmhaire ar an f^ear a s^a/bha/il = m'+anam agus mo c^orp. = "Acht t^a/inig bliadhain a' Ceathair De/ag agus an = cogadh. Agus b^ain *Karl an baile amach. C^uaidh se/ san = arm, ar n+do/ighe, agus marbhadh sa c^ogadh e/.... Sin a = bh+fuil de c^uing anois eadar me/ fe/in is a' sean+-+saoghal - = tri/ h-+uaigheannai/, agus is fada o/ c^e/ile iad. M'+athair = thi/os udai/ i *Menton, mo m^a/thair i b+*Paris, agus an fear = a b^i/ '+n-+a athair agus '+n-+a m^a/thair agam '+n-+a luighe sa reilig = sin thi/os." = T^ost se/ annsin tamall beag, agus, nuair a d'+amharc = me/ air, b^i/ na deora le n-+a s^u/ile. "O/, cogadh, cogadh!" = ar seisean annsin. "Mo m^allacht air mar c^ogadh. S+e/ = m^earuigh mo c^iall. Agus, na/r agraidh Dia orm e/, is = iomdha uair a+dubhairt me/ gur mairg a b^i/ beo '+n-+a d^iaidh." = **** = Eadar sin is tra/thas b^i/omar amuigh agus t^ug me/ iarraidh = an co/mhra/dh a t^arraingt ar rud e/igint eile, '+fe/acha/il a = rachadh agam cian a t^o/ga/il de. = "Ta/ ti/r d^eas a' bealach seo," arsa mise. = "Ta/ si/ deas go leor anois, la/ Samhraidh nuair a+ta/ = an ba/rr a' fa/s," ar seisean. Agus b^i/ se/ ar obair ari/s ar =

an rud a b^i/ ar a c^roidhe. "Acht, da/ m+beithea/ annseo sa = G^eimhreadh i m+bliadhain a Cu/ig De/ag! C^aith me/ an = Geimhreadh annseo sna trinnsi/, o/+'n a/it a bh+fuil tu/ '+do = s^easamh amach anonn go ba/rr a' c^nuic u/d thall. Ni/l le/igheadh = na/ scri/obhadh na/ innse be/il ar a' rud a b^i/ ann. B^i/ an = Geimhreadh ann a ba m^illtinighe a t^a/inig le cuimhne na = n+daoine. Go dti/ a/r n+glu/ine sa t+sneachta agus sa c^la/bar = i n-+amannai/. Agus na Gearma/naigh thall annsin o/s a/r = g+coinne. An bh+feiceann tu/ an m^alaidh ud thall, an a/it a = bh+fuil a' da/ c^rann scaithte o/+'n c^uid eile? Sin an a/it ar = marbhadh *Karl_Weinhardt." = "B^i/ tu/ annseo nuair a marbhadh e/" arsa mise. = "B^i/," ar seisean. "B^i/ me/ ar mo g^lu/ine ag a t^aoibh = agus me/ a' ra/idht a' G^ni/omh Do/la/is gur f^a/g an ana/l e/. = Agus, nuair na/r b^le/asc m'+inchinn nuair a c^onnaic me/ '+n-+a = luighe marbh e/, ni/ t^abharfaidh buaidhreadh ba/s aon duine = choidhche." = "'+Rabh '+f^ios agat go rabh se/ ar na gaobhair go d+ta/inig = tu/ air agus e/ a' fagha/il b^a/is?" arsa mise. = "Ni/ rabh '+f^ios," ar seisean. "Ni/ rabh '+f^ios agam faoi = an spe/ir ca/ rabh se/. B^i/ '+f^ios agam go deachaidh se/ a = s^aighdiu/racht i d+tu/s a' c^ogaidh. Acht sin e/. Ni/ rabh me/ = a' smaoitiughadh air, ar c^or ar bith, an la/ seo. Tamall = beag i n+diaidh a' m^eadhon lae, tugadh ordughadh du/inne trinnse = a b^i/ o/s a/r g+coinne '+ionnsuighe. C^uamar de le/im anonn = agus t^oisigh an marbhthach. Leag me/ fear a b^i/ o/s mo c^oinne = le sa/thadh de mo b^aigne/id. Agus t^ug me/ iarraidh ar a' = dara fear. Le sin fe/in, scairt fear da/r m^uinntir fe/in = a b^i/ ar mo g^ualainn liom. `Faithchill do c^le/!` ar seisean. = C^or me/ mo c^eann go gasta, agus tchi/m Gearma/nach a' = tarraingt ani/os orm i leath+-+taoibh agus a b^aigne/id aimsighthe = orm. B^i/ se/ fa/ d^eich slata domh. Scaoil me/ urchar leis = agus t^uit se/. Ba g^oirid '+n-+a d^iaidh sin go rabh an trinnse = bainte amach againn. C^uaidh me/ fe/in agus mo c^omra/daidhe =

si/os go dti/ an fear seo a leag me/ leis an urchar, '+f^e/acha/il = a d+tiocfadh linn faoiseamh ar bith a t^abhairt do/. B^i/omar = a' brath a t^o/ga/il, acht rinne se/ co/mhartha du/inn leigin do/. = "`B'+f^e/idir go bh+fuil tart air,` arsa mise a' tarraingt = fleasc uisce amach as mo p^o/ca, agus a' cromadh anuas air. = D'+f^oscail se/ a s^u/ile agus d'+amharc se/ orm. Agus s^i/n = se/ a la/mh chugam. Eadar an f^e/aso/g agus a' salachar a = b^i/ ar a aghaidh, ni/or aithin me/ go dti/ sin e/. C^uaidh me/ ar = mo g^lu/ine ag n-+a t^aoibh agus m^air me/ a' ra/idht a' G^ni/omh = Do/la/is i n-+a c^luais go bh+fuair se/ ba/s. Nuair a d'+amharc = me/ air agus e/ '+n-+a luighe marbh, t^oisigh me/ a screadaigh = c^aointe. T^a/inig oifigeach anall '+f^ad liom agus d'+f^iafruigh = se/ di/om go confadach caide/ b^i/ orm. Annsin s^i/l se/ fe/in = agus cuid eile aca gur as mo c^e/ill a b^i/ me/. No/ ba c^uma = caide/ an c^eist a c^uirfeadh siad orm, ni/ rabh freagar ar = bith le fagha/il uaim acht `*Karl_Weinhardt`." =